Makina dhe Sisteme Energjitike

Tema 1: Konsiderata te pergjithshme

per MDB

Altin DORRI
OBJEKTIVAT
Perkufizimi dhe koncepte bazë per MDB

Ndertimi MDB dhe pjeset kryesore

Klasifikimi dhe tipet kryesore te MDB

Funksionimi dhe ciklet teorike te MDB

Krahasimi tipeve te ndryshme te MDB

Cikli real i MDB

 Perkufizimi dhe fushat e perdorimit

Motoret me Djegie te Brendeshme (MDB) jane makina termike te cilat

shnderojne energjine kimike te lendes djegese ne energji mekanike
(rrotulluese) ne boshtin e motorrit.
Quhen me djegie te brendeshme pasi procesi i djegies ndodh brenda makines,
ndryshe nga makinat me avull ku procesi djegies ndodh jashte makines (ne
kaldaje).
Edhe Turbinat me gaz hyjne ne grupin e MDB.
Tipi me i perhapur i MDB eshte ai alternativ, pra me levizje alternative te organit
punues (pistonit).
Gjitashtu ne MDB bejne pjese dhe motorret rrotative (me levizje rrotulluese te
organit punues).
Perdorimi i MDB eshte i gjithe aneshem: ne automobilizem, ne marine, ne
aviacion, per gjenerim fuqie (stacionare), bujqesi, etj.
Fuqia e prodhuar nga MDB varion nga disa Watt deri ne 80 MW.
Numri rrotullimeve te boshtit motorrit varion nga 50 rrot/min deri ne 20.000
rrot/min.
 M. D. B. me i vogel dhe me i madh

Prodhuar ne Finland, Wärtsilä RT-flex96C's Disa nga MDB me te vegjel

me 14-cilindra dhe ka fuqi 80080 KW. ne bote.
 Parimi punes tek MDB

➢ Presioni krijohet nga djegia e lendes djegese;

➢ Forca e presionit shtyn pistonin gjate procesit te zgjerimit, sa
me i madh zgjerimi aq me shume pune prodhohet.
➢ Presioni ne fund te zgjerimit kufizohet per shkak te procesit te
shkarkimit gazeve.
➢ Nevoja e procesit te shtypjes me qellim realizimin e presioneve
te larta gjate djegies, pra dhe nje zgjerim sa me te madh
Ndertimi i MDB
Karakteristikat gjeometrike te MDB

D – diametri pistonit (cilindrit);

C – korsa e pistonit;
Rm – rezja e maniveles;
Vc – vellimi dhomes djegies
𝜋𝐷 2
𝑉= ∙ 𝐶 – vellimi punes;
4
V+ Vc – vellimi plote;
𝑉+𝑉𝐶
𝜀= - shkalla e shtypjes;
𝑉𝐶
ω – shpejtesia kendore rrotullimit
boshtit motorrik
 Klasifikimi MDB

Ne baze te numrit te koheve (nr. korsave qe kryen ne cikel):

✓ 2 – kohesh (2 korsa/cikel dhe 1 rrotullim te boshtit),
✓ 4 – kohesh (4 korsa/cikel dhe 2 rrotullime te boshtit),
Ne baze te ciklit termodinamik (ose menyres futjes nxehtesise):
✓ Cikli OTTO (djegie me vellim konstant),
✓ Cikli Diesel (djegie me presion konstant),
✓ Cikli Sabathe (djegie perzier, pjeserisht vellim constant dhe
pjeserisht me presion konstant).
Sipas menyres se ndezjes:
✓ Me ndezje te detyruar (ose elektrike me shkendije)
✓ Me vetendezje (ose ndezje nga kompresioni)
 Klasifikimi MDB

Sipas lendes djegese qe perdoret:

✓ Me benzene,
✓ Me Diesel,
✓ Me gaz.
Sipas sitemit te ftohjes:
✓ Me uje,
✓ Me ajer.
Sipas menyres se ushqimit me ajer:
✓ Me thithje,
✓ Me fryrje.
 Klasifikimi MDB

Sipas sistemit te ushqimit me lende djegese:

✓ Me karburator,
✓ Me injektim ne cylinder (te brendeshem),
✓ Me me injektim ne kolektor (te jashtem).
Sipas tipit te motorrit:
✓ Alternativ,
✓ Rotativ.
Sipas menyres rregullimit te fuqise:
✓ Me ndryshim te sasise lendes djegese (regullim cilesor),
✓ Me ndryshim te sasise perzierjes punuese (ajer+lende
djegese), (regullim sasior).
Ciklet teorike – Cikli Otto
Cikli Diesel
Cikli përzier - Sabathe
Ciklet teorike - Krahasimi
Krahasimi per ε te njejte
Krahasimi per pmax te njete
 Proceset ne MDB
Në rastin e përgjithshëm tek MDB dallojmë katër procese funksionimi:
a) Thithja – gjatë këtij procesi futet ajri i freskët (tek Diesel) ose
përzierja e ajrit me lëndë djegëse (tek Otto) në cilindër.
b) Shtypja – pistoni prej pikës së poshtme fillon të lëviz në drejtim të
pikës së sipërme dhe e shtyp perzierjen e freskët (me shkalle shtypje ε).
c) Djegia dhe Zgjerimi – djegia e shpejte e perzierjes ose lendes
djegese te injektuar dhe me pas zgjerimi i produkteve të djegies.
d) Zbrazja (shkarkimi) – bëhet zbrazja e produkteve të djegura me
qellim qe tu lihet hapesire ngarkeses se fresket.
Djegia e lëndës djegëse bëhet gjatë fundit të procesit të shtypjes dhe
fillimit të procesit të zgjerimit. Theksojme se vetem gjate procesit te
Djegie-Zgjerim kemi pune pozitive, ne proceset e tjera puna eshte
negative.
Cikli 4-kohesh OTTO
Cikli 4-kohesh DIESEL
 MDB 2-kohesh

a) Shtypja: pistoni leviz nga PPV drejt PSV; pstoni mban te mbyllura dritaren
e shkarkimit dhe te thithjes; perzierja punuese (ajer+lende djegese) ose
ajri fresket shtypen duke rritur T dhe P.
b) Pa arritur pistoni ne PSV, injektohet l. djegese ose leshohet shkendija
elektrike. Nderkohe poshte pistonit (ne karter) ka filluar te thithet ngarkese
e fresket. Fillon procesi djegies.
c) Zgjerimi dhe shtypja ne karter: produketet e djegies zgjerohen duke
shtyre pistonin drejt PPV, njekohesisht ne karter ngarkesa e frekset
ngjeshet.
d) Shkarkimi dhe futja ngarkeses fresket ne cylinder: hapet dritarja e
shkarkimit fillon shkarkimi produketve te djegura, pak me poshte hapet
dritarja e futjes ngarkeses fresket (thithja). Pra kemi njekohesisht shkarkim
dhe thithje.
Te gjitha keto procese ndodhin per 1 rrotullim te bushtit ose 2 rruge te pistonit.
MDB: 2 – kohesh OTTO
MDB: 2-kohesh DIESEL
 Krahasimi: OTTO vs. DIESEL

Nr. OTTO DIESEL

Thithet perzierje: ajer + lende

1 Thithet vetem ajer i paster
djegese

Punon me presione dhe Punon me presione dhe

2
temperature te ulta temperature te larta

3 Presionet luhaten me 6-12 bar Presionet luhaten me 35-40 bar

Temperaturat luhaten me 600-

Temperaturat luhaten me 250-
4 700°C
300°C
 Krahasimi: OTTO vs. DIESEL

Nr. OTTO DIESEL

Ushqimi kryhet permes Ushqimi kryhet perms pompes

5
karburatorit dhe kandeles karburantit dhe injektoreve

6 Djegia behet me V=const Djegia behet me p=const

Ndezja behet nga shkendija e Ndezja behet nga komprimimi deri

7
kandeles ne p dhe T te larte

Kemi rregullim sasior te fuqise Kemi rregullim cilesor te fuqise

8 (duke ≠sasine perzierje (duke ≠sasine l. djegese, perzierje
punuese) varfer ose e pasur)
 Avantazhet: OTTO vs. DIESEL

Nr. OTTO DIESEL

Punojne sipas ciklit OTTO qe Punojne sipas ciklit DIESEL qe ka
1 ka rendiment me te larte per te rendiment me te ulet per te njeten
njeten shkalle shtypje ε shkalle shtypje ε

Numri rrotullimeve varion: Numri rrotullimeve varion: 400-3500

2
3000-6000 rrot/min rrot/min

Ndizet me lehte. Ndizet me veshtiresi.

3
Me pak zhurme Me shume zhurme.

Kosto fillestare dhe mirmbajtje Kosto fillestare dhe mirmbajtje te

4 te ulet. larte.
Peshe per njesi fuqie te ulet. Peshe per njesi fuqie te larte.
 Disavantazhet: OTTO vs. DIESEL

Nr. OTTO DIESEL

Kane rendiment termik te ulet Kane rendiment termik te larte mqs

1
mqs ε=5÷8 ε=12÷18

Kane konsum specific te Kane konsum specific te lendes

2
lendes djegese te larte djegese te ulet

Perdor benzine, qe ka kosto te Perdor Diesel, qe ka kosto te ulet,

3 larte, avullon shpejt dhe ndizet avullon ngadale dhe me pak rrezik
lehte (rrezik djegie) djegie.
 Krahasimi: 2-kohesh vs. 4-kohesh

Nr. 2-kohesh 4-kohesh

1 cikel kryhet per 1 rrotullim te 1 cikel kryhet per 2 rrotullime te

1
boshtit motorrik boshtit motorrik

Per te njejten shpejtesi Per te njejten shpejtesi rrotullimi

2 rrotullimi teorikisht zhvillon teorikisht zhvillon gjysmen e fuqise
dyfishin e fuqise 4-koheshit 2-koheshit

Konstruksion te thjeshte dhe te Konstruksion te nderlikuar dhe te

3
lehte per te njeten fuqi rende per te njeten fuqi

Ka moment rrotullues me Nuk ka moment rrotullues uniform,

4 uniform, pra kerkon volant me pra kerkon volant me te madh per
te vogel. ballancim.
 Krahasimi: 2-kohesh vs. 4-kohesh

Nr. 2-kohesh 4-kohesh

Mekanizmi valvolave nderlikon
Ka dritare dhe jo valvola, pra
5 konstruksionin, pra ka kosto me te
kosto me te ulet.
madhe.
Rendimenti mekanik eshte me Rendimenti mekanik me I vogel
6 i madh pasi ka pak pjese te pasi ka me shume pjese te
levizshme (me pak ferkim) levizshme qe rrisin ferkimin.

7 Ndizet lehte Ndizen me me veshtiresi

Pergjithesisht me ftohje me
8 Pergjithesisht me ftohje me uje.
ajer
 Krahasimi: 2-kohesh vs. 4-kohesh

Nr. 2-kohesh 4-kohesh

Konsumojne me shume
Konsumojne me pak lubrifikant pasi
lubrifikant pasi koha per
1 koha per largimin e nxehtesise
largimin e nxehtesise eshte e
eshte e madhe
vogel
Konsumon me shume l.
Konsumon me pak l. djegese, pasi
djegese pasi nje pjese e
2 thithja ka nje proces te vecante (1
ngarkeses fresket iken me
korse)
produket e djegies.

3 Rendiment termik me te ulet Rendiment termik me te larte

Me shume zhurme sepse kemi

Me pak zhurme, vetem nje korse
4 shkarkime me te shpeshte te
per produktet e djegies
 Krahasimi: 2-kohesh vs. 4-kohesh

Nr. 2-kohesh 4-kohesh

Pastrimi nga produket e Pastrimi nga produket e djegioes

5 djegioes me I keq pasi ka pak me i mire pasi ka nje korse te
kohe ne dispozicion vecante per shkarkimin

Pastrimi keq ben perzierjen e

gazev te djegura me
6 Ka performance me te mire
ngarkesen e fresket, sjell ulje
te performances

Perdoret ne mjetet e vogla si: Perdoren ne shumicen e

7
motore, bicikleta, etj. automjeteve
Cikli real - OTTO
Cikli real - DIESEL
Karakteristikat e jashteme te MDB
 FALEMINDERIT
PËR VËMENDJEN TUAJ!