สมาธิ-นอกเบาะ

กสมา
วยการวาดภาพ - วยสมอง กขวา

ดร. ชนิสา อรรถจินดา

ฝึ
ด้
ธิ
ด้
ซี
ดร. ชนิสา อรรถจินดา สมาธินอกเบาะ
 สมาธินอกเบาะ ดร. ชนิสา อรรถจินดา

บท 1
ท ความรูจ
้ ก
ั กับ
สมองซีกซ้าย และ สมองซีกขวา

Betty Edwards อาจารย์สอนศิลปะชาวอเมริกัน เ นผู้เขียน

หนังสือ Bestseller เ อง Drawing on the Right Side of the Brain
(วาดภาพด้วยสมองซีกขวา) เ นหนังสือ ใช้กันอย่างกว้างขวางใน
School of Fine Arts ในสหรัฐอเมริกา Betty Edwards สอนและ
ท งานวิจัยให้ California State University, Long Beach จนกระ ง
เกษียณเ อ คศ 1990 (พศ 2533)
ผู้เขียนได้พบหนังสือฉบับภาษาอังกฤษเล่ม เ นค งแรกในร้าน
หนังสือ เมือง Harrogate งอยู่ทางตอนเหนือของ Yorkshire
ประเทศอังกฤษเ อ คศ 1997 (พศ 2540) ในขณะ นได้ไปพ นักอยู่
นเ นเวลาสองเดือนค งเ อไปพักร้อน ท งานวิจัยและดูแลบุตร
ชายอายุ 13 งเรียนโรงเรียนประจ ส หรับเด็กชายอยู่ Ample-
forth College และบุตรสาวอายุ 10 งเรียนโรงเรียนประจ
ส หรับเด็กหญิงอยู่ Harrogate Ladies' College ภายหลังผู้เขียน
ได้รับมอบจากส นักพิมพ์ขวัญข้าว ให้เ นผู้แปลหนังสือเล่มดังกล่าว
เ นฉบับภาษาไทย มี อว่า "วาดเก่งเ องกล้วยๆ-วาดด้วยสมองซีก
ขวา"
กสมาธิด้วยการวาดภาพด้วยสมองซีกขวา 1
ที่
นี้
ฝึ
ำ
ำ
ป็
นั่
ำ
ป็
ที่
ที่
มื่
ปี
ปี
ำ
มื่
ซึ่
ที่
ปี
รื่
ชื่
รึ่
พื่
ป็
ตั้
ำ
รื่
ป็
ำ
ที่
ปี
นี้
ำ
ซึ่
ป็
นั้
รั้
ป็
ที่
ำ
ำ
ทั่
 สมาธินอกเบาะ

Betty Edwards ค้นพบว่า ความสามารถในการวาดภาพ นอยูก ่ ับ

ความสามารถในการมองเห็น งเ นการมองเห็นในทิ ศทาง ต้ อง
กฝนและทุกคน- กฝนได้ ทักษะ นฐาน ทุกคนต้องมี เ อ จะวาด
Portrait หรือภาพเหมือน-ให้ได้เหมือนจริง มีเพียงความสามารถหรือ
ทักษะในการหยิบช้อนและ อนอาหารให้ตนเองได้ งหมายถึงทักษะ
ในการใช้ Eye-hand cooridination หรือทักษะในการประสานการ
มองเห็นกับการเค อนไหวของมือ งเ นทักษะ เ อพัฒนาได้แล้ว
จะไม่มีวันลืม เช่นเดียวกับการหัด จักรยานหรือการว่าย แต่การ
วาดภาพเหมือน (Portrait) ให้เหมือนจริงได้ นอกเหนือไปจากการใช้
ทักษะในการมองเห็นให้ประสานกับการเค อนไหวของมือแล้ว จะ
ต้อง กฝนการมองเห็นในทิศทางใหม่
ผู้เขียนสนใจเ ยวกับจิตวิทยาเ นอันมาก เพราะมีความเ อว่า
หากสามารถเรี ย นรู้ แ ละเข้ า ใจการท งานของสมอง ของอารมณ์ -
จินตนาการและความรู้สึกนึกคิดของตนเองได้ เราจะสามารถเรียนรู้
ได้เร็ว-ได้มาก-อย่างมีประสิทธิภาพ และในขณะเดียวกันเราก็จะรู้วิธี
การการถ่ายทอดให้ผู้ น และเข้าใจการรับของผู้ นด้วยเช่นกัน ท ให้
การให้-การรับ เ นไปได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ผู้เขียนรักการวาดภาพมา งแต่เด็กๆ แม้จะชอบวาดภาพเหมือน
และได้ทดลองวาดมาไม่น้อยเ อสมัยเ นเด็ก แม้จะมีคนใกล้ตัวชม
อยู่ เ นื อ งๆก็ ยั ง รู้ สึ ก ว่ า ผลงาน ได้ ยั ง ไม่ เ ต็ ม ร้ อ ยและเ อว่ า ยั ง ต้ อ ง
พัฒนาอีกมากจนกว่าจะถึงจุด ยอมรับผลงานของตนเองได้
หลังจาก ผู้เขียนได้เรียนสมาธิ หลักสูตรครูสมาธิกับพระอาจารย์
หลวงพ่อวิริยังค์ และได้ท หน้า เ นครู สอนสมาธินักเรียนต่างชาติ
ทุกสาขาอาชีพ ทุกเพศ ทุกวัย เมือง Lawrence, Kansas เ นเวลา
ยาวนานกว่า 7 ระหว่าง สอนได้วาดภาพเหมือนและวาดภาพ
ระบายสีอยู่เนืองๆ ผู้เขียนพบว่าการวาดภาพในนัยของ Betty
Edwards สอนให้เรียนรู้ จะสับเป ยนภาวะจิตจากการใช้สมองซีก

2 กสมาธิด้วยการวาดภาพด้วยสมองซีกขวา
ฝึ
ฝึ
ฝึ
ที่
ที่
กี่
ป็
ลื่
ฝึ
ปี
อื่
ที่
ำ
ป้
ตั้
ที่
มื่
ที่
ที่
ที่
ป็
ที่
ขี่
ซึ่
พื้
ป็
ป็
ลี่
ำ
ซึ่
ป็
ป็
ที่
ลื่
อื่
ที่
มื่
ซึ่
ชื่
น้
พื่
ขึ้
ำ
ชื่
ที่
ป็
ที่
ำ
 สมาธินอกเบาะ ดร. ชนิสา อรรถจินดา

ซ้ า ย- งคิ ด เ นค พู ด และเต็ ม ไปด้ ว ยวิ ต กวิ จ ารณ์ ให้ เ ป ยนไปใช้

สมองซีกขวา- งคิดเ นภาพแทน ภาวะดังกล่าวเ นภาวะเดียวกัน
กั บ เกิ ด นในขณะ ท สมาธิ เรี ย กว่ า -เ นฌาน น สองหรื อ
เรียกว่า-ทุติยะฌาน และเ อ กฝนต่อไปก็จะพัฒนาเ นฌาน น
สาม เรียกว่า-ตติยฌาน
ในภาวะปกติ อารมณ์-จินตนาการและความรู้สึกนึกคิดของคนเรา
เต็มไปด้วยความเ อ ท ให้เกิดอารมณ์-ยินดี-ยินร้าย สุข-ทุกข์ วิตก-
วิจารณ์ งเ นภาวะ สติสัมปชัญญะไม่จดจ่อ ไม่ ง เสมือนลิง
กระโดดเป ยนไปเกาะ งไม้ - งใหม่ ไ ปเ อยๆ เป ยนอารมณ์ -
จินตนาการและความรู้สึกนึกคิดไปเ อยๆตาม ง พบเห็น ไม่จดจ่อ
กับ งเดียว การ กสมาธิเปรียบเสมือนการกาเค องหมายบน งไม้
ด้วยการก หนดจุดวางจิต แล้ว กให้ลิง กระโดดไป งไม้ นๆ กลับ
มายัง งไม้เดิม หรือโน้มน้าวสติสัมปชัญญะ ก้าวกระโดดไปคิดเ อง
โน้น-เ อง กลับมาจดจ่อกับ ง ก หนดให้จดจ่อในขณะ กสมาธิ
สมาธิ-ในภาษาอังกฤษคือ Highest State of Consciousness ง
หมายถึงภาวะ สติสัมปชัญญะมีความคมชัดเ น สุด กล่าวได้ว่า
เ นภาวะ สติสัมปชัญญะเปลือยเปล่า-ปราศจากความเ อ ท ให้มี
อารมณ์-จิ นตนาการและความรู้สึกนึกคิ ด ยินดี -ยินร้าย สุข-ทุกข์
วิตก-วิจารณ์ เ นภาวะ รู้เห็น งต่างๆไปตามความเ นจริง และเ น
ภาวะ ท ให้สามารถมองเห็นและรับรู้ภาพรวมอั นสมบู รณ์ได้ อย่าง
ถูกต้อง-เ นอัตโนมัติ
ทั กษะ เ นหัวใจของการวาดภาพเหมือนของบุ คคล-ให้เหมือน
จริงได้ น ไม่ใช่ทักษะในการวาดภาพ แต่เ นทักษะในการมองเห็น
ได้แก่:
การมองเห็นและห งรู้ ริมหรือขอบ
การมองเห็นและห งรู้ น ว่างและรูปทรงของ น นๆ
การมองเห็นและห งรู้ สัมพันธภาพ ของทุกองค์ประกอบ

กสมาธิด้วยการวาดภาพด้วยสมองซีกขวา 3
ฝึ
ป็
ที่
ที่
สิ่
ที่
รื่
ที่
กิ่
ซึ่
นั้
ป็
ป็
ำ
ที่
ำ
นี้
ขึ้
ซึ่
ลี่
ป็
ป็
ที่
ป็
ซึ่
ชื่
ำ
ฝึ
ยั่
ยั่
ยั่
ป็
ที่
ที่
ที่
พื้
ที่
ำ
ำ
ที่
กิ่
มื่
ฝึ
สิ่
ที่
ที่
สิ่
ฝึ
กิ่
ำ
รื่
ที่
รื่
ป็
ป็
ที่
ป็
พื้
สิ่
ที่
ที่
รื่
ที่
ป็
ป็
นิ่
นั้
ขั้
ลี่
กิ่
ป็
ชื่
ที่
ที่
อื่
ลี่
ฝึ
ที่
ำ
ซึ่
รื่
กิ่
ขั้
ป็
ที่
ที่
ที่
 สมาธินอกเบาะ

การมองเห็นและห งรู้ แสงและเงา

การมองเห็นและห งรู้ ส่วนรวม งหมด

ทักษะ นๆ เช่น การสร้างสรรค์ การใช้วัสดุอุปกรณ์ ล้วนเ น

ทักษะ ทุกคนจะพัฒนาต่อไปได้ไม่ยากเลยหลังจาก พัฒนาทักษะ
เ นหัวใจของการมองเห็น งหมด แล้ว
เหตุ ผ ล ผู้ เ ขี ย นเลื อ กการวาดภาพเหมื อ นเ นวิ ธี ก าร กสมาธิ -
นอกเบาะ เพราะการวาดภาพเหมือนเ นงาน สมองซีกซ้าย-ท ไม่ได้
โดยธรรมชาติ และเ นงาน สมองซีกขวา-ท ได้และรัก จะท -โดย
ธรรมชาติ
การวาดภาพเหมือน เ นงานถนัดของสมองซีกขวา
การมองเห็น งต่างๆตามความเ นจริง เ นงานถนัดของสติสัมป
ชัญญะ ปราศจากความเ อ

การ กการมองเห็นเ อวาดภาพเหมือนให้เหมือนจริง เ นการ ก

จะมองโดยปราศจากอารมณ์ - จิ น ตนาการและความรู้ สึ ก นึ ก คิ ด
เต็มไปด้วย-ความเ อ หากเราไม่เรียนรู้ จะ ดสมองซีกซ้าย งคิด
เ นค พูด คล้อยตามความเ อ เรามักจะมองดูภาพต้นฉบับและ
ได้ ยิ น เสี ย งพู ด อยู่ ใ นความคิ ด ว่ า ดวงตาในภาพใหญ่ - เล็ ก กลม-รี
ใบหน้ารูปกลม-รูปไข่ หน้าผากแคบ-กว้าง สวย-ไม่สวย มืด-สว่าง ด -
ขาว ฯลฯ ท ให้ ง เรามองเห็นถูกเป ยนไป ถูกตีความหมายไปตาม
มโนคติ ความโน้มเอียงและประสบการณ์ เรามักจะมองเห็น ง เรา
คาดหวังว่าจะเห็น หรือตัดสินว่าเราจะต้องได้เห็น แต่การคาดหวัง
หรือการตัดสินเหล่า นไม่ได้เ นไปอย่างมีสติพร้อม ในทางตรงกัน
ข้าม สมองของเรามักจะด เนินการไปตามความคาดหวั งและการ
ตัดสินเหล่า น แทน จะวาดภาพไปตามความเ นจริง เราก็จะวาด
ภาพไปตามความเ อ ตามความคาดหวัง ตามการตัดสินและตาม

4 กสมาธิด้วยการวาดภาพด้วยสมองซีกขวา
ที่
ฝึ
ป็
ป็
ฝึ
ำ
อื่
ที่
ที่
ที่
ที่
ำ
นั้
สิ่
สิ่
ชื่
ที่
ชื่
ยั่
ยั่
พื่
ป็
ที่
ป็
นั้
ชื่
ทั้
ำ
ที่
ชื่
ป็
ป็
ทั้
นี้
ลี่
ป็
ป็
ที่
ป็
ที่
ำ
ปิ
ป็
ที่
ป็
ฝึ
ที่
ป็
ฝึ
ำ
สิ่
ำ
ที่
ซึ่
ำ
ที่
ที่
 สมาธินอกเบาะ ดร. ชนิสา อรรถจินดา

วิตกวิจารณ์เหล่า น ท ให้การวาดภาพเหมือน-เ นไปตามความเ อ

ไม่ใช่เ นไปตามความเ นจริง

การ กสมาธิ ด้วยการ ก จะมองเห็นด้วยสมองซีกขวา เ นการ

ก จะท ให้ เ รามองเห็ น ทุ ก งทุ ก อย่ า งโดยปราศจาก-ความเ อ
ปราศจากความคาดหวัง ปราศจากการตัดสินและมองเห็นได้ตาม-
ความเ นจริง
ประสบการณ์ ทุ ก คนจะได้ จ ากการ กสมาธิ ด้ ว ยการวาดภาพ
เหมื อ น คื อ การมองโลกด้ ว ยดวงตาคู่ ใ หม่ ใช้ ส ติ สั ม ปชั ญ ญะใน
ทิศทางใหม่ ท ให้เราตระหนักได้ว่า มี งต่างๆมากมาย งสวยงาม
อย่าง เราไม่เคยมองเห็นมาก่อนเลย เราจะมองเห็นความงามในทุก
ใบหน้า ในทุกจิตวิญญาณ มาถือก เนิดเ นบุคคลตัวตน ทุกเพศ ทุก
วัย ทุกชาติภาษา
ต่อไปทุกคนจะสามารถถ่ายทอด ง มองเห็นอยู่เ องหน้าลงบน
กระดาษ และจะมีความคิดสร้างสรรค์สูง นเ อยๆในทุกแง่มุมของ
ชีวิต เราทุกคนจะสามารถน ทักษะใหม่ ไปใช้ได้มากน้อยเพียงใด
นอยูก่ ับอุปนิสัยและลักษณะจ เพาะของแต่ละคน เช่นความกระตือ
รือล้นและความอยากรู้อยากเห็น

อย่าท้อแท้และพึงตระหนักว่า
ค งห ง-ศิ ล นเอกของโลกก็ เ มต้ น จากการลากเส้ น เพี ย งเส้ น
เดียว-เท่า น

แบบ กหัด 1. ท ความรู้จักกับสมองซีกซ้ายและ

ขวา ด้วยภาพแจกัน/ใบหน้า งเ นภาพ มอง
เห็นได้สองแง่คือ ใบหน้าสองใบหน้าหันเข้าหากัน
หรือ ภาพแจกัน มีสัณฐานสมมาตร

กสมาธิด้วยการวาดภาพด้วยสมองซีกขวา 5
ฝึ
ฝึ
ขึ้
รั้
ที่
ฝึ
ฝึ
ที่
ป็
ป็
นึ่
ำ
ที่
นั้
ที่
ปิ
ที่
ำ
ที่
ำ
นั้
ฝึ
ป็
ำ
ที่
ที่
ซึ่
ำ
ำ
สิ่
ป็
ริ่
ำ
สิ่
ที่
ฝึ
ป็
ที่
สิ่
นี้
ขึ้
ที่
รื่
ป็
บื้
ป็
ซึ่
ชื่
ชื่
 สมาธินอกเบาะ

ผู้ ถนัดมือขวาให้ลอกภาพ ผู้ ถนัดมือซ้ายให้ลอกภาพ

ขณะ ลอกภาพค งแรก ให้เรียก อส่วนต่างๆไปด้วยคือ เส้นตรง

ด้านบน หน้าผาก จมูก ริม ปากบน ริม ปากล่าง คาง คอ เส้นตรง
ด้านล่าง
เ อลอกภาพเสร็จ จะได้แจกันค งใบและหน้าคนห งหน้า ให้
วาดภาพค ง เหลือด้วยตนเองโดยไม่ต้องเอ่ย อส่วนต่างๆเลย และ
พยายามวาดให้ได้ภาพแจกัน สมบูรณ์/ได้ใบหน้า สอง

ในแบบ กหัด ให้สังเกตความรู้สึกในขณะ วาดภาพค งแรกและ

ค งหลังให้ดีว่า เรารู้สึกว่ามีความแตกต่าง ความขัดแย้งสับสบหรือไม่
อย่างไร?
การลอกภาพค งแรก ให้เรียก อส่วนต่ างๆของใบหน้าตามไป
ด้วย เ นการวาดภาพด้วยสมองซีกซ้าย
การวาดภาพค งหลั ง ให้ ไ ด้ แ จกั น สมบู ร ณ์ ห รื อ ได้ ใ บหน้ า สอง
เ นการวาดภาพด้วยสมองซีกขวา

โดยปกติแล้วเรามักท กิจกรรม ใช้สมองสองซีกร่วมกัน แต่การ

ท สมาธิเ นภาวะ เราใช้สมองซีกขวาเพียงซีกเดี ยว เช่นเดี ยวกั บ
การวาดภาพ การเล่นดนตรี การเต้นร การเล่นกีฬาชนิด ใช้มีการ

6 กสมาธิด้วยการวาดภาพด้วยสมองซีกขวา
ฝึ
มื่
ป็
ที่
ำ
รึ่
ที่
ป็
ฝึ
ป็
รึ่
ที่
นี้
รึ่
รึ่
รึ่
ที่
ำ
ที่
นี้
ฝี
ที่
ที่
ชื่
ชื่
รึ่
ที่
ที่
ำ
ฝี
ที่
ชื่
ที่
นึ่
รึ่
ที่
ที่
นี้
 สมาธินอกเบาะ ดร. ชนิสา อรรถจินดา

เค อนไหว ดู เ สมื อ นจะเหนื อ มนุ ษ ย์ เ ช่ น กี ฬ ายิ ม นาสติ ก สกี

กายกรรม ฯลฯ งศิล นและนักกีฬาจะท งเหล่า ได้ดี สุดก็ต่อ
เ อระบบสมองของเขาท งานด้วยซีกขวาเพียงซีกเดียว งเ นความ
เงียบสงบ ปราศจากถ้อยค ของสมองซีกซ้าย สติสัมปชัญญะจดจ่อ
กับภาพรวมและความสมบูรณ์ มีความเ นอันห งอันเดียวกันกับ ง
ท หรือเรียกว่า ท ด้วยจิตวิญญาณก็ไม่ผิด

ขอให้ทุกคนจดจ ความรู้สึก ได้จากแบบ กหัด แจกัน/ใบหน้า

ไว้ ต่อไปเราจะท แบบ กหัด นๆ ท ให้เรารู้จักสมองซีกขวาของเรา
ได้ดี ง นไปอีก งหมายความว่าเราจะได้รู้จักภาวะของการเ น
สมาธิ-นอกเบาะได้ดี ง นไปอีกเช่นกัน

การเรียนรู้ จะมองเห็นได้ในภาวะ ใช้แต่เพียงสมองซีกขวา ไม่

ได้มีประโยชน์แต่เพียงเฉพาะการวาดภาพเท่า น แต่ยังเ ออ นวย
ให้เกิดความคิดสร้างสรรค์ในการแก้ ญหาต่างๆ และมีประโยชน์ต่อ
ชีวิตอีกหลายด้าน

กสมาธิด้วยการวาดภาพด้วยสมองซีกขวา 7
ฝึ
มื่
ำ
ลื่
ยิ่
ขึ้
ที่
ที่
ำ
ำ
ำ
ซึ่
ยิ่
ซึ่
ฝึ
ปิ
ขึ้
ำ
ำ
ที่
อื่
ที่
ที่
ปั
ำ
ป็
ฝึ
ำ
สิ่
นั้
นึ่
นี้
ซึ่
อื้
ที่
นี้
ป็
ำ
นี้
ป็
สิ่
ที่