Filipino-10

Ikaapat na Markahan – Modyul 5:

El Filibusterismo

Alamin
Ang modyul na ito ay naglalaman ng Kaligirang Pangkasaysayan ng El Filibusterismo na tutulong
sa iyong magkaroon ng pundasyon sa pag-aaral ng kabuuan ng El Filibusterismo.

Sa pagtugon ng mga gawain sa modyul na ito, magiging batayan mo ang mga kasanayan sa
Kasaysayan sa Pagsulat ng nobelang El Filibusterismo:
• Nabibigyang-kahulugan ang matatalinghagang pahayag sa pama- magitan ng pagbibigay ng
halimbawa (F10PT-IVd-e-84)
• Nasusuri ang mga kaisipang lutang sa akda (Diyos, bayan, kapwa -tao, magulang)
(F10PB -IVd – e -88)
• Naisusulat ang pagpapaliwanag ng sariling mga paniniwala at pagpapahalaga kaugnay ng mga
kaisipang namayani sa akda (F10PU -IVd - e -87)
• Natatalakay ang mga kaisipang ito: kabuluhan ng edukasyon; pamamalakad sa pamahalaan;
Kabayanihan, karuwagan, paggamit ng kapangyarihan, kapangyarihan ng salapi, kalupitan at
pagsasamantala sa kapwa, kahirapan, karapatang pantao, paglilibang, kawanggawa, paninindigan
sa sariling prinsipyo, at iba pa (F10PB -IVd - e -89)
• Naipahahayag ang sariling paniniwala at pagpapahalaga gamit ang angkop na mga salitang
hudyat sa paghahayag ng saloobin/ damdamin (F10WG -IVd - e -80)
Pagkatapos mg aralin, ang mag-aaral ay inaasahang:
 Natutukoy ang kaisipang masasalamin at natatalakay kung ano ang pananaw at
nararamdaman hinggil dito sa pamamagitan ng pagsagot sa gawain o graphic organizer.
 Nakakasulat at nakapagpahayag ng sariling paniniwala at pagpapahalagang kaugnay nito
sa pamamagitan ng pagsagot ng mga tanong.
 Naipahahayag ang sariling paniniwala at pagpapahalaga sa pamamagitan ng pagsulat ng
sanaynay gamit ang angkop na mga salitang hudyat sa paghahayag ng saloobin/
damdamin.

Batid kong ang lahat ng ito ay kaya mo at handa ka nang magsimula.

Tara, simulan na natin!

GAWAIN 1: ITALA MO!

Panuto: Iguhit at itala mo sa larawan ng blankong sertipiko ang mga kapakinabangan o
magandang naidudulot kapag ang isang tao ay may pinag-aralan. Isulat ito sa isang buong papel.

Ang galing mo, tiyak akong hindi ka nahirapan at ito’y iyong napag-tagumpayan.
Tara, pumunta naman tayo sa iyong susunod na gawain!
 GAWAIN 2: BUOIN MO AKO!
PANUTO: Gamit ang mga clue, hulaan ang mga larawan. Pagkatapos, bumuo ng isang
pangungusap o isang kasabihan sa pamamagitan ng paggamit ng mga naisagot na mga salita.
Isulat sa papel ang sagot ng mga larawan at isang pangungusap o dikaya’y kasabihan.

___K__Y
__

1.

__I_I__N

2.

__N__T_

3.

__L__A_
N

4.

PA_ _ _ A _ _
G_

5.

PANGUNGUSAP/KASABIHAN:

Mga gabay na tanong:

1. Ano ang napansin mo sa mga salitang naayos?
2. Bakit mahalaga ang pagkakaroon ng edukasyon at bukas na isipan? Ipaliwanag.
3. Paano ito makatutulong sa pagkakamit ng inaasam-asam na kalayaan at pagbabago?
 Kabanata 11-18 ng
Aralin 5
El Filibusterismo

Paghahawan ng Sagabal!
Panuto: Basahin at tingnan ng maigi ang mga matatayog na salita at ang kahulugan nito dahil ito’y
magsisilbing gabay mo upang lubusang maintindihan ang babasahing teksto tungkol sa Kabanata
11-18 ng El Filibusterismo.

TALASALITAAN
Pulong- miting
Palaisipan- malaking suliranin/malaking isipin
Bantog- kilala/sikat
Magyakag- humikayat
Kimika at Pisika- Chemistry at Physics (asignatura)
Mapahihinuhod- mapasang-ayon/mapahintulot
Sinasangguni- kinukonsulta
Panlulumo- panghihina/pagkalungkot
Naninimdim- nalulungkot
Napahinuhod- pu,ayag/sumag-ayon
Masilayan- makita
Kadayaan – panlilinlang/pandaraya

Pagkamulat ng Isipan at Paglulunsad ng Pagbabago

(MGA KABANATA 11-18)

Kabanata 11: LOS BAÑOS

BUOD NG KABANATA
Sa isang malaparaisong lugar så Los Baños ay nagtipon-tipon ang Kapitan-heneral, si Simoun,
Don Custodio, Ben Zayb, mga prayle, at iba pang kawani at opisyal ng pamahalaan. Pinag-usapan
nila ang mahahalagang bagay-- paglipat at pagtatanggal sa mga posisyon ng mga namumuno sa
bayan; pagpapasa ng mga panukala; at iba pang usapin para sa bansa habang naglalaro ng
baraha. Ang pinakahuli nilang pinagtalunan ay ang kahilingan ng mga mag-aaral tungkol sa
pagtuturo ng wikang Kastila. Magkakaibang mga pananaw at paniniwala ang magpalit-palitan sa
mga taong kabilang sa pulong. Sa kabanatang ito masasalamin ang paraan ng pamumuno ng
Kapitan-heneral at kung paano siya makitungo sa kanyang mga nasasakupan.

Kabanata 12: SI PLACIDO PENITENTE

BUOD NG KABANATA
Palaisipan sa magulang at kababayan ni Placido Penitente ang kanyang pasiyang huminto sa pag-
aaral. Hindi basta-bastang estudyante si Placido. Matalino at bantog siya sa paaralan ni Padre
Valerio. Wala siyang bisyo at kasintahan na maaaring magyakag sa kanya ng kasal. Isa sa mga
kaklase niya ay si Juanito Pelaez. Siya ang sumubok sa pasensiya ni Placido bilang mag-aaral. Si
Placido ang tanungan niya tungkol leksiyong pinag-aralan sa klase. Sa akda ay mababasa ang
ilang mga tagpo sa kanilang paaralan at gayundin ang iba't ibang uri ng mag-aaral dito.
Kabanata 13: ANG KLASE SA PISIKA
BUOD NG KABANATA
Isang propesor sa Kimika at Pisika si Padre Millon. Ito ay isang araling nangangailangan ng
praktikal na pagtuturo at mga pagsasanay sa kaalaman para sa pagsubok sa panlaboratoryo.
Hindi karaniwang silid-aralan ng Kimika at Pisika ang makikita sa kanyang silid-aralan. Wala itong
larawan o anumang kagamitang pang-agham o iba pang gamit-pampagtuturong kakailanganin ng
mga mag-aaral upang higit na matuto at mapakinabangan nila ang aralin. Hindi naman hinanap ng
mga mag-aaral ang mga kagamitang ito dahil tinanggap lamang nila ang anumang paraan ng guro
sa pagtuturo. Makikilala rito ang iba't ibang uri ng mag-aaral sa pagharap nila sa kakaibang
sistema ng edukasyon na ipinakilala ni Padre Millon.

Kabanata 14: ANG TIRAHAN NG MAG-AARAL

BUOD NG KABANATA
Nagsama-sama ang makabagong mag-aaral sa tahanan ni Makaraig. Dito sila nagpahayag ng
kani-kanilang damdamin sa kalalabasan ng kanilang kahilingan sa pag-aaral ng wikang Kastila.
Mauunawaang magkakaiba ang pananaw ng mga kabataan sa pagbubukas ng akademya kung
kaya nag- isip sila ng iba't ibang paraan kung paano nila mapahihinuhod ang mga nasa
katungkulan na pagbigyan ang kanilang kahilingan. Matututuhan din dito ang buhay ng mga
estudyante noon at kung paano ang mabuhay sa panahong iyon. Mabubuksan ang kaisipan ng
mga mag-aaral tungkol sa pamamahala ng mga prayle sa paaralan.

Kabanata 15: SI GINOONG PASTA

BUOD NG KABANATA
Isang bantog na manananggol si Ginoong Pasta. Siya ang sinasangguni ng matataas na tao
tungkol sa mahahalagang pasiya kaya lumapit si Isagani sa kanya upang magpatulong kung
paano makukumbinsi ang mga nasa katungkulan na pagbigyan ang kanilang kahilingan.
Naging seryoso ang naging pag-uusap nina Isagani at Ginoong Pasta. Sinikap ni Isaganing
maipaliwanag nang maayos sa nakatatandang abogado ang kanyang pakay sa pag-asang
sasang-ayon siya sa kanilang plano. Ngunit siya ay nabigo. Mas minabuti ni Ginoong Pasta na
manahimik at ipaunawa sa binata na ang pamahalaan ang higit na nakaaalam kung ano ang
makabubuti sa mga mamamayang nasasakupan nito. Ang mga pananaw na ito ay labis na
nakapagdulot ng panlulumo sa binata at sila'y naghiwalay na kapwa naninimdim.

Kabanata 16: MGA KAPIGHATIAN NG ISANG INTSIK

BUOD NG KABANATA
Nagdaos ng isang handaan si Quiroga na isang Intsik na negosyante. Ang handaang ito ay
dinaluhan ng mga kilalang tao tulad ng mga prayle, mayayaman, may mga katungkulan sa
lipunan, mangangalakal, at maging ng mga tagatangkilik ng kanilang negosyo. Dumalo rin sa
handaan si Simoun na lubos na hinahangaan ni Quiroga. Mataas ang pagpapahalaga ni Quiroga
kay Simoun hindi lamang dahil sa lubha itong mayaman kundi dahil sa pagiging malapit nito sa
Kapitan- heneral. Nagkaroon ng pagkakataong makapag-usap ng sarilinan ang dalawa at
natalakay nila ang mga dahilan ng pagkalugi ni Quiroga sa negosyo. Nag- alok si Simoun ng
tulong kay Quiroga na siya na ang magpapahiram ng pera sa mga opisyal at maniningil sa mga
taong may pagkakautang sa kanya. Nakumbinsi rin ni Simoun ang negosyante na tulungan siyang
mailabas sa pier ang ilang kahong punô ng armas na dumating nang gabing iyon. Takot man si
Quiroga ay napahinuhod pa rin ito dahil sa paniniwalang kikita siya mula rito gaya ng ipinangako
sa kanya ni Simoun.

KABANATA 17: ANG PERYA SA QUIAPO

BUOD NG KABANATA
Nailarawang mabuti rito ang perya sa Maynila-- masaya dahil sa tugtugan at awitan; maraming
makukulay at magagandang bagay na paninda; at naggagandahang mga babae. Naglabasan din
 ang mga kabinataan at karamihan ng taumbayan upang maglibang. Higit pang nakikilala rito ang
mga katangian ng mga prayle kapag nakakikita ng magagandang binibini lalo na nang masilayan
nila si Paulita Gomez.

Kabanata 18: ANG KADAYAAN

BUOD NG KABANATA
Husay ng isip, bilis ng kamay, at galing ng kagamitan ang nakapagpamangha sa mga tao sa
palabas ni Ginoong Leeds. Isa sa lubhang naapektuhan dito ay si Padre Salvi na napatunayan
ang kanyang kinalaman sa kasawian sa buhay ni Ibarra. Mahusay na naitago ni Ginoong Leeds
ang lihim ng kanyang "kadayaan”.

KUNG GUSTO MO LALO PANG MAINTINDIHAN ANG BAWAT KABANATA,

MAGLALAGAY AKO NG NG LINK UPANG IYONG BASAHIN. SIGURADUHING BISITAHIN
AT BASAHIN. https://www.slideshare.net/slideshow/elfilibusterismo-kabanata-139-buod-at-
talasalitaan/267009145?
fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTAAAR3Vd4evQsnqSvpP5N_6DNw803lSHeZ6w4e8Lf5OqzIbpm
7entQJg9OT11Y_aem_AZ9QumlFsS6WBmlrxO23sK9cJ8Cy4NlFevWLgc5alYJ5WY2E-
vNTeZywUid8aUnCZS_17JNe_1UnAH1ry1gHcNb9

KARAGDAGANG ARALIN:

Paraan ng Pagpapahayag ng Emosyon o Damdamin

1. Mga Pangungusap na Padamdam Ito ay mga pangungusap na nagpapahayag ng matinding

damdamin o omneyon. Ginagamitan ito ng tandang padamıdan (!)
Halimbawa:
1. Naku po! hindi ko maaalim na patayin ang inosenteng sanggol na ito.
2. Ang sakit malamang ang sariling anak ang pumaslang sa ama!

2. Malikling Sambitla Ito ay mga sambitlang isahin o dadalawahing pantig na nagpapahayag ng

matinding damdamin.
Halimbawa:
1. Aray! Nasugatan ako ng patalim
2. Wow! Ang bango ng ulam nalin ngayon.

3. Mga Pangungusap na Nagsasaad ng Tiyak na Damdamin o Emosyon ng Isang Tao

Ito'y mga pangungusap na pasalaysay kaya hindi nagsasaad ng matinding damdamin, ngunit ito
ay nagpapakita ng tiyak na damdamin o emosyon.
Halimbawa:
Pagkatuwa: Napakasayang isipin na may isang bata na namang isinilang sa mundo.
Pagtataka: Hindi ko lubos maisip kung bakit ipatatapon ng isang magulang ang isang walang
kamalay-malay na sanggol.
Pagkalungkut: Masakit isiping ang mag-ama ay ang nagharap sa isang pagtutunggali.
Pagkagalit. Hindi dapat kinikitil ang buhay ng isang sanggol.
Pasang-ayon: Tama ang naging desisyon ng pastor na hindi patayin ang bata.
Pagpapasalamat. Mabuti na lamang at nakapag-isip ang pastol
Pag-asa: Naku, sana nga'y makapasa ka na!

4. Mga Pangungusap na Nagpapahiwatig ng Damdamin sa Hindi Tuwirang Paraan

 Ito ay mga pangungusap na gumagamit ng matatalinghagang salita sa halip na tuwirang.
Halimbawa:
Kumukulo ang dugo ko kapag naisip ko ang mga magulang na pinababayaan ang mga anak. (Ibig
sabihin ng kumukulo ang dugo ay galit na galit.)

GAWAIN 3: Tukuyin Natin!

PAGSASANAY
A.
Panuto: Suriing mabuti ang bawat pahayag. Tukuyin kung ano ang kaisipang lutang dito. Sa loob
ng kahon ay isulat ang titik D kung tungkol sa pagmamahal sa Diyos; B kung tungkol sa bayan; KT
kung sa kapwa-tao; o M kung sa magulang o kapamilya. Isulat sa isang buong papel.
_____ 1. "Kapitan, ang anak pong dalaga ni Kabesang Tales ay muling naparito upang hilinging
mapalaya ang kanyang nuno. Ikatlong araw na ngayong siya'y naparito," dagdag ng kawani.
_____ 2. Binuksan ni Makaraig ang kanyang tahanan sa kapwa niya mag-aaral.
_____ 3. "Nais kong linisin ang bayan at wasakin ang binhi ng masasama," wika ni Simoun.
_____ 4. "Ang mga tulisan ang mga pinakamatapat na mamamayan sa buong bayan dahil
nagpapakapagod sila sa araw-araw nilang pagkain," ang pagtatanggol ni Simoun.
_____ 5. Nahabag ang Mataas na Kawani sa sinapit ng guro na matapos humingi ng tulong ay
inalisan pa ng hanapbuhay

B.
Panuto: Bigyang-kahulugan ang mga matalinghagang salitang nakasulat nang pahilis sa mga
pahayag at gamitin ito sa isang sariling pangungusap bilang pagbibigay-linaw at halimbawa.

1. Si Padre Camorra ay nasa ikapitong langit nang masilayan ang mga dalaga.
KAHULUGAN:
PANGUNGUSAP:
2. Nagsunog ng kilay si Placido kaya matataas ang kanyang marka.
KAHULUGAN:
PANGUNGUSAP:
3. Nagtaingang-kawali si Don Custodio kaya ibinasura niya ang
panukala.
KAHULUGAN:
PANGUNGUSAP:
4. Sumabog ang dibdib ni Placido sa panlalait ni Padre Millon.
KAHULUGAN:
PANGUNGUSAP:
5. Ang bawat puting buhok ko ay magiging tinik sa aking ulo na di dapat ipagmalaki.
KAHULUGAN:
PANGUNGUSAP:

GAWAIN 4: PAGTATAYA
GAWAIN 4: TUKUYIN MO!
Panuto: Basahin ang mga pahayag na hinango sa mga kabanatang binasa. Tukuyin ang
kaisipang masasalamin sa bawat isa at talakayin kung ano ang iyong pananaw at nararamdaman
hinggil dito. Isulat ang iyong sagot sa papel at graphic organizer na makikita sa ibaba.
 MGA KAISIPAN
kabuluhan ng pamamalakad sa kabayanihan
edukasyon pamahalaan
karuwagan paggamit ng kapangyarihan ng
kapangyarihan salapi
karapatang pantao kawanggawa paninindigan sa
sariling prinsipyo

Pahayag Kaisipan Pananaw at

Nararamdaman
Paminsan-minsan ay may mga
pinakikitang kagamitang pang-
agham pero hanggang tingin
lamang. Hindi puwedeng
hawakan. Minsan sa isang
buong panahon ng pag-aaral,
isinasama ng propesor ang
kanyang mga mag-aaral sa
misteryosong laboratoryo at
ipinakikita sa di kalayuan ang
ilang mga kagamitang pang-
agham.
"Ngunit hindi dapat matuto ng
Kastila ang mga Indio, hindi ba
ninyo naiisip?" pahayag ni
Padre Camorra. "Hindi nila ito
kailangang matutuhan dahil
kapag ito'y nangyari
magsisimula silang
makipagtalo sa atin na hindi
nila marapat gawin. Ang dapat
lamang nilang gawin ay
magbuwis at sumunod."
Hindi lumagda si Placido sa
pinapipirmahan sa kanya.
Naalala niya ang tagapangulo
sa kanilang bayan na pumirma
nang hindi binabasa ang isang
dokumento at dahil doon ay
nabilanggo at napatapon.
“Ang pamahalaan ay
gumagawa para sa kabutihan
ng mga tao upang
maisakatuparan ang kanilang
layunin, dapat nilang sundin
ang kahilingan ng mga
mamamayan na mas
nakaaalam ng kanilang
pangangailangan."
"Kung walang Pilipinong
maglalakas-loob tanggapin
ang hamon, ako, si Sandoval
 sa ngalan ng Espanya, ang
tatanggap ng hamon.”
"Nagkataon namang kailangan
ko na ang siyam na libo pero
dahil ayaw kong bumagsak
ang iyong kalakal ay
Pagbibigyan kita, kung
pagbibigyan mo rin ang aking
kahilingan."
"Laging ipinapayo ng aking tiyo
na isipin ko ang aking kapwa
na katulad ng aking Sarili, ang
sabi ni Isagani. "Hindi ako
Pumunta rito para sa aking
sarili kung hindi para sa iba na
nangangailangan ng aking
tulong.”
Ang Kapitan-heneral ay may
kasama pang banda ng
musiko, mga kawani, matataas
na tao, at mga prayle sa
simpleng pangangaso lamang.

GAWAIN 5: IPAHAYAG AT ISULAT MO!

Panuto: Mula sa mga pahayag na nakatala sa loob ng kahon ay ipahayag ang iyong sariling
paniniwala at pagpapahalagang kaugnay nito sa pamamagitan ng pagsagot sa sumusunod na
mga tanong. Tiyakin na sa bawat tanong ay nagpapaloob ang iyong sagot sa loob ng 3-5 na
pangungusap. Isulat ito sa isang buong papel.

Isa sa mga pangunahing kaisipang binigyang-pansin ni Rizal sa mga kabanatang iyong binasa ay
ang kahalagahan ng edukasyon upang ang inaasam-asam na pagbabago para sa mga Indio ay
makamit. Sa ibaba ay mababasa ang dahilan kung bakit ayaw ng mga prayle na matuto ang mga
Indio ng wikang Kastila.

"Ngunit hindi dapat matuto ng Kastila ang mga Indio, hindi ba ninyo
naiisip?" pahayag ni Padre Camorra. "Hindi nila ito kailangang
matutuhan dahil kapag ito'y nangyari magsisimula silang makipagtalo sa
atin na hindi nila marapat gawin. Ang dapat lamang nilang gawin ay
magbuwis at sumunod."
1. Naniniwala ka bang ang edukasyon ay matibay na sandata o kalasag upang makamit ng isang
tao o bansa ang inaasam-asam na pagbabago? Bakit?
2. Paano nakatutulong ang pagkakaroon ng bukás na isipan at wastong edukasyon upang ang
isang tao o bansa ay manatiling malaya sa kapangyarihang maaaring umalipin sa kanya o dito?
3. Bilang kabataan, paano mo pinahahalagahan ang edukasyong iyong tinatamasa sa
kasalukuyan? Sa iyong palagay, paano kaya ito makatutulong sa iyo upang makamit ang iyong
mga hangarin sa buhay?

KARAGDAGANG GAWAIN: ISULAT MO!

Panuto: Sumulat ng sanaysay na naglalaman ng panimula, katawan, at wakas. Siguraduhing
nagpapaloob ng 3-5 na talata (paragraph) ang iyong sanaysay. Iwasang kumopya sa internet at
maging sa iyong kaklase. Isulat ito sa isang buong papel.
 Ang mga pagsasanay sa araling ito mula sa Simulan Natin hanggang sa Pag-uugnay sa
Kasalukuyan ay kakikitaan ng pagtalakay tungkol sa mga kaisipan o mga isyung panlipunan na
nangyayari pa rin hanggang sa kasalukuyan. Ito ay patunay lamang na ang nobelang El
Filibusterismo ay isang klasiko o walang kamatayan. Upang lalong mabigyang-buhay ang mga
kaisipang nabanggit sa akdang naganap ilang daang taon na ang nakaraan, ay sumulat ka ng
sanaysay na naglalaman ng ilang isyung nabanggit o nakuha sa kabanatang ito na
mapatutunayang makatotohanan pa rin hanggang sa kasalukuyan. Sa pagsulat nito ay ipahayag
ang iyong sariling paniniwala at pagpapahalaga tungkol sa isyu gamit ang angkop na mga salitang
hudyat sa pagpapahayag ng saloobin o damdamin.

Gawing gabay ang pamantayan na makikita sa ibaba.

Pamantayan sa Pagsulat ng Puntos
Sanaysay
Malinaw at may kaisahan ang mga 5
talatang nasulat
Naipakita ang pagkamakatotohanan 5
ng isyu o kaisipang nabanggit sa
akda sa kasalukuyan
Nakabuo ng hindi babasa sa tatlong 5
talata
Nakagamit ng mga salitang hudyat sa 5
pagpapahayag ng
saloobin/damdamin
Kabuoang Puntos 20
5- Napakahusay 2- Di gaanong Mahusay
4- Mahusay 1- Maraming Kakulangan
3- Katamtaman

Magaling! Mahusay mong naisagawa ang inaasahang pagganap. Patunay ito na naunawaan
mo ang kabuuan ng ating aralin.

Sanggunian

Aklat:
Ikalawang Edisyon: Pinagyamang Pluma 10 (Wika at Panitikan para sa Mataas na Paaralan)

WebsaytKawing:
https://www.slideshare.net/slideshow/elfilibusterismo-kabanata-139-buod-at-talasalitaan/267009145?
fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTAAAR3Vd4evQsnqSvpP5N_6DNw803lSHeZ6w4e8Lf5OqzIbpm7entQJ
g9OT11Y_aem_AZ9QumlFsS6WBmlrxO23sK9cJ8Cy4NlFevWLgc5alYJ5WY2E-
vNTeZywUid8aUnCZS_17JNe_1UnAH1ry1gHcNb9
 Para sa mga katanungan o puna, o sumulat sa:

Facebook:
Mrs. Jean P. Catarata
Ms. Bernadette D. Galanza

Email address: bernadettegalanza16@gmail.com