Biologia

1. klasyfikacja organizmów

Systematyka zajmuje się opisywanie klasyfikowaniem i nazywanię organizmów.organizmy grupuję się

w jednostki klasyfikacji biologicznej.

Królestwa organizmów:
 Zwierzęta
 Bakterie
 Grzyby
 Protisty
 Rośliny

Gatunek - grupa organizmów o podobnej budowie i zbliżonych wymaganiach życiowych, które mogą
się rozmnażać płciowo i mają płodne potomstwo.
Nazwy gatunków - 2 wyrazy po łacinie
1 określa rodzaj do którego należy organizm 2 odnosi się do jednej z cech charakterystycznej tego
organizmu np.dąb szypułkowy

Jednostki klasyfikacja biologicznej zwierząt:

 Królestwo
 Typ
 Gromada
 Rząd
 Rodzina
 Rodzaj
 Gatunek

Jednostki Klasyfikacja roślin:

 Królestwo
 Gromada
 Klasa
 Rząd
 Rodzina
 Rodzaj
 Gatunek
2.Wirusy i bakterie

Wirusy to małe cząstki zakaźne wywołujące choroby

Wirusy nie są organizmami ponieważ :
 Nie są zbudowanie z komórek
 Nie wykonują czynności życiowych (nie odżywiają się, nie oddychają i nie rozmnażają się)
Wirusy się namnażają czyli zwiększają swoją liczbę jedynie w wnętrzu żywych organizmów

Budowa wirusa:
 Otoczka z białek
 kwas nukleinowy

Bakterie- Organizm jednokomórkowy

Cechy bakterii:
 Organizmy jednokomórkowe
 Nie mają jądra komórkowego
 Są otoczone ścianą komórkową
 Odżywianie cudzożywne lub samożywne pasożytnicze lub rozkładające szczątków
 Oddychają tlenowo lub przeprowadzają fermentacje
 Rozmnażają się bezpłciowo przez podział komórki

Kształty bakterii
 Kuliste => mogą tworzyć skupiska
 Podłużne
 Spiralne

Budowa bakterii
 Otoczka
 Błona komórkowa
 Rybosom
 Nić dna
 Ściana komórkowa
 Cytozol
Choroba Jak się zarazić objawy zapobieganie
grypa Wir. Droga kropelkowa - Gorączka
- Ból głowy
- Dreszcze, - Szczepienia ochronne,
- Suchy kaszel - Unikanie kontaktu z chorymi,
- katar - Zasady higieny,
Ospa Wir. Droga kropelkowa - Gorączka
wietrzna - Wysypka postaci
czerwonych grudek

odra Wir. Droga kropelkowa - Gorączka

- Wysypka
- Ból gardła
- Duszności
- kaszel
różyczka Wir. Droga kropelkowa - Gorączka
- Czerwone plamki na ciele
świnka Wir. Droga kropelkowa -Gorączka
-Powiększenie ślinianek
przyusznych
AIDS Wir. - kontakt z krwią Spadek odporności Unikanie kontaktów z
- kontakty płciowe zarażonymi
bolerioza Bak. Ugryzienie kleszcza -Rumień na skórze , - Unikać kontaktu z kleszczami,
-Gorączka, poprzez osłanianie ciała
-ból głowy, preparaty odstraszające.
osłabienie
tężec Bak. Rana zabrudzona -Zaburzenia czucia, - Szczepienia ochronne,
glebą -Bóle głowy - osobom nieszczepiony podaje
-Napięcie mięśni się surowicę.
drgawki
salmonella Bak. Pokarm np surowe -Gorączka, -Przestrzegać zasad higieny,
jajka które zwierają -Bóle brzucha -Właściwie przygotowywać i
bakterie -Biegunka, przechowywać żywność
-Nudności
- wymioty
gruźlica Bak. Droga powietrzna -Kaszel, -Wykonywać okresowe
-Gorączka, prześwietlenia płuc.
-Ból w klatce piersiowej, -Szczepienia ochronne.
-Spadek masy ciała
Protisty
Protisty to organizmy jednokomórkowe lub wielokomórkowe. Zasiedlają one różne środowiska,
najczęściej żyją w środowisku wodnym. Mogą być samożywne lub cudzożywne.

Protisty jednokomórkowe - mikroskopijne rozmiary, oddychanie tlenowe.

Rozmarzają się bezpłciowo.
Np. Pantofelek lub euglena.

Pantofelek - żyje w wodach słodkich: kałuże, jeziora, stawy. Przypina komórkę zwierzęcą. Jest
drapieżnikiem, poluje na bakterie. Rozmarza się przez podział komórki, w ten sposób powstają dwa
organizmy.

Budowa pantofelka:
 Rzęski - do poruszania się.
 Wodniczka pokarmowa - trawienie pokarmu
 Wodniczka tętniąca - usuwa nadmiar wody.
 Jądro komórkowe - ma dwa: większe do czynności życiowych

Euglena - żyje w kałużach, stawach i jeziorach. Jest podobna do komórki roślinnej. Dzięki
chromoplastom przeprowadza fotosyntezę. Jeżeli nie ma dostępu do światła staje się cudzożywna.
Rozmarza się przez podział komórki.

Budowa Eugleny:
 Plamka oczna - wykrywa światło potrzebne do fotosyntezy
 Wodniczka tętniąca - usuwa nadmiar wody
 Jądro komórkowe - kieruje praca całej komórki
 Chloroplasty - tu powstaje pokarm przy fotosyntezie.
 Długa wić - do poruszania się.

Śluzowce - miejsca wilgotne np ściółka leśna. Są zbudowane z jednej komórki, może mieć do 30 cm.
Ma podobne składniki jak grzyby i przypomina galaretowaną masę. Często ma jaskrawą barwę. Nie
zawiera chloroplastów i jest cudzożywna.

Protisty wielokomórkowe: przypominają kształtem rośliny lądowe, są samożywne. Uzyskują energię

dziki oddychaniu tlenowemu. Rozmarzają się płciowo i bezpłciowo.

Listownica - żyje w wodach słonych np. W morzy bałtyckim, podwodne łąki.

Można wyróżnić 3 części które są podobne do liści, łodygi i korzenia roślin.
Zawierają chloroplasty.
Rozmarza się płciowo za pomocą komórek jajowych i plemników oraz bezpłciowo przez oderwanie się
fragmentów ciała.
Znaczenie protistów:
 w wodach dostarczają tlen i są pożywieniem dla innych organizmów.
 w żołądkach zwierząt roślinożernych np krów umożliwiają trawienie pokarmu roślinnego który
zwiera celulozę.
 morskie np listownica są używane przez człowieka do gotowania np. Sushi.
 pasożytnicze często wywołują groźne choroby np malarię i toksoplazmozę.

Malaria - choroba pasożytnicza. Występuje w Afryce, Azji, Ameryce północnej i południowej.

Zarażenie - przez ugryzienie przez samicę komara widliszka, w którego ślinie znajdują się protisty
pasożytnicze.
Objawy: dreszcze wysoka temperatura pow. 40 stopni, bóle głowy, nudności, wyczerpanie,
Zapobieganie - stosować środki odstraszające komary i montować moskitiery.

Toksoplazmoza - choroba pasożytnicza na całym świecie.

Zarażenie - przez zjedzenie niedogotowanego mięsa chorych zwierząt lub przez kontakt z odchodami
kota.
Objawy: bezobjawowo u dorosłych, jest niebezpieczna dla kobiet w ciąży ponieważ może
spowodować wady u rozwijającego się dziecka.
Zapobieganie: unikać jedzenia surowego lub niedogotowanego mięsa oraz kontaktu z zarażonymi
kotami.

Grzyby
 Cechy grzybów:
 Głównie środowisko lądowe
 Najczęściej miejsca wilgotne ciepłe i zacienione
 Głównie rosną w lasach, niektóre w domach, niektóre na powierzchni lub wnętrzu innych
organizmów

Budowa grzybów
Jednokomórkowe-drożdże lub pleśniak.mają mikroskopijne rozmiary
Strzępki-długie nitkowane elementy z których zbudowanie jst ciało grzybów

Wielokomórkowe - zazwyczaj zbudowanie z części podziemnej i owocnika

(cześć podziemną tworzą luźno położone strzępki,
owocnik - ciasno ułożone strzępki
Owocnik składa się z trzonu i kapelusza, na spodzie kpelusza powstają zarodniki czyli komórki
umożliwijające rozmnażanie się)

 Kapelusz
 Trzon
 Luźne strzępi grzybnie
 Blaszki
 Całość grzyba nazywanym owocnikiem

Odżywianie się grzybów

Grzyby są cudzożywne niektóre żywią się szczątkami organizmów
Grzyby mogą być pasożytami żyjącymi wewnątrz i na organizmach

Oddychanie grzybów
 Tlenowe
Drożdże oddychają tlenowo lub przeprowadzać fermentacje.
Rozmnażanie się grzybów
 Płciowo za pomocą komórek rozrodczych
 Bezpłciowo np. Pączkowanie u drożdży lub fragmętacja grzybni u pieczarki
Prawie wszystkie grzyby rozmnażają się przez wytwarzanie zarodników

Znaczenie grzybów w przyrodzie

 Niektóre grzyby rozkładają szczątki organizmów
 Użyźniają glebę
 Pożywienie dla zwierząt
 Niektóre to pasożyty powodujące choroby
Znaczenie grzybów dla człowieka
 Do potraw
 Wypiek do chlebów i alkoholi
 Do produkcji serów, leków
Złe znaczenie grzybów
 Niszczą żywność
 Wywołują choroby
 Są trują i powodują choroby skury

Porosty- grzyby do królestwa grzybów

Ich ciało jest zbudowanie z:

 Strzępek grzyba - zapewnia ochronę i dostarcza wodę pobiera pokarm wytworzony przez glony
podczas fotosyntezy
 I komórek glonów

Glony-grupa samożywnych organizmów do których należą przedstawiciele trzech królestw:

 Protisty
 rośliny
 bakterie
Budowa porostu: