Với đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, đồng thời nhằm bày tỏ lòng tri ân, tôn kính

của
bao thế hệ học sinh hôm nay đối với Nhà yêu nước của dân tộc, đến với Ngày Hội
thiếu nhi Hòa Phát với truyền thống lịch sử địa phương, chúng em- tập thể học sinh
được vinh dự học dưới mái trường mang tên nhà yêu nước Thái Thị Bôi xin tái hiện lại
cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của Bà Thái Thị Bôi.

Bà Thái Thị Bôi, sinh tháng 3 năm 1911, tại làng Nghi An xã Hòa Phát, huyện Hòa
Vang, trong một gia đình nông dân nghèo.

Năm 1916, khi vừa tròn 5 tuổi, bà đã chứng kiến một cảnh đau thương của đất nước và
của gia đình, bọn xâm lược và bè lũ bán nước thi hành một chính sách khủng bố, giết
chóc vô cùng tàn bạo. Hàng nghìn người yêu nước bị giết, bị bắt bớ, tù đày bọn thực
dân Pháp và tay sai hành quyết Thái Phiên, chú ruột của Bà. Thân sinh bà, ông Thái
Văn Cầm, vừa đau xót, vừa phẩn uất trước cái chết của em mình đã lâm bệnh nặng và
sáu tháng sau thì mất.
Khi Thái Thị Bôi lên 7 - 8 tuổi, cả nhà thấy bà thông minh, ham hiểu biết và là con gái
út cho nên việc học hành của bà được đặt ra...Vốn thông minh, chăm chỉ, sức học của
bà tiến rất nhanh. Một năm sau, bà được lên trường tỉnh học...Thời gian học ở Đà
Nẵng, tận mắt nhìn thấy những điều dã man, bạo ngược do thực dân Pháp và bè lũ tay
sai gây ra, Bà đã hiểu được một phần nào nguyên nhân cực nhọc của người dân nô lệ
mất nước. bà cũng có điều kiện gặp gỡ nhiều nhà yêu nước và học sinh tiến bộ giúp Bà
hiểu thêm những nguyên nhân mất nước, nguyên nhân làm cho dân tộc phải sống
trong vòng tủi nhục lầm than ... Tất cả những điều mắt thấy, tai nghe ấy thúc dục Bà
vươn lên, tìm đường tiến thủ, noi gương cha anh, quyết chí đấu tranh cho đại nghĩa ...

Năm 13 tuổi, bà đỗ vào hạng ưu của trường Đồng Khánh (Huế) và được cấp học bổng.
Lúc này, tình hình chính trị nước ta xuất hiện một sự kiện quan trọng. Dưới sự chỉ đạo
của đồng chí Nguyễn Ái Quốc, năm 1925 Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí
Hội - tổ chức tiền thân của Đảng Cộng sản Việt Nam - ra đời. Sự ra đời của tổ chức
cách mạng này thúc đẩy phong trào yêu nước vốn đã phát triển càng trở nên rầm rộ
suốt từ Bắc chí Nam. Nổi nhất là phong trào đấu tranh của đông đảo đồng bào đòi trả
lại tự do cho nhà yêu nước Phan Bội Châu và tổ chức lễ tang, lễ truy điệu chí sĩ Phan
Châu Trinh.

Ở Huế, cùng một số chị em học sinh khác, Thái Thị Bôi đã tham gia phong trào yêu
nước của học sinh, sinh viên và được kết nạp vào Việt Nam Thanh niên Cách mạng
Đồng chí Hội. Là người tích cực hô hào đấu tranh chống áp bức, chống thái độ đối xử
thô bạo của các thầy giáo người Pháp đối với học sinh người Việt, ủng hộ phong trào
đòi trả lại tự do cho Phan Bội Châu và dự lễ truy điệu Phan Châu Trinh, nên bà đã bị
Sở mật thám Trung Kỳ bắt, giam giữ và tra hỏi; rồi bị chúng ra lệnh đuổi về Quảng
Nam, chịu sự quản thúc của chính quyền địa phương. Tuy còn trẻ, song sớm giác ngộ
cách mạng, có trình độ học vấn, nhiệt tình hoạt động nên sau khi về lại Đà Nẵng bà
được các đồng chí quyết định cử vào Ban chấp hành Tỉnh bộ. Với bí danh là Hà, Thái
Thị Bôi như con thoi có mặt ở tất cả mọi nơi. Bà chính là sợi dây nối liền tổ chức cách
mạng trong và ngoài tỉnh, là liên lạc của Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí
Hội ở Quảng Nam - Đà Nẵng...
Từ khi giác ngộ cách mạng, đứng trong hàng ngũ những người cộng sản, bà đã lường
trước mọi gian khổ, hy sinh sẽ trải qua. Bà hiểu rất rõ rằng để đi đến thành công, cách
mạng phải trải qua muôn ngàn gian khổ, hy sinh, tổn thất. Người cách mạng có thể bị
tra tấn, tù đày, thậm chí bị đưa lên máy chém như Thái Phiên - chú chị - nhưng kiên
quyết đấu tranh đến cùng, không được lùi bước trước bất cứ thử thách gian nguy nào.
Bà đã làm đúng những điều bà thường nghĩ. Khi bị thực dân Pháp và bọn tay sai bắt,
bị đánh đạp, tra tấn dã man nhưng bà vẫn giữ vững khí tiết của người cộng sản.

Ra tù, bà lại tiếp tục hoạt động cách mạng. Song trước tình hình khủng bố, đàn áp của
địch quá căng thẳng, bà quyết định tạm học một nghề để vừa sinh sống, vừa làm bình
phong che mắt bọn mật thám đang ráo riết rình mò. Vốn thông minh, bà xin học nghề
kế toán thương mại; rồi xin vào làm thư ký kế toán cho một khách sạn ở Đà Nẵng, sau
lại chuyển sang làm kế toán cho nhà buôn ở Vĩnh Điện...

Năm 1936, Mặt trận bình dân Pháp thắng cử, bà Thái Thị Bôi đã cùng chồng là ông Lê
Văn Hiến tìm cách tập hợp lại lực lượng, vận động quần chúng đấu tranh với địch
trong điều kiện mới. Vợ chồng bà cùng đồng chí Nguyễn Sơn Trà đứng ra thành lập
tiệm phát hành sách báo tiến bộ, lấy tên là Việt Quảng. Bà đứng lên làm chủ tiệm tạo
điều kiện làm ăn cho anh em mới ra tù, tạo thêm điều kiện cho các đồng chí đảng viên
đi lại hoạt động ở nhiều nơi, nhất là vùng nông thôn. Hoạt động của tiệm buôn Việt
Quảng trong những năm 1936 - 1937 khá trôi chảy, phát đạt. Đặc biệt, trong thời gian
đón phái đoàn Gôđa để đấu tranh đòi dân sinh và dân chủ, tại hiệu sách Việt Quảng,
cán bộ và quần chúng cách mạng vào ra như hội. Dưới sự tổ chức hướng dẫn của các
bà Thái Thị Bôi, Phạm Thị Kỳ, Phạm Thị Cảnh..., lực lượng phụ nữ ở Đà Nẵng được
tổ chức lại trở thành lực lượng quần chúng đông đảo, luôn luôn sẵn sàng trong tư thế
đấu tranh, hăng hái hưởng ứng, thực hiện các chủ trương của Đảng lúc bấy giờ.

Cuối năm 1937, hiệu Việt Quảng bắt đầu bị sự phản kích nhiều mặt của bọn thống trị
thực dân. Đối với thực dân Pháp và bè lũ tay sai, tiệm sách báo Việt Quảng và “bà”
chủ tiệm Thái Thị Bôi là một cái gai nhọn. Chúng tìm mọi cách gây sức ép, buộc các
nhà tư sản phải “cắt đứt” quan hệ. Không có vốn để kinh doanh, lại bị địch o ép nhiều
bề, cộng với sức khoẻ suy yếu sau những ngày đòn roi, bà lâm bệnh nặng và qua đời
vào ngày 23.2.1938 (lúc đó bà 28 tuổi). Đám tang của chị Bôi đã qui tụ hàng ngàn chị
em phụ nữ Đà Nẵng tham gia và biểu thị lòng đau thương, mất mát đối với người chị
lớn, một người nữ đảng viên xuất sắc của các tổ chức Đảng ở Đà Nẵng. Từ Huế, nghe
tin bà Thái Thị Bôi qua đời, cụ Phan Bội Châu đã gửi vào một bài văn điếu rất bi ai, tỏ
lòng thương tiếc một người chiến sĩ cộng sản trẻ tuổi. Bài văn có đoạn:

"Hỡi chị ơi, vận nước tan thương, đường đời tụ tán
Chị hỡi đành lòng, trời đâu nuôi loạn
Xác thịt chết nhưng tinh thần không chết...".
Người con gái vinh quang của mảnh đất Đà thành anh hùng sẽ còn mãi với núi sông
non nước Việt Nam.
Tinh thần yêu nước của Bà Thái Thị Bôi mãi mãi là niềm tự hào và là tấm gương sáng
cho các thế hệ noi theo...