FAQ z Historii Medycyny

Pytania wojskowe 1. Przedstaw przynajmniej pi sylwetek wybitnych lekarzy wojskowych, uzasadniajc swj wybr 2. Na przykadzie eksponatw z Muzeum Polskiej Wojskowej Suby Zdrowia WAM podaj krtk charakterystyk rde historycznych. 3. Przedstaw najwaniejsze dokonania Patrona Wojskowej Akademii Medycznej (gen Szarecki) 4. Przedstaw dzieje wyszego szkolnictwa medycznego WP w latach 1922 -1939 5. Przedstaw i omw dziaalno orodkw ksztaccych i szkolcych kadry medyczne WP w czasie II wojny wiatowej. 6. Podaj najwaniejsze wydarzenia z historii WAM (1958-2002) 7. Omw dziaalno suby zdrowia WP w jednym z powsta narodowych 8. Przedstaw szkolnictwo wojskowo-medyczne WP w latach 1944-1958 Pytania z okresu Staroytno 9. Przedstaw zasady etyki i deontologii lekarskiej wypracowane w staroytnoci i wymie, ktre z nich s nadal aktualnie a ktre ulegy modyfikacji Babilonia praca lekarza jest obwarowana przepisami kodeksu Hammurabiego, jego praca bya bardzo dobrze patna, ale i te w razie bdu bardzo surowo karana Indie od lekarzy i kandydatw na lekarzy oczekiwano okrelonej postawy: szlachetnoci, wstrzemiliwoci i posuszestwa. Lekarz musi by nieskalany moralnie nie wolno mu si upija ani przebywa w zym towarzystwie , mie skromny ubir, swoim zachowaniem, sposobem mwienia, oraz wiedza wzbudza szacunek i zaufanie. Jego celem jest tylko i wycznie leczenie chorego nie moe go skrzywdzi, czy w inny sposb czerpa korzyci z jego cierpienia. Musi zachowywa tajemnic lekarsk. Grecja podstawowym przykazaniem dla przyszego lekarza jest przysiga Hipokratesa, w ktrej to zawarte s wymagania jakie musi spenia lekarz: Szanowa nauczyciela sztuki lekarskiej Zachowanie w tajemnicy wiedzy lekarskiej nie udostpnianie jej na zewntrz Dobro chorego jest najwaniejsze Zakaz eutanazji i aborcji Czysto moralna jak wejdzie do czyjego domu to leczy, a nie wynosi TV Zachowuje tajemnic lekarsk Nie wszyscy si to tego stosowali jak zawsze, jedni przyjmowali tylko za zasad nie czyni za. Byli take tacy lekarze, ktrzy po prostu dorabiali si nie przejmujc si za bardzo moraln stron takiego dziaania. Hipokrates zaleca, aby lekarz mia schludny, godny zaufania wygld i swoj postaw dawa przykad jak zdrowo y, wane byy take predyspozycje psychiczne kontakt z pacjentem. 10. Przedstaw charakterystyczne cechy medycyny prehistorycznej oraz medycyny Mezopotamii i Egiptu. Medycyna prehistoryczna opieraa si przede wszystkim na obserwowaniu i podpatrywaniu natury oraz wyciganiu wnioskw z wasnych dowiadcze (oddech- znami ycia, unieruchamianie zama, nacinanie ropni, ktre przyspieszao gojenie si ran itd.) Ta wiedz sobie przekazywan, tworzc spoeczn skarbnic wiedzy (kobiety zajmoway si

zioolecznictwem, a mczyni leczeniem zabiegowym). W miar rozwoju czowieka pojawiay si pytania na ktre nie by w stanie znale odpowiedzi, zaowocowao to powstaniem wiary w wszelkiego rodzaju siy nadprzyrodzone. Materia nadprzyrodzona bya odpowiedzialna za choroby, a leczenie sprowadzao si do przebagania, czy zyskanie sobie przychylnoci odpowiedniego boga. Zajmowali si tym wszelkiej maci szamani. Np. w Afryce szamanem mg by kto kto przeby chorob psychiczn i sam si z niej wyleczy. Warto doda, e nie wszystkim chorob przypisywano nadprzyrodzon etiologi te ktre wiedziano jak leczy leczono nie korzystaj z pomocy czarw zakl. Choroby mogy by wywoywane przez: gniew bogw, przekroczenie jakiego religijnego zakazu, a take przez rzucenie przez kogo czaru. Medycyna prehistoryczna posiada take swego rodzaju profilaktyk w: zakazach religijnych, wszelkiej maci amuletw fetyszw talizmanw. Medycyna Mezopotamii medycyna sakralna; przyczyn choroby jest opuszczenie dobrego ducha, na ktrego miejsce wchodzi zy. Rola kapana lekarza sprowadza si do postawienia diagnozy z jakiego powodu dobry duch uciek: czy z powodu obrazy bstwa, przekroczenia jakiego zakazu, jakie przestpstwo. Leczono przede wszystkim wszelkimi odmianami egzorcyzmu, ktrego mg dokona tylko kto posiadajcy kontakt ze wiatem duchw. Egzorcyzmowi towarzyszyy rne obrzdy: ognia (spalanie ziaren), okadzanie; stosowano rne wywary nalewki. Z biegiem czasu zwiksza si udzia medycyny empirycznej Medycyna Egiptu medycyna cile zwizana z wiar. Najwaniejsze bstwo medycyny Imhotep. Wiedz o stanie medycyny czerpiemy z papirusw. Na jednym z nich (Smitha) zawarty jest traktat chirurgiczny w ktrym to brak powiza z wierzeniami. W innym papirusie (Ebersa) znajduj si potny spis recept, na nim take znajduje si caa masa zakl majcych leczy. Ciekawostk jest tutaj magia liczby 4 (4x naleao wymwi zaklcie, z 4 lub wielokrotnoci skadnikw skaday si leki). Mimo i magia odgrywaa du rol w leczeniu (i miaa praktycznie spory wymiar w leczeniu ze wzgldy na psychologiczne dziaanie) o skuteczno medycyny Egiptu bya zasug empirii. Dziki niej wprowadzono np. rozbudowane zakazy i nakazy dziki ktrym poziom higieny by bardzo wysoki (brak wieprzowiny w diecie, czste kpiele, czy zakaz wychodzenia po zmroku w pierwszych tygodniach wylewu Nilu malaria) 11. Scharakteryzuj krtko dziaalno Hipokratesa Zwizany z szko w Knidos na wyspie Kos. Jemu zawdziczamy rozwj medycyny. Z tej szkoy wysza przysiga zwana przysiga Hipokratesa okrelajca etyk i obowizki lekarza. Od niego wyszo take wytumaczenie zjawiska choroby. Choroba to nie tylko cierpienie, ale take zaburzenie czynnoci. Badanie ma oceni jakie procesy patologiczne dziej si w organizmie diagnosis to rozpoznanie patologii. Na podstawie tych danych przewiduje si prognoz prognosis i ustala dalsze leczenie terapia. Facies Hipocratica obraz twarzy typowy dla niektrych chorb zapalenie otrzewnej, cholera (termin uywany do dzisiaj). Choroba jest przyczyn naruszenia proporcji podstawowych sokw. Choroba przebiega w trzech etapach: Okres wilgoci (nacieczania) Okres zwarzenia (cocito) Okres zdrowienia Przyczyny zaburzenia rwnowagi sokw mog by: zewntrzne na ktre czowiek nie ma wpywu, i wewntrzne zalene od czowieka 12. Scharakteryzuj krtko dziaalno Galena Najwybitniejszy po Hipokratesie lekarz staroytnoci. Skupia on wok siebie lekarzy i uczniw ktrzy korzystali z jego wiedzy. Jego pogldy anatomiczne zawayy na caej medycynie na kilka nastpnych wiekw. Jego dziea byy kompilacj wielu innych, zawieray czsto sprzeczne ze sob twierdzenia jednak ta wielordowo bya kluczem do stworzenia systemu medycyny, ktry dziki swojej caociowoci i hermetycznoci przetrwa 2

wieki. Swoje pogldy wyprowadzi z zaoe filozoficznych, ktrymi byy pogldy Platona i Arystotelesa: Procesami yciowymi kierowaa dusza. Organizm skada si z czterech praelementw (ogie, woda, ziemia, powietrze) materia ta jest oywiana przez dusz. Trjdzielna dusza cz mylca mzg, cz powodujca ruch serce, cze odpowiadajca za odywianie wtroba. Opisa wiele struktur anatomicznych, jednak nie ustrzeg si bdw. Choroba jest u Galena mocno odgraniczona od stanu zdrowia. Galen wyrnia nastpujce przyczyny chorb: Zaburzenia pynw jakociowe (zepsucie), ilociowe plethora Zaburzenia skadnikw staych organizmu - jednorodnych (minie, koci), niejednorodnych (narzdy) Zaburzenia pneumy siy yciowej kierujcej wszystkimi procesami Wyrni objawy zapalenia: rubor, calor, dolor et tumor co czy si z functio laesa. Opisujc wiele chorb przywizywa wag do opisw moczu i ttna. W leczeniu stosowa zasady conrtaria contrariis jak i leczenia podobnym similia similibus; krwioupusty, stawianie baniek. Galen zajmowa si take wytwarzaniem lekw, doskonali ich wytwarzanie jego osignicia na tej paszczynie byy tak wielkiem e farmacj stosowan nazywano farmacj galenow. 13. Przedstaw gwnie zaoenia teorii pochodzenia chorb, stosowanych metod leczenia w staroytnej Grecji. Gwn teori jest teoria humoralna Hipokratesa. Choroba to nie tylko cierpienie, ale take zaburzenie czynnoci. Badanie ma oceni jakie procesy patologiczne dziej si w organizmie diagnosis to rozpoznanie patologii. Na podstawie tych danych przewiduje si prognoz prognosis i ustala dalsze leczenie terapia. Facies Hipocratica obraz twarze typowy dla niektrych chorb zapalenie otrzewnej, cholera (termin uywany do dzisiaj). Choroba jest przyczyn naruszenia proporcji podstawowych sokw. Choroba przebiega w trzech etapach: Okres wilgoci (nacieczania) Okres zwarzenia (cocito) Okres zdrowienia Przyczyny zaburzenia rwnowagi sokw mog by: zewntrzne na ktre czowiek nie ma wpywu, i wewntrzne zalene od czowieka Leczenie wynikao z zrozumienia patologii. Uwaano, e natura jest najlepszym lekarzem, stosowano rodki tj kpiele, waciwe metody odywiania, ruch. W aktywnej terapii stosowanie zasady primum non nocere i contararia contrariis curanrur (przeciwne niech bdzie leczone przeciwnym). Erasistratos widzia przyczyny chorb w niedronoci trzech podstawowych drg zy, ttnic, nerww, a w konsekwencji do zaburze przepywu pneumy. Asklepiades stworzy patologi solitarn. Wg niej u podstaw przyczyn choroby ley teoria atomistyczna (atomistyczna budowa ciaa) a dokadniej nieprawidowa proporcja wielkoci atomw do porw. Uczony ten twierdzi w przeciwiestwie do Hipokratesa ze natura nie tylko pomaga, ale moe take szkodzi -> wtedy powinien interweniowa lekarz. Leczy mechanicznie, fizykalnie, dietetycznie; kad gwny nacisk na posty, zakaz spoywania misa, kuracje winem. Stosowa take kpiele, zaleca ruch na wieym powietrzu. Atenaios z Attalei wg zaoonej przez niego szkoy pneumatykw warunkiem zdrowia jest prawidowy przepyw pneumy. Jest to teoria podobna do Erasistratosa. 14. Przedstaw gwnie zaoenia teorii pochodzenia chorb, stosowanych metod leczenia w staroytnym Rzymie Pocztkowo w Rzymie nie byo lekarzy i kady leczy si tak jak umia. Pniej nastay czasy medycyny sakralnej, magicznej. Oprcz Galenowskiej dziaaa take teoria solitarna. 3

Galen jak to Galen stara si pogodzi wszystko co wystpowao do tej pory. Wynikiem tego byo zatarcie ostrej dotychczas granicy midzy zdrowiem, a chorob. Wg niego choroba to odmienna reakcja na dziaanie rodowiska zewntrznego. Spowodowane takiego stanu tumaczy teori humoraln. . Choroba jest u Galena mocno odgraniczona od stanu zdrowia. Galen wyrnia nastpujce przyczyny chorb: Zaburzenia pynw jakociowe (zepsucie), ilociowe plethora Zaburzenia skadnikw staych organizmu - jednorodnych (minie, koci), niejednorodnych (narzdy) Zaburzenia pneumy siy yciowej kierujcej wszystkimi procesami Wyrni objawy zapalenia: rubor, calor, dolor et tumor co czy si z functio laesa. Opisujc wiele chorb przywizywa wag do opisw moczu i ttna. W leczeniu stosowa zasady conrtaria contrariis jak i leczenia podobnym similia similibus; krwioupusty, stawianie baniek. 15. Co wiesz na temat pogldw dotyczcych istoty choroby, panujcych w staroytnoci (do V w n.e.) 16. Przestaw pogldy dotyczce budowy i czynnoci organizmu ludzkiego panujce w staroytnym Rzymie 17. Przedstaw pogldy dotyczce budowy i czynnoci organizmu ludzkiego panujce w staroytnej Grecji (cznie ze szko Aleksandryjsk) 18. Omw wiedz dotyczc poonictwa i chorb kobiecych w staroytnoci 19. Jakie zabiegi w chirurgii byy stosowane w staroytnej Grecji i Rzymie 20. Scharakteryzuj poziom chirurgii w staroytnym Egipcie, Chinach i Mezopotamii 21. Omw zasady etyki i deontologii lekarskiej w staroytnym Egipcie i Grecji 22. Przedstaw najwaniejsze dokonanie w terapii staroytnej Grecji i Rzymie 23. Przedstaw sposoby terapeutyczne stosowanie w staroytnej Mezopotamii, Indiach i Chinach 24. Przedstaw rozwj szpitalnictwa do koca XII wieku 25. Wymie co najmniej 6 anatomw epoki Odrodzenia. Omw ich odkrycia. 26. Na przykadzie dokona A.Vesaliusza przedstaw zmiany w dziedzinie anatomii i fizjologii w epoce odrodzenia 27. Przedstaw ewolucje pogldw dotyczcych ukadu krenia od I w p.n.e. do XVII wieku. (do Harveya odkrywcy maego krenia scalajcego wszystkie dotychczasowe wymysy) 28. Co do rozwoju medycyny wnosia jatrochemia i jatrofizyka, wymie prekursorw tych kierunkw omw ich dokonania. 29. Przedstaw poziom chirurgii w redniowieczu (V XV w) 30. Jak postpowano w redniowieczu z chorymi dermatologicznie 31. Przedstaw, jakie choroby zakane szerzyy si w okresie redniowiecza i jak je prbowano leczy 32. Jakie rodki wprowadzi do terapii Galen a jakie Paracelus 33. Co wiesz o powstaniu i rozwoju pierwszych aptek. Kiedy powstay pierwsze lekospisy i farmakopee. 34. Co wiesz na temat chirurgii cechowej w Polsce (od okresu, kiedy ostatecznie na naszych ziemiach zanik podzia na lekarzy i chirurgw). 35. Jaka bya geneza rozdziau chirurgii od medycyny i jakie byy tego nastpstwa 36. Omw poziom chirurgii szkoy w Salermo 37. Omw najwaniejsze dokonania w terapii w kalifatach arabskich oraz w okresie redniowiecza w Europie (do koca XV w) 38. Scharakteryzuj poziom poonictwa i ginekologii w redniowieczu (V XV w.)

39. Jak zorganizowane byo nauczanie medycyny w Salermo, Montpelier i na uniwersytetach w redniowieczu. 40. Omw rozwj mikrobiologii w XIX wieku i na pocztku XX-go. Wymie piciu wybitnych uczonych zajmujcych si tymi zagadnieniami, w tym przynajmniej jednego Polaka, krtko scharakteryzuj ich osignicia. 41. Jak rozwijaa si wiedza o skadnikach morfotycznych krwi, przedstaw pocztki przetaczania krwi od lat dwudziestych XX w 42. Przedstaw pogldy na zagadnienia patologii panujce od XVI do XVIII wycznie. 43. Scharakteryzuj kierunki rozwoju fizjologii w XIX wieku, wymie najwaniejszych przedstawicieli oraz zwile omw ich odkrycia 44. Przedstaw rozwj fizjologii w XVII i XVIII wieku. Wymie najwybitniejszych przedstawicieli i omw ich osignicia. 45. Wymie przynajmniej 6 anatomw i fizjologw yjcych w XVI, XVII lub XVIII wieku i omw ich dokonania. 46. Przedstaw najwaniejsze dokonania z psychiatrii i neurologii od koca XVIII do koca XIX wieku. 47. Na przykadach omw, jakie dziedziny medycyny wywary wpyw na rozwj poonictwa i ginekologii. XIX i XX wieku 48. Przedstaw najwaniejsze osignicia poonictwie i ginekologii w wiekach XVI-XVIII 49. Przedstaw rozwj szczepie ochronnych przeciwko chorob zakanym (do poowy .XX wieku) 50. Przedstaw na konkretnych przykadach wyodrbnienie si specjalizacji w chirurgii (do poowy XX wieku) 51. Przedstaw kto i kiedy zapocztkowa przetaczanie krwi i pynw krwiozastpczych (XIX poowa XX wieku) 52. Kogo uwaa si za prekursora aseptyki i antyseptyki co te pojcia oznaczaj. Przedstaw krtko najwaniejsze osignicia w tej dziedzinie (do koca XIX w ) 53. Omw pocztki i rozwj anestezji (do koca 1939r) 54. Przedstaw krtko rozwj chirurgii w XIX wieku/ 55. Przedstaw dziaalno Rafaa Czerwiakowskiego na polu chirurgii i ginekologii. 56. Omw rozwj chirurgii we Francji, Anglii i Niemczech w XVIII wieku. 57. Przestaw poziom chirurgii w Polsce (od XV do XVIII wieku wycznie) 58. Przedstaw odkrycia anatomicznie dokonane w wiekach XVI i XVII i zastanw si, czy i jaki miay wpyw na poziom chirurgii 59. Omw osignicia najwybitniejszych Twoim zdaniem chirurgw polskich yjcych w XIX wieku 60. Kim by i czego dokona Ambroy Pare Francuski chirurg wojskowy (1510-1590) ojciec nowoczesnej chirurgii. Mia due zasugi w leczeniu ran postrzaowych (odkry, e inaczej ni pierwotnie sdzono rany postrzaowe s czyste). W zamaniach stosowa wycig wasnego pomysu. Pierwszy rozpozna zamanie szyjki koci udowej. Podwizywa naczynia. Wynalaz duo narzdzi chirurgicznych. Poza tym wykonywa wiele trudnych operacji (przepukliny, litotomie, otwarcie i wyuszczanie staww i inne) 61. Przedstaw i omw odkrycie Edwarda Jennera Zwizany z okryciem metod szczepienia w 1719r przeciwko ospie: Wariolizacji wszczepienia wirusa ospy poprzez wcieranie zawartoci ropni ospowych Wakacynacja przejcie zachorowania na sabsz odmian ospy (krowiank) 62. Przedstaw krtko dziaalno Jzefa Dietla

Czonek szkoy wiedeskiej. Duzy udzia w rozwijaniu medycyny klinicznej, reprezentant nihilizmu i sceptycyzmu terapeutycznego 63. Omw osignicia Paula Ehrlicha. Wielki uczony zajmowa si min: Barwi krew i wyrni granulocyty: kwano obojtno i zasadochonne Bada barwniki zwizany z chemio terapi Otrzyma lek przeciwko kile 64. Co wiesz na temat dokona L. Pasteura i R. Kocha Wielcy mikrobiolodzy ich badania podozyy podwaliny pod poznanie mechanizmw chorb zakanych Paster szczepionka p cholerze Koch grulica, bakterie tlenowe, beztlenowe, rozmarzanie formy przetrwalnikowe 65. Czym przyczynili si do rozwoju medycyny L. Auerbrugger, J.Corvisart i R Laennec. Auenbrugger-18wiek- opukiwanie Corvisart- podobnie, opukiwanie ale szerszy zakres odgosw Laennec - 18/19wiek - osuchiwanie 66. Przedstaw rozwj koncepcji nauczania medycyny w oparciu o dziaalnoci H Boerhaave`a i C.van Svietena Boerhaeve nie eksperymentowa, nie robi sekcji, mierzenie i ocena czego si da, mierzenie i ocena czego si da, mierzenie i ocena czego si da. Obaj to czonkowie starej szkoy wiedeskiej 67. Na czym polegay koncepcje epidemiologiczne Girlama Fracstro i Wojciecha Oczko. Zajmowali si oni epidemiologi w dobie wielkich epidemii. Dotychczas przyjmowano za przyczyn chorb tzw teori miazmatycz czynniki etiologiczne s bardzo mae i rozwijaj si na moczarach, bagnach, s przenoszone przez powietrze itp. Fracastoro w swojej pracy okreli e choroba moe si rozprzestrzenia przez : Bezporedni styczno Przez kontakt z przedmiotami zaraonego Przez powietrze ( zaraanie na odlego) W zwizku z tym zaleca zwalczanie tych 3 drg zakaenia. 68. Omw gwne kierunki terapii nowotworw (do poowy XX wieku) Rozpoczcie terapii datuje si od 1865r A. Lissauer Stosowanie promieniotwrczoci, promieniotwrczych pierwiastkw Otrzymanie (1914)sarkomycyny antybiotyku nie wystpujcego w przyrodzie hamujcego rozwj nowotworw przeszczepialnych (jednak zbyt toksyczny) 69. Przedstaw gwne kierunki poszukiwa terapeutycznych w II-iej poowie XIX wieku Zerwanie w II poowie XIX w z nihilizmem terapeutycznym R. Virchow Okrelanie przyczyn chorb i szukanie na nie lekw Badanie lekw na zwierztach K.G. Mitscherlich Wynalezienie w 1853r strzykawki przez Pravaza Syntetyczne otrzymywanie lekw 70. Na czym polega nihilizm i sceptycyzm terapeutyczny w XIX wieku. Wymie gwnych przedstawicieli i omw dokonania.

Nihilizm niech do stosowanie terapii lekami czy w ogle wspomagania leczenia jakimikolwiek rodkami zgodnie z regu, e najlepszym lekarzem jest natura. Przedstawiciele szkoa wiedeska J Skoda 71. Wymie najwaniejsze leki uzyskane w XIX wieku metod syntezy organicznej. Do I po XIX w odrzucano moliwo leczenia chemi Znaczenie syntezy mocznika w 1828r przez F. Wohlera Rozwj chemii barwnikw (Polak J. Natanson acetyloamina fuksyna i inni, ktrych badania nad barwnikami doprowadziy do znacznego rozwoju syntezy organicznej) Odkrycie kwasu salicylowego przez Hermana Kobego (1959) przez przypadek, gdy chcia otrzyma tanio barwnik indygo. Rozwj firm farmaceutycznych: Merck, Leverkus, Bayer; w Polsce Barcikowski Chinolina otrzymana w 1879r przez Z. Skraupa Synteza Kairoliny M, Kairoliny A Kairyna M i Kairyna A otrzymana w 1882r przez Otto Fischera Odkrycie antypiryny przez Knorra Otrzymanie aspiryny w 1853 przez Ch. F. Gerharda 1899 wprowadzenie do terapii przez Heinricha Dresera (geneza nazwy leku) Wprowadzenie do lecznictwa pochodnej antypiryny Pyramidonu (lek p. blowy i p. gorczkowy. Otrzymanie nowalginy, ktra zastpowaa morfin 72. Przedstaw odkrycie hormonw, enzymw oraz witamin. Odkrycia zwizane z rozwojem chemii. Enzymy: Wykry i opisa L. Spallanzani w XVIIIw. W XIX w rozwj bada -> powstanie biochemii Hormony: Badania Gravesa i Basedowa w XIX w J. Takamine 1901r krystaliczna adrenalina Odkrycie insuliny (1922) Banting, Best Mac Leod Witaminy: Odkryte na pocztku XX wieku podczas bada nad czynnikami pokarmowymi Gwna rola K. Funka i MacCollum`a 73. Przedstaw odkrycie sulfonamidw i antybiotykw (do poowy XX wieku) Sulfonamidy: Jako nastpstwo tzw chemii barwnikw. Kolejnym krokiem subst 606 salwarsan Paula Ehrlicha Badania Gerharda Domagka nad barwnikami, udane badania na zwierztach; choroba jego crki (zakaenie palca) sukces i popularyzacja sulfonamidw. Perypetie Domagja z hitlerowcami nie pozwolili mu odebra Nagrody Nobla Dalsze badania wyprodukowanie w 1938 Sulfapirydyny (na zap. Puc i rzeczk) sulfatizol wyprodukowany przez szwajcarsk firm Ciba Sulfaguanidyna 1940r Badania nad skutkami ubocznymi. Antybiotyki Bardzo wane odkrycie Przypadkowe odkrycie penicyliny przez szkota Alexandra Fleminga w 1928r 7

Badania i uratowanie wielu ludzi w czasie wojny (zakaenia przyranne) Dalsze badania nad antybiotykami streptomycyna (1944), chloromycetyn (1947) i inne Badania i walka z efektami ubocznymi 74. Omw odkrycie witamin (jakich i przez kogo) na piciu przykadach. Odkryto podczas bada nad dodatkowymi czynnikami pokarmowymi B 1911 Kazimierz Funk polski biochemik czynnik przeciwko beri-beri C 1913 Christian Froelich, Ale Holst przeciwko szkorbutowi A 1916 MacCollium przeciwko kurzej lepoty D MacCollum w 1924 wyjaniono mechanizm dziaania krzywica E 1937 Mclean Evans witamina zapobiegajca bezpodnoci H 1937 Paul Gyorgy prawidowy stan skry K 1939 Dann krzepnicie krwi 75. Przedstaw sposoby terapeutyczne w I szej poowie XIX wieku Krluje w tym okresie zasada nihilizmu terapeutycznego my moemy rozpoznawa, opisywa i zrozumie chorob, ale nie moemy myle o moliwoci wpywania na ni jakimi rodkami J Skoda przedstawiciel szkoy wiedeskiej. Lekarze wierzyli podobnie jak za czasw staroytnych, e najlepszym lekarzem jest sama natura. Przyczyni si do tego o dziwo rozwj nauk anatomopatologicznych lekarze obserwowali nie cofanie si zmian patologicznych pod wpywem stosowania rnych lekw. 76. Omw odkrycie alkaloidw. Co wiesz o fitochemii. Alkaloidy z arabskiego ~zasado-podobne Odkryte przez aptekarze na pocztku XIXw najwaniejszy (F.W Serturner) Morfina (1815r) nadanie nazwy przez Serturnera, ktry badajc na sobie jej waciwoci popad w nag W/w odkrycie zapocztkowao fitochemi chemi zwizkw rolinnych. Wyizolowanie weratyny przez Meissnera w 1818r 1820 odkrycie chininy przez J.B Caventou i P.J Pelletiera Wane jest take wyodrbnienie w 1819r przez J.A. Buchnera z wierzby salicyny. Kor wierzbow ju wczeniej stosowano w np. blach reumatycznych Poznawano glikozydy w 1844 wyodrbniono digitalin z naparstnicy wany lek nasercowy 77. Jak doszo do poznania przyczyn zaburze czynnociowych gruczow dokrewnych Ludzi z objawami endokrynnymi opisywano ju od dawna, jako ciekawostki nie znajc istoty problemu. Pierwsze naukowe opisy dotycz wola Graves (1835) poszerzony przez Basedova (1840) triada merseburska: wole, wytrzeszcz oczu, przyspieszenie ttna. W tym czasie pierwsze dowiadczenia z usuwaniem tarczycy u psw. C.Bernard bada trzustk, dziki synnym nakuciu okreli wpyw ukadu nerwowego na wydzielanie cukru. Pocztek endokrynologii wie si z badaniami A.A. Bertholda, ktry usuwa jdra kogutom, a pniej je wszczepia w jam brzuszn na podstawie wnioskw stwierdzi istnienie substancji wydzielanej przez jdra majcej wpyw na seksualno kogutw T Addison bada nadnercza u psw, stwierdzi, e wytwarzaj substancj wydzielan do krwi niezbdn do ycia. Oficjalny pocztek endokrynologii odczyt C.E. Brown-Sequard wygosi odczyt w Paryskiej Akademii Nauk

N Cybulski i W. Szymonowicz odkryli, e wycig z rdzenia nadnerczy zwiksza cinienie krwi. W 1906r Dale odkrywa w przysadce wazeopresyn i oksytocyn P. Langerhans w 1869r przedstawi badania morfologiczne nad komrkami trzustki W 1921r otrzymano insulin Best Banting Dalej burzliwy rozwj bada nad hormonami. Ustalono i wydzielanie hormonw jest regulowane przez przysadk. Odkrywano mechanizm sprze miedzy hormonami. W 1945r Selye wysun koncepcj miejscowej i oglnej adaptacji wprowadzajc pojcie chorb adaptacyjnych tumaczya reakcje organizmu na bodce patologiczne (stresy) 78. Podaj najwaniejsze fakty dotyczce odkry z dziedziny odpornoci organizmu. Pierwotnie istniay 2 teorie dot chorb zakanych: niewidzialnych yjtek i tzw miazmatw powstajcych w wyniku uciliwych warunkw ycia. XVIIIw szczepionka na osp wcieranie w b. luzow nosa wydzieliny krost chorych na t chorob. Metoda podobno przywdrowaa z Chin Eksperymenty (1796) E.Jennera z szczepieniem wirusem krowianki. Publikacja bada 1798r narodziny nauki o odpornoci Dziaalno L Paustera Eksperymenty z surowic min G.H. Nuttall zaobserwowa w 1880r ze surowica krwi zabija niektre bakterie Na ustalenie mechanizmw odpornoci przyczyniy si badania: Mieczikowa nad fagocytoz, udowodnienie przez Behringa i S. Kitasato powstawania antytoksyn; te i inne day P. Ehrlichowi podstaw do zaproponowania oglnej teorii odpornoci organizmu Leczenie braku odpornoci neosalwarsanem przez Ehrliha Badania nad wstrzsem anafilaktycznym Badania nadwraliwoci patologicznej alergii przez Pirqueta i Schircka 79. Omw sze najwaniejszych, Twoim zdaniem, odkry w dziedzinie fizjologii, patologii i mikrobiologii od XV do koca XVIII wieku. 80. Co wiesz na temat rozwoju wiedzy o nowotworach (do poowy XX wieku). Nowotwory obserwowano ju od dawna (zapis w ST) Erasistratos z Kos (szkoa w Aleksandrii) opisywa powstawanie guzw jako error loci Galen okrela tumores praeter naturam Nazwa rak zostaa pierwszy raz uyta przez Pawa z Eginy ok. 675r Pniej zastanawiano si nad przyczynami wystpowania nowotworw: uwaano ze s to wytwory tk cznej, albo ze to tylko inna forma zapalenia. Jako przyczyny podawano bakterie. Szybko i rozmnaania kojarzono z pochodzeniem od komrek embrionalnych. Powstawanie nowotworw widzia w nieprawidowociach mitozy J.F. Cohnheim Obserwowano take wpyw niektrych hormonw na rozwj nowotworw Leo Loeb (1919) i G.T Beatson (1896) W Polsce badania maj dug tradycj szpital dla chorych na raka powsta w 1591r za czasw Zygmunta III Wazy, a pniej w Zakadzie Patologii Uni. w Wilnie pracowa nad immunologi nowotworow K. Pelczar

Badano czynniki powodujce nowotwory: 1915 wykazano kancerogenno wglowodorw (smoy wglowej) do 1947 znaleziono 1200 substancji o takim dziaaniu Zapocztkowano przez R.G. Harrisona i A. Carrela hodowl nowotworw w hodowlach tkankowych Wykryto przyczyn powstawania nowotworw po przez pierwsze wywoanie mutacji promieniami Rentgenia. Ustalono, e mutacje mog wywoywa: czynniki chemiczne, fizyczne UV, X prom. Gamma, a take wirusy. Wirusow etiologi bada L. Gross (1951) 81. Omw pogldy tzw. modszej szkoy wiedeskiej, wymie gwnych przedstawicieli 82. Wymie jakie najwaniejsze metody diagnostyczne zostay wprowadzone do klinik w XIX wieku i przez kogo. Badanie moczu, na obecno krwi, biaka (metoda Hellera), barwnikw ciowych oznaczanie urobilliny (1868), aceton J. Kaulich (1860) Badania tkankowe wynalezienie mikrotomu i doskonalenie barwienia Pukanie odka i badanie treci W Leube (ok. 1860) Badania diagnostycznie krwi morfologia, stenie glukozy w krwi Radiologia 83. Jak przebiegaa ewolucja organizacji szpitali od XV do koca XVIII wieku. 84. Jak przebiegaa ewolucja organizacji szpitali w XVIII i XIX w + powysze Pocztkowo szpitale zajmoway si szeroko pojt opiek spoeczn: opiekoway si biednymi, dziaalno lecznicza bya jak by na drugim planie W XVI wieku walczono z ebrakami obibokami, ktrych usuwano z szpitali, ktre teraz gwnie zajmoway si pomoc chorym Tworzono Leprozoria miejsca gdzie odosabniao chorych na choroby zakane np. trd, a pniej chorych wenerycznie Istnienie szpitali ospowych w ktrych szczepiono na osp XVIII w Zmiany w leczeniu psychicznie chorych demonstracyjne zdjcie acuchw przez Filipa Pinela w 1793r W XVII zaczto na stae zatrudnia lekarzy w szpitalach, zacz si rozwj nauczania klinicznego Zaczto walczy z zakaeniami szpitalnymi (gorczk szpitaln): dbajc o czysto, umieszczajc kadego chorego w swoim ku, izolujc zakanie chorych, wietrzc sale. Podzia szpitali na zajmujce si chorobami wewntrznymi, zewntrznymi (chirurgia) poonictwem W Anglii zbudowano w XVIII szpital skadajcy si z pawilonw zmniejszyo to wystpowanie zakae szpitalnych W XIX w szpital podporzdkowano rozwojowi wiedzy medycznej, stosowano atwo myjce si podogi, ciany pomalowane farb olejn, zabiegi wykonywano w oddzielnych pomieszczeniach, chorzy byli w pojedynczych metalowych kach W 1802 w Paryu otwarto pierwszy szpital dziecicy. Na przeomie XIX i XX w kady szpital mia ju wyodrbnione oddziay chirurgiczny, wewntrzny, otolaryngologiczny, pooniczo-ginekologiczny, skrno-weneryczny, psychiatryczny i zakany 85. Na czym polega rnica miedzy szpitalem a klinik. Omw rozwj klinik (do koca XIX w)

10

Szpital moe naucza medycyny, a klinika musi. Twrca nauczania klinicznego Hermann Boerhaave, pracowa w klinice w Lejdzie. Wykonywano sekcje w obecnoci lekarza. Dyskutowano, byy prowadzone wykady. Swoim yciem by przykadem dla studentw I klinika wiedeska zaoona przez Gerharda van Swietena ucznia Boerhaave`a 1755 powstanie II kliniki wiedeskiej (Anton de Haen), rozwj przewino si przez ni wielu sawnych uczonych (J. P Frank, A. Stifft, K. Rokitansky, Virchow) w pewnym okresie z tej szkoy wysza postawa nihilizmu terapeutycznego ( J Skoda, Diet) w XIX zaczy si wyodrbnia kierunki medycznie, ktre posiaday wasne kliniki 86. Przedstaw ewolucj nauczania medycyny w Europie w XVIII i I poowie XIX wieku Przede wszystkim malaa rola nauczania filozofii Rozwijao si nauczanie kliniczne Usunito botanik zoologi.. Jeeli rozrastay si przedmioty znane od dawna bd jawiy nowe, nie rozrastaa si doba w wielu klinikach asystenci przebywali mieszkali w klinikach 24h/dob 87. Przedstaw pi, najwaniejszych twoim zdaniem, odkry w medycynie XIX wieku. Uzasadnij wybr Odkrycie promieni X przez Roentgenia w 1895r Synteza pierwszych lekw syntetycznych i odkrycie chininy Odkrycie L.Paustera i dalej antyseptyka i aseptyka Znieczulenie w chirurgii: H Wells Podtlenek azotu; narkoza eterowa (1846) W. Morton; znieczulenie kokain (1894) L. Schleich, anestezja przewodowa (1890) M.Oberst metoda obersta; Znieczulenie ldwiowe (1894 1899)Corning Wykorzystanie strzykawki przez Pravaza w 1853r 88. Przedstaw pi, najwaniejszych twoim zdaniem, odkry w medycynie XX wieku. Uzasadnij wybr Odkrycie penicyliny przez Fleminga w 1929r Odkrycie insuliny przez Bantinga i Besta w 1921r Odkrycie sulfonamidow przez Domagka w 1936r Wprowadzenie TK przez Hounsfielda Wprowadzenie przymusowych szczepie ochronnych 89. Podaj, jakie badania dodatkowe mogli zleci do wykonania lekarza pocztku XXw Badanie morfologiczne krwi Zjawisko opadania krwinek czerwonych pomiar szybkoci opadania wprowadzi Faustyn Edmund Biernacki (OB. opad Biernackiego) Grupy krwi wykryte przez L Hirszfelda i rwnoczenie przez K.Landsteinera oraz A. Decastello Okrelenie zawartoci krwinek jdrzastych wzr Schillinga Badanie moczu: obecno cukru, biaka, krwi, barwnikw ciowych. Gastroskopia zapocztkowa Jan Mikulicz Radecki Badanie RTG 1895 K.Roentgen Mierzenie cinienia krwi kocowa posta pomiaru wprowadzona w 1905 przez Nikoaja Krotokowa 90. Omw rozwj diagnostyki w XIX wieku i na pocztku XX wieku.

11

91. Kto i kiedy zacz diagnozowa i leczy: choler, dum, grulic, ki, dur brzuszny. Cholera: Leczenie odwodnienia roztworem NaCl -> Nasse (1869), Ringer i jego pyn wieloskadnikowy (1883), J.Kramburger zastosowa 0,64% NaCl (1885) Zwalczanie epidemii W Europie Karol Marcinkowski Duma: Wykrycie zarazka dumy w 1894r przez A Yersik i Kitasato Waldemar Mordechai Hafflicyna? Zdola uzyska szczepionk przeciwko dumie Masaki Opata wprowadzi (1897) pojcie adunku epidemiologicznego i udowodni, e nosicielami zarazkw dumy s pchy, yjc na szczurach przenosz zarazki na czowieka Grulica: Prtek grulicy odkryty przez R. Kocha w 1882r Diagnostyka testy tuberkulinowe: naskrny E. Moro (1907), rdskrny Matroux (1908), doskrny Pignet (1909) Jean Lugol leczy grulic jodem pod postaci jodku potasu Odkrycie streptomycyny w 1944r ktra dziaaa na prtki Kocha Kia (krtek blady): Fritz Schaudin w 1905r opisa ki Ju od Paracelsusa leczenie kiy rtci Diagnostyka odczyn Wassermana (August von Wasserman) P.Ehrlich odkry salwarsan lek dziaajcy na krlikach na ki (czynnik 606) w 1909r Udoskonalenie przez Ehrlicha neosalwarsan Dur brzuszny: Dokadny opis bakterii polski mikrobiolog Tadeusz Borowicz Objawy choroby (1837) W.Gerhard 92. Pocztki rozwoju okulistyki, do pocztku XX wieku. Wymie trzech wybitnych polskich okulistw z XIX i pocztku XX wieku. Krtko scharakteryzuj ich dokonania. 93. Pocztki i rozwj neurologii (do poowy XX wieku). Wymie trzech wybitnych polskich neurologw tego okresu i krtko scharakteryzuj ich dokonania. 94. Przedstaw pocztki i rozwj ortopedii (do poowy XX wieku) 95. Przedstaw najwaniejsze osignicia poonictwa i ginekologii w XIX i pocztkach XX wieku 96. Przedstaw rozwj higieny i profilaktyki w XIX wieku 97. Przedstaw osignicia piciu najwybitniejszych, Twoim zdaniem, polskich chirurgw, yjcych w XVII i pocztku XX w Ludwik Rydygier pierwsze wycicie odwiernika (rak, wrzd) J Mikulicz Radecki - gastroskopia L. Bierkowski 6 luty 1847r pierwsza narkoza chirurgiczna w Polsce Bronisaw Kader operacja przepukliny udowej J Kosinski pierwsze wycicie pcherzyka ciowego w Polsce Tomasz Drobnik pierwsze przeszczepienia cigien Maurycy Madurowicz ginekolog pierwsze cesarskie cicie u ywych 98. Przedstaw rozwj urologii w XIX i pocztku XX wieku. 99. Diagnostyka a terapia w historii medycyny krtka charakterystyka na piciu przykadach

12

100. Omw najwaniejsze dokonania najwybitniejszych, Twoim zdaniem, polskich lekarzy lub farmaceutw (yjcych w okresie od 1700 do 1950) 101. Krtko scharakteryzuj powstanie i rozwj hipnozy Psychoanaliza powstaa na pograniczu dwch obszarw wiedzy i praktyki: hipnoza i psychiatria Hipnoza bya znana i praktykowana od wielu lat. Efekt sugestii i wpywu autorytetu terapeuty wykorzystywa Franz Anton Mesmer (1736-1815) w swojej koncepcji magnetyzmu zwierzcego. Sam nie przyznawa relacji panujcej midzy magnetyzerem a leczonym istotnej roli, twierdzc, e efekt leczenia jest wywoywany przez "przepyw fluidu". Specjalna komisja powoana przez Ludwika XVI do badania tego zjawiska stwierdzia du rol wyobrani osoby magnetyzowanej. Mesmer wywoywa ataki, ktre pono miay leczcy wpyw na pacjentw. 1856-1910 Hipnoza bya i jest niewyjanionym zjawiskiem. W drugiej poowie XIX wieku znany neurolog francuski Jean Martin Charcot stosowa hipnoz w celu wyleczenia histerii, bd wywoania histerii eksperymentalnej. Leczenie hipnoz polegao na tym, e hipnotyzer sugerowa nieistnienie objaww. Skuteczno terapii bya krtkotrwaa i niepewna. Efekty tych zabiegw mg obserwowa Zygmunt Freud w czasie swojej praktyki w Paryu w 1886 roku. 102. Podaj i omw przynajmniej trzy sposoby stosowania paramedycznych sposobw terapeutycznych dawniej i obecnie 103. Co wiesz na temat homeopatii gwna zasada homeopatii similia similibus curantur twrca F.S Hahnemann powstaa na podwalinach Hipokratesa i Paracelsusa leczy stosujc bardzo mae dawki substancji, ktre w wikszych dawkach wywouj to co w mniejszych maj leczy wg homeopatw choroba nie jest czynnikiem materialnym a rozstrojem dynamicznym siy yciowej, pocztkowo na pocztku XXw zrezygnowano w wiar w nadprzyrodzone moliwoci leczenie opiera si na 3 zasadach: konstytucyjnej (odpowiednie rodki do typu budowy ciaa), organotropowa (odpowiedni rodek na odp. Schorzenie), personotropowa odpowiedni lek do odpowiedniego charakteru 104. Podaj o omw trzy przykady stosowania sugestii w dziejach medycyny Stosowanie tzw efektu placebo Stosowanie i leczenie hipnoz Egzorcyzm itp. Leczenie polegajce na przekonaniu pacjenta i opuciy go ze moce i jest zdrowy Inne alternatywne metody leczenia 105. Odpowiedz na pytanie dlaczego akupunktura, krgarstwo, hipnoza i psychoterapia przeywaj obecnie renesans. Metody te daj nadziej gdy medycyna tradycyjna jest bezsilna Bardziej zajmuj si pacjentem i jego psychik, czego brakuje w med. Klinicznej Jest bardziej ludzka, daje si odnale zagubionym ludziom itd 106. Podaj najwaniejsze fakty dotyczce powstania akupunktury oraz przypieczek Podstawa filozoficzna: ciao stanowi system rurek przez ktre przechodzi yciodajna energia CHI. Jej swobodny przepyw gwarantuje zdrowie, zaburzenia przepywu = choroba. Kanay w jakich przepywaj to meridiany Wywodzi si z Chin od najdawniejszych czasw Pierwszy znany chiski lekarz stosujcy Sun Szu-miao 13

107. Przedstaw przynajmniej trzy postacie medykw bardziej znanych na polu literatury ni medycyny. Omw w ich twrczoci powizania z medycyn. 108. Przedstaw dziaalno Midzynarodowego Czerwonego Krzya i PCK od zaoenia do 1939r. 109. Omw dziaalno Midzynarodowego komitetu Czerwonego Krzya od 1939 do dzis 110. Omw powstanie i rozwj PCK do zakoczenia II wojny wiatowej.

U dzieci gorzej dziaa sabszy efekt psychiczny Do nauki stosuje si fantomy odpowiednio przygotowane (wosk, barwnik etc) W Polsce zainteresowanie zapocztkowa w XVII Micha Boym misjonarz W Pekinie a 1955r otwarto Centralny instytut naukowo-badawczy Dawnej Medycyny Wspczenie nie znaleziono wyjanienia tej metody, prbuje si ja tumaczy: dziaaniem drogi neurohormonalnej, polami Haeda itd. czy si t metod przepuszczajc przez wkucia prd (elektroterapia)

14