Drodzy Czytelnicy!

Czy pamiętacie słynną

scenę z serialu
"Czterej pancerni
i pies", jak RUdy 1 02
wjeżdża do zalanego
tunelu berlińskiego
metra? Pamiętacie te
nerwowe minuty,
które załoga czołgu przeżywała, mając
miliony hektolitrów wody nad sobą?
Czy smar, którym uszczelniono Rudego,
się sprawdzi? Pytania nie są bezzasadne.
Serial jest często powtarzany, a świado­
mość, że polskie czołgi nie zdobywały jed­
nak stolicy III Rzeszy - raczej niewielka.
Aby zaspokoić Państwa ciekawość, zebrali­
śmy kilkaset pytań i odpowiedzi na temat
bitew, kampanii i potyczek. Dotyczy to
tych starć, które rzeczywiście miały miej­
sce, i tych wyimaginowanych, które
jednak przeszły do historii. Takiego kom­
pendium wiedzy na temat wzajemnego
okładania się - dawno nie było. Przyjemnej
lektury! Zapraszam na strony niniejszego
"Focusa Ekstra".
MICHAŁ WÓJCIK

lWJJ (,4� cit Sztuka

4 58 Zwierzęta
zwyciężania na WOlnie
12 Geniusze strategii 62 Zadziwiające
16 Wojny w liczbach maszyny

20 Historia oręża 66 Słynne szarże

i ataki
26 Preteksty wojen
!JO Nocny patrol
30 Bitwy wielkie
i małe
38 Wojenne seriale
42 Kulisy porażek
46 Wojenne słowa
50 Z pogodą
nie wygrasz
54

fT Jak walczyć
G
G+.J GAUNEA+JAHA POLSKA,
SP. z o.O.6CO.,

hrtp:II_.focllS.pI e-maił: locus@loous.pI

tel. !221360-37-38 fax (22) 360-39·90
Aedaktor naczelny: MIChaI"",**
A.... . pro_cWtcY:
o.
"""'-
Sotkretarlat: Mooika KlirTlczlJ<
B:żllleta MRdejCl)'k
Zlllt� red. nacz: Jakub Mielnik.
Kazrnier"z P8sek
Dyrektor artystyczny: Paweł Rafa
s.v-rze rlldakcJl:
ElżbIeta �!lI5lak,
_50.
Fotoedytoay: Aleks.lnd1� B;;jQJ.
Tomasz Nowllk, ..IaaIk Sroka
SII.IdIo g,;If\c:meoo
Robert BMy 15m!). U3lalBugalsld.
HuIla1I<arasiewicz. Uarcin SOOc:zaI<
R�a: Joama Nikodemska.
Kitlorzyn. SrOC>:yT'lekll.
Jan Sł..dow9ki
_.locul.pI Igor NO\·�r'ls1<i
Produkcja: Maral< S2p.lo"," (dyr.l.
Stanls!aw $lemiński
0nJk: Ił'ł OONI\I":llEY E...ope Sp. Z 0.0.
.:r ul. MIIfY'l<W$l<a 15.
02-674 WorSlU·.o;a tęI (22)360-03-800
lli® """r.! Ir.-łi"""'9.
WWW.GUJ.P\.
....�: �'lagdalena Ma!icka
Wydawca: AgMa MatOO<O'.wka
OVI'ekto. promocji I wydlwnk:zy:
Edyta PLXllowska
MarklUng: Małgorzata Gil'MYRC2!1k
PA: Magdalena Sv.dJoda (PA FooA)
Dyrektor sprzedaty Gt-J:
B<ubtw". Tr:lJld
A"'.Iama:
MairpurłlI Teodor(fflÓCZ (dyr. ds. 1tIa1egii)
s.zcIo\o.... Zl'Spolów: A Grorowska, K. �
t..lIs. J.Sz;m.Tlska. M. �·Babut.
I<. Ko8Ińska (�U>med0lj;
Menedłer rts. k�Kll:
Katllrzyna NowakallSka.
Multimedia: Mchu! -'dIlmczyl< Idyr.)
Dystrybucja i ObBIuga KII,ntll:
JsrZVJanczal< (d}�.)
PrenUl"lMlrat.l i sprudał wyayłIIowa:
Agata L.hek tel. (22) 39).37·77
DyreIctor p/oIMl operwqf-.II....-..ogo:
.. :
TOITIIIISl Kosleekl .'
DLACZEGO PO ZWYCIĘSTWIE
POD HASTINGS WILHELM
ZDOBYWCA POWIEDZIAł.:
"
"BÓG ROZSĄDZIł. SPRAWĘ ?
W
yprawę Normanów na Anglię poprzedziło pojawienie się komety.
Lud uznał to za zły znak i zapowiedź wielkiego nieszczęścia, astrologowie
- za zwiastun wojny między potężnymi władcami.
Przygotowania do jedynego w dziejach udanego desantu na Wyspy Brytyjskie rozpo­
częły się w czerwcu. Wilhelm zebrał na wybrzeżu Normandii okolo tysiąca statków. By
taka liaba żaglowców przepłynęla 200 km, potrzebny byl silny i stabilny wiatr od po­
łudnia. Powiał we wrześniu. Schodząc z okrętu, Wilhelm poślizgnął się i runąl na zie­
mię. Wyglądało to na rly znak, ale wybrnął z opresji, udając, że upadek był zamierzo­
ny. Nabrał garść piasku i zawołał: "Biorę Anglię w posiadanie". Rankiem 14 paździer­
nika 1066 r., gdy tuż przed bitwą Wilhelm zakładał zbrOję, z jego torsu zsunął się
pancerz. Również ten, w opinii wróżbitów bardzo niepomyślny znak. obrócił na swoją
korzyść, wykrzykując To zapowiedź wielkiej zmiany, byłem księciem, będę królem!".
"
Bitwa trwała cały dzieli, późnym popołudniem Wilhelm - pragnąc za wszelką cenę
przebić się do centrum sił angielskich dowodzonych przez króla Harolda - kazał
tucznikom strzelać wysoko, ponad zaporami. Zabłąkana strzała trafiła Harolda
w oko, zabijając go na miejscu. To przesądziło o wyniku starcia. Kometa, pomyślny
wiatr, seria dziwnych znaków i przypadkowa śmierć Harolda przekonały Wilhelma
Zdobywcę, że B6g był po jego stronie.
 )oolcqlgs. eu

JAK KAROL MtOT

PRZECHYTRZYt
ARABÓW
POD POITIERS?

A
rabowie w latach 711-714 zajęli Półwy­
sep Iberyjski i zza Pirenejów atakowali
obszar dzisiejszej Francji. Ich celem było
zdobywanie łupów, ale jeśli nie natrafiali na opór,
zajmowali na stale zdobyte terytorium. W 732 r. po­
tężny oddział liczący 30-50 tys. dotarł aż do środkowej
Francji, po drodze splądrował m.in. Bordeaux. Na wieść
o inwazji władca Franków Karol Młot wyruszył z odsieczą.
Do spotkania obu armii doszło pod Poitiers. Siły były wy­
równane, ale Karol przechytrzył wroga. W kulminacyjnym
momencie bitwy wysiał do obozu wroga niewielkie od­
działy, które miały pozorować próbę odbicia zagarniętych
przez najeźdźców łupów. Co bardziej nerwowi Arabowie
zaczęli się wycofywać, by ratować swój dobytek. W efek­
cie szyk się załamał, Frankowie przeszli do kontrataku,
w zamieszaniu zginął dowódca sił muzułmańskich
Abd al-Rahman, a pozbawieni wodza żołnierze rzucili się
do ucieczki. Karol Młot nie ścigał ich, zadowolił się prze­
jęciem porzuconych łupów i ruszył tłumić powsta-
nie w Burgundii. Nawet nie zdawał sobie
sprawy, że kiedyś historia przypisze
mu zasługę uratowania Euro­
py przed islamizacją.

•
CZY POD MARATONEM 10 TYSIĘCY GREKÓW
POKONAtO 100 TYSIĘCY PERSOW?

W
edług ustaleń współczesnych badaczy, w bitwie stoczonej we wrześniu 490 r. p.n.e. naprzeciwko siebie stanęło 10 tys.
żołnierzy ateńskich i ok. 25-30 tys. Persów. O zwycięstwie zadecydował upór naczelnego wodza Miltiadesa, który
zamiast obrony Aten przeforsował plan stawienia czoła Persom na bagnistej równinie na wybrzeżu.
Decydującą rolę odegrał atak hoplitów, czyli ciężkozbrojnej piechoty, idącej do boju w szyku zwanym falangą. Był to starożyt­
ny odpowiednik czołgu. Falanga składała się z 8-16 szeregów żołnierzy, którzy ustawiali się w taki sposób, by trzymana w le­
wym ręku tarcza częściowo osłaniała kolegę. W efekcie powstawał rodzaj pancerza. Tarcz wykonanych z drewna dębowego,
obitych skórą byka i grubą warstwą brązu, nie mogla przebić żadna perska broń.
Bezpośredni udział w walce brały tylko dwa szeregi - pierNszy osłaniał towarzyszy tarczami i zadawał ciosy krótki mieczami,
drugi - uderzał długimi na 2,5-metrowymi włóczniami, starając się trafiać w twarze i piersi wroga. Pozostałe szeregi pełniły rolę
"silnika", napierały na walczących i zmuszały ich do parcia w przód. Miejsce zabitego hoplity z pierwszego szeregu natychmiast zaj­
mował żołnierz idący za nim. Nacisk całej formacji był tak potężny, że lżej uzbrojeni Persowie nie byli w stanie mu się oprzeć. Zwy­
cięstwo pod Maratonem ocaliło grecką cywilizację, demokrację i kulturę, bez których Europa wyglądałaby dziś zupełnie inaczej.
 Wl�c� na: www . ebookgigs. eu
Sztuka ZWyCJęzanla

JAK ZAKOŃCZYt KARIERl;

GEN. BENEDICT ARNOLD,
DOWODZĄ(fY SitAMI
AMERYKANSKIMI
W BITWIE POD SARATOGĄ
17 PAZDZIERNIKA 1777 R.?

G
enerał Arnold poczuł się urażony tym, że całą zasługę
za zvvycięstwo pod 5aratogą przypisano gen. Horatio
. Gatesowi Sfrustrowany, pogrążony w długach, rozno­
.
sił po salonach swe żale i obmyślał zemstę. Gdy w 1780 r. na
otarcie łez powierzono mu dowództwo West Point, postano­
wił oddać ten strategiczny fort Anglikom. Zdrada została'wy-'
kryta, bohater spod Saratogi w ostatniej chwili zdołał uciec
statkiem (to Anglików. Ci awansowali go na wyższy stopień,
przyznali wysoką nagrodę pieniężną, ale żadnych funkcji do­
wódczych nie powierzyli. Zdegustowany wyjechał do londy­
nu, gdzie zmarł w wieku 60 lat. Ola Amerykanów stal się ta­
kim symbolem zdrady jak dla nas targowiczanie.

�AK WYGLĄDAtO �YCIE NIEMIECKICH

ZOtNIERZY OKRĄZONYCH
POD STALINGRADEM?

D
zrenne racje żywnościowe zmniejszono do 60 g chleba i 15 g cukru, jedynym dostępnym
mięsem była konina z padłych zwierząt oraz wyłapywane szczury i koty. Temperatura w tym
czasie spadała do minus 30 stopni, wycieńczeni żołnierze masowo umierali z głodu i zimna,
nie mieli leków, by ratować przed gangreną odmrożone nogi. Znajdowali się pod silnym ostrzałem
artyleryjskim i rakietowym. Niemcy stracili pod Stalingradem ok. 700 tysięcy ludzi. Z 90 tys. wzię­
tych do niewoli jeńców przeżyło i wróciło do domu zaledwie 6 tysięcy. Ostatni w 1955 roku.

NA CZYM POLEGAU
FRANCUSKA DOKTRYNA
"ATAK DO OSTATKA"
STOSOWANA W CZASIE
I WOJNY ŚWIATOWEJ?

W
pierwszych tygodniach wojny dowódca 9. Armii
Ferdinand Fach przesiał meldunek: "Moje lewe
skrzydło wycofuje się, prawe poszło w rozsypkę,
środek się rozpada; sytuacja jest doskonała, atakuję". Dla
milionów żołnierzy walczących nad Marną, Sommą i pod
Verdun słowa te oznaczały niemal pewnyv..yrok śmierci.
W myśl doktryny "offensive a outrance " o zwycięstwie miał
decydować duch bojowy żołnierza, a tego ducha nic bar­
dziej nie wzmacnia jak atak, zwłaszcza gdy jego finalnym
akordem jest walka wręcz. Najbardziej nieprzejednanym wy­
."
znawcą krwawej doktryny był naczelny dowódca armii fran­
:: �� cuskiej Joseph Joffre, który żądał posyłania żołnierzy prosto
..

.< na niemieckie karabiny maszynowe. Wedlug szacunków

·0
.. tylko w 191 S r. w wyniku tych nieprzemyślanych ataków
:�
..
·w
zginęło 21 , Łys. ludzi. Rok póiniej Joffre został odwołany.

J
:�
.<
.<
.-

:;
.
,
:�
:�,
:
:�
:8

]
"
 Więcej na: www . ebookgigs. eu

DLACZEGp ROSJA OD PIERWSZYCH TYGODNI

l7
I WOJNY SWIATOWEJ PONOSIU KLĘSKĘ ZA KLĘSKĄ?
sierpnia 1914 r. pewni siebie Rosjanie uderzyli na Prusy Wschodnie, dziesięć dni później ponieśli
miażdżącą klęskę w bitwie pod Tannebergiem, tracąc ponad 90 tys. żołnierzy. Kolejne miesiące przy­
niosły dalsze straty. Ówczesny minister wojny, stetryczały gen. Władimir Suchomlinow sprzeciwiał się
wprowadzaniu jakichkolwiek nowości do strategii i taktyki. Przechwalał się, że nie przeczytał żadnej książki,
bo nie jest mu to potrzebne. Za zbędne uważał precyzyjne pomiary sity ognia, obliczanie, ile pocisków powin­
no przypadać na działo, by kanonierzy mogli prowadzić ciągły ostrzał, określanie liczby dział zapewniających
osłonę piechocie itp. Według niego zwycięstwo nie zależało od techniki, lecz czynnika ludzkiego, czyli zmaso­
wanych ataków bez liczenia się ze stratami. Z powodu braku broni zdarzało się, że dowódcy posyłali żołnie­
rzy do walki bez karabinów, rozkazując, by zdobyli je sobie na przeciwniku .
.
......... .....................................................................................................................
. .

GDZIE ODBYł,A SIĘ NAJWIĘKSZA

W DZIEJACH SWIATA BITWA MORSKA?

W
zatoce Leyte u wybrzeży Filipin od 17 do 25 października 1944 r. walczyło 216 amerykańskich okrętów
wojennych, 2 australijskie i 54 japońskie. Bitwa skończyła się niemal kompletnym unicestwieniem
japonskiej floty wojennej, która straciła 4 lotniskowce, 10 krążowników, 11 niszczycieli, 1 łódź
podwodną i kilkanaście mniejszych okrętów. .
.................................................................................................................................

W KTÓREJ BITWIE
II WOJNY
ŚWIATOWEJ
BRAIiO UDZIAIi
�AJWIĘCEJ
ZOIiNIERZY?

W
operaCji berlinskiej uczestniczy­
ło 3,5 miliona żołnierzy, w tym
okolo 185 tys. Polaków.

·
·

·
·

·
·

CO W DOKUMENTACH ARMII CZERWONEJ

·

OZNACZAli ZWROT ILU ŻOIiNIERZY

28
"
"ODKUPIONY WIiA�NĄ KRWIĄ ?
·
·
JAPOI!SKICH
1iPca 1942 r., po dotarciu Niemców nad Don i na Krym, Stalin wydał Rozkaz nr 227 z na­
główkiem "Ani kroku w tył". Wprowadzał w nim drakonskie kary za dezercję, tchórzo­
·
PRZEZYIiO BITWĘ
stwo, ucieczkę z pola walki i wywoływanie paniki. Dezerterów natychmiast rozstrzeliwa­ O WYSPĘ .
no, według naj nowszych ustaleń sądy polowe wydały 158 tys. wyroków śmierci, w tym
ok. 15,5 tys. pod Stalingradem. Winnych pozostałych przestępstw kierowano do karnych batalio­ IWO liMA?

J
nów, które posyłano na samobójcze misje - wytyczal-1ie przejść przez pola minowe, atakowanie aponczycy zaciekle bronili wulkanicz­
Niemców jedynie po to, by obserwatorzy mogli określić siłę ich ognia i pozycje karabinów nej wysepki położonej tak blisko ich
maszynowych, obronę obiektów najczęściej bombardowanych z powietrza itp. kraju, że mogłyby z niej startować
Do karnych batalionów zesłano co najmniej 450 tys. czerwonoarmistów. Ci, którzy nie zginęli, samoloty dokonujące nalotów na Tokio
mogli zostać z nich zwolnieni tylko w jednym przypadku - gdy zostali ciężko ranni. Jeśli odzyskali i inne miasta. Spośród 22 tysięcy żołnie­
zdrowie, wracali do normalnej służby z wpisem w dokumentach: " Odkupiony własną krwią". rzy przeżylo tylko 212.
 Więcej na: www .ebookgigs.eu
Genius ze strategii

ILE KONI NA JEDNEGO ŻOŁNIERZA

PRZYPADAŁO W ARMII CZYNGIS-CHANA?
wa . Wojska wodza Mongołów składały się się kończyły, wojs ko plądrowało mijane mia­

D wyłącz nie z jazdy, której połowę stanowili

jeźdźcy ciężkozbrojni, a drugą tworzyli łuczni­
cy, którzy nie nosili zbroi, dzięki czemu mogli wyko­
nywać baC'dzo szybkie manewry. Każdy żołnierz
prowadził drugiego konia, dźwigającego zapas żyw­
ności i wszystko, co niezbędne podczas trwającej
wiele miesięcy wyprawy. Dzięki temu Czyngis-chan
nie musiał się martwić o zaopatrzenie. Gdy zapasy
sta i wsie. Od ludów, które poddawały się
bez walki, wielki chan żądał jedynie corocz­
nego składania danin. Wobec opornych
stosował bezlitosny terror, każąc "rżnąć
powyżej osi wozu ", czyli zabijać wszyst­
kich mężczyzn oraz chłopców, którzy po­
trafili już samodzielnie chodzić. Dziew­
czynki i kobiety brano w niewolę.

......................................................................................

Który Z wielkich wodzów

popadł w najskrajniejszą

·
megalomanię
starożytności nikogo nie dziwiło,
·

w
że władca uważa się za boskiego
·

·
· potomka i każe oddawać sobie religijną
·
cześć. Tak było z Aleksandrem Wielkim,
·
tak było z egipskimi faraonami
·

S
iłne objawy megalomanii wykazy­ dzia!: "Nazywam się Cezar, nie król ..·.
·

wali wszyscy władcy absolumi. ale W ten sposób jego rodowy przydomek
w szczegółnym stopniu uległ jej stal się synonimem najwyższego władcy
·

juliusz Cezar. Po podboju Galii - cesarza. Przetrwało również na wieki

osobiście opracowal genealogię swojego
rodu, z której wynikało, że jesr potom­
kiem bogini Wenus. Po zwycięstwie
w wojnje domowej kazał usta\vić w śV/ią­
ryni na Kwirynale swój posąg z napisem
"Bogu Niezwyciężonemu". Następnie
wprowadził do kalendarza święta związa­
ne z ważnymi datami swego życia oraz
zażądał obwożenia na rydwanie swoich
podobizn, co dotąd było zarezerwowane
jego imię. gdyż reformując kalendarz,
zmienił nazwę piątego miesiąca (rzymski
rok zaczyna! się od marca) z Quintilis
na lulius. co w języku francu­
skim przybrało formę juiUet,
angielskim - july, hiszpańskim
julio, włoskim - luglio, niemiec-
kim - julio rosyjskim - ijul. Gdy dwa
łata po śmierci Cezara na niebie pojawi-
ła się kometa, uznano ją za znak potwier-
����=������"'-�2 �' '=���?��:�' ;r2 �
. '"" -;...0,,",-'

wylącznie dla bogów. Gdy po przyznaniu dzający wstąpienie jego duszy do nieba

s·p
mu dożywotniej dyktatury stronnicy na­ i ustanowiono oficjalny kult Boskiego
woływali, by ogłosił się królem. odpowie- juliusza (Divus lulius).
 Więcej na: www. ebookgigs. eu

JAKIE NOWATORSKIE TAKTYKI KOGO NAZWANO "OJCEM

UMOŻLIWIŁY NAPOLEONOWI NOWOCZESNEJ WOJNY"?

K
PODBÓJ EUROPY? róla Szwecji Gustawa 11 Adolfa, który gruntownie
zmienił sztukę wojenną. Wprowadził podział na

C
hociaż Napoleon był jednym z największych wodzów w historii, nie stałe jednostki (kompanie, bataliony itp.), określił
wprowadził żadnej nowatorskiej taktyki ani broni. Po mistrzowsku zasady podległości żołnierzy i oficerów oraz opracował
wykorzystywał już sprawdzone rozwiązania, perfekcyjnie planował nowatorskie metody koordynowania na polu bitwy
każdą batalię i doskonale dobierał sobie podkomendnych. W odróżnieniu piechoty, artylerii, jazdy i służb zaopatrzenia. Dzięki
od innych władców nie rekrutował ich wyłącznie z arystokracji. Marszałek temu niezbyt ludna Szwecja stała się jednym z euro:'
Michel Ney był synem oberzysty, Pierre Augereau - służącego i straganiarki,
pejs kich mocarstw, tocząc zwycięskie wojny z Rosją,
Joachim MUfat - bednarza, Nicolas Oudinot - piwowara. imperium Habsburgów i niestety również z Polską.
NAPOLEON
DOWODZIŁ
W

I 60
BlTWACH

JAKIEGO PRZECIWNIKA NIE DOCENILI

ALEKSANDER WIELKI I NAPOLEON BONAPARTE?

O
·
baj zostali pokonani przez przestrzeń, Aleksan­ Ponad 2000 lat później podobna przygoda spotkała
·
der dotarł do Indii, lecz nie docenil ich wielko­ Napoleona Bonaparte, Ces.arz dotarł do Moskwy
·
ści. W efekcie nie zdoła! zabezpieczyć nadmier­ - też zbyt daleko, by zapewnić wyczerpanym żoł­
·
· nie wydłużonych linii zaopatrzeniowych. Gdy wyszedł nierzom regularne dostawy żywności i sprzętu.
· na bezkresne równiny poprzecinane dopływami Indu­ Nie przewidział konsekwencji rosyjskiej zimy. Gdy
·
su, wycieńczeni żołnierze odmówili dalszego marszu. w listopadzie nadeszły mrozy i śniegi, niepodkute
·
Wódz nie chciał ustąpić przed buntownikami, ale od­ konie łamały nogi na lodzie, żołnierze bez zimo­
·
wołał s.ię do wyroczni - która nakazała odwrót. wych mundurów masowo zamarzali. Z 600-tysięcz­
Z 85 tys. ludzi drogi powrotnej nie przeżyło 60 tysięcy. nej armii wróciło około 1 0 proc. Cesarz Francuzów
Do ojczystej Macedonii nie powrócił również sam przeżył, ale nie był w stanie powstrzymać dalszego
· Aleksander; zmarł w Babilonie, zapewne na malarię, upadku swego imperium.
POWRÓT
·
Z MO$KWY
· PRZEZYŁO

10%
: .
·
·
·
FRANCUSKIEJ
ARMII
·
·
·

-
' ...

... Os,,- ........_

. . ,_
�
-
 Więcej na: www .ebookgigs.eu
Geniusze strategii
·

·
DLACZEGO WODZA HUNÓW ATTYLJ; NAZWANO "BICZEM BOŻYM"?
rzydomek nadali mu chrześcijanie, którzy wroga w zasięgu łuku (ok. 100--120 m), zasy­ mistrzów w operowaniu inną tajną bronią

·
P w okrutnym najeźdżcy widzieli narzędzie
Boga wymierzającego karę pogańskiemu
Rzymowi. Attyla w ciągu kilku lat opanował
pywali go gradem strzał wypuszczanych pod
dużym kątem, tak że spadały niemal piono­
wo. Zaatakowal)i instynktownie unosili tarcze,
-lassem. Rozpędzeni jeźdźcy galopowali
wzdłuż zwartych szeregów przeciwnika, wy­
ciągając z nich pojedynczych żołnierzy, co po­
j spustoszył tereny ciągnące się od środko­ żeby się osłonić, i w tym momencie druga wodowało załamanie szyku bojowego.
·

wych Niemiec po Rzym. Bałkany i Morze Ka­ grupa łuczników strzelała na wprost w odsło­ Attyla rządził początkowo ze swoim starszym
·
·

· spijskie. Sekret jego sukcesów krył się w takty­ nięte torsy i kończyny, Równocze�nie do szar­ bratem Biedą. Historycy podejrzewają, że go
ce walki. Attyla unikał otwartych bitew, starał ży ruszała konnica - i było po walce. Jeśli do· zamordował. Sam zginął wskutek przedawko­
się natomiast podejść niepostrzeżenie jak naj­ brze wyszkolone oddziały Rzymian nie dały się wania alkoholu podczas ślubu ze swoją
·

·
·
bliżej do przeciwnika. Gdy Hunowie mieli wciągnąć w pułapkę, Altyla posyłał do boju trzechsetną żoną·
·

·
·

·
·

·
·
·
·
·
·

·
·

·
·

....., ....... , ......... , . ., ..... , ......, ...................................................................................................................................... .

·

JAK STALIN UHONOROWAł. PO WO�NIE ZDOBYWCĘ

·

· CIEKAWE I
:;��.""-';'-'�
g
·
BERLINA MARSZAł.KA GIEORGIJA ZUKOWA? JAKI BYŁ ULUBIONY
maja 1945 r. Gieorgij Żukow przyjął kapitulację w Odessie, a następnie podjął próbę zorganizowania PUŁK FRYDERYKA
Niemiec, a 24 czerwca Stalin kazał mu poprowa­ mu procesu w stylu czystek z lat 30., gdy skazano na WILHELMA l?
dzić wielką paradę zwycięstwa w Moskwie, co śmierć większość wyższych oficerów. Tylko dzięki Pruski król był niezwykle
było wyjątkowym vvyróżnieniem. Jadący na białym zdecydowanym protestom innych marszałków, dumny z doborowej jednost­
koniu marszałek stal się ikoną Armii Czerwonej zwlaszcza Koniewa i Rokossowskiego (którzy zresztą ki wojskowej nazywanej
j bohaterem narodowym. Rok póżniej zazdrosny Żukowa prywatnie nie znosili), dyktator musiał pułkiem olbrzymów. Przyi­
o jego popularność Stalin wyznaczył mu stanowisko zrezygnować ze swego morderczego zamiaru. mowano do niej żołnierzy
mających co najmniej
190 centymetrów wzrostu.
Tworzyło ją 220 oficerów
i podoficerów, 70 doboszy
i flecistów oraz około
2100 strzelców. Król wyda­
wał olbrzymie pieniądze
na poszukiwanie odpowied·
nich rekrutów.
Europejscy władcy wiedzie·
II, że sprawią mu największą
przyjemność, obdarowując
rosłymi osiłkami. Anglicy
i HOlendrzy przysyłali mu
więc Murzynów z kOlonii,
car Rosji Piotr I co roku
przekazywał wyjątkowo do­
rodnych Sybiraków. Niemal
połowę doborowego pułku
stanowili cudzoziemcy,
głównie Rosjanie, FinowIe
i Łotysze. Król Fryderyk
Wilhelm najlepiej się re!ak­
sowal, prowadząc musztrę
ukochanego oddziału.
 Więcej na: www . ebookgigs. eu

KTO BYł. NAJBARDZIEJ NIEDOCENIONYM, ,

A KTO PRZECENIONJl'M BRYTYJSKIM DOWODCĄ
PODCZAS II WOJNY SWIATOWEJ?

O
pinia publiczna mało wi€dziala o doKonaniac.h generała Harolda Alexandra. Tymczasem to on zorganizo­
wał ewakuację wojsk brytyjskich z francji (1940) i Birmy ( 1 942), opracował strategię bitwy pod
El Alamein, dowodził inwazją na Sycylię. Nieporównywalnie większą popularnością cieszył się marszałek
Bernard law Montgomery, zawsze chętny do udzielania wywiadów i pozowania do zdjęć. W rze':Zy\Nis t:�
ści Montgomery był apodyktyczny i chorobliwie ambitny. Przed lądowaniem w Normandii wszyscy
generałowie amerykańscy odmówili służby pod jego rozkazami. Był autorem planu desantu
pod Arnhem. który zakończył się katastrofą, także dla polskich spadochroniarzy.

ł···· ·· ······· · · ······· ···· ·· ·.. · · · ·· ··· · ·· · ··· ·· ·· .. · · · .

.............................. ................................ .

Z JAK POTĘŻNĄ
ARMIĄ FRANCISCO
PIZARRO WYRUSZYł.
NA PODBÓJ
IMPERIUM INKÓW?

P
izarro miał pod swoimi rozkazami około
200 żołnierzy i 60 koni. Tylko 3 Hiszpanów
•

,
było uzbrojonych w prymitywne karabiny
: (arkebuzy), 20 posiadało kusze. Cała reszta
• dysponowała jedynie bronią białą. Mimo
to dzięki talentom i sprytowi dowódcy
•
garstka konkwistadorów pokonala
liczącą co najmniej 30 tys. ludzi
: armię Inków i opanowała olbrzy-
mie obszary obejmujące dzisiej-
•
•
sze Peru, Ekwador, pólnocne
Chile i Bo liwi ę .
JAK GENERAł. •
,
I

DOUGLAS ,

MACA,JlTHUR DBAł.
O SWOJ WIZERUNEK?

G
lównodowodzący sil alianckich na
Pacyfiku nigdy nie pokazywał się
publicznie bez ciemnych okularów,
fajki w zębach i wysłużonej czapki na głowie.
Nigdy nie przyznał się do błędu. O sobie mó­
wił wyłącznie w trzeciej osobie. Zadbał także,
by żołnierze i przeciętni Amerykanie wiedzieli,
że nie pije alkoholu, nie uprawia hazardu
i codziennie rano przed wstaniem z łóżka czy­ .
.'

ta kilka wersów Biblii.

 Wojny w [fi
ILE TRWAtA NAJKRÓTSZA
WOJNA W HISTORII?

N
ajkrótszy oficjalnie wypowiedziany międzynaro·
dowy konflikt zbrojny trwał zaledwie 38 minut.
Bezpośrednią przyczyną było wstąpienie na
tron w Zanzibarze antybrytyjskiego �ultana Khalida
bin Sułtan Barghasha, który po zdecydowanych
protestach Brytyjczyków zabarykadował się w pałacu.
27 sierpnia 1896 o godz. 9.02 brytyjska marynarka
rozpoczęła ostrzał pałacu i haremu sułtana.
O 9.40 nastąpiła kapitulacja. Konflikt pochłonął
około 500 ofiar po stronie zanzibarskiej. Tylko jeden
Brytyjczyk został ranny.
... .. .. . . . . . . . . . ... . .. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . .. . . . .. ..... . . ... ..... . . . .. . ... . . . . ... . . ... . . .. . . . . . ... .. ..... ... . .. . ..... . . . . . . . . . . . . . . . .. .. . . . ... . .. ....... .. . . .... ... . .. ..

..

:�
.z
ILU WROGÓW ZABlt JAKI.KALIBER
NAJSKUTECZNIEJSZY MIAtO NAJWIf.!KSZE
SNAJPER? DZlAtO?

F
in Simo Hayha w latach ajwiększym działem, jakie kiedykol­
1939-1940, odziany w biały
maskujący strój ochronny,
przy mrozach sięgających -40°(,
N wiek powstało w nowożytnej historii,
był niemiecki 80-centymetrolNY Eisen­
bahn Kanone 5 "Ciężki Gustaw" (od imienia
zastrzelił 524 żołnierzy Armii jego twórcy Gustawa Kruppa). 43-metrowe
Czerwonej. 6 marca 1940 r. sam działo kolejowe o masie 1350 ton i kalibrze
został postrzelony w szczękę 802 mm powstało na zlecenie Adolfa Hitlera
i zapadł w kilkudniową śpiączkę. do sforsowania linii Maginota, francuskich
Po wojnie został awansowany fortyfikacji usytuowanych na granicy Luk­
z kaprala na porucznika, co było semburga z III Rzeszą. Do obsługi tego działa
pre<edensem w historii fińskiej powołano oddzielny dywizjon kolejowy zło­
armii. Zmart 1 kwietnia 2002 T. żony z 500 artylerzystów.
 Z ilu

celn

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• o••••

ILE TRWAł. NAJDł.UŻSZY

APEL W HISTORII
KL AUSCHWITZ?
pel trwający 20 godzin przeprowadzono w Auschwitz

A 6 1ipC3 1940 r., po ucie<:zce pierwszego więźnia, Polaka

Tadeusza Wiejowskiego (numer obozowy 220). Szewcowi
z Kołaczyc pomogli w ucieczce polscy elektrycy zatrudnieni w nie­
mieckiej firmie. Za karę Niemcy przeprowadzili najdłuższy w histo­
rii apel, który trwał od godziny 18.00 6 lipca do 14.00 dnia na­
stępnego. Uczestniczyli w nim wszyscy więźniowie -1311 osób.
Podczas apelu zmarł polski Żyd, więzień Dawid Wongczewski, któ­
ry stal się pierwszą ofiarą śmiertelną Kl Auschwitz. Pomocników
uciekiniera złapano już następnego dnia. Wiejowski zdołał do­
trzeć do rodzinnych Kołaayc. W 1941 r. został jednak aresztowa­ ..<
ny i rozstrzelany w nieaynnym szybie naftowym w Jaśle.
GDZIE ZORGANIZOWANO
NAJSIiYNNIEJSZĄ IiAPANKĘ?
darzenie określane mianem Oblawy Vel d'Hiv - od

Z
"
"Velodrome d'Hiver , zimowego toru kolarskiego,
na którym gromadzeni byli złapani - miało miejsce
6 lipca 1942 r. w Paryżu. Schwytano wówczas blisko
13 tys. Żydów (w tym 4 tys . dzieci), których przez kilka dni
przetrzymywano bez wady i jedzenia, a następnie skiero­
wano do obozów przejściowych, skąd trafili do Treblinki
i Oświęci mia. W obławie brało udział ok. 9 tys. fran­
cuskich policjantów i żandarmów podległych kolabora­
cyjnemu rządowi Vichy.
.... . .. . . . . . . . . ... ... .. .. .. . . . . ... .. . . . . . . . . . . . . .... . . . ...... . ...... . . ... . . ... . . .. . . . . . .. . . ... .. ... . .. . . . . . ... . . .. .. . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . . ... . . . . . . .. . . . .... . . ... . . .. . . . . . . .. . . .

ILU WROGÓW ZESTRZELili

NAJWIĘKSZY
AS LOTNICTWA?
(ich Hartmann ps. Bubi zgłosił 352

E zestrzelenia, w tym 345 samolotów

radzieckich. Urodzi! się 19 kwietnia
1922 r. w Weissach w Wirtembergii. licen­
cję pilota uzyskał w 1939 roku. W paździer­
niku 1942 r. otrzymał pierwsze zlecenie na
froncie wschodnim. 17 kwietnia 1945 roku
- jako pierwszy w historii lotnictwa - zgłosił
350. zwycięstwo nad samolotami wroga.
Pod koniec kwietnia 1945 r. zostat awanso­
wany na majora. Służbę zakończył
w 1970 r. Zmarl19 wrzesnia 1993 r.
w Weil im Schonbuch. MesseIschmi" Bt·109G - na takim myśliwcu Hat1mann osiągał największ.e sukcesy.
 Więcej na: www.ebookgigs.eu

KTÓRY Z ŻOł.NIERZY
WALCZYł. NAJDł.UŻEJ?
apończyk Hiró Onoda. W grudniu 1944 rok u trafi! do 8. OyYJizji

J Piechoty Cesarskiej Armii Japońskiej stacjonującej na filipińskiej

wyspie Lubang. Gdy dwa miesiące później wyspę przejęli Ame·
rykanie, Onoda wraz z grupą kilku żołnierzy ukrył się. Do poddania
nie
-li-.,...
nawet amerykańskie ulotki informujące o ka-
pitulacj'i Japonii. że to podstęp. Jego towarzysze ujawnili
się lub zginęli w potyczkach z miejscową ludnością, a porucznik
walczył dalej. Dopiero 20 lutego 1974 roku znalazł go japoński
podróżnik, który z pomocą byłego dowódcy zdołał przekonać
dzielnego żołnierza, że wojna skończyła się blisko 30 lat temu .
. . . . .. ....... .. .. . .. . ... . .. .. . . ... . . . . . .. . . . .... ... . .
. .. . .. . .... .. . . . . . •. . . . " :.::..

JAK OLUGO UDALO Sl�

ŻOLNIERZOWI ZATAJAĆ
SWOJĄ PLEĆ?
Pół wieku! Żołnierz wojny
secesyjnej Albert Cashler
po niemal 50 latach okazał
się kobietą. Jennie Irene
Hodgers urodziła się
25 grudnia 1843 r. w Ir­
landzkim miasteczku
Clogherhead. Do USA
trafiła na początku Jat 60.
XIX w. W Jatach 1862-1865,
po stronie UnII, lako Albert
Csshier wzięła udział
w 40 bitwach. Po wojnie
wykonywała różne prace:
była parobkiem na farmie,

ILE CENTYMETRÓW wybudowała nawet dla

swojego gospodarza jed­
WZROSTU MIAł. noizbowy dom. Potem byla

NAJWYŻSZY ŻOł.NIERZ kościelnym, grabarzem

i zapalaczem latarni.
W HISTORII? W 1910 roku w wyniku wy­
padku samochodowego
alczący z aliantami podczas II wojny

W
złam ala nogę; lekarz, który
światowej Jakob Nacken osiągnął
udzielał jej pomocy, zgo­
aż 222,3 cm wzrostu. Urodził się
dził się zachować milcze­
w 1906 roku w Dusseldorfie. Słynne jest jego
nie. Wyjawiła swój sekret
zdjęcie, na którym w 1944 roku podczas Bitwy
w 1913 r., kiedy pokłóciła
o Normandię zostaje wzięty do niewoli przez
się z pracownikami Domu
o połowę niższego Brytyjczyka Boba Robertsa.
Żołnierza. Po tym Incyden­
Po zakończeniu służby trafił do USA i wziął
cie zostala przeniesiona do
udział w kilku projektach artystycznych.
zakładu psychiatrycznego.
Zmarł w wieku 81 lat w Niemczech.
Zmarła dwa lata później.
 . . Więcej. na: www . bo()kalgs. eu
Historia oręza
POD
KAOESZEM
WAlCZVLO
·
KIEDY ROZEGRAłJl . 7500
SIł; NAJWIł;KSZĄ RYDWANOW
·

·
·
BITWA RYDWANOW? .

W
·

·
'275 r. p.n.e.. cztery lata po wstą'
pieniu na tron, Ramzes II postano­ .

·
wił odzyskać ziemie stracone na
·

rzecz Hetytów. Jako pierwsze odebrał

Amurru, państwo na wybrzeżu Fenicji. •

pl8
·

·
Kolejna wyprawa miała na celu przejęcie
miasta Kadesl nad rzeką Orontes (dziś Tell
· Nebi Mend w Syrii), ważnego ze wzglę­
dów strategicznych. Na wyprawę przeciw­
·
·
ko królowi Hetytów Muwattalli II faraon
zgromadził cztery korpusy po 5000 ludzi
·

·
i 2 tys. rydwanów. Wiosną 1274 r. p.n.e.
w ciągu trzydziestu dni nieustannego
·
·
marszu jego armia przemierzyia pustynię
i Palestynę. Przekonany, że hetycka armia
·
·
· znajduje się w odległości ok. 200 km dalej.
· rozbił obóz i postanowił rozpocząć oblę­
·
żenie. Okazało się jednak, że wpadł w pu­
·
·
łapkę. Nieopodal twierdzy czekało już na
niego 3500 rydwanów i 37.000 piechu·
rów wroga. Ramzes nie wiedziat takie, że
Hetyei wprowadzili udoskonalenia w swo­
im bojowym orężu. Obsługa egipskiego
rydwanu składała się z dwóch ludzi: woź­
nicy i łucznika, tymczasem hetyckiego
- z trzech. Dodatkowo znajdował się tam
żołnierz uzbrojony w długą włócznię. Gdy
nastąpiło straszliwe starcie, towarzyszący
Ramzesowi korpus został wybity niemal
do nogi. Rezultat wydawał się przesą­
dzony, ale tym razem to Muwattalli nie
· zachował ostroino�ci. Hetyci podczas
plądrowania egipskiego obozu zostali
zaskoczeni przez nadciągające kolejne
korpusy egipskie. Ostatecznie bitwa nie
·

·
wytonila zwycięzcy - siły były wyrówna·
·
ne, ale polityczny sukces przypisano He­
·
tytom, którzy nie pozwolili na zagarn ię­
cie swoich ziem.

·
.......... ........................................

DLACZEGO RZYMIANIE
·

W 213 ROKU P.N.E.,

·
NIE MOGLI ZDOBYC SYRAKUZ?

W
· drUgiej wojnie punickiej Syrakuzy opowiedziały się po stronie Kartagi­
,
.
ny, co pOSKutkowało oblężeniem tej greckiej kolonii przez armię
rzymską. W 213 roku p.n.e. konsul Marcellus przypuścił atak
· na Syrakuzy od lądu i morza. Historyk Polibiusl napisał: "Okazuje
się. że jeden mąż i jeden duch, jeżeli posiada odpowiednie
·

uzdolnienia do jakiejś działalności, potrafi dokonać rzeczy

Maszyn wojennych
·
wielkich i zdumiewających". Chodzi oczywiście, o Archi­
medesa, wielkiego greckiego matematyka i konstruk­
utyw.ili nie Iyłko
Sycylijczycy. Np. żoł­
tora, który na prośbę wladcy zbudował nowatorskie
nierze bizantyjscy
machiny wojenne, będące dla wroga cał­
zrzucali % machin

��5
kowitym zaskoczeniem. Katapulty trN. grecki ogień.
raziły ich głazami i ołowiem,
a ogromne wciągniki wielokrąż- /

kowe (żurawie) unosiły żelaznymi

szponami wrogie okręty i zata­
piały. O skuteczności tych pierw­
szych świadczą liczby. Katapulty
były w stanie wyrzucić kamień
ważący 80 kg na odleglość
1 80 m! Syrakuzy w końcu padły, ..'
ale dopiero w wyniku zdrady.
 Więcej na: www. ebookgigs. eu •

sze wozy bojowe

Do najwcześniejs zych rydwanów
z a p rzęga n o osły; pojazdy były
też mało zwrot n e i ociężałe
- ale wady te zostały usunięte

O
d XVII stulecia p.n.e. do
ostamich stuleci epoki brązu
na polach bitew Bliskiego
Wschodu panowały niepo­
dzielnie rydwany. Początkowo pojazdy
te były ciężkie i niezbyt zwrotne, ale
z czasem zaczęto je udoskonalać. Naj­
istotniejszą zmianą było zastąpienie
oslów (1) udomowionymi końmi, a na­
stępnie zastosowanie kola szprycho­
wego wynalezionego ok. XVIII wieku
p.n.e., co pozwalało łatwiej manewro­
wać rydwanem i zmniejszyć promień
skrętu. Rydwany przestały odgrywać
rolę wozu bojowego wraz z wyhodo·
waniem silnych wierzchowców, które
byly w stanie udźwignąć uzbrojonego
wojownika. Najdlużej, bo do I w. n.e.,
używali ich Celtowie na Wyspach Bry· •

tyjskich. :
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• _ •••••••••••••••• 0.0••••••
·

·
·

SARISSA
MIAŁA DO

7
METRÓW
DŁUGOSCI
 . ebookgigs.eu
Histori

BRONI WPROWADZONO PO RAZ

yły
PIERWSZY PODCZAS WOJNY KRYMSKIEJ?

B
to pociski typu Minie (do karabinów ładowanych od przodu) wymyślone przez francuskich
oficerów: kapitana Henri-Gustave Delvigne, pułkownika louis-Etienne de Thouvenin i kapitana
Claude-Etienne Minie. Nowy pocisk miał stożkowy kształt i był wydrążony w środku. Ponieważ jego
średnica była mniejsza nii przekrój lufy, łatwo było nim załadować karabin. Podczas wystrzału rozszerzał
się i wpasowywał w bruzdy gwintu.
..............................................................................
KARABIN ••••••••••••••

ODTYlCOWY
STRZELAŁ

lUK
SKĄD BRAŁA
ANGIELSKI SIĘ BOJOWA, ,
MIAL OK.
ODTYLCOWĄ
1,8 SKUTECZNOSC
tUKU?
K
arabin ładowany od wlotu lufy stworzył Niemiec
�l�c, Johann Nikolaus von Dreyse. Prace nad nią

U
stanowione w 1252 r.
w Anglii prawo nakazy­
wało, by każdy mężczy·
zna w wieku od 15 do 60 lat
miał w posiadaniu łuk i strza­
ły. Krół Edward III Płantage·
net poszedł jeszcze dalej
i w 1 363 r. zarządził obo­
wiązkowe ćwiczenie się
w łucznictwie w każdą nie­
dzielę i święta. Pod groźbą
śmierci zakazał uprawiania
w wolnym czasie jakichkol­
wiek innych sportów nii tych
przydatnych na polu bitew­
nym. Henryk 1 uwalniał od
winy każdego, kto zastrzelił
Strzały do
podczas ćwiczeń innego łucz­
długiego luku
anqielskiego
nika. Posługiwanie się lukiem
miały 90 cm. wymagało nie tylko precyzji,
tucznik miał ale również mocnych mięśni
ich w k,ola,nie (najlepsi łucznicy wypuszczali
24. Bron była nie więcej niż sześć strzał na
skuteczna minutę, bo inaczej zbyt szyb­
na odległość ko opadliby z ,ił). Stąd po·
do 180 m. trzeba ciągłych treningów.
rozpoczął w 1824 r., a ukończył 12 lat później.
W 1841 roku trafiła do wyposażenia pruskiej armii
i stopniowo zaczęła wypierać tradycyjne modele
ładowane od przodu. Po raz pierwszy Zundnadelge­
wehr M/41 został użyty podczas tłumienia przez
Prusaków powstania majowego w Dreźnie (1849 r.)
i podcza, II wojny w Szlezwiku (1848-1851). Jednak
prawdziwy chrzest bojowy broń przeszła w bitwie
'pod Sadową stoczonej między Prusami i Austrią
w 1866 r. Stanęło tam 50 batalionów austriackich
przeciw zaledwie 18 pruskim. Efekt użycia nowej
broni Dreysego był porażający: w bitwie zginęło
6000 żołnierzy austriackich, 7500 było rannych i zagi­
nionych, do niewoli dostało się 22.000. Armia pruska
straciła 2000 żołnierzy, a 7000 zostało rannych. Kara­
bin odtylcowy, mimo ie mnie; celny i dynamiczny,
mógł wystrzelić nawet S-krotnie więcej kul nii od­
przodowy w tym samym czasie. Ponadto żołnierz
ładował go, leżąc - Austriacy musieli w tym celu
wstawać lub przyklękać, stanowiąc łatwy cel. Począt­
kowo dowódcy wojskowi krajów europejskich patrzyli
na wynalazek militarny Dreysego sceptycznie. (hOC
oferował go Francuzom, ci po przetestowaniu karabi­
nu odrzucili ofertę kupna. Wkrótce jego bojowe zale­
ty okazały się tak oczywiste, że zarówno Francja, jak
i Anglia zaczęły przygotowywać własne prototypy.

--
Więcej na: www. ebookgigs. eu

Pierwszy atak
aołgowy w historii
podctas bitwy nad
Somm4 dal przede
wszylitIdm ef9kt..psy­
choloqicmy - wystra­
szył przeciwllików.
•
 MAXlM
STRZELĄL
Z SlYBKOSCIĄ

500
POClSKOW
NAMINU1Ę

GDZIE NAJWIĘKSZE ZWYCIĘSTWA

ODNOSIł.Y U-BOOTY?

U
wschodnich wybrzeży USA. W styczniu 1942 r. Niemcy rozpoczęli
operację "Paukenschlag", podczas której zniszczyli 609 statków
alianckich, bez strat własnych. W pierwszej połowie '
1 942 roku wody obu Ameryk nazwano "rajem dla U-Boatów" .
Rekordowa była akcja przeprowadzona w kwietniu w rejonie
Zatoki Meksykańskiej: zaledwie 1 3 podwodnych okrętów
zatopiło 95 amerykańskich jednostek handlowych.

�.;..;ar-��
•

�
...
� TYLKO

22
--
-

-
U-BOOTY ZATOPIŁY
609 JEDNOSTEK
ALIANCKICH

•
 o"�
Więcej {la: www.ebIJ(
Pr eteksty WOj e n
,
.
- -,'

,
·
•
·
·
·

o czyj e
·
:
·
·
·
·
·
·

ucho An g l i a
•

·
·
·
·
·
·
·
·

wa l � zyła
z H i s-t Ra
•

obenJenkins był plente

R Izbą limlln. '!!,'wom.

dowódcą ·angiel·
ski ego przemyt­ była wojna, której ce­
niczego statku; lem było zdobycie przez

'l
":'
r,"l!ji�
i
� �
�, U
� ojedynkll
w 1 7 3 1 roku stracił
;ch:a�o,�w�r:;p z ka-

okrętu hisz-
Wielką Brytanię kontro-
li nad handlem IV Ame-
ryce Środkowej . Plan
ns'''el straży puy­ się nie udal, m.in. z po­

Jenkins
na Morzu Ka­

obwoził
rail>skim.. przez
wodu epidemii żóltej
febry, która zdziesiątko­

: �fz��r�
8 lat obciete wała v-�5łaną na Kara-
ucho po świecie, opo­ iby brYlyj'k {ą l
wiadając o swej krzyw­ cję. 9 lat po re, p
d z i e , aż w k o ń c u "wojny o ucho
w 1739 roku zwolenni­ sali został

.t';../
woinv z Hiszpanią kój, który
u'ltlOżliwili mu wystą- stan poprierłni
, c�,:v

JAKA WOJNA WYBUCHł.A

Z POWODU KOBIETY?

B
y/a to trwająca 10 lat wojna, opisana przez Homera
w "Iliadzie". Pretekstem do wybuchu konfliktu między
Grecją a coraz silniejszą Troją był romans Heleny, żony
króla Sparty Menelaosa, z następcą trojansldego tronu Pary­
sem. Ponieważ Helena wyjechała razem z nim (lub została
porwana), zhańbiony mąż najpierw wysiał posłów z żąda­
� niem zwrotu ma/żonki, a kiedy spotkał się z odmową, skrzyk­
: I!
, ., ną/ innych greckich królów na wyprawę wojenną. Wzięło
·
. <
· .
w niej udział 1185 okrętów. W 1184 roku p.n.e. Troja została
. .
• <
••
zdobyta i zrównana z ziemią. Helena wróciła do męża .
,.
• <
 Więcej na:

Sp..y Anglli
z HiszpanIą miały
dłU9\ tradycję
-�ilusłracja, pned·
stawia klęskę
Wi,&łkiej A1rnady
uwiecmionej ni!l.
obrazie przez
.Johna Pi�'a.

CZYJE
KI:.AMSTWO
DOPROWADZIIiO DO
AMERYKAŃSKIEGO
ATAKU NA IRAK
W 2003 ROKU?

C
złowiekiem, którego informacje ..,_...
,

przesądziły o decyzji prezydenta � . ...

.�.. ....
�."., �
..
.._"'_'
....... ..�_..,
Busha, był iracki inżynier Ahmed ,,,,
....... _.,.
�

...
,
.... .
..":....
:.... .....�
",
Alwan al·Dżanabi. To on przekazał _.....::�.,...
..

wywiadom Niemiec i USA informację - "'""':.

--
.......

,..... :...,.�.
... ......
· .
o ciężarówkach przewożących broń · �... ...,
.. oor""':::_'"
.
. ..

biologiczną i tajnych fabrykach tej broni. .� ,...':..-...�..

...
.... -
_ .....
Osiem lat po wojnie al·Dżanabi przyznał, ;;:. ,:,...,...�
..... ...-­
że wszystko zmyślił, ponieważ chciał, ..... _
· �..
..
....
.... _. r

by Amerykanie obalili irackiego dyktatora

Saddama Husajna.
. . . . . . . . . . ...................................

CZY "PROWOKACJA
GLIWICKA"
Z 31 SIERPNIA
1939 ROKU BYI:.A
PRETEKSTEM
DO ROZPf;TANIA
WOJNY PRZEZ
HITLERA?

N
apad na radiostację w niemieckich
wówczas Gliwicach przeprowadzili
esesmani, udający polskich po·
JAKIE PAŃSTWA WDAIiY SIĘ . wstańców. Celem prowokacji nie było do·
starczenie pretekstu do wojny (Hitler miał
W AWANTURĘ Z POWODU MECZU? już pretekst - odrzucenie przez Polskę

S
alwador i Honduras, w 1 969 roku. Chociaż konflikt narasta! od dawna (wy­ ultimatum m.in. w sprawie przyłączenia
wołany m.in. nielegalnym osadnictwem), bezpośrednią przyczyną wybuchu Gdańska do Niemiec), ale stworzenie wra·
wojny stał się mecz eliminacyjny do mistrzostw świata w Meksyku, który re­ żenia, że to Polska pierwsza dokonała
prezentacja Salwadoru przegrała w Hondurasie 1 :0. Przez całą noc przed meczem agresji. Utrudniłoby to wykonanie sojusz·
hotel Salwadorczyków otaczał wrogi tłum, a krzyki i wybuchy petard powodowały, niczych zobowiązań wobec niej przez
że piłkarze nie byli w stanie zmrużyć oka. I chociaż tydzień później, w czasie meczu Wielką Brytanię i Francję. Plan się jednak
rewanżowego, reprezentacja Salwadoru wygrała we własnym kraju 3:0, nienawiść nie powiódł: napastnikom udało się
między oboma krajami narasta/a. Trzy tygodnie później armia Salwadoru uderzyła wysłać w eter tylko krótki komunikat
na Honduras. W konflikcie nazwanym "wojną futbolową" zginęło 4 tysiące ludzi. po polsku, który nie dotarl na Zachód.
·

·
·

·
·

· Zamachowiec Prin·
·
·
cip został &kazany
· na 20 lat więzienia
(ze wzqlędu na mł0-
·
·

KTO dy wiek nie można

SPROWOKOWAł. mu było wymierzyć

·

lwy imie-rd). Zmarl:

·
WOJNf.j, FAł.SZUJĄC VI 1918 r. w DaStęp­
Itwie ciężkich wa·
·

·
DEPESZf.j? 1'UJlk6w panujących
anclerz Prus Bismarck. W 1870 roku w więzieniu.

K
•
·

dązył on do wojny z Francją. nie miał

Jednak dobrego pretekstu, by ją roz­
począć. Postanowił więc sprowokować
francuskiego cesarza Napoleona III, by to
on wypowiedział ją pierwszy. Okazją stała
się depesza dotycząca francuskich planów
obsadzenia tronu hiszpańskiego, którą Bis­
marck otrzymał od króła Prus Wilhelma I.
przebywającego w Ems. Kanclerz tak
sfałszował zawarte w niej informacje, by
Napoleon \\1 odebrał je jako osobistą znie­
wagę. Następnie przekazał tekst do opubli­
kowania w prasie. Cel osiągnął. Z powodu
"depeszy emskiej" Francja lNYpowiedziała
Prusom wojnę, ktÓfą sromotnie przegrała,
a Bismarck mógł dokończyć dzieło jedno­
czenia Niemiec.

Z JAKIEGO POWODU •

OMAL NIE DOSZł.O

DO WOJNY NATO-ROSJA?
czasie interwencji NATO w Kosowie w 1999 roku bazą

W dla wojsk sojuszu miało być lotnisko w Prisztinie. Kiedy

jednak oddziały brytyjskie dowodzone przez generała
Jacksona dotarly tam, okazało się, że obiekt został już zajęty
przez niewielki oddział rosyjskich komandosów. Amerykański
generał Wesley (Iark rozkazał wówczas Jacksonowi zaatako­
wać Rosjan i wyrzucić ich z lotniska. Ten odmówił, twierdząc,
że nie weźmie na siebie odpowiedzialności za rozpętanie
III wojny światowej. Po kilku dniach Rosjanie sami się wycofali.
 Więcej na: www.ebookg igs.eu

DLACZEGO ZAMACH W,SARAJEWlE STAł. SIJ.j

POWODEM WYB UCHU SWlATOWEGO KONFLIKTU?
abójstwa arcyksięcia
Z Franciszka Ferdynanda
dokonali 28 czerwca
1 91 4 roku członkowie konspi-
tego kraju postawił ultima-
tum niepodległej Serbii,
oskarżając ją o wspieranie ter-
rorystów. W rzeczywistości
działań dążących do konfliktu �"
Niemiec - Austro-Węgry vvy-
powiedziały jej wojnę. Decyzja
ta uruchomiła system sojuszy:
�
�

racyjnych organizacji, których
celem było wyzwolenie Bałka-
nów spod panowania wiedeń-
skiej monarchii. Chociaż do
zamachu doszło na teryto-
rium Bośni, będącej pod
władzą Austro-Węgier, rząd
serbski premier wysyłał wcze-
śniej ostrzeżenia do władz
w Wiedniu o możliwości za-
machu, zostały one jednak
zignorowane. Serbia zgodziła
się też wypełnić warunki
ultimatum, jednak w wyniku
w obronie Serbii wystąpiła
Francja i Rosja. Po ataku Nie-
miec na Francję do wojny
przystąpiła Wielka Brytania
i zWiązana z nią sOj uszem
Japonia, później zaś Stany
Zjednoczone.

- �.

JAKA WOJNA
WYBUCHŁA
PRZEZ
OPÓŹNIENIE
W PRZESł.ANIU
INFORMACJI?
ył to brytyjsko-amerykański kan·

B flikt z 1 8 1 2 roku, nazwany wojną

Madisona (u góry współczesna
karykatura). W czasie walk z Napole­
onem Brytyjczycy zabronili Ameryka­
nom handlu z Francją, ci jednak nie
zamierzali się podporządkować.
W rezultacie brytyjska flota ostrzelała
statek Chesapeake, zabijając wielu
marynarzy. Po tym incydencie brytyjski
parlament, nie chcąc ryzykować wojny
na dwa fronty, zniósł ograniczenia. In­
formacja dotarła jednak do amerykań­
skiego prezydenta Madisona o jeden
dzień za późno - Ameryka nie zaatako­
wali już w odwecie brytyjskie kolonie
w Kanadzie. Trwające 9 miesięcy star­
cia zakończył traktat pokojowy.
KTÓRĄ BITWĘ
PRZEDSTAWIA
NAJSTARSZY
ANGIELSKI KOMIKS?
hodzi o podbój Anglii i o bitwę pod

C Hastings w 1066 r. Na długim na

70 m i szerokim na 0,5 m pasie płótna
anonimowe hafciarki, prawdopodobnie
z okolic Canterbury, wyhaftowały 626 posta­
ci ludzkich, t 90 koni, 35 psów, 33 domy,
37 statków, 37 drzew i 57 napisów. Wszyst­
kie one składają się na historyjkę obrazkową,
która opowiada o wyprawie Wilhelma
Zdobywcy, władcy Normandii, na Anglię
i O pokonaniu jego wiarołomnego rywala
Haralda w bitwie pod Hastings.

D €ARE NA
 ył z tym problem. Po zakońaeni u b itwy Tatarzy odcięli
i odarli jego zwłoki 2 szat. Gdy po odejściu Tatarów na
przybyli Polacy, nie mogli odnal&ł ciała księcia.
.
dopie,,, żona Henryka Pobożnego Anna CZeska. Ona
.
. że lewa stopa kSięcia miała Sl� pakóW.
.
" badania archeologiczne. Gdyw 1832 r. fQZkopano
stWIerdzono. że u lewej stopy Henryka Poboźnego szeŚĆ
palcóv<
. , . �. . . ... . .. . ..... .0.0 .. . . . ... .. ... . . . ..
. . .. .'].
...... .

KTÓRY PRZYJACIEL
ZDRADZIł. JULIUSZA
CEZARA NA
PRZED

C
hodzi o Tytusa Labienu...
kampanii .
.
nikiem Cezara,
do Pompejusza i został
szych dowódców jego
nusa Cezar ukazał w
W dziele ,,0 wojnie r
go jako odważnego '
w dziele ,,0 wojnie domowej" Ceza
jako bestialskiego gwałtownika. Jak to
dzie potrafią się zmienić.
o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .....�
, ;;,�",,�

C zy u p o ka rz a j
kl ę s ka w •
p o d C re cy
w 1 3 4 6 r.
a u c zyła . c z e g
r .... -a n c u s kl e
c e rstwo? ·l ' i:-
y
o

N i e . C i ężkozbroj n i ryce rze fra n cusc nadal

p róbowa l i zwyciężać a ngielskich tuuzn ików
paŹdziernikU 1415 r., czyli po­ wodą, bo poptz.edniej nocy padał ule'",nv

W
nad pół wieku później, w bit­ deszcz, zakońp,Ył'Bię fatalnie.
wie pod Agincourt, kwiat mimo że ich trzvkrotr,ie
francuskiego rycersrn!a znowu Anglików,
ruszył pędem na angielską piechotę, głów­ Znowu sprawdziło
nie łuczników. Szarża po wąskim pasie storia uczy, że nikogo
zaoranego pola, które na dodatek nasiąkło nauczyła".
 CZY JEDNO
CZARNO­
-BIAliE
ZDJ",�IE
I KROTKI
FILM NIEMY
MOGĄ ZMIENIĆ
LOSY WOJNY?
agą, zwłaszcza w dobie

M wolnych mediów.
W styczniu 1 968 r. zdj\,"
cie Eddiego Adamsa i krótk.i ni�
my film Vo $uua uchwyciły mo­
ment. gdy szef policji Wietnamu
Południowego loan strzela do
bezbronnego jeńca. Zdjęcia
obiegły cały świat i spowodo­
wały, że opinia publiczna w USA
opowiedziała się przeciw udzia­
łowi wojsk amerykańskich
w wojnie w Wietnamie.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .

JAKIE PRZEPOWIEDNIE SPRAWIŁY, ŻE GRECY ZDECYDOWAL(

SI", WYDAĆ PERSOM BITWJ;; MORSKĄ POD SALAMINĄ?
ajpierw wyrocznia delficka okrętów, i skłonił ich do rozbudowy

N
Persom bitwę w innym miejscu,

�",._ przepowiedziała, że Grecy po-

konają Persów tylko wówczas,
floty wojennej. Druga przepowied­ nadleciała ponoć sowa, symbol Aten,

� ��;..��
�
nia wskazała wprost na Salaminę i usiadła na maszcie triery Temisto­
jeśli będą się bronić za drewnianymi jako miejsce przyszłej bitwy. Gdy kłesa. Dowódcy uznałi, że był to
murami. Ateński strateg Temistokles wbrew radom Temistoklesa więk­ znak przychylny Temistoklesowi
przekonał rodaków, że wyrocznia szość dowódców floty greckiej i zdecydowa li się wydać Persom
miała na myśli drewniane burty chciała opuścić cieśninę, by wydać bitwę w cieśninie pod Salaminą.
 Temistokles, autor greckiego
zwycięBtwa pod Salaminą
(480 r. p.n.e.), oBiem lat po
bitwie został wygnany z Aten.
Po długiej t':lłaczce znalazł
w końcu Bchronienie na dwa·
rze - o. ironio - króla perskiego.
W BITWIE POD ULM
AUSTRIACKI GENERAŁ
KARL MACK VON LEIBERICH
:��� O��:�EM��t��EŻ
Z KALENDARZEM. DLACZEGO?
G
dy generałowi Mackowi doniesiono o zbliżaniu się wojsk
francuskich, zbytnio się tym nie przejął. Z jego obliczeń
wynikało, że niebawem dołączy do niego 75-tysięczna
armia rosyjska generała Kutuzowa, a wtedy wspólnie pokonają
Napoleona. Generał Mack bardzo się pomylił. Nie uwzgłędnił
faktu, iż Rosjanie posługiwali się innym kalendarzem Guliań-
skim) niż Austriacy (gregoriańskim). Kutuzow ze swą armią był
dalej, niż się to generałowi Mackowi zdawało.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
CZY PIĄTEK TRZYNASTEGO
JEST DNIEM PECHOWYM? ,
N
awet jeśli tak, to pech jednych jest szczęściem innych.
W piątek, 1 3 sierpnia 1920 r., podczas walk.,z bolszewi­
kami pod Brześciem zginął major Wacław Dr()�o�wski, ,..;.
Przy jego zwłokach Rosjanie znaleźli mapnik,. a w . , rozkaz .;
bojowy z mapą. Dzięki nim dowództwo
zgłębić plany polskiego kontrataku, ale w całym tym
ściu było jedno szczęście. I mieli
pecha. Ich dowódcy I
styfikacją, która ma na
wy na Warszawę . . .
 V\l�ęcl�1 na: Y'fW'lJ.ebookgigs.eu
wy WI I m a18
•

CZY WIESZ, ŻE NIEWIELKĄ

BITWJ.i POD CUSTOZĄ
W 1 848 R. UCZCZONO
DZIEł.EM, JAKIEGO NIE
DOCZEKAł.Y SIĘ INNf; "' �L
' &.I
BITWY W DZIEJACH SWlATA?
hodzi oczywiście o " Marsz Radetzkiego". W bitwie pod (u­

C stozą dowodzone przez niego wojska austriackie zadały

klęskę armii Karola Alberta, księcia Sardynii i Piemontu.
ZVoIYcięstwo to zapobiegło temu, co i tak stać się miało dziesięć lat
później - Lombardię przyłączono do jednoczących się Wioch. Tak
czy inaczej wracającego ze zwycięskiej wyprawy marszałka Ra­
detzkiego dwór cesarski postanowił powitać wspaniałym bankie­
tem i skomponowanym na jego czeSC marszem. Ta k właśnie po­
wstał "Marsz Radetzkiego" Johanna Straussa ojca. Z aasem marsz
stał się tak popularny wśród żołnierzy. że 1 8 1at później orkiestra
grała go pod Sadową idącym na śmierć austriackim żołnierzom.

KTO ZAROBIł. NAJWIĘCEJ

NA BITWIE POD WATERLOO?
athan Mayer Rothschild. Od jednego ze swych agent6w wcześniej niż inni

N dowiedział się o klęsce Napoleona i natychmiast wykorzystał tę wiedzę na

londyńsk.iej giełdzie. Stanął tam pod swym ulu bionym filarem i zaczął sprze­
dawać papiery wartościowe państw koalicji antynapoleońskiej. Inni, sądząc, że
Rothsch ild zna vvynik bitwy, uczynili dokładnie to samo. Wyz byli się akcji państw
wrogich Napoleonowi. Gdy cena tych papierów osiągnęła poziom "śmieciowy ",
przebiegły bankier nabył je przez podstawionych ludzi.
na: www . ebookg igs . eu
KIEDY I PRZED
CZYM JAPONIf.j
URATOWAI.
KAMIKAZE, CZYLI
BOSKI WIATR?
B
oski Wiatr dwukrotnie uchronił Japo­
nię przed mongolską inwazją. Po raz
pierwszy w listopadzie 1 274 r., kiedy
to po bitwie przy falochronie Mizuki w po­
bliżu Hakosaki gwałtowny sztorm zniszczył
flotę najeźdźców. Mongołowie stracili tego
dnia ponad 1 3 tys. ludzi. Jeszcze większą
zagładę Boski Wiatr zgotował mongolskiej
flocie inwazyjnej 14 i 1 5 sierpnia 1281 r.
Chociaż chińscy marynarze ostrzegali tatar­
skich dowódców o grożącym niebezpie­
czeństwie, to jednak ci ich nie słuchali.
Kazali kierować statki wielkiej armady ku
wybrzeżu, by wysadzić tam żołnierzy. Wte­
dy nadszedł tajfun. Na dno poszła większa
część gigantycznej floty. Liczyła ona aż
4500 statków.
DLACZEGO
OBRONA
JASNEJ GÓRY
TO MIT?
W
szystko wskazuje na
to, że ani ksiądz Kor­
decki nie był takim
bohaterem, jak to się nam wy­
dawało, ani też MGller nie był
tak straszny, jak go malują.
W dodatku na Jasnej Górze
nie było ani Kmicica, ani wiel­
kiej kolubryny, ani też Szwe­
dów. Zamiast nich klasztor
oblegała garstka Polaków
i najemni Niemcy. Już jesienią
1 655 r. paulini wyrzekli się
zwierzchnictwa Jana Kazimie­
rza i uznali zwierzchnictwo
Karola Gustawa. W zamian za
to otrzymali specjalną gwaran­
cję bezpieczeństwa. Gdy pod
murami klasztoru pojawiły się
oddziały Ml.illera i zażądały
wpuszczenia do klasztoru,
paulini odmówili. Tak rozpo­
częło się oblężenie nie jakiegoś
małego klasztoru, lecz ufortyfi­
kowanej i dobrze przygotowa­
nej do obrony twierdzy. Muller,
który dyspoflował niewielkim,
3-tysięcznym oddziałem, nie
był w sianie jej zdoby/.
 Więcej na: www.ebookgigs.eu
·
B itwy w i e l ki e i ma łe
·

·
·
·
JAK ZATRZAŚNIł;TE
DRZWI MOGił ZAWAŻYĆ
·

·
NA LOSIE BITWY?
rzydarzyła się to generałowi Bemowi. Podczas
·
·
·
·

·
P oblężenia Warszawy w 1831 r., gdy ważyły się losy
powstania listopadowego, wszedł on na szczyt ko­
ścio/a ewangelickiego, by przyjrzeC się pozycjom wojsk
rosyjskich. Kiedy w końcu zszedł na dół, okazało się, że
·

drzwi kościoła zostały zamknięte. Bem wolał i krzyczał,

by ktoś mu drzwi otworzył, ale bez skutku. Kiedy
w końcu udało mu się wydostać z kościoła, okazało się,
C3�.
że jego dział prawie już nie ma. Rozdrapali je między
sobą dowódcy różnych odcinków obrony Warszawy.
••••• . •• • ••••• ••• • •• • • • ••• • • • • • •• • ••• ••••• •• • •• •••• ••• • • •• . . •• . • •• • • •••••• • • • ••• • ••• ••• . •••• o, • . • •••••••••••• •••••••••••••••••••••••••.• ••••••••• • • • • • • • • • • • •••••••••••••••

JAK DOWÓDZTWO
RADZIECKIE
DOWIEDZIAł.O SIł;
O PLANOWANEJ
PRZEZ NIEMCÓW
OFENSYWIE NA KURSK
POD KRYPTONIMEM
"
" CYTADELA ?
a pośrednictwem siatki szpiegowskiej w Szwajca­

Z rii przesłał je do Moskwy agent o kryptonimie

"Werther". Do dzisiaj nie wiadomo, kim on był,
wiadomo tylko, że musiał to być ktoś z najwyższych
władz HI Rzeszy, sKoro zdobył najpilniej strzeżoną ta­
jemnicę sztabu niemieckiego. Padają różne hipotezy,
w tym też i te fantastycz ne. Według jednej z nich
I "Werther" był iluminatem i nazywal się . . . Martin Bor­
mann? Ta k czy owak z planami niemieckiej ofensywy
na łuku kurskim Stalin zapoznał się już w kwietniu
1 943 r. i zdążył doskonale się do niej przygotować.

CZY FILIPIDES BYł.

JEDYN�M LEGENpARNYM
POSł.ANCEM, KTORl ,
"
"ZABIEGAł. SIł; NA SMIERC?
nany jest jeszcze jeden. 22 czerwca 1 476 r. armia kilku

Z kantonów szwajca rskich pokonała w bitwie pod Morat

a�mię księcia
wlaśni,., wedłUg lraąY9< Z
� rola Zuchwałego. Wtedy to
==�.�.
....,..;... " . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . . . . . .

KOMU PODLEGAł.
FELDMARSZAł.EK ERWIN ROMMEL?
ommel podlegał włoskiemu generatowi Ettore Bastico, ale tylko for·

R mainie. więc robił, co chciał. Gdy w czerwcu 1 942 r. Hitler wręczył

Rommlowi buławę marszałkowską, Mussolini od razu awansował też
Bastica na marszałka W/och. Bastico miał inne niż Rommel poglądy na te­
mat sposobu prowadzenia wojny w Afryce, nic wię< dziwnego, że pomię­
dzy Włochem i Niemcem kilkakrotnie dochodziło do ostrych sporów. Tak
czy inaczej Włoch na ogół był ignorowany, a Niemcy nazwali go ironicznie
"Bombastico". Po zakończeniu wojny Bastico zajął się historią wojskowości,
ale nawet wtedy go ignorowano.

Erwin Rcmmel (pierwszy z le­

wejl był dowódcą wybitnym,
w prwciwteńsłWie do aweqo
przełotoneqo Ettor. Bulico
(t prawej). PodleqłOlić była
jednak tylko formal.,..
W
arszawa końca lat trzydziestych
XX w. Miasto pięknych kamie­
nic i sekretnych zaułków. Mia­
sto, w którym ostentacyjne bo­
gactwo sąsiaduje ze skrajną nędzą. Miasto
o bujnej kulturze, w pełni europejskie, liczą­
ce się na politycznej mapie świata, tej jawnej
i tej potajemnej - szpiegowskiej. To tu ważą
się losy świata. Konflikt zbrojny wisi w po­
wietrzu. Czy można mu zapobiec? A jeśli
nie, to czy można tak dobrze poznać zamia­
ry wroga, by móc go pokonać? My już wie­
my, że II wojna światowa wybuchnie i bę­
dzie długa i krwawa - ale obywatełe
przedwojennego świata mieli zupełnie inną
perspektywę·
Reżyserką najnowszego serialu BBC
Worldwide i TVP Szpiedzy w Warszawie"
"
jest Coky Giedroyc, autorka m.in. The Vir­
""
gin Queen" czy seriali Holmes i "Oliver
"
Twist". To dła niej ważna produkcja - reży­
serka jest spokrewniona z Jerzym Giedroy­
ciem, słynnym publicystą, twórcą i redakto­
rem paryskiej "Kultury". Mimo że sprawy
polskie były jej zawsze błiskie, do Warszawy
przyjechała dopiero przy okazji realizacji se­
rialu. W roli głównej w serialu "Szpiedzy
w Warszawie" wystąpił David Tennant ("Do-
To n i e j est s e r i a l ,
d l a widzów o sła bych
n e rwach. S z p i egowska
rozgrywka zawsze grozi
ś m i ercią. Zwłaszcza
kiedy toczy s i ę
w Wa rszaw i e
etor Who"/ 11Ham!et", ,,Casanova", ,,Fn.ght
Night") . Tennanr gra rolę Merciera i jest
partnerem Janet Montgomery (,;Black
Swan", Merlin"), grającej rolę Anny. To
" "
pełna napięcia, namiętna i zmysłowa histo­
ria miłosna, tocząca się w oczekującym woj­
ny świecie. David Tennane grający Merdera
i Janet Montgomery jako Anna wcielili się
w swoje role w sposób bardzo przekonujący"
- opowiada Richard Klein z programu
BBC4. Nie kryje też zadowolenia z udziału
w produkcji dwóch połskich aktorów Marci­
na Dorocińskiego i Mirosława Zbrojewicza.
Rzućmy okiem na fabułę. Jest jesień
1937 r. Coraz częściej mówi się o nadciąga­
jącej wojnie. Nowy attache wojskowy
w Ambasadzie Francji w Warszawie puł­
kownikJean-Fran<;ois Mercier z niepokojem
śledzi działania prowadzone przez Niem­
ców. Od Edvarda Uhła, szpiega, który dla
niego pracuje, otrzymuje plany techniczne
nowej, ulepszonej wersji niemieckiego czoł­
gu. Na bankiecie poznaje piękną Polkę ­
Annę Skarbek ... Tak zaczyna się ta historia.
Co ważne, serial nie byl kręcony tylko
w studiach filmowych. ,Jesienią 2011 roku
przyjechaliśmy oglądać lokacje. Wcześniej
poznaliśmy świetną polską firmę Apple Film
Prcxfuction i od razu wiedzieliśmy, że może­
my razem pracować nad tym projektem. Tak
się też stalo. Jednym z najpoważniejszych
powodów, które wpłynęły na decyzje; o przy­
jeżdzie do Polski, było to, że upewniłem się
i moglem zapewnić swojego producenta, że
znajdziemy tu lokacje, które mogą zagrać nie
tylko Polskę, ale także Francję czy Niemcy.
Macie w Warszawie i w innych polskich mia­
stach naprawdę magiczną architekturę"
- przekonuje Ben Donald z BBC Worldwide.
Scenariusz serialu opano na powieści "Szpie­
dzy w Warszawie" Alana Fursta, mistrza
gatunku, którego The New York Times" nie
"
waha się nazwać "wybimym amerykańskim
autorem powieści szpiegowskich".
Emisja: Kolejne odcinki 11.111.21113, 18.01.2013. 25.01.21113
i 01.02.2013, TVP 1, 00111. 20.30.
ILE PSÓW GRAł.O SZARIKA?

J
ak wybadał Marek Łazarz, autor "Przewodnika po serialu i okolicach", było pięć psów. Dwa za�
grały w pierwszym odcinku, gdzie Szarik jest jeszcze szczeniakiem. Dorosłego psa grat głównie
owczarek Trymer. Do pomocy mial dublerów - w pierwszych ośmiu odcinkach był to Spik, zaś
w kolejnych Atak. Wszystkie trzy psy pochodzily z Zakładu Tresury Psów Milicyjnych w Sulkowicach.

. . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . ..

CZY SZARIK
NAPRAWDJ.j
LUBIł.
I Sł.UCHAł.
JANKA?

Z
wiązek popularnego
idola z rodziny "pancer­
nych" i Szarika to lipa!
Jak w książce Marka Łazarza
wspomina trener psów Fran­
ciszek Szydełko, psy grające
Szarika najbardziej lubiły
Wiesława Golasa, czyli Cze­
reśniaka juniora. A to dlate­
go, że filmowy Tomuś lubił
bawić się z psami i przynosił
im smakołyki. A wszyscy od­
twórcy roli Szarika, zwłaszcza
Trymer, to były prawdziwe
psy na słodycze.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .

CZY "l\UDY " MÓGł. WJECHAĆ DO TUNELU

BERLINSKIEGO METRA?

T
o była chyba najbardziej ekscytująca scena "Czterech pancernych": wjazd czołgiem do zalane­
go tunelu. Pełna klaustrofobia, obawy, czy gruba warstwa towotu aby nie przepuści, czy chlo­
paki w czołgu zamienionym w łódź podwodną się nie potopią.
Niestety, kłopot w tym, że polskie czołgi nie brały udziału z szturmie niemieckiej stolicy (polscy żoł­
nierze zostali przydzieleni do sowieckich jednostek pancernych). Próżno było także szukać czołgów
grasujących w tunelach metra, choć jak pisze Antony Beevor w książce "Berlin 1 945", raz zdarzyło
się, że pewien sowiecki czołgista nie zauważył schodów na stacji na Alexanderplatz i zjechał swoim
T-34 do tunelu,
KTO
POWlEDZIJlŁ
"NIE ZE MNĄ
TE NUMERY,
BRUNNER"?

K
ażdy, kto interesuje się słynny­
mi cytatami z kultowych seria­
li okresu PRL, raczej wie, że
wspomniana słynna fraza nigdy
naprawdę nie padła. Ale czy rze­
czywiście? Jeśli chodzi o serial
" Stawka większa niż życie" faktya­
nie - Kloss nigdy tak się do Brunne­
ra nie odezwał. Ale właśnie na in­
trygujące " numery" powołał się
dźwigowy Kotek (Kazimien Kaczor)
podczas konfliktu z doktorem
Kolkiem (Jerzy Kryszak) w drugim
odcinku serialu "Alternatywy 4".
Fikcja bywa silniejsza niż życie.
...........................................

JAKI STOPIEŃ
MIAŁ FILMOWY
BRUNNER?

M
imo że Brunner to jeden
z głównych symboli słynne­
go serialu, właśnie ta postać
ma bardzo niejasną pozycję w sen­
sie wojskowym. W odcinku trzecim
Brvnner jest Sturmbannfuhrerem
(majorem), w ósmym już tylko
ObersturmfUhrerem (porucznikiem),
w czternastym HauptsturmfOhrerem
(kapitanem), w następnych znów
Sturmbannf"hrerem. Wygląda
na to, że Brunner (który wystąpil
w zaledwie pięciu odcinkach) zali­
czył po drodze jakąś degradację.
Na dodatek nieporozumienia wy­
watuje też imię Brunnera - w filmie
jest to Hermann, w wersji książko­
wej i komiksowej Otto .
. . . . .......................................

czy HANS KLOSS MA WŁASNĄ ULICF.l? GDZIE SPADł.

MERCEDES RADCY
O
dziwo, tak. Krótka, wąska, ale jest - w lublinie. Przy czym nie jest to ulica ofkjal­
nie nazwana, ale tabliczka przytwierdzona do ogrodzenia przez fana serialu.
Ulicy nie ma więc w żadnym spisie, ale jako atrakcja turystyczna istnieje, i to od GEBHARDTA?

K
dobrych kilkunastu lat. ojarzycie zdjęcia otwierające czo­
lówkę serialu " Stawka większa nii
życie" ? To jedna z ciekawszych se­
0 . 0 • • • • • • • • • • • • • • • • _ , • • • • • • • • • • • • • 0 . 0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0 . 0 . 0 . 0 • • • • • 0.0 • • • • 0 . 0 • • • • • • • • • • • • • • • •

kwencji. Widać tam efektowną kraksę:

czy W "STAWCE" GRAŁA PRAWDZIWA mercedesa spadającego z mostu do rze­

ŁÓDŹ PODWODNA? ki. Fragment pochodzi z odcinka "Po­

"
dwójny nelson , a za kierownicą auta

W
Odcinku "Bez instruk�ji" pojawia się ł6dt podwodna. którą przypł�ają do Anglii nie­ siedzi radca Gebhardt (w tej roli Henryk
mieccy szpiedzy. Zdjęcia są tak nakręcone, że można mieć wątpliwości, czy nie chodzi Bąk), Mercedes spada z mostu na drodze
o jakiś fotomontaż. Jednak nie - niemiecką łódź oznaczoną symbolem U-92 zagra! między Olsztynem a Dywitami, prosto do
polski okręt ORP Orzeł, który (nieprzypadkowo?) nosil podobny numer: 292. Przemalowanie niewielkiej rzeki Wadąg, Rzeka ta zagrała
oznaczenia na niemieckie nie było więc trudne, choć na ekranie wyraźnie widać, że spod także w pierwszej części " Stawki . . . ",
litery U przebija wytłoczona dwójka. Jak doszukali się fani serialu, okręt U-92 pełnił w tamtym udając granicę między Niemcami
czasie (rok 1 944) slużbę i mógl pojawić się u wybrzeży Anglii. a ZSRR z 1 941 roku.
ILE JJ.jZ1{KÓW
Sł.YCHAC NA
PLANIE " JAK
ROZPJ.jTAł.EM
'RUGĄ WOJNJ.j
SWIATOWĄ" ?

Z
raCji specyfiki opowiadanej hi�
starii o włóczędze Franka Dola­
sa po całej Europie i północnej
Afryce, w filmie padają słowa
w dziesięciu językach. Poza polskim
słychać tam niemiecki, angielski,
francusk.i, włoski, serbsko·chorwac­
ki, arabski, rosyjski, grecki i hiszpań­
ski. Dobrze. że serialu nie produko­
wali Amerykanie - znając ich
zwyczaje. wszyscy aktorzy mówiliby
po angielsku.

GDZIE SĄ ł.J.jKOł.ODY?

M
alo kto nie zna rozbrajającej sceny z tryptyku "Jak rozpętałem drugą woj­
nę światową", w której Franek Dolas (Marian Ko�iniak) przedstawia się
esesmanowi jako Grzegorz Brzęczyszczykiewicz. Zeby bardziej dopiec
Okupantowi, Dolas zapytany o miejsce urodzenia zeznaje: Chrząszczyiewoszyce,
powiat lękołody. Niestety, i lękałody, i Chrząszczyżewoszyce to nazwy fikcyjne.
Gdyby istniały naprawdę, dziś byłyby niewątpliwie atrakcją turystyczną.
A byłoby z czego wybierać, w przedwojennej Polsce wszak nie brakowało
(zresztą i dziś ich nie brakuje) fascynujących nazw geograficznych. Gdyby Dolas
powiedział: Szarkowszczyzna, powiat Dzisna, skutek byłby ten sam, a dziś na
Białorusi mielibyśmy muzeum Brzęczyszczykiewicza.

ILE TRWĄł.A
" NAJDł.UZSZA
WOJNA
NOWOCZESNEJ
EUROPY"?

D
opisek "nowoczesnej " był
konieczny, ponieważ " naj·
"
dłuższa wojna wcale nie
była najdłuższa w ogóle. Jak poda­
je portal filmpolski.pl, akcja serialu
o wspomnianym tytule dotyczy
germanizacji Wielkopolski między
1815 a 1918 rokiem, cz0i podczas
103 lat Jeśli sięgnąć głębiej
w przeszłość, napotkamy pojęcie
wojny stuletniej - tak określano
konflikt toczący się z przerwami
między Anglią a Francją w latach
1 337-1453, czyli przez 1 1 6 1at.

SKĄD UCIEKAł. KURAŚ?

W
czwartym odcinku serialu " Polskie drogi" Leon Kuraś (w tej roli Kazimierz �czor) trafia do
obozu jenieckiego nieopodal Wałcza. Obóz ten zagrał budynek masarni w Zukowle - obec­
nie jest to część aglomeracji Trójmiasta. Na ulicy 3 Maja można znaleźć istniejący do dziś
napis Kornlager (magazyn zbożowy), umieszczony na ścianie magazynu należącego do Gminnej
Spółdzielni Samopomoc Chłopska.
 Więcej na: www . ebookgigs.eu
· ...

Kulisy porażek

DLACZEGO ARMII l
CZERWONEJ NIE :
UDAŁO SIĘ ZADAĆ :
OSTATECZNEJ .
.

KL1.jSKI NIEMCOM :
JUZ PO BITWIE :
STALINGRADZKIEJ? .

S
tato się tak dlatego, że równocześnie
z bitwą stalingradzką Armia Czerwo­
na prowadziła inną bitwę - pod Rże­
wem - którą sowieccy histol)lcy przez lata
skrzętnie przemilczali. W bitwie tej ponios­
ła druzgocącą klęskę. tracąc tylu ludzi, ilu
Niemcy stracili pod Stalingradem, oraz set­
ki czołgów. Niemiecka 9. Armia, która wy­
grała to starcie, została pokonana dopiero
9 miesięcy później na łuku kurskim .
·
· ••
·

·
·

KTÓRE
POLSKIE
PRZEGRANE
POWSTANIE MOGŁO
SKOŃCZYĆ SIĘ JAKI JiYŁ
ZWYCIĘSTWEM? POWOD KLĘSK

L
istopadowe. Wybuchło w chwili, gdy BRYTYJSKICH
rosyjskiej armii panowała epidemia
w
cholery, która tylko w 1831 roku zabiła W URYCE
1 1 4 tysięcy żołnierzy - 1/7 całej armii - ra­
zem z dowodzącym generałem Iwanem
W LATACH
Dybiczem i wielkim księciem Konstan­ 1941-1942?
K
tym. Jednak dowodzący povvstalnierr iedy po wzięciu do niewoli
generał Jan Skrzynecki . 1 SD-tysięcznej armii włoskiej
wykorzystał osłabienia w Egipcie Brytyjczycy byli
przeciwnika i tak długo o krok od opanowania północnej
zwlekał z decydującym Afryki, Churchill nakazał wycofanie
uderzeniem na wojska z niej połowy wojsk do zagrożonej
rosyjskie, że w końcu te włoskim atakiem Grecji. Była to fa­
przejęły inicjatywę i wy. talna decyzja. Spowodowała, że
graly przełomową bitwę Hitler postanowił pomóc Włochom
pod Ostrołęką 26 maja w Grecji, a także Afryce - wysłał.do
1831 roku. niej korpus generała Romm/a.
 'Wi�Cej na: www .ebOOk9i9S. � ��/ , .

Ces a rz Fran cuzów mógł wygrać t ę bitwę. O jego

p o rażce przesądził błąd jednego z generałów

W
ChWili rozpoczęcia bitwy Francuzi �apobiec połączeniu sił wroga, wysiał przeciwko
mieli przewagę w liczbie żołnierzy nim 35-tysięczny korpus marszałka Grouchy.
(74 tys. do 67 tys.) i artylerii. Napo- Grouchy popełnił jednak błąd, stracił orientację
leon wiedział jednak, że z pomocą dla angielskiej i zamiast za głównymi siłami Bliichera ruszył za
armii księcia Wellingtona spieszą Prusacy do­ innym oddziałem. W kulminacyjnym momencie
wodzeni przez feldmarszalka von Bliichera. By bitwy pod Waterloo pojawili się Prusacy.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zmagania Rzymian z Germanami w czasach Marka Aureliusza zostały przedstawione na słynnym sarkofagu z Portonaccio.
-
=
-

Więcej na: www .ebookg igs.eu

Kul isy porażek

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • 0.0 • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • 0.0 • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

CIEKAWE! JAKA BYI:.A PRZYCZYNA

DLACZEGO
MASAKRY BRYTYJSKICH
KONSTANTYNOPOL NIE ŻOI:.NIERZY NAD SOMMĄ
I LIPCA 1916 ROKU?
OBRONIŁ SIĘ PRZED
TURKAMI W 1453 ROKU?

B
Stalo się to za sprawą wę­ yło nią przekonanie generała Rawlinsona, że za pomocą
gierskiego inżyniera Orbana, ostrzału artyleryjskiegq można przeciąć potężne zasieki
który zaoferował tureckiemu z drutu kolczastego i zniszczyć znajdujące się za nimi nie­
władcy Mehmedow; II, że mieckie okopy. Chociaż w praktyce okazało się to niemożliwe,
zbuduje dziafo. które będzie do frontalnego ataku nad Sommą ruszylo 1 20 tysięcy brytyjskich
w stanie zburzyć mury mia­ żołnierzy. 20 tysięcy zginęło, 40 tysięcy zostało rannych .
sta. W efekcie powstała
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .0 • • • • • • • • • • • • • •0 • • • • • • 0 • • • • • • 0.0 • • • o ,• •
·
19-tonowa armata, która była
·

·
·
w stanie wystrzelić kamien­
ną kulę o wadze 550 kilogra­
JAKA BYI:.A PRZYCZYNA NIEMIECKIEJ KLĘSKI
·
mów na odległość 1,5 kilo­
metra. To właśnie ta broń
POD STALINGRADEM?

B
·
· yło nią kłamstwo marszałka G6ringa. Kiedy w li­ od G6ringa zapewnienie, że dowodzone przez niego
zburzyła potężne mury stoli·
· stopadzie 1 942 roku armia radziecka rozpoczęta lotnictwo będzie w stanie zaopatrywać niemieckie woj­
cy Bizancjum i umożliwiła
ska z powietrza. W rzeczywistości zamiast potrzebnych
·
wielką ofensywę pod Stalingradem, zagrożona
szturm na miasto, które
· odcięciem od dostaw amunicji i żywności niemiecka 750 ton zrzutów dziennie luftwaffe była w stanie
przez niemal 2 miesiące
·
6. Armia miała jeszcze szansę wyrwania się z okrążenia dostarczyć najwyżej 30 ton, Kłamstwo Hermanna
dzielnie się bronjlo
·
i uniknięcia klęski. Jednak Hitler zakazał jej dowódcy ja­ G6ringa kosztowało życie prawie 250 tysięcy niemiec­
· m.in. dzięki pomocy dostar­
kichkolwiek prób wycoty.Nania się, ponieważ otrzymał kich żołnierzy.
czanej morzem przez Wene­ .

,��GtiłiAq..
·
· cjan i Genuericzyków.
Ciala niemieckich iolnierzy poc! SI"Un"r.'!'''! glodU; Wy�k=""' a.
CO PRZYCZYNIt,O SIĘ
DO KLĘSKI ARMII
BOLSZEWICKIEJ
POD WARSZAWĄ
W SIERPNIU 1920 ROKU'?
Było nią złamanie we wrzes­
niu 191 g roku szyfrów Armii
Czerwonej przez porucznika
wywiadu Jana Kowalewskie­
go. Dzięki temu dowodzący
polską armią znali stan oso­
bowy, uzbrojenie, miejsca
postojów, plany i rozkazy
przeciwnika. Pozwoliła
ta optymalnie zaplanować
kontrofensywę·

--
 Więcej .:e�u�
•

na : www
r::;�.�.QQJl5.9.!�.

�l" �v jW":."-JV
'1"1 ' , ,""'"'� �, .
�ly'\, " ·l ·"" '-f.

W JAKIEJ
PRZEGRANEJ
BITWIE
DOWODZĄCY
MARSZAł.EK
OPUŚCIł.
NAGLE SZT
I W KRY­
TYCZNYM
MOMENCIE
ZNIKNĄł.
NA GODZINĘ?

S
tato się to podczas woj·
ny francusko-pruskiej
w 1 870 roku, w bitwie
pod Mars-la-Tour, a przyczyną
zachowania marszałka Fran­
c;oisa Achille- Bazaine'a był
stres . Bazaine, awansowany
na najwyższe stanowisko
dzięki odwadze, jaką wykazal
się na niższych szczeblach. l
; i
nie był w stanie poradzić so­ ,,

,I
bie z odpowiedzialnością za
dowodzenie całą armią. Kiedy
sztabowcy w końcu go odna­ •

leźli, zajmował się tym, co

potrafił najlepiej - spokojnie
ustawia! działo i komendero­ j
wał jego obsługą. Nie po­ I
mogło - armia pruska odnio­
sła strategiczne zwycięstwo.
Bazaine musiał wycofać się
z wojskiem do twierdzy
Metz, gdzie zostal otoczony
i zmuszony do kapitulacji.
 Wi � cej na: www .ebookgigs.eu
Woj e n n e S fowa

CZY JULIUSZ CEZAR

POWIEDZIAł.:
"VEtU, VIDI, VICI"?

P
owszechnie uważa się, że Cezar właśnie 'NYpowiedział te stowa,
prawda jest jednak inna. Veni: vidi, vici - czyli: przybyłem,
zobaczyłem, zwyciężyłem, to fragment listu. Cezar napisał go
2 sierpnia 47 r. p.n.e. Jedne źródła podają, że informował swojego
przyjaciela Amintiusa, inne. że w ten oto sposób zawiadamiał o suk­
cesie senat. A sukcesem owym było zwycięstwo w bitwie pod ZeJą
nad uzurpatorskim królem Pontu Farnakesem. który rok wcześniej
pod Nikopolis pokonał rzymską armię. Cezar pomścił armię i dał ...

natchnienie królowi Janowi III Sobieskiemu. Polski władca po zwycięst­

wie nad Turkami pod Wiedniem w 1863 roku w bardzo podobnych
słowach zawiadamiał o sukcesie papieża Innocentego XI. Monarcha
nie przypisał sobie jednak zwycięstwa. Napisał: Venimus, vidimus,
Deus vicit, co oznaczało: przybyliśmy, zobaczyłiśmy, B6g zwyciężył.

CZEGO NIE
ŻYCZYł. SOBIE
KRÓL EPIRU
PYRRUS?

N
ie chciał kolejnego zwycięstwa
- takiego, jakie odniósł w bitwie
pod Ausculum. Był rok 279 p.n.e.
Pyrrus rozbił Rzymian, okazało się jed­
nak, że zwycięstwo było pierwszym kro­
kiem do klęski. Armia Pyrrusa straciła
około 3,5 tysiąca ludzi, mnóstwo było
też rannych. Warto dodać, że Rzymianie
ponieśli o wiele większe straty, ponieważ
jednak wojna toczyła się na ich teryto­
rium, dużo łatwiej mogli je uzupełnić.
Król Epiru zdawał sobie z tego sprawę.
"Jeszcze jedno takie zwycięstwo j będę
zgubiony", miał stwierdzić Pyrrus, we­
dług rzymskich historyków. Od tamtego
więc czasu odniesione zbyt wielkim
Kosztem zwycięstwo - od królewskiego
imienia nazywane jest pyrrusowym.
 --
.
'-
WlęCiej na: www .ebookg igs.eu
�
-'-- ' --�

�. CO ODPOWIEDZIAł.
GENERAł. CZUJKOW
NA Sł.YNNY ROZKAZ
STALINA "ANI
KROKU W TYł." ?

D
la obrońców Stalingradu nie ma
miejsca po drugiej stronie Wołgi "
" - tak odrzekł Wasilij Iwanowicz
Czujkow, który dowodził 62 armią broniącą
Stalingradu. Zresztą słowa te należy rozumieć
dosłownie: dezerterów i żołnierzy, którym
nie było pilno do ataku, oddawano w ręce
NKWD, co najczęściej oznaczało śmierć.
 Więcej na: www .ebookg igs.eu

./

ILE STOPNI ZMROZIŁO WIELKĄ ARMIJ;

NAPOJ.EONA?
"

A
leksander Fredro tak wspominał dramatyczną kampanię rosyjską 1 8 1 2 roku w "Trzy po trzy : "Nie
tylko trzeba było cały dzień maszerować w mundurze okrytym surdutem bez podszewki, ale trzeba -

było gdzieś i spocząć, zatrzymać się choćby na chwilkę. Biada tym, co za wiele zaufali zaświecone­
mu ognisku. Ogień często gasł, a z nim i życie. C ) Niejeden na oświeconym tylko śniegu wlepił oczy
..

w ciepło, do którego nie śmiał się zbliżyć, a poranek zastał go bryłą lodu". A nie był to wcale środek
rosyjskiej zimy. PrzedVo{czesne siarczyste mrozy zaczęły nękać Bonapartego i jego ludzi późną jesienią.
Pod koniec listopada iście dantejskie sceny towarzyszyły przeprawie przez rozlaną Berezynę... Podczas
odwrotu wojsk Napoleona temperatura do!;:hodziła mome�tami nawet do minus czterdziestu stopni!
 Więcej na: www .ebookg igs.eu
MotoryzaCja

Kt ó ry m ot o c k i woj s kowy
��§�@cilln o (61 n@�@wcill�
C h odzi oczywiśc i e o BMW
S a h a r a , n i e m i ecką m a s zynę
z czasów I I wojny

B
MW model R-75, które za·
-
prezentowano w 1 942 roku,
to jeden z najnowocześniej­
szych jednośladów tamtego
okresu. Maszyna (z 26-konnym,
dwucylindrowym, chlodzonym po·
wietrzem, benzynowym silnikiem
typu bokser) została wyposażona
w wałek napędzający boczne koło
wózka wprost z dyferencjału motocy·
kla, balonowe opony na felgach małej
średnicy i skrzynię z biegiem wstecz·
nym. Wyprodukowano około 1 8 ty­
sięcy tych maszyn, dziś bardzo po·
szukiwanych przez kolekcjonerów.

... ... . . . . 0"; :

• • • • • • . • • • •�
.. ,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 0 ' 0 • • • • • • • •

CZY TAKSÓWKI
PRZYDAJĄ SIł; NA WOJNIE?

O
czywiście. Warto przypomnieć pewien epizod z I wojny
światowej. Późnym latem 1 9 1 4 roku rozpoczęła się jedna
z największych bitew pomiędzy Francuzami i Niemcami
(tzw. pierwsza bitwa nad Marną). Oddziały niemieckie dotarły
niemal do Pary!a. Wroga udało się zatrzymać, ale potrzebne
były posiłki. Na wniosek wojskowego gubernatora Paryża
wezwano na pomoc.. . taksówkarzy. W nocy z 6 na 7 września
1 91 4 roku udało się zebrać około 600 aut (w większości marki
Renault), które następnie przewiozły na pole walki francuską
7. dywizję piechoty. Taksówkarze zostali opłaceni według liczni­
ka. Przewiezienie 5 tysięcy ludzi opłacono ze skarbu państwa.
Jaki to miał�wpływ na historię? A taki, że Francuzi niezmęczeni ..'
długim mars� �
ogli odeprzeć atak Niemców i obronić stolicę.

-
 Więcej na:

SK1łD SIĘ WZIĘŁA

NAZWA JEEP?

W
zasadzie nie wiadomo. Wieść gminna
niesie, że auta stworzone dla
US Army w roku 1938 przez forda
i Willysa początkowo sygnowano
General Purpose (ogólnego zasto­
sowania). Amerykanie lubią skra­
�ać słowa, a że General Purpose pylo '
zdecydowanie za długie i "łamało ję­
zyk" , samochody wojskowe naz)fNano
najpierw skrótem GP. Fonetyczni, brzmi
to "dżipi" , od czego wywodzi się - jeszcze
raz podkreślamy, że prawdopodqbnie - na­
zwa legendarnej maszyny i marl$ wytwarza­
nych do tej pory samochodów tereno1NYch.

DO CZEGO SŁUŻYŁ

CZYLI KULISTY
CZOŁG?

P
rototyp pojazdu Kugelpanzer wy­
gląda jak kula, która mogła się po­
ruszać na dwóch odchylających się
ku górze gąsienicach (skręcała i ma­
newrowała, bo z tyłu zamontowano
dodatkowe "kółko sterujące"). Do na­
pędu służył jednocylindrowy
silnik dwusuwowy o mocy CZYM JEŹDZIŁ HITLER?

K
około 20. koni. Na pokła­ anclerz III Rzeszy na 'NYpady w teren używal kabriole­
dzie nie było żadnego tu marki Mercedes-Benz. Szczególnie cenil model W31
uzbrojenia, a jedyne, co . G4 (nie mylić z dzisiejszym Gelandewagenem!), który
rzuca się w oczy, to miał aż 3 osie i napędzane cztery tylne koła. Siedmioosobo­
wąski otwór obser­ we, potężne kabrio miało rozstaw osi sięgający aż 4 me­
wacyjny dla znajdu­ trów. Maszyna ważyła prawie 4 tony, a do jej napędu
jącego się we­ posłużyl S-litrowy, ale stosunkowo słaby silnik (moc
wnątrz żołnierza 100, a w późniejszych odmianach 1 1 0 koni). Taka moc
oraz radiostacja wystarczała, żeby G4 uzyskiwał (z trudem) 100 knVgodz,
w kabinie. Prze­ ..... ................ . . . . . .........................................

znaczenie tej ma­

szyny nie jest do
końca jasne. Kugel­
panzer miał niezbyt
gruby pancerz (do
S cm), więc prawdopo­
dobnie mógł służyć za sa­
mobieżny bunkier lub punkt
dowodzenia. Prototyp zastal
przejęty przez Rosjan w Man-
dżurii (pojazd dostarczono la­
pończykom na podstawie umów
o wzajemnej współpracy technologicz­
PO KTÓ,REJ STRONIE
nej) i dziś jest eksponowany w mo­ MIAŁ DZWlGNIĘ GAZU
skiewskim muzeum broni pancernej
w Kubince. Warto wspomnieć, że znaj­ HARLEY DAVlDSON WLA?

dujący się w Rosji Kugelpanzer nie był
)edyną taką konstrukcją na świecie. Po­
dobny, choć znacznie większy pojazd
eksperymentu lny, zbudowano w końcu
I wojny światowej. Twórcą maszyny
Wargel - o czym napisali dziennikarze
"
tygodnika " Der Spiegel - był niemiecki
inżynier Lauster ze Stuttgartu. Jego au­
to-transporter-czolg (trudno ten wehi­
kut jednoznacznie zakwalifikować) mial
dwa 75-konne silniki Tatra j ważył po­
W
większości motocykli przepustnica jest po prawej
stronie kierownicy. W Harteyu WLA jest inaczej
- tzw. gaz znajduje się pod lewą ręką. Nie wiado­
mo do końca dlaczego, ale powszechnie uważa się, że ta­
kiego rozwiązania zażądała armia, by żołnierz prowadzą­
cy motocykl mógl jednocześnie strzelać. Dowodem na to
ma być kabura na pistolet maszynowy Thompson, w którą
wyposażano wiele IIwuelek " . Nauczenie się prowadzenia
tego motocykla nie było łatwe, bo Harley nie mial sprzęg­
ła w ręku. Żeby rozłączyć napęd i zmienić bieg, trzeba
było nacisnąć pedał, usytuowany również po lewej stronie .,

nad 7 ton. maszyny.

 Więcej na: www . ebookg igs.eu
Motoryzacja .

·
·

·
CZY POJAZD DLA WOJąKA, KTÓRY PORUSZA SIl;
PO LĄDZIE, MUSI MIEC KOł..A LUB GĄSIENICE?
·

N
·
·
ie. Z takiego założenia wyszedł projektant amerykańskiego wehikułu na bazie terenowego Dodge'a
Power Wagon. Pojazd opisany w książce Freda W. Crirnsona " U.S. Military Wheeled Vehicles",
·

·
·
·
·
zamiast normalnych opon. miał wielkie worki z powietrzem. Ponieważ pompowano je znacznie
·
słabiej nii klasyczne ogumienie, auto - choć ważyło ponad 4 tony - nie zapadało się w miękkim podłożu.
Na jednym ze zdjęć z książki prototyp przejeżdża przez leżącego na ziemi człowieka, któremu - właśnie
·
·
·

·
z powodu doskonałego rozłożenia masy - nic się nie stało (nie wiadomo jednak czy to zdjęcie jest prawdzi­
· we, czy to fotomontaż)! Fred Crimson dotarł do opisu wojskowej maszyny, którą zbudowano w West Coast
· Machinery Company ze 5tockton w Kalifornii. Dodge miał 135 koni, S ..qłindrowy silnik V-S i - co ciekawe
·
- nie posiadał żadnego zawieszenia (prócz naturalnej amortyzacji samych opon-worków).
""'..... ..................................................................................... .
·

·
·

·
·
·
·

·
·
·

T
·

· ak sądzili francuscy projektanci

·
wehikułu Vespa 1 50 TAP. W prak·
·

·
tyce był to całkiem zwyczajny wło­
·
ski skuter, do którego przytroczono
·

· granatnik kalibru 75 m m .. Skuter wyglą­

·
·
dał bojowo (nazywano go Vespa
Bazooka), ale nie dało się z niego strze­
KTO ZBUDOWAł..
·

·
lać bez zatrzymania, wyjęcia lufy ze
skutera i zlożenia granatnika na spe­
cjałnym trójnogu. Vespy 1 50 TAP miały
NAJWIl;KSZĄ,SAMOBIEŻNĄ
ARMATl; NA SWIECIE?
·

·
działać w parach. Po zrzuceniu z samo­
·

lotu (maszyny były przeznaczone dla

R
·
·
osjanie! Działo o kodowej nazwie 2S7 Pion (piwo­
wojsk powietrznodesantowych; lAP to
· nia) miało kaliber 203 mm i poruszało się na pod­
· skrót od Troupes Aero Portees, czyli od­ woziu gąsienicowym. Zasięg jego pocisków - przy
·
· działów transportowanych drogą po­ użyciu specjalnych granatów z dodatkowym napędem
wietrzną) następowało przegrupowa­
·
·

rakietowym - wynosił 47,5 km ..

nie: skutery z lufami dołączały
.......... .................. ........ ................. ....
·

do innych, które wiozły amuni­ . . . .

· cję· Wyprodukowano
około 800 tych tanich
· ..skutera-armat".
·
Wielu z nich od­
·

działy francuskie
·
·
·
używały podczas
·
wojny w Algierii
·
i podczas kampa­
nii w Indochinach.
•.•.....••.••..........
CZ JEŹDZIł. LAWRENCE Z A.RJlB1I?
hamas Edward lawrence był brytyjskim oficerem wywiadu. legendarny "lawrence z Ara-

T bjj" wsławił się sprytem podczas walk arabskich powstańców z Turkami. Półoficjalnie moi-
na go nazwać szpiegiem i sabotażystą, który wykorzystując znajomoŚĆ realiów świata
Orientu, napsuł sporo krwi żołnierzom Imperium Osmańskiego. Było to o tyle ważne, że w tam­
tym czasie Turcy sprzyjali Niemcom. Wiązanie ich sil na pustyni sprawi/o, że Imperium Osmańskie
mniej skutecznie moglo pomagać swoim germańskim sojusznikom. lE. Lawrence działał niczym
partyzant, specjalizując się w szybkich i agresywnych potyczkach. Odpowiednią siłę i tempo gwa­
rantował mu - co sam podkreślał po latach - tylko jeden samochód. Jaki? Brytyjczyk twierdził, że
nie ma nic lepszego od wojskowego ... rolls-royce'a. Lawrence z Arabii jeździł co najmniej kilkoma
takimi autami. Na zdjęciach często widać go w samochodzie rollHoyce Ghost - lekko opancerzonym,
ale prawie calkowicie odkrytym. Do ataków na Turków wykorzystywał jednak także specjalne " pancer­
ki". Tamte rollsy były solidnie osłonięte blachą i wyposażone w wieżyczkę z ciężkim karabinem maszy­
\
nO""Ym. Do ich napędu służyły BO-konne silniki V-6. Auta jeździły z bliźniaczymi oponami na tylnej osi
•

i dla lepszego tłumienia wstrząsów otrzymały solidne resory. Jak szybko jeździły? lE. Lawrence był
maniakiem prędkości i twierdziI. że rollsy na piasku mogły pędzić nawet 80--100 kmfgodz .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

CZYM CHCIAł.
WALCZYĆ
LEONARDO
DA VINCI?
łoski geniusz zostawił po sobie

W interesujące szkice pojazdów

wojennych. Wśród nich znala­
zła się wieża oblężnicza, która chroniła
przed gradem strzał i kuł, okrągły czołg
z kilkunastoma działami umieszczonymi
na wewnętrznym ruchomym pierścieniu
(ponieważ nie stosowano wtedy artyle­
rii z zamkiem ładowanym od tyłu, da
Vinci zaproponował, żeby po każdym
strzale obracać wieżę drewnianej ma­
szyny o kilka stopni, a w otwór strzelni­
czy wstawić W ten sposób kolejną ar­
matę) oraz czterokołowe wozy rażące
przeciwników obrotowymi ostrzami
(nazywał je wozami Scytów - carro sCl­
tian). Nie wiadomo, czy te projekty zo­
stały zreałizowa ne. Kilkadziesiąt " proto­
typów" , zbudowanych współcześnie na
-podstawie szkiców Leonarda, ku ucie­
sze turystów ustawiono w kasynie ho­ •

telu The Venetian w las Vegas.

Więcej na: www . ebookgig".,;:"
 Więcej na: wv,iIV
ta n

o przenoszenia wiadomości gołębi używał już Juliusz Cezar. Ptaki

sprawdzały się w tej roli jeszcze w II wojnie światowej. Uiy\ovały ich
obie strony konfliktu. Po pierwsze to gołębiami często przekazywali
meldunki do swoich centrali tajni agenci (np. niemieccy szpiedzy z Wielkiej
Brytanii czy alianccy dywersanci pomagający antyhitlerowskiemu ruchowi
oporu we Francji). Po drugie w sytuacji awaryjnej. przy zepsutym sprzęcie
radiowym, ptaki wysyłali żołnierze zagrożonych jednostek na froncie lub
lotnicy z rozbitych samolotów. Gołębie pocztowe, które potrafią rozwinąć
prędkość nawet 90 km/godz .. uratowały w ten sposób wielu żołnierzy,
a takie cywilów (np. mieszkańców włoskiego miasteczka (alvi Risorta). Po
trze<ie wreszcie wyposażano też skrzydlatych agentów w specjalne aparaty
fotograficzne. Notabene przeciw gołębiom przeciwnika walczące strony
wykorzystywały inne ptaki: sokoły i jastrzębie.
'" _............................................

DZIE WO
d ponad pól wieku delfiny i lwy morskie szkolone
są przez amerykańską armię do wykrywania min.
Świetnie się do nadają jako " żywe sonary"
umiei"tn()ś'cii echolokacji zdolne są zlokalizo�
pod wodą przedmioty, które ich do-
wódcom mogą wydać się podejrzane.
Wn i ny sposób widziały wykorzysta­
nie delfinów i lwów morskich woj­
ska irańskie. Jak donosiło
w 2000 r, BBC, Teheran zaku·
pił w Sewastopolu 27 zwie­
rząt-kamikadze. Niektóre wy­
trenowane były jeszcze przez
radziecką marynarkę wojenną, lecz
Rosji nie.stać już było na ich utrzy­
manie. Część z tych zwierząt zostało
wyszkolonych nie tylko na żywe
bomby, Wytrenowano je też, by za
'
pomocą-umieszczonych na grzbi<;;
tach harpunów atakowały pletwo­
ietoperze z doczepio­
nymi bombami zapa­
lającymi - taka miała
być amerykańska super·
broń, która rzuciłaby na
kolana Japonię. Naukowcy
z USA wpadli na pomysi,
że niewielkie latające ssaki
można byłoby zrzucać sta­
dami, w specjalnych zasob­
nikach, nad japońskimi
\' miastami. Pojemniki otwie­
�ałyby się na pewnej wyso­
kości, a uwolnione zwierzę­
ta szukałyby schronienia
w domach Japończyków.
Wtedy uaktywnialyby się
bomby zapalające, przymo­
cowane do nietoperzy.
Chwilę później miasto sta­
nęloby w plamieniach . . .
Choć przeprowadzono od­
powiednie próby w USA,
pomysł nigdy nie został
zrealizowany na wojnie.
Wcześniej bowiem Amery­
kanie stworzyli bombę
atomową, prawdziwą
superbroń.
.... _ . . . . . . . . . ..................

nurków wroga.
• G E
ATAKUJĄ
WYBUCHOWE
�.,
sty z przytroczonymi
ładunkami wybu­
chowymi zrobiły
największą karierę tam,
gdzie jedna ze stron kon­
fliktu prowadzi wojnę jak
najprostszymi i najtańszymi
środkami. Gdy zabraknie
samochodów i rakiet, na
placu boju pozostają bied­
ne osiołki. To przy ich po­
mocy talibowie zaatakowali
brytyjskich żołnierzy
w Afganistanie w 2009 r.,
Irakijczycy amerykański po­
sterunek w 2004 r., a Pale­
styńczycy wielokrotnie nę-
..'

kali stronę izraelską·

•
 Więcej na: www . ebookgigs.eu

� y SIĘ S OŃ
czasie II wojny punickiej
Hannibal zabrał na swoją
wyprawę przeciw Rzymo­
wi słonie bojowe. Niestety, prze­
prawę przez Alpy (armia karta­
gińska przebijała się z Hiszpanii
przez tereny dzisiejszej Francji)
przeżyło tylko kilka zwierząt. Był
wśród nich słoń Hannibala imie­
niem Suru5 - czyli Syryjczyk, co
sugeruje, że pochodzil z Azji.
Rzymianie zetknęli się ze słoniami
bojowymi już wcześniej: podczas
wojen z Pyrrusem - słynnym kró­
lem Epiru - w bitwie pod Hera­
kleą w 280 r. p.n.e. Kilkadziesiąt
lat później Hannibalowi Surus
służył przede wszystkim jako
wieża obserwacyjna, z której
wódz mógł śledzić, co dzieje się
na polu walki. Poza tym Surus
samym swoim widokiem i ry­
kiem straszył konie rzymskiej
jazdy. W ostateczności zwierzę
mogło też atakować i przeła my­
wać szyki wroga. Ze źródeł sta­
rożytnych wynika, że Surus miał
tylko jeden kieł- drugi stracił
prawdopodo bnie podczas któ­
rejś z bitew.

KTO ł. PO
WYKORZYSTANIA
P "CY H ' ,
ak można przeczytać w starożytnych "Podstę­
pach wojennych" Poliajnosa, podczas oblężenia
Megary (265-264 r. p.n.e.) obrońcy użyli prze·
ciw wojskom króla macedońskiego Antygona II
Gonatasa płonących świń. Megarejczycy po prostu
polali je smołą, podpalili i wypuścili na wroga.
Kwik nieszczęsnych świń 'łJYWołał panikę siani,
znajdujących się w szeregach macedońskiego
władcy. O podobnej rzymskiej recepcie na słonie
bojowe króla Epiru Pyrrusa wspominał Pliniusz
Starszy. Świńskie pomysły chyba jednak nie
do końca wypaliły, skoro Rzymianie nie wracali już
do nich podczas długotrwałych batalii w Europie
i Afryce z kartagińskimi wojskami Hannibala,
gdy użycie słoni było na porządku dziennym.
kochany rumak wielkiego zdobywcy nazywał się Bu·
cefal i swoją sławą niemal dorównywał Aleksandro­
wi. Jego imię "byczogłowy·· nawiązywało bądź do
znamienia w kształcie głowy byka (które miał na łopatce),
bądź do wyrostków na <2ole przypominających rogi. bądź
do "rogatego" charakteru zwierzęcia. Bucefał pochodził ze
słynnych stadnin tesalskich, a ujarzmiony zostal osobiście
przez Aleksandra. gdy przyszły wielki zdobywc.> miał 1 8 lat.
To na tym koniu macedoński zdobywca odbył większość
swoich wojennych kampanii. Bucefał padł w bitwie nad
rzeką Hydaspes, stoczonej z hinduskim władcą Porosem
w 326 r. p.n.e, Z żalu po stracie wiernego przyjaciela Alek.­
sander założył w pobliżu miasto, które nazwał Bukefala
(pra wdopodobnie obecny Dźhełam w Pendżabie).

61
 -

. . YVięcej na: www .ebookg igs.eu

ZadzIw iające maszyny

DO CZEGO St.OZy CO POTRAFIt.

ELEKTRYCZNY CZOł.G?
NISZCZYCIEL TYPE 4 ')

K
a-Ha to jedna z tajnych broni z Japonii. Do naszych czasów
"=_
T
en brytyjski okręt wojenny wyszukuje i niszczy... przetrwała tylko jedna i to niewyraźna fotografia pojazdu, który
samoloty. Dzięki bardzo dokładnemu radarowi za całą broń miaL dynamo. Za jego pomocą generowano im­
Type 45, który wygląda jak szara hipernowoczes­ puls elektryczny, którym rażono instalacje telekomunikacyjne
na i bardzo luksusowa łódź motorowa, umie namie­ wroga. Prąd pod napięciem 1 O tysięcy woltów płynął przewo­
rzyć wroga z odległości aż 120 kilometrów. Następnie dami, niszcząc po drodze telefony polowe oraz
załoga uruchamia system rakiet Sea Viper. zdolny do zabijając obsługę Geśłi żołnierze trzymali aku­
ataku na odległość ponad 1 1 2 kilometr6w. W walce rat w ręku słuchawki i odbywali rozmowy te­
na mniejszym dystansie Type 45 używa szybkostrzel­ lefoniczne). Prawdopodobnie zbudowano
nych 20-milimetrowych działek. Gdy trzeba się bronić, i testowano cztery Ka-Ha. Żaden nie przetrwał
działka Phalanx potrafią wystrzelić nawet 4,5 tysiąca do naszych czasów.
pocisków na minutę. Marynarka Wojenna Wielkiej
Brytanii ma 6 okrętów Type 45. Wszystkie pozostaną
w służbie do roku 2040.
JAK TRAFIĆ WROGA
·
KRYJĄC SI", ZA ROGIEM?

M
ożna tego dokonać za pomocą karabinu łub granatnika " narożnikowego".
W czasie II wojny światowej Niemcy eksperymentowałi z karabinem
, Krummlauf, który miał wygiętą lufę. Znacznie bardziej skuteczną broń
·
w roku 2000 opracował izraelski oficer Amos Golan. W jego pistolecie zastosowa­
no inne rozwiązanie: sprytny zawias i odpowiedni "elektroniczny" celownik z ka­
·
·

merą. Dziś "cornershot" jest IN powszechnym użyciu policyjnych oddziałów SWAT,

·

·
·
sił specjalnych oraz oddziałów antyterrorystów.
·

..... ,
,

.
.

·
. . . . .......................................................................................

·
@�
n a j w i ę ks z a a t o m owa łó d ź
·
,

il
ii p o d wo d n a n a ś w i e c i e?
••

••
:a(
:.

N a j c i ężs z e ' ." ajwiększe s ą m a szyny klasy Typh o o n ,

J
:J

kt óre za proj ektow a n o i wyko n a n o V'i. ZSRR .A

"'"<.\
,
ajfuny (według kodu nazw NATO) lub -jak mówili Rosjanie - fu­
la mają wypornośt aż 48 tysięcy ton! lodzie tego typu są gigantycz­
ne. Ich kaOluby osiągają długość 170 metrów i 23 metry szerokości,
T uś kioski oIcręIów zdolnych do przenoszenia 20 rakiet z glowicami
balistycznymi 55-20 wzn� się na wysokDśt kilku pięter. Ze względu na
SJIO!1I przestrzeń i>ocI kadłubem w 18jfunach·Akuta żołnierze dysponowali
własną siłownią z... basenem.
 Więcej na : www . ebookgigs.eu

CO ZASTĄPI HUMMERA?

P
opularny Humvee to podstawowy wóz terenowy wojsk amerykańskich. Konstrukcja jest już nieco
..vyslużona - projekt maszyny o kodowej nazwie HMM\IVV (High Mobility Multi-Purpose Wheeled
Vehicle) został wdrożony do produkcji w firmie AM Generał w roku 1 984. Armia ogłosiła konkurs na
następcę Hummera. W sierpniu 2012 r. do dalszego etapu przeszły nowe auta Am Generał, Oshkosh i loc­
kheed Martin, ale sporo mówi się również o Hummerze... latającym. W sieci można znaleźć komputerowe
wizualizacje takiego pojazdu, który - jak chcą projektanci - będzie tak łatvvy w obsłudze jak zwykłe auto
i "poleci nim każdy żołnierz z prawem jazdy". Hummer latający ma rozpocząć testy w roku 2015, ale to
prawdopodobnie na razie tylko dobre chęci i ambicje twórc.ów. Nie zmienia to jednak faktu, że w USA
można już kupić oficjalnie oblatany "samolot z możliwością poruszania się po drodze", czyli wehikuł lerra­
fugia Transition. Zbudowanie terenowego pojazdu powietrzn<rlądowego to tylko kwestia czasu ...
. . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
............................ .
 Więcej na: www . ebookgigs.eu
Zad ziwiające maszyny

JAK ZNIKNĄĆ
Z CELOWNIKA?

P
ojazdy wojskowe emitują ciepło z silników, co wykorzysta­
no w celownikach termicznych, z zainstalowanymi kame­
rami na podczerwień. Czy można uciec przed takim na­
mierzeniem? Można. W szwedzkiej firmie BAE System opraco­
wano specjalny pancerz Adaptiv, który pozwala wyposażone­
mu weń czołgowi praktycznie wtopić się w termiczne tło. Na
pancerzu umieszczono oddzielne, heksagonalne "komórki",
Każda z nich jest niczym piksel na ekranie komputera i może
generować różną temperaturę wychodząc od pomiaru ciepłoty
tła wykonywanego przez komputer pokładowy. Zdaniem
szwedzkich specjalistów temperaturę da się dopasować tak
dokładnie (odpowiednio szybko schła dzając lub podgrzewając
komórki), że (elownild przeci wnika praktycznie przestaną co·
kolwiek "widzieć". Za pomocą pancerza Adaptiv można też
wprowadzać wroga w błąd. Wystarczy wygenerować tempe·
raturowy sygnał podobny do tych, które mają pojazdy wroga .
. . ...." ......................................................................................................................... .
 Więcej n a: www . ebookgigs.eu

..

·
CZY WYKRYWACZ MIN
PRZYDAJE 511,;
·

·
·

·
NA NOWOCZESNYM
POLU WALKI?

O
·
·
czywiście tak, ale można go zastąpić szalonym
pojazdem. Brytyjski wehikuł Trojan jest piekielnie
·
drogi (około 7 milionów dolarów), potężny i po·
·
·
rusza się - jak czołg - na podwoziu gąsienicowym. Za·
miast wieży Trajan ma rulon z połączonych ze sobą ela­
stycznie potężnych stalowych rur oraz solidny dźwig.
Wykorzystując lemiesz znajdujący się w przedniej części
· kadłuba, rozwijając przed sobą "dywan" z rur i uŻy.Nając
specjalnych rakiet, Trajan może z łatwością oczyścić pole
minowe. Po zaledwie 1 0 minu­
·
·
tach z pomocą szalonej maszy­
·
ny da się wytyczyć bezpieczny
· pas szerokości 1 0 metrów
·
· ćwierć kilometra.
·
: .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
·

·
·

·
·

·
·

·
·

·
·

·
·
·

·
·

·
·

CZY MOŻNA STWORZYĆ

HYBRYDI,; ŚMIGł.OWCA
I ł.ODZI?

P
odobno taką właśnie krzyżówką jest nowa, ekspery·
mentalna jednostka The Ghost (duch), którą opraco·
wano w amerykańskiej kompanii Juliet Marine Sys­
tems. Łódź lata na wysokości kilkunastu czy kilkudziesięciu
centymetrów, więc porównanie ze śmigłowcem jest nie
·
do końca trafne. Dzięki specjalnej poduszce z gazów wy­
·
· dechowych dookoła kilu może się poruszać tuż nad po­ o
<
·
· wierz.chnią wody. Dzięki temu Ghost pali mniej i prze­ �o
·
mieszcza się znacznie szybciej niż jednostki z klasycznym •
"

·
kadłubem, bo praktycznie nie stawia żadnych oporów ,
,
·
(poduszka gazowa daje - przynajmniej teoretycznie - •
· zmniejszenie tarcia o 900 razy). Szczegółów konstrukcji "
o
:!"
· Ghosta nie podano, ale ujawniono za to zdjęcia nowej ło­ o"o
·
dzi. Marynarka USA twierdzi, że w przyszłości Duchy" I
" •
mogą zastąpić okręty desantowe - już dziś te łodzie są
NA JAKĄ ODJ.EGł.OŚĆ DA 511,;
. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . · ,
·
trzykrotnie szybsze od zwykłych barek desantowych. �
. · €
•

WYSTRZELIC GRANAT?
· ,

·
i

P
·
rojektanci z firmy Heckler&Koch zbudowali specjalny granatnik, zdolny do wy­ · <<
rzucania ładunków na odległość pół kilometra. Model XM25 (na razie wciąż ·
•

· �
jeszcze eksperymentalny) jest szczególnie dokładny. Urządzenie nazywane
The Punisher (w wolnym tłumaczeniu: wymierzający karę) dokonuje pomiaru odleg­ ·
·
(
o

łości od celu za pomocą dalmierza laserowego. Następnie żołnierz może skorygo­

wać ten namiar ręcznie, co sprawia, że 25-milimetrowej średnicy granat wybuchnie ·
· �
"
.,

dokładnie tam, gdzie należy, także za osłaniającym wroga nasypem czy za murem. · !
 Więcej na: www . ebookgigs.eu
szarże i ataki
"\N\Jvw .ebookgigs.eu
 eu

·
· KAWALERII
PRZECIWKO CZOŁGOM
· RZECZYWIŚCIE MIAŁY
· MIEJSCE?

T
ak, jednak nie w czasie kampanii wrześniowej 1 939 roku,
ale na froncie wschodnim, a atakującymi byli nie Polacy,
· lecz Włosi i Rosjanie. Skutecznych szarży na sowieckie
czołgi dokonyv..'ali w 1 942 roku włoscy kawalerzyści z 3. regi­
mentu jazdy "Savoia " : w galopie obrzucali je granatami. Po­
·· dobną taktykę - wykorzystując dodatkowo butelki z benzyną
- zastosowała przeciwko niemieckiemu oddziałowi pancerne­
mu sowiecka kawaleria pod Pochlebi nem w 1 944 roku .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

· KTÓRA SZARŻA
KAWAI,ERII ZACZf.!ŁA SIf.!
OD SŁOW "ZOSTAWCIE
TO POLAKOM"?
·
S
ława te wypowiedział cesarz Napoleon w odpowiedzi
na zarzuty francuskich generał6w, że szarża na obsa­
·

dzony armatami górski wąwóz Somosierra jest nie­

· możliwa do wykonania. Parę minut później 1 2 5 polskich
szwoleżerów pod dowództwem Jana Leona Kozietulskiego
· ruszyło galopem w górę wąwozu wprost na cztery baterie
· hiszpańskiej artylerii. Mimo dużej różnicy wzniesień - oko­
ta 200 metrów - szarża była przeprowadzona
· z takim impetem, że dopie ro 3. i 4. bateria

· dział zdążyły wypalić w kierunku atakują·

cych. 8-minutowy atak, który kosztował
życie 22 polskich szwoleżerów, otworzył
armii Napoleona drogę na Madryt
·· ··· · . ··· . ··· · . ····· · ··· ···
.

... . . . . .. ... ... ·1

. JAKA SZARŻA
..

KTO JEST AUTOREM

POWIEDZENIA STAŁA SIf.!
"WSZYSCY NAJBARDZIEJ
HUZARZY, ZNANA?

J
est nią "szarża lekkiej bryga­
KTÓRZY NIE dy", która dzięki korespon­
POLEGLI DO dentowi wojennemu "The
Timesa " Williamowi RusseloVlii
TRZ"YDZIESTJł:I, stała się najbardziej znanym
TO CIOTY! "? epizodem wojny krymskiej
w 1854 r. W czasie bitwy armii

S
ława te wypowiedział francuski brytyjskiej i rosyjskiej pod Bała·
generał lekkiej kawalerii de la­ kławą, w wyniku błędu
salle w czasie wojen napoleoń­ w przekaly.."Janym rozkazie,
skich. Sam zginął w szarży pod lekka brygada kawalerii dowo­
Wag ram w 1 809 roku. Mial 34 lata. dzona przez lorda Cardigana
ruszyła do ata ku na wprost
8 rosyjskich dział. Napisany
pod wpływem korespondencji
Russela słynny wiersz Alfreda
Tennysona "Szarża lekkiej
brygady" utrwalił obraz boha­
terów, pęd.zących w imię ho­
noru na bezsensowną, boha­
terską śmierć. W rzeczywisto­
ści atak nie zakończył się
zagładą oddziału. W ciągu
S-minutowej szarży zginęło
1 1 O z 666 kawalerzystów,
161 zostało rannych,
a 58 dostało się do niewoli.

68
 Więcej na: www. ebookg igs.eu

t- ............................... .................... . . . . . . . . . . . . ........................................................................................ ...........................

; KTÓRA SZARŻA
: SKOŃCZYł.A SIĘ,
· ODCIĘCIEM pWOCH
: KOSZY MAł.ZOWIN
; USZNYCH WROGA?
ziela tego dokonał we wrześniu

D
·

1939 roku szwadron jazdy tatarskiej

·
·

· 1 3 . pułku ułanów wileńskich, dowodzo-

ny przez majora Aleksandra Jeljaszewicza,
Zakończona obcinaniem uszu niemieckim żoł­

rt
·

· nierzom szarża miała miejsce prawdopodob-

·
nie pod Maciejowicami. Jeljaszewicz ujawnił
·
ten fakt historykowi Włodzimierzowi Paźniew­
skiemu dopiero przed śmiercią, ponieważ
·

wiedział, że Tatarzy postąpili wbrew regula-

·

· minowi walki polskich sil zbrOjnych.

·

·
·
·

KTO \yyKONAł. OSTATNIĄ KAWALERYJSKĄ

·

·
·

SZARZĘ W HISTORII WOJEN? ·

�zywiście Polacy. Ostatnia szaria odbyła się 1 marca 1945 roku pod Borujskiem (obecnie

O Zeńska) na Pomorzu. Kiedy natarcie piechoty i czołgów na niemieckie pozycje załamało

się, dowódca 2 . Dywizji Piechoty WP postanowi! rzucić do ataku 220-osobową grupę
konną pod dowództwem porucznika Zbigniewa Staraka. Kawalerzyści wykorzystali jar, którym
przedostali się w pobliże Borujska, a następnie zaatakowali zaskoczonych Niemców i zdobyli
wieś przy niewielkich stratach własnych (7 zabitych, 1d rannych).

.8

•
www. eboolsgigs.eu