SINIF YÖNETİMİ

Sınıf Kuralları
BÖLÜM HEDEFİ

•Bu bölümde öğretmen adaylarına etkili ve verimli bir eğitim öğretim ortamının oluşturulabilmesi için
sınıf ortamında öğrencilerin uyması gereken kurallar ile bu kuralların belirlenmesi süreçleri hakkında
bilgi verilecektir.

2
SINIFTA KURALLARIN ÖNEMİ

•Sınıfın iyi yönetilmesinin en geçerli ve güvenli yolu sınıfta disiplini sağlamaktan

geçmektedir. Disiplin ise bir kurallar dizisinden oluşmaktadır (Aytekin,2000). Sınıftaki
ilişkilerin karmaşıklığı, bu ilişkileri kurallar dahilinde bir düzen içerisinde ele almayı
gerekli kılmaktadır (Brophy,1988). Kurallar, ilişkilerin etkili ve sağlıklı bir şekilde
yürütülmesinde kullanılan yazılı veya yazısız düzenlemeler bütünü olarak ifade
edilmektedir (Erdoğan,2005).

3
 SINIFTA KURALLARIN ÖNEMİ
•Sınıf kuralları öğrencilerin sınıfta neleri yapıp neleri
yapamayacaklarına ilişkin beklenti ve davranış biçimlerini
ifade etmektedir. Sınıf kuralları bir anlamda öğretmen ve
öğrenciler arasında yapılan bir sözleşmedir (Başar,2013;
Erdem,2012).

4
 SINIF KURALLARININ ÖNEMİ
Sınıf kuralları ayrıca sınıfta istenmeyen davranışları önleyici bir mekanizma olarak da ifade
edilebilmektedir. Kuralların eğitim öğretim yılının veya döneminin başlangıcında yapılması
istenmeyen davranışları minimize ederek öğrenme ve öğretme sürecinin daha etkili geçmesine
katkı sağlayacaktır.

5
ÖĞRENCİLERİN UYACAKLARI KURALLAR VE
ÖĞRENCİLERDEN BEKLENEN DAVRANIŞLAR

•MADDE 157- (1) Öğrencilerin; Atatürk inkılâp ve ilkeleriyle, Atatürk milliyetçiliğine

bağlı, Türk milletinin millî, ahlâkî, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan
ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve yücelten, insan haklarına saygılı,
Cumhuriyetin demokratik, laik, sosyal ve hukuk devleti olması ilkelerine karşı görev ve
sorumluluklarını bilen ve bunları davranış hâline getiren; beden, zihin, ahlâk, ruh ve
duygu bakımından dengeli ve sağlıklı, gelişmiş bir kişiliğe, hür ve bilimsel düşünme
gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip topluma karşı sorumluluk duyan, yapıcı,
yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetişmeleri için okul yönetimi, öğretmenler, rehberlik
servisi, okul-aile birliği ve ilgili diğer paydaşlarla işbirliği yapması istenir.

6
•Öğrencilerin sürekli olarak kurallara uymasını ve bu kuralları kabul etmesini etkileyen
bazı faktörler vardır (Jones ve Jones,1998);
•Öğrenciler sınıf ortamında uygulanabilecek davranış ölçütlerinin geliştirilmesine
ihtiyaç duymaktadırlar.
•Kurallar mevcut durumu açıklığa kavuşturmaya çalışmaktadır.
•Öğrenci kurallara uyduğunu göstererek diğer sınıf üyeleri tarafından kabul
görmektedir.
•Kurallara uyan öğrenci ailesi ve arkadaşları tarafından kabul görmektedir.

7
SINIF KURALLARININ BELİRLENMESİ
•Kuralların belirlenmesinde izlenebilecek iki yol vardır.
•1. Öğretmen tarafından kurallar listesinin oluşturulması, öğrencilerin görüşlerinin
alınması, kural ve yaptırımların belirlenmesidir.
•2. Öğrencilerin katılımı ile onların sınıfta olmasını istedikleri kurallar listesinin
oluşturularak oylanması ve kuralların belirlenmesidir (Aksoy, 2011; Jones ve
Jones,1998).

8
SINIF KURALLARININ BELİRLENMESİ
Jones ve Jones (1998) ise sınıf için kural geliştirme basamaklarını şöyle belirtmiştir;
Kuralların gerekliliğini öğrencilerle tartışmak,
Kuralların listesini oluşturmak,
Kurallara uymayı kabul etme ve içselleştirme,
Kurallara uymaya rehberlik etme ve gözden geçirme

9
SINIF KURALLARININ BELİRLENMESİ
•Kuralın Gerekliliğini tartışma
•Kuralı geliştirmenin ilk adımı sınıfta davranış kuralları geliştirmenin ve bu kurallar
üzerinde görüş birliğine ulaşmanın neden önemli olduğu konusunda öğrencilerle
tartışmaktır. Bu basamağın amacı kuralların kolay bir şekilde kabul edilmesini
sağlamaktır. Öğrenciler ve aileleri kuralların öğretmen ve öğrencilerin ortak görüşü
olduğunu algıladıklarında kurallara uyma eğilimleri artacaktır (Çelik,2009).

10
SINIF KURALLARININ BELİRLENMESİ
Liste Oluşturma
Sınıf kurallarının ifadelendirilmesinde dikkat edilmesi gereken kriterler şunlardır
(Aksoy,2011);
Sınıf kuralları belirlenirken öncelikle açık, net ve anlaşılır bir şekilde ifade edilmesi
gerekir. Kuralların herkes tarafından aynı şekilde anlaşılması kurallara uyumu
kolaylaştırmaktadır.

11
 SINIF KURALLARININ BELİRLENMESİ
Sınıf kuralları belirlenirken öğrencilerin bu sürece katılması;
kuralların benimsenmesini, problem çözebilmeyi, sınıf toplumu
bilincinin gelişmesini ve aidiyet duygusunun oluşmasını sağlar.

12
SINIF KURALLARININ BELİRLENMESİ

İfadeler kısa ve özlü olmalıdır. Kural ifadelerinin çok ayrıntılı olmasına ve

prosedürleri ifade etmesine gerek yoktur.
Kurallar çok uzun bir liste şeklinde olmamalı. Kural sayısı yediyi geçmemelidir. Kural
ifadelerinin sayısının az olması öğrencilerin bunları hatırda tutması ve denetlemesi
açısından kolaylık sağlar.

13
 SINIF KURALLARININ BELİRLENMESİ
•Kural ifadelerinde olumlu bir dil kullanılmalıdır.
•Sınıf kuralları öğretmen ve öğrenci tarafından benimsenir
nitelikte olmalıdır.
•Sınıf kuralları öğrencinin yapması gereken davranışı ve
yapacaklarını ifade etmelidir.
•Kurallar, öğrencileri kontrolden çok öğretimin niteliğini
arttırıcı olmalıdır.

14
SINIF KURALLARININ BELİRLENMESİ
Kurallar öğrencilerin ihtiyaçlarına uygun olmalıdır.
Farklı öğretim ortamları için farklı kurallar oluşturulmalıdır. (Fen Lab.,Müzik
odası…vb.)
Kurallar, gözlenebilir ve uygulanabilir olmalıdır.
Sınıf kuralları okulun ve toplumun kurallarıyla uyumlu olmalıdır.

15
•Kurallara Uymayı Kabul Etme ve İçselleştirme
• Kuralların öğrenciler tarafından gereksiz olarak algılanması onların
kurallara uyma olasılığını azaltacaktır. Bunun için öğrencilere
kuralların neden oluşturulduğu açıklanmalıdır.

16
•. Kurallara Rehberlik Etme Ve Gözden Geçirme
•Geliştirilen kuralların etkili olabilmesi öğrencilerin bu kuralları doğru bir biçimde
anlamalarına ve bu kurallara uymalarına bağlıdır. Kurallar okulun açıldığı ilk
günlerde oluşturulmalı ve diğer konu alanlarının öğretildiği gibi öğretilmelidir
(Çelik,2009). Sınıf kuralları belirlendikten sonra bu kuralların uygulanmasına ve ne
amaçla konulduğuna ilişkin iyi bir tanıtımın yapılması gerekir.

17
•Sınıf kurallarının tanıtılmasında izlenebilecek yolları Bull ve Solity (1996’dan
akt.Çelik,2012) şöyle ifadelendirmiştir;
•Kuralları Sunma; kurallar yazılı hale getirilerek sınıfın görünen bir yerine asılmalıdır.
Resim ve şekillerle daha da görsel hale getirilebilir.
•Kurallar olumlu ve olumsuz örneklerle açıklığa kavuşturulabilir.
•Yeni kural geliştirmek veya kuralları değiştirmek konusunda görüş almak.
•Listelenen kuralları göstermek.
•Kuralları dikkat çekici bir biçimde hazırlamak.

18
•Öğrencilere düzenli bir şekilde kuralları hatırlatmak
•Öğretmen öğrencilerin sınıf kurallarına olan güvenini sağlamalıdır.
•Kurallara olan bağlılığın olumlu sonuçlarının vurgulanması. Örneğin kurallara uyan
öğrenciler daha iyi çalışacaklardır, zamanı daha etkili kullanmış olacaklar.
•Öğrencinin kurallı davranışları övgü ve çeşitli pekiştireçlerle desteklenmelidir.

19
KURAL ÖĞRETME YOLLARI
Tombala: Geliştirilen sınıf kuralları ayrı ayrı kağıtlara yazılarak bir torbaya konur ve
her öğrenciden torbadan bir kural çekmesi istenir. Daha sonra öğrenciden çektiği
kuralın ne olduğunu sınıfa açıklaması ve göstermesi istenir.

20
 KURAL ÖĞRETME YOLLARI
•Kukla Oyunları: Kurallarla ilgili oynamak için kuklalar kullanılır. Bu
yöntemde öğrencilerden kuklaların temsil ettiği davranışların
hangilerinin uygun hangilerinin uygun olmadığını belirlemeleri ve
tartışmaları istenir. Özellikle okul öncesi ve ilköğretimde etkilidir.

21
 KURAL ÖĞRETME YOLLARI

•Posterler ve Resimler: bu yöntemde öğrencilerden

güvenlik, iyi davranış, iyi çalışma, temizlik…vb.
alanlarla ilgili poster ve resim hazırlamaları istenir. Bu
resim ve posterler sınıfın panolarına asılabilir.

22
KURAL ÖĞRETME YOLLARI
Ayrımlaştırma: Sınıf veya okul kurallarıyla ilgili doğru ve yanlış davranışlardan
oluşan karışık bir liste verilir. Öğrenciler bu listede yer alan davranışları okurlar ve
doğru davranışları yanlış davranışlardan ayırarak iki ayrı liste oluştururlar.

23
KURAL ÖĞRETME YOLLARI
Oyun Oluşturma: Öğrencilerden sınıf kurallarını konu alan bir oyun yazmaları ve
oynamaları beklenir. Öğrencilerin bu oyunu diğer sınıflarda da oynamalarına olanak
sağlanır.

24
SINIF KURALLARINA UYMANIN
SAĞLAYACAĞI YARARLAR
Kurallar herkes için geçerli olduğundan yansızlığı sağlayarak kişisel isteklerle ilgili
sapmalara hayır deme olanağı verir.
Bireysel üstünlüğe gerek kalmadan yöneticinin yetkisinin benimsenmesini kolaylaştırır,
astların eziklik duymadan emirleri kabul etmesini olası kılar.

25
SINIF KURALLARINA UYMANIN
SAĞLAYACAĞI YARARLAR
Ödül ve cezayı kişisellikten çıkarır, kabul edilebilir hale koyar.
İnsanları göreve yönelterek değerlendirme ölçütü olurlar.
Kendisinden nelerin beklendiğini, neleri yapmaması gerektiğini bilen öğrenci
davranışlarını düzenleme eğilimi gösterecektir.

26
SINIF KURALLARINA KATILIKLA UYMANIN
SAĞLAYACAĞI DEZAVANTAJLAR

Kuralların aşırı katılıkla izlenmesi, tek düzelik, can sıkıntısı hatta haksızlık yaratır,
Değişik durumlarda gösterilmesi gereken esnekliği önler,
İlişkileri mekanikleştirir, ilişkileri bozabilir,
Kurallara sıkı sıkıya bağlılık, amaçlarla araçların yer değiştirmesine neden olur,

27
SINIF KURALLARINA KATILIKLA UYMANIN
SAĞLAYACAĞI DEZAVANTAJLAR
Kurala uyması yeterli sayılınca örgütün düzeltme ve geliştirme yeteneği zayıflayabilir,
Kurallar çok olursa beklentiler çoğalıp davranışlar sınırlandırılarak gerilim
oluşturabilir.

28
SINIF KURALLARININ UYGULANMASINA
YÖNELİK ENGELLER
Sınıf kuralları demokratik bir sınıf oluşturulmasını engeller
Sınıf kurallarını geliştirmek, öğretmek ve uygulanabilirliğini sağlamak zaman
almaktadır
Çoğu öğretmen öğrencinin olumlu davranışlarından çok istenmeyen davranışlarına
daha duyarlı olmaktadır.

29
SINIF KURALLARININ UYGULANMASINA
YÖNELİK ENGELLER
•Kurallar yalnızca yazılı metinlerde kalmakta öğrenci davranışlarına yansımamaktadır.
•Öğrenciler sınıf kuralları ifadesine sıcak bakmamakta kendilerini sınırlandırdığını
düşünmektedirler.
•Öğretmenler bazen model olma rolünü hayata geçirememektedirler
•Genellikle kural koyan öğretmenler öğrencileri tarafından sevilmezler

30
ÖĞRETMENLERE ÖNERİLER…
•Öğretmen sınıf kurallarını eğitim öğretim yılının başında öğrencilerle birlikte
belirlemeli ve hayata geçirmelidir.
•Sınıf kurallarının uygulanmasında öğretmenler tutarlı davranmalıdır.
•Kişiye ya da duruma göre kurallar esnetilmemeli öğretmen adil olmalıdır.
•Öğretmenler sınıf kurallarının uygulanmasında model olmalıdır.

31
ÖĞRETMENLERE ÖNERİLER…
Sınıf kurallarının uygulanmasında öğretmen mesleki ve etik kurallara uymalıdır.
Kurallara uymayan öğrencilere yaptırım uygulanmalıdır. Ancak bu yaptırım
öğrencilerin kişiliğini zedeleyici nitelikte olmamalıdır.
Sınıf kurallarının etkili bir şekilde uygulanması için veliler de bilgilendirilmelidir ve
gerektiğinde onların da desteği alınmalıdır.

32
BÖLÜM ÖZETİ
•Bu bölümde,
•Sınıf yönetiminde kuralların önemi,
•Sınıf kurallarının belirlenmesinde göz önünde bulundurulması gereken ilkeler,
•Sınıf kurallarının belirlenmesinde öğrencinin bu sürece katılması,
•Sınıf kurallarının öğrencilere öğretilmesi,
•Sınıf kurallarının yararları ve sınırlılıkları,
•Sınıf kurallarının uygulanmasına yönelik engeller ve bu bağlamda öğretmenlere
sunulabilecek önerilere yer verilmiştir.

33
 KAYNAKÇA
• Aksoy, N.(2011). Sınıf Yönetimi.Ed.E.Karip. Ankara: Pegem Akademi.

• Aytaç,T.(2014). Sınıf Kuralları. T.Argon.Ş.S.Nartgün (Ed). Sınıf Yönetimi. Ankara:Maya Akademi.

• Başar, H.(2000). Sınıf yönetimi. İstanbul: MEB Yayınları

• Başar, H.(2008). Sınıf yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık.

• Brophy, J. E. (1988). Educating Teachers About Managing Classrooms And

• Students. ERIC:ED285844.

• Çelik,K.(2009). Disiplin Oluşturma ve Kural Geliştirme. H.Kıran(Ed). Etkili Sınıf Yönetimi içinde. Ankara: Anı Yayıncılık

• Çelik,V.(2012).Sınıf Yönetimi. Ankara:Nobel Yayıncılık.

• Erdogan, İ. (2005). Sınıf Yönetimi. 9. Baskı, İstanbul: Sistem Yayıncılık.

• Küçükahmet, Leyla (2001), Sınıf Yönetimi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara

• Jones,V.&Jones,L.S.(1998). Comprehensive Classroom Management. Creating communuties of support and solving problems. USA.Allyn and Bacon

• MEB(2013). Orta Öğretim Kurumları Yönetmeliği. www.meb.gov.tr. Erişim Tarihi: 05,05,2014

•
34
TEŞEKKÜRLER…