mùa lá rụng trong vườn

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả
a. Giới thiệu
- Ma Văn Kháng tên thật là Đinh Trọng Đoàn, ông sinh năm 1936 tại Đống Đa,
Hà Nội.

- Trong kháng chiến chống Mỹ, ông đến vùng cao miền Bắc để dạy học
- Năm 1976, ông chuyển về Hà Nội và giữ nhiều chức vụ quan trọng trong ngành
báo chí, văn học nước nhà,...

b. Sự nghiệp văn học

 Quan điểm sáng tác
+) đặt nhiều sự quan tâm vào giai đoạn lịch sử, đưa ra những vấn đề mang tính sử
thi.
+) Ông quan niệm không có sử thi thì không có nền văn học dân tộc.

+) Văn học phải có những tác phẩm khắc họa bước đi lớn của đất nước.

 Tác phẩm chính

Tác phẩm tiêu biểu : Mùa lá rụng trong vườn, Hoa gạo đỏ, Đồng bạc trắng hoa
xòe,…
 Phong cách nghệ thuật : kết hợp giữa tính hiện thực và tính nhân văn, giữa
triết lý và trữ tình; quan tâm đến vấn đề giá trị đạo đức giữa biến động lớn
lao của thời cuộc.
2. Tác phẩm

- Xuất xứ : Truyện trích trong phần II của tiểu thuyết cùng tên.

- Hoàn cảnh ra đời: Tác phẩm ra đời khi Ma Văn Kháng trở về Hà Nội và đất
nước có những bước chuyển mình sau chiến tranh. Công cuộc đổi mới đó có
ảnh hưởng sâu sắc tới từng gia đình – tế bào của xã hội

- Tác phẩm đạt giải thưởng của Hội nhà văn Việt Nam năm 1986.
II . Tìm hiểu chi tiết
1. Nhân vật chị Hoài
* Mang vẻ đẹp của người phụ nữ nông thôn giản dị, mộc mạc, đằm thắm và đôn
hậu

- Vẻ đẹp ngọai hình: "người thon gọn trong cái áo lông trần hạt lựu. Chiếc khăn len
nâu thắt ôm khuôn mặt rộng có cặp mắt hai mí đằm thắm và cái miệng cười rất
tươi".
- Vẻ đẹp tâm hồn:
+ Thùy mị, nết na, sống tình cảm với mọi người: thái độ thân mật, vui vẻ, lời nói
ấm áp.

+ Có quá khứ đáng trân trọng và khâm phục: Là dâu trưởng, vợ liệt sĩ.

+ Là người giàu tình nghĩa, thủy chung, son sắt: Tuy đã lập gia đình mới nhưng
vẫn lên thăm và mang quà cho nhà chồng cũ.

+ Là người phụ nữ bản lĩnh, đảm đang, biết vượt lên trên số phận: xây dựng gia
đình mới, làm chủ nhiệm hợp tác xã,...

* Chị là mẫu người phụ nữ vẫn giữ được nét đẹp truyền thống quý giá trước
những "cơn địa chấn" xã hội.
2. Cảnh sum họp trước giờ cúng tất niên
* Diễn biến tâm lý của ông Bằng và chị Hoài

- Ông Bằng:

+ Chuẩn bị tâm thế chỉn chu để cúng tất niên: “cố đi cho ngay ngắn”, phong thái
“trang trọng, chỉnh tề hơn”; gương mặt “ánh lên cái cảm xúc… hai bên cằm”.

+ Bất ngờ và xúc động khi gặp lại chị Hoài: “sững lại”, “mắt ông chớp liên hồi…
ông sắp khóc òa”, giọng rè rè, khàn đặc.

+ Yêu quý con dâu như ngày nào: ân cần hỏi han.

- Chị Hoài:

+ Xúc động sâu sắc khi gặp lại ông Bằng: “không chủ động được mình”, “lao về
phía ông Bằng… hai hàng gạch hoa”, thốt lên tiếng chào như tiếng nấc.
+ Mừng rỡ, bồi hồi kể cho ông nghe về gia đình hiện tại của mình.

* Tình cảm gia đình vẫn sâu nặng như xưa: vẫn luôn quan tâm, chia sẻ và lo lắng
cho gia đình này như trước. Đó là tấm lòng của những người có ý nghĩa như trụ
cột. Họ có tình cảm đẹp, bền chặt và lối ứng xử đẹp.

* Lưu giữ được nét đẹp văn hóa truyền thống: Thờ cúng tổ tiên một cách trịnh
trọng và trang nghiêm.

c. Giá trị nội dung

Thông qua câu chuyện xảy ra trong gia đình ông Bằng, một gia đình nề nếp,
luôn giữ gia pháp nay trở nên chao đảo trong những cơn địa chấn từ bên ngoài, nhà
văn bày tỏ niềm lo lắng sâu sắc cho giá trị truyền thống trước những đổi thay của
thời cuộc.

d. Giá trị nghệ thuật

- Nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật sinh động, hấp dẫn

- Nghệ thuật dẫn truyện tự nhiên

- Nghệ thuật khắc họa nhân vật tài tình

- Nghệ thuật dựng cảnh chân thực, tinh tế.