Prawo finansowe – wykład 15.11.2023 r.

Dochody publiczne – art. 5 ust. 1 pkt 1 u.f.p.

Środkami publicznymi są:
1) dochody publiczne

Art. 5 ust. 2 u.f.p. – rozwinięcie

2. Dochodami publicznymi są:
1) daniny publiczne, do których zalicza się: podatki, składki, opłaty, wpłaty z zysku przedsiębiorstw
paostwowych i jednoosobowych spółek Skarbu Paostwa oraz banków paostwowych, a także inne
świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz paostwa, jednostek samorządu
terytorialnego, paostwowych funduszy celowych oraz innych jednostek sektora finansów publicznych
wynika z odrębnych ustaw;
2) inne dochody budżetu paostwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek
sektora finansów publicznych należne na podstawie odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych;
3) wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jednostki sektora finansów publicznych;
4) dochody z mienia jednostek sektora finansów publicznych, do których zalicza się w szczególności:
a) wpływy z umów najmu, dzierżawy i innych umów o podobnym charakterze,
b) odsetki od środków na rachunkach bankowych,
c) odsetki od udzielonych pożyczek i od posiadanych papierów wartościowych,
d) dywidendy z tytułu posiadanych praw majątkowych;
5) spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz jednostek sektora finansów publicznych;
6) odszkodowania należne jednostkom sektora finansów publicznych;
7) kwoty uzyskane przez jednostki sektora finansów publicznych z tytułu udzielonych poręczeo i
gwarancji;
8) dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw, niestanowiące przychodów ze sprzedaży papierów
wartościowych i prywatyzacji.

Daniny publiczne są kategorią dochodów publicznych, które stanowią obszar środków publicznych.
W świetle u.f.p. nie są grupą homogeniczną, czyli nie stanowią jednorodnej grupy.

Zalicza się do nich:

- podatki Doktrynalne daniny publiczne
- składki (oraz jeszcze dopłaty i cła)
- opłaty
- wpłaty z zysku przedsiębiorstw paostwowych i jednoosobowych spółek Skarbu Paostwa oraz
banków paostwowych
- inne świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz paostwa, jednostek samorządu
terytorialnego, paostwowych funduszy celowych oraz innych jednostek sektora finansów publicznych
wynika z odrębnych ustaw.

Daniny publiczne w doktrynie – *katalog otwarty+ *wszystko to, co przyjmuje od nas samorząd
terytorialny]
- nie mają definicji legalnej
- Definiowane są jako wszelkie formy przejmowania przez związek publicznoprawny określonych
świadczeo, dóbr lub usług od podmiotów zobowiązanych. Historycznie wykształciły się następujące
formy danin publicznych: daniny osobiste, rzeczowe i pieniężne.
Wśród danin pieniężnych można z kolei wyróżnid: podatki, opłaty, dopłaty oraz cła. Niekiedy do
kategorii danin publicznych zalicza się obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne, składki
korporacyjne, inne daniny szczególne. Współczesne porządki prawne oparte są na daninach
pieniężnych, sporadycznie nakładając obowiązek świadczeo osobistych.
*składka – charakter odpłatny+

Przykłady:
- danina osobista – obowiązek mobilizacyjny w razie ogłoszenia stanu wojny/charakter nadzwyczajny;
jedyna danina osobista współcześnie funkcjonująca;
- danina rzeczowa – oddawanie części plonów;
- danina pieniężna – podatek

Historyczny podział danin publicznych

Daniny publiczne

Osobiste rzeczowe pieniężne

Podatki opłaty dopłaty cła

Daniny publiczne w Konstytucji – art. 84 Konstytucji !!

Zgodnie artykułem 84 Konstytucji, każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeo

publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Można zatem stwierdzid, że obowiązek
daninowy jest obowiązkiem obywatelskim.

*Obowiązek daninowy ma wymiar szerszy od obywatelstwa, każdy kto ma miejsce zamieszkania/

przebywa na terenie paostwa musi płacid.+
*Obowiązek daninowy można nałożyd tylko i wyłącznie w drodze ustawy i tylko parlament może to
zrobid.+

Ciężary a świadczenia publiczne

Ciężary –> wszystko, daniny o charakterze osobistym są daninami niepieniężnymi publicznymi

świadczenia publiczne -> obowiązek świadczenia, np. podatki, abonament radiowo-telewizyjny

Samoopodatkowanie – dobrowolne zobowiązanie się mieszkaoców gminy do przekazywania do jej

budżetu określonych wpłat na cele publiczne; świadczenie mieszkaoców we własnej gminie.
Relacja prawa daninowego do praw i wolności obywatelskich
W doktrynie przedstawia się 2 przeciwstawne poglądy:

I pogląd - uważa się, że daniny publiczne należy traktowad jako wyjątek od praw i wolności
obywatelskich i jednocześnie wskazuje, że w paostwie demokratycznym nadrzędną pozycję zajmują
prawa i wolności obywatelskie. Ich ograniczenia poprzez wprowadzanie danin publicznych można
dokonywad tylko w niezbędnym zakresie.

Pobór niezbędny
(wyjątek uprawniony)

Prawa i
wolności

Cel fiskalny – pobieranie środków publicznych w postaci danin.

Niezbędnośd – koniecznośd realizacji zasad publicznych. Jest to niewykonalne, gdyż zadao jest więcej
niż środków.
Podatki i inne daniny publiczne mogą byd ustanawiane na podstawie Konstytucji.
[Względne i bezwzględne granice opodatkowania]

II pogląd - zgodnie z odmiennym poglądem, „ciężary publiczne”, „świadczenia publiczne”, „podatki”

powinny byd traktowane jako konstytucyjnie odrębna sfera powinności obywatelskich, wynikająca z
„ofiary” na rzecz paostwa. Dlatego nie powinny byd traktowane jako wyjątek od wolności i praw
obywatelskich, lecz jako ich przeciwieostwo (opozycja). Nie jest to jednak równoprawne i
równoważne przeciwieostwo, rozmiar i zakres ponoszonych ofiar jest przedmiotem umowy
społecznej.

Przenikają się
Prawa i Obowiązki
wolności