MİMARLIK

TEKNOLOJİLERİ
YAPIDA İÇ BİLEŞENLER
IV
(Yükseltilmiş Döşeme-Düşük Döşeme Ve Asma
Tavan)

Hazırlayan: Öğr. Gör. Dr. Banu Erturan

2023-2024 Bahar Yarıyılı

 İçerik:
• Yükseltilmiş döşemeler
• Düşük döşemeler
• Asma tavanlar
YÜKSELTİLMİŞ DÖŞEMELER
Mevcut döşeme üzerine uygulanan, yükseklikleri ayarlanabilir noktasal
ayaklara oturtulan ikincil bir döşemedir. Zemin ile yükseltilmiş döşeme
arasında bir boşluk sağlanarak bu boşluktan tesisat geçirebilme ve
gerektiğinde bakım ve tamirat kolaylığı sağlamak amacıyla uyulanır.
Yükseltilmiş döşemeler, mekanda ihtiyaç duyulan mekanik ve elektrik
tesisatının (elektrik, bilgisayar kabloları, ısıtma, soğutma, havalandırma
boruları vb.) için gerekli olan servis hacmini zeminde oluşturabilme amacıyla
geliştirilmiş sistemlerdir.
UYGULAMA ALANLARI:
Yükseltilmiş döşemeler, ofisler, alışveriş ve iş merkezleri, bankalar, bilgi işlem
merkezleri, laboratuvarlar, üniversiteler, elektrik santraller vb. gibi tesisat
yoğunluğunun fazla olduğu her türlü yapıda, sistem odalarında, mekanik ve
elektrik aksamda sık değişiklikler yapılması gereken mekanlarda,
uygulanabilir.
Çeşitli kablo sistemleri (elektrik, bilgisayar bağlantı kabloları vs.) veya
mekanik tesisatlar bu iki döşeme arasında kalan boşluktan geçirilebilir.
Böylece, hem kablo, boru vb. kaynaklı kötü görüntünün önüne geçilebilmiş,
hem de mekandan tasarruf sağlanmış olur. Aynı zamanda, yükseltilmiş
döşemede kullanılan kaplamalar kolayca kaldırılabildiği için tesisatlarda
gereken bakım ve onarımlar kolayca yapılabilir.
Aynı zamanda bu durum sistemde de değişiklik yapılabilmesine olanak sağlar.
AVANTAJLAR:
➢İmalatı basittir.
➢Estetik açıdan iyi bir çözümdür, aynı zamanda fonksiyoneldir.
➢Farklı yüksekliklerde çözüm kolaylığı sağlar.
➢Açık ofislerde tasarım anlamında serbestlik sağlar,
➢Döşeme altı iklimlendirme sistemine uyumludur.
➢Klima ve iklimlendirme sistemleri için yeterlihava yastığı oluşturmaktır.
➢Yük dayanımı yüksektir.
➢Maliyeti düşüktür.
➢Montajı hızlıdır.
➢Modern görünümlüdür, modern çağın getirdiği teknolojik gereklilik ve kullanım
ihtiyacını karşılar.
➢Antistatik, elektrostatik, iletken zeminler, statik elektriğin çok fazla olduğu
yerlerde topraklama sağlar.
➢Bakım-onarımı (hem döşeme sistemi hem de alttakiş tesisatın) da kolaydır.
Ayaklarında genellikle metal ve plastik kullanılmakla birlikte, döşeme
sisteminde kaplama malzemesi olarak fiber beton özlü paneller (yangına
dayanıklı ve yanmaz yükseltilmiş döşeme), lif takfiyeli çimento yonga
paneller, çimento esaslı yonga levha, OSB yonga levha, PVC, laminant,
seramik, cam, taş vb. gibi çok çeşitli kaplama malzemesi kullanılabilir.
Uygulama Detayı:
Yükseltimiş döşeme uygulama yapılacak açıklığa ve yüke göre kuşaklı ve
kuşaksız olarak yapılabilmektedir.
Kuşaklı Uygulama: Döşeme panelleri ayak ve kuşaklar üzerine
yerleştirilmektedir. Kuşaklar ile panellerin yüke dayanıklılığı artırılmakla beraber
sabitleme ve altta oluşan hava yastığı sayesinde doğal bir havalandırma kanalı
işlevi görmesi de temin edilmektedir. Kuşaklı uygulama hareketli yüklerin
bulunduğu veya döşeme yüksekliğinin 20 cm den daha fazla olduğu
uygulamalar için tercih edilmektedir.
Kuşaksız Uygulama: Döşeme panelleri doğrudan taşıyıcı ayaklar üzerine
yerleştirilmektedir. Taşıyıcı ayaklar beton zemine özel tutkal ile
yapıştırılmaktadır. Taşıyıcı sistemin yüksekliğinin gerekli toleranslar
içerisinde ayarlanabilir olması yükseltilmiş döşeme yüzeyinin düzgün bir
yapı oluşturmasını sağlamaktadır.
Yükseltilmiş döşemelerin döşeme şapı ile arasındaki mesafe 51 mm ile
1.500 mm arasında değişir. Bazı uygulamalarda yükseltilmiş döşeme
kalıp(kör kalıp) üzerine dökülebilir. Dikme veya ayaklı (jack) yapılacak
olanlarda özellikle deprem riski olan bölgelerde çapraz bağlama veya demir
kuşaklar ile birbirine tutturulur. Sistemdeki titreşim nedeniyle oluşabilecek
kot farkı ve metalik seslerin(gıcırtıların) oluşmaması için ayakların zemine
sabitlenmesinde çelik dübel, vida vb. metal aksamlar kullanılmamalıdır.

Yükseltilmiş döşemelerin altı, asma

tavanların üzerleri gibi saklı alanlarda
yangın algılama ihtiyacı en yüksek
düzeydedir. O nedenle döşeme altındaki
boşlu ayrı bir oda gibi düşünülerek duman
algılayıcı dedektörler yerleştirilmelidir.
UYGULANMA ŞEKİLLERİ:
Yükseltilmiş döşemeler, kullanıcı tarafından kolayca kaldırılıp yerleri
değiştirilebileceği öngörülerek tamamen modüler yapıda tasarlanırlar. Döşeme
panelleri doğrudan taşıyıcı olan ve paslanmaya karşı çinko kaplı galvanize çelik
ayaklar üzerine yerleştirilirler. Jack sisteminde bulunan boru, ayak kafasına presle
monte edilmiş, et kalınlığı 1.5 mm olan 24.5 mm çapında galvanize çelik daire
kesitli profilden imal edilir. Ayak kafasının 3 mm galvanize çelikten olması ve
metal kuşakların kolayca monte edilip ayak kafası ile birbirine kilitlenmesini
sağlayacak şekilde üretilmesi gerekmektedir.
Bitmiş yüksekliği 70 cm den fazla olan yükseltilmiş döşeme sistemlerinde payanda
uygulaması yapılmalıdır.

payanda uygulaması
DÜŞÜK DÖŞEME
Islak hacimlerde büyük çaplı atık su borularının gizlenmesi için gerekli
döşeme sistemleridir. Düşük döşemelerde, normal döşeme plağı ya sarkan
kiriş hizasına düşürülür veya yeterli boşluk sağlanabiliyorsa daha yukarı da
kalabilir.
Döşeme plağı üzerine gerekli tesisatın döşenmesinin ardından boşluklar cüruf
veya kum ile doldurulur ve üstüne 8-10 cm grobeton atılır.
Düşük döşeme yapılan yerin su kesici bir malzeme ile (bitümlü pestil veya plastik
örtüler gibi) bohçalanması gerekir.
Bu nedenle ıslak hacim duvarlarında yaklaşık 10 cm kadar yükseltilmesi doğru
olur.
ASMA
Asma tavanlar,TAVANLAR
tavan yüksekliğini düşürmek, sarkan kirişi veya tesisatı gizlemek
gibi çeşitli amaçlarla mevcut bir tavanın altına başka bir malzemenin boşluk
bırakılarak, aralıklı ya da doğrudan tespit edilmesi ile yapılan ikincil tavan
sistemleridir.
Asma tavan kaplama yapmayı gerektiren nedenler aşağıdaki gibi açıklanabilir;
Estetik nedenler
➢Sarkan kirişlerin gizlenmesi,
➢Uygun olmayan tavan yüzeylerini düzenlenmesi,
➢Mekan işlevinin yansıtılmak istenmesi,
➢Çok yüksek mekanları standart düzeye düşürmek,
➢Kullanıcının estetik tercihi vb.
Teknik nedenler
➢Tavanın istenenden yüksek olması
➢Mekanik kanalların ve elektrik kablolarının
gizlenme ihtiyacı(Havalandırma ve ısıtma sistemi,
temiz-pis su boruları, elektrik kabloları gibi tesisat
ekipmanlarının gizlenmesi için kullanılabilir)
➢Aydınlatma armatürleri, sprinkler başlıkları yangın
dedektörleri gibi bileşenleri monte etmek,
➢ Akustik koşulları yerine getirmek,
➢Isı kayıplarını önlemek
Ayrıca, tavanda yangına dayanımlı membran kullanımıyla, taşıyıcı döşeme ve
çatı strüktürünün yangından korunması sağlanabilir. Yani tavan sistemi
aydınlatma, hava dağıtımı, akustik kontrol ve yangından korunma işlevini bir
araya getirebilir.
Asma Tavan Sistem Elemanları ve
Uygulaması
Tavanda yapılacak herhangi bir uygulama tavan bileşenleri olan kiriş, nervür
ya da döşeme plağı ile bağlantılı olmalıdır. Döşeme sistemi asmolen döşeme
ise asma tavanın çatkısı nervürlere çelik dübel veya yuva açılarak metal kenet
sistemi ile sabitlenir. Tavan üst plak döşemeye ya da kirişlere bir aparat
yardımı ile asıldığından bu elemana asma tavan denir.
Tavan kaplamaları köşebent veya kutu profiller ile yığma duvara ya da kirişe
tespit edilerek de uygulanabilir.
Uygulamada; metal asma tavanlar hafif olmaları, modüler sistemde
kullanılabilmeleri ve maliyetlerinin düşük olması sebebi ile tercih edilmektedir.
En çok kullanılan metaller alüminyum, galvanizli demir ve palanmaz çeliktir.
Metal asma tavanlar, tavandaki taşıyıcı sisteme sabitlenmiş ters T alüminyum
profillere oturan plakalardan oluşmaktadır.
Metal tavan panelleri 60x60 cm ebatlarında , 0.7 mm kalınlıkta delikli alüminyum
plakadan oturtmalı sistem ve asma tavan paneli 15/24 mm genişlikte ters T
formunda taşıyıcı profillerle üstten oturtulacak şekilde uygulanmalıdır.
Asma tavan kaplama elemanı, uygulanacağı
mekanın kullanım özelliklerine göre, farklı
gereksinimleri karşılamak üzere metal, taşyünü,
camyünü, alçı, ahşap gibi farklı karakterlerde
malzemelerden üretilebilirler.
Asma tavan kaplamalarının alt konstrüksiyonu ise alüminyum, galvanize çelik gibi
metal, ahşap gibi çeşitli elemanlardan oluşabilir. Tavan kaplama elemanlarının alt
konstrüksiyona bağlantısı vidalarla sağlanır.
Askı Sistemleri:
Her üreticinin askı sistemleri detayda farklılıklar göstermektedir. Ancak hepsi
temel olarak ana profiller, ikincil profiller ve köşebentlerden oluşan bir
ızgara sistemi üzerine kuruludur.
Üst kat döşemesi veya çatı strüktürüne asılan bu ızgara görünür (lay-on) ,
gömülü (lay-in) veya gizli (clip-in) olabilir.
➢ Görünür (Lay-on) sisteminde; standart 60 cm aralıklarla kilit
mekanizması bulunan profil kullanılır. Ters T profile oturan sistemde taşıcı
T profil asma tavanın hemen altında olduğu için görünür. Profillerin üstüne
plakalar üstten yerleştirilir
➢ Gömülü (Lay-in) sisteminde; asma tavan taşıyıcı sistemleri alüminyum
ve galvanize çelik malzemeden üretilebilir. Ters T profile sarkıtılarak
oturtulan sistemde taşıyıcı T profil, asma tavanın oluşturduğu fuganın içine
gömülür ve net bir şekilde görünmez. Farklı T taşıyıcı sistemler uygulanır.
Farklı boyutlarda ve kolay sökülebilir şekilde üretilebilirler.
➢ Gizli (Clip-in veya hook on) sisteminde; kullanılan taşıyıcılar alüminyum ve
galvanize çelik malzemeden üretilir. 3,5 mm pahlı paneller farklı boyutlarda
üretilmiştir. Taşıyıcı profil tamamen gizlidir. Panellerin aşağıya doğru
sökülebilme imkânı vardır. Konstrüksiyon olarak askı maşaları, askı çubuğu, ana
profiller, tali profiller kullanılır.
Askı sistemlerin çoğunda akustik karolar, yenileme amacıyla veya tavan boşluğuna
erişim için çıkarılabilir şekilde yapılabilirler.
Birleştirilmiş tavan sistemleri akustik, aydınlatma ve havalandırma
elemanlarını bir bütün olarak içine alır. Tipik olarak 15 x 15 cm ızgara
oluşturan askı sistemleri düz veya kasetli paneller için çerçeve oluşturur.
Havalandırma elemanları, modüler aydınlatma birimlerinin bir parçası olarak,
iklimlendirilen havayı aydınlatma elemanlarının kenarlarından yayılabilir veya
askı sistemlerinin bir parçası olarak iklimlendirilen havayı tavan panelleri
arasındaki uzun ve dar oluklardan dağıtabilirler.
Asma Tavan Uygulama Yöntemleri
Asma tavan uygulamalarında tavan ile alt konstrüksiyon arasındaki mesafe az
veya çok olabilir. Bu tamamen kullanım amacına ve kullanıcı tercihine bağlıdır.
Yüksekliğin az ya da çok olması yapım tekniğini değiştirmez.
Uygulama Aşamaları:
1.İstenen yüksekliğe göre alt konstrüksiyon malzemeleri hazırlanır. Alt
konstrüksiyonun bağlantı ve askı sistemleri de düşünülerek gerekli bağlantı ve
askı sistemleri hazırlanır.
2.Tavan yapılacak yüzeyin eni ve boyunu ölçülür
3.Ana taşıyıcı bağlantı yerlerini duvara işaretlenir ve ana taşıyıcının duvara
bağlantısı yapılır
4.Ara taşıyıcıları ana taşıyıcılara bağlanır.
5.Bir köşeden başlayarak tavan kaplama parçalarını alt konstrüksiyona
bağlanır.
6.Alt konstrüksiyon tavana asılsın veya bağlansın alt hizaları aynı düzlemde
olmalıdır. Bu şekilde tamamlanan alt konstrüksiyon üzerine tavan kaplama
parçaları montajı yapılarak işlem bitirilir. Bu aşamada aydınlatma için elektrik
bağlantıları da yapılmalıdır.
Diğer Asma Tavan Çözümleri
Kaplama bileşenine göre taşıyıcısının şekillendirildiği asma tavan
sistemleridir.
Askı sistemlerinden bağımsız olarak daha mukavemetli tavan yapmak
istendiğinde, duvarlardan ya da kolonlardan destek alacak şekilde kılıcına
yerleştirilmiş profiller kullanılabilir. Bu tip tavanlarda aydınlatma işlevi
eklenmek istendiğinde gergi tavan denilen PVC esaslı, diyafram formunda ve
yarı saydam malzeme uygulanabilir. Bu tip aydınlatmalar uniform tipte bir ışık
yayar. Yangın ve deprem olaylarına karşı tavanın çökmesini önleyecek
önlemlerin alınması gerekir.
Doğrusal Asma Tavan Sistemi: Doğrusal tavan kaplama bileşenlerinin asma
tavan taşıyıcı sistemine mesnetlenmesi suretiyle yapılan asma tavan
sistemleridir. Farklı tasarımlarda mevcut olabilir. Özel taşıyıcı sistem profiller
kullanılmaktadır.
Bölmeli Asma Tavan Sistemi: Düşey tavan kaplama bileşenlerinin,
birbirlerine belirli mesafede monte edilmesi suretiyle yapılan asma tavanlardır.
Farklı tasarımlarda mevcut olabilir.
Izgara Asma Tavan Sistemi: Izgara şeklindeki tavan kaplama bileşenlerinin
birbirlerine belirli mesafede monte edilmesi suretiyle yapılan asma tavanlardır.
Farklı tasarımlarda mevcut olabilir.
ÖRNEK UYGULAMALAR
TEŞEKKÜRLER
 KAYNAKLAR:
• Berkin G., 2000, İç Mimarlıkta Malzeme ve Detay, Yem Yayın
• Ching F., 2001, Çizimlerle Bina Yapım Rehberi
• Yücesoy L., 2001, Temeller-Duvarlar-Döşemeler
• http://www.prosista.com/tr/urun/alci-levha-profilleri
• Güler M.B. Asma Tavan Sistemlerinin İşlevsellik Açısından İncelenmesi,
İ.K.Ü Y. Lisans Tezi
• https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/11675/mod_resource/content/1/Mi
marlik%20Bilgisi%2010.%20Hafta%20D%C3%B6%C5%9Femeler%20ve%20
D%C3%B6%C5%9Feme%20Kaplamalar%C4%B1.pdf
• https://www.aspen.com.tr/tr/urunler/integra-expanded-3.html
• MEB, 2011, Mobilya Ve İç Mekân Tasarımı
• MEB, 2012, İnşaat Teknolojisi Alanı, Bilgisayarla İç Mekân Detay Çizimi
• https://www.supportpedestal.com/doc/Support_Yuzer_Doseme_Ayagi_Sartna
mesi.pdf
• http://tokoz.com.tr/images/dosya/AYAK%20TEKNIK%20SARTNAME(2).pdf
• Knauf firma kataloğu
• Çeşitli internet kaynakları