M Pension Rule 1953

Deveg¬eÀceefCekeÀe
efve³ece ¬eÀ. JeCe&ve He=ÿ ¬eÀ.

1. efMe<e&keÀ. 1
2. Hee$elee. 1
3. keÀesCeleerner veeskeÀjer JeieUC³eeme ceneveiejHeeefuekeÀe me#ece Deens. 1
4. DebceueyepeeJeCeer®eer / ÒeYeeJee®eer leejerKe. 2
4De. DeeqiveMeecekeÀ oueeleerue keÀce&®eeN³eebvee efveJe[ keÀjC³ee®ee nkeÌkeÀ 4
4ye. DebMeoe³eer YeefJe<³e efveJee&n efveOeerme DebMeoeve (Jeie&Ceer)
keÀjCeeN³eebvee efveJe[ keÀjC³ee®ee nkeÌkeÀ. 4
4keÀ. megOeeefjle kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve ³eespevee (1965) Keeueer
keÀce&®eeN³eebvee efveJe[ keÀjC³ee®ee nkeÌkeÀ. 5
4[ efo. 1-1-67 jespeer keÀe³ece DemeCeeN³ee keÀce&®eeN³eebvee megOeeefjle kegÀìgyb e
efveJe=efÊeJeslevele ³eespevee (1965) Keeueer efveJe[ keÀjC³ee®ee nkeÌkeÀ. 5
4F. efo. 1-10-68 jespeer keÀe³ece DemeCeeN³ee keÀce&®eeN³eebvee megOeeefjle
kegÀìgyb e efveJe=eÊf eJesleve ³eespevee (1965) Keeueer efveJe[ keÀjC³ee®ee nkeÌkeÀ 7
4HeÀ. keÀce&®eeN³ee®³ee kegÀìgbyeeuee efveJe[ keÀjC³ee®ee nkeÌkeÀ 8
4ie. efo. 1-4-1972 jespeer keÀe³ece DemeCeeN³ee keÀce&®eeN³eebvee megOeeefjle
kegÀìgyb e efveJe=eÊf eJesleve ³eespevee (1965) DevJe³es efveJe[ keÀjC³ee®ee nkeÌkeÀ 9
4n. DebMeoe³eer YeefJe<³e efveJee&n efveOeerme DebMeoeve (Jeie&Ceer) osCeeN³ee,
efo. 1-4-1975 jespeer keÀe³ece Demeuesu³ee keÀce&®eeN³eebvee efveJe[
keÀjC³ee®ee nkeÌkeÀ 9
4pe. DebMeoe³eer YeefJe<³e efveJee&n efveOeerme DebMeoeve (Jeie&Ceer) osC³eeN³ee keÀe³ece
keÀce&®eeN³eebvee efveJe[ keÀjC³ee®ee nkeÌkeÀ. 9
4keÀ. DebMeoe³eer YeefJe<³e efveJee&n efveOeerme DebMeoeve (Jeie&Ceer) keÀjCeeN³ee,
efo. 31-3-1979 jespeer keÀe³ece Demeuesu³ee keÀce&®eeN³eebvee
efveJe[ keÀjC³ee®ee nkeÌkeÀ 11
efveJe=efÊe Jesleve-11116 (ce-2)
4ue. ceneveiejHeeefuekeÀe ce=le keÀce&®eeN³eeb®³ee kegÀìgyb eeuee efveJe[ keÀjC³ee®ee nkeÌkeÀ 11
4Sce. ö,,ö 12
5. J³eeK³ee. 12
5De. SKeeÐee yeskeÀe³eosMeerj mebHeeceO³es Yeeie IesCes. 19
6. DeLe& ueeJeC³ee®ee DeefOekeÀej. 19
7. DeefOekeÀejeb®es Òel³ee³eespeve. 19
8. JewÐekeÀer³e ceb[U. 19
8De. efveJe=efÊeJeslevee®eer ÒekeÀjCes efvekeÀeueele keÀe{C³eemeeþer He×le. 19
efJeYeeie oesve - meJe&meeOeejCe Deìer
9. efveJe=Êeer Jesleve cebpetj keÀjCeeje me#ece ÒeeefOekeÀejer. 20
10. efJeMes<e ÒekeÀjCeebceO³es efveJe=efÊeJesleve cebpetj keÀjC³ee®es DeefOekeÀej
ceneveiejHeeefuekesÀuee Deensle. 20
11. pes ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer iewjJele&CegkeÀercegUs veeskeÀjerceOetve mesJeeefveJe=Êe
Peeues Demeleerue, les efveJe=efÊeJesleveeme Hee$e veenerle. 20
12. HejkeÀer³e (HeÀe@jerve) veeskeÀjerceO³es Demeleevee, efve³eleJe³eesceeveeHetJeea
veeskeÀjerceOetve mesJeeefveJe=Êe Peeu³ee®es efveJe=ÊeerJesleve efceUCeej veener. 21
13. efveJe=efÊeJesleve keÀceer keÀjCes. 21
14De efveJe=efÊeJesleve efceUC³eekeÀefjlee ®eebieueer JeeieCetkeÀ DeefYeÒesle Deens. 21
14ye veeskeÀjerceOeerue Keb[ #eceeefHele keÀjC³eeyeeyele 22
15. veeskeÀjerceOeerue (keÀeueeJeOeer®eer) keÀcelejlee #eceeefHele keÀjCes. 24
15De. Den&keÀejer veeskeÀjerceOeerue Keb[. 24
16. efveJe=efÊeJesleveemeeþer jerlemej Depe&. 25
17. Keeles ÒecegKeebveer Depee&®ee vecegvee YejCes. 25
17De. veeskeÀjermebyebOeer®es efve³eefcele mesJee DeefYeuesKe (mee|Jnme jskeÀe@[&)
GHeueyOe vemeleerue lej uesKeer efveJesove mJeerkeÀejCes. 26
18. ÒecegKe uesKeeHeeue ³eeb®³eekeÀ[s Depe& HeeþefJeCes. 27
19. DemeveLe&lee efveJe=efÊeJeslevee®³ee Depee&yejesyej JewÐekeÀer³e ÒeceeCeHe$e
DeeOeej cnCetve Demeues Heeefnpes. 27
20. JewÐekeÀer³e ÒeceeCeHe$ee®es ÒeHe$e. 27
21. pesJne SKeeoe ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer Mem$eef¬eÀ³ee keÀªve
IesC³ee®es veekeÀejlees lesJne. 29
22. DemeceLe&lesyeÎue JewÐekeÀer³e ÒeceeCeHe$e osCes. 30
23. peKece eEkeÀJee Fpee efveJe=efÊeJeslevee®³ee yeeyeleerle ®eewkeÀMeer. 30
24. kegÀìgbye efveJe=efÊeJeslevee®³ee yeeyeleerle ®eewkeÀMeer. 30
25. Deveg%es³e Demeuesues efveJe=efÊeJesleve osC³eeyeoÎue ÒecegKe uesKeeHeeue
³eebveer oeKeuee osCes. 31
26. peemle efouesues Hewmes Jemetue keÀjlee ³esleerue. 31
27. GHeoeve ns SkeÀ jkeÀceer efoues Heeefnpes. 31
28. efveJe=efÊeJesleve ns ojcene efoues Heeefnpes. 31
29. p³ee JesUsuee efveJe=efÊeJesleve Iesleues peele veener lesJne. 32
30. keÀe³eosMeerj Jeejmeoejebvee efveJe=efÊeJeslevee®es Hewmes osCes. 32
31. keÀe³eosMeerj DeefOekeÀej He$e meeoj keÀjCes. 33
efJeYeeie leerve - efveJe=efÊeJeslevee®es ÒekeÀej
32. efveJe=efÊeJeslevee®es ÒekeÀej. 34

efJeYeeie ®eej - efJeMes<e Deìer
33. efve³elemesJeeJeOeer efveJe=eÊf eJesleveeefJe<e³eer. 36
34. HetCe&mesJee efveJe=eÊf eJesleveeefJe<e³eer 36
35. DemeceLe&lee efveJe=eÊf eJesleveeefJe<e³eer. 36
36. p³eebvee veeskeÀjerceOetve keÀe{tve ìekeÀC³eele Deeuesues Deens DeMeeb®³ee
yeeyeleerle DemeceLe&lee efveJe=efÊeJesleve veener. 37
37. pej keÀce&®eeN³eeb®³ee Deefve³eefcele meJe³eeRcegUs Jeiewjs DemeceLe&lee Demesue
lej DemeceLe&lee efveJe=efÊeJesleve efceUCeej veener. 37
38. YejHeeF& efveJe=efÊeJesleveeefJe<e³eer. 37
39. pej Fpee ner iebYeerj mJe©Hee®eer Demesue lej®e peKece efveJe=efÊeJesleve. 38
40. peKece efveJe=lefÊeJesleve ns n³eeleYej DemeCeej veener. 38
41. peKece efveJe=efÊeJesleve kesÀJne oslee ³esF&ue. 38
42. ogKeeHeleercegUs pej keÀe³ece mJe©Hee®eer DemeceLe&lee Deeueer Demesue lej
l³eeyeeyeleerle efveJe=efÊeJesleve. 38
43. DevegkebÀHee efveJe=eÊf eJesleveeefJe<e³eer 39
44. kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleveeefJe<e³eer 39
45. kegÀìbye efveJe=efÊeJesleveeefJe<e³eer®³ee Deìer-ceneveiejHeeefuekeÀe þjJeerue. 39
45De Keel³eebleie&le/v³eeef³ekeÀ keÀe³e&Jeener ®eeuet Demeleebvee ÐeeJe³ee®es leelHegjles
efveJe=eÊf eJesleve. 39
efJeYeeie Hee®e - efveJe=efÊeJeslevee®eer jkeÌkeÀce
46. Jesleve DeeefCe veeskeÀjer ³ee ieesäer ue#eele IesTve efveJe=efÊeJesleve
þjefJeC³eele ³esF&ue. 41
47. 5 veJ³ee HewMee®³ee peJeU®³ee HeìeRceO³es efveJe=efÊeJeslevee®ee efnMesye kesÀuee
peeF&ue. 41
48. efve³elemesJeeJeOeer efveJe=efÊeJesleve, DemeceLe&lee efveJe=efÊeJesleve, YejHeeF&
efveJe=efÊeJesleve ³ee yeeyele®eer jkeÌkeÀce. 42
49. YejHeeF& efveJe=efÊeJesleveeme Hee$e DemeCeeje keÀce&®eejer pesJne ogmejs Heo
eqmJekeÀejlees lesJne. 43
50. JeieUC³eele Deeuee. 43
51. peKece eEkeÀJee Fpee efveJe=efÊeJeslevee®eer jkeÌkeÀce 43
52. DemeceLe&lee-GHeoeve ns efveJe=efÊeJesleveemeeþer kesÀJne yeouelee ³esF&ue. 44
53. keÀeceieej YejHeeF& DeefOeefve³ece, 1923 efpeLes ueeiet neslees. 44
54. DevegkebÀHee efveJe=efÊeJeslevee®eer j¬eÀce. 44
55. kegÀìgbye efveJe=efÊeJeslevee®eer jkeÌkeÀce 45
55De. GHeoevee®³ee DeefOeoeveeme Peeuesu³ee efJeuebyee yeeyele ÐeeJe³ee®es J³eepe 45
55ye. ceeefmekeÀ efveJe=efÊeJeslevee®³ee DeefOeoeveeme Peeuesu³ee efJeuebyee yeeyele 47
ÐeeJe³ee®es J³eepe
56. efveJe=efÊeJesleveeceO³es nbieeceer Jee{. 48
efJeYeeie mene - ce=l³et efve mesJeeefveJe=efÊe GHeoeve
57. ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=Êeer GHeoeve ¿ee mebyebOeer®³ee Deìer Je jkeÌkeÀce 49
58. ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=Êeer GHeoeve ³eemeeþer veeceefveoxMeve keÀjCes 52
58De. efveJe=efÊeJeslevee®³ee n³eeleYej®³ee LekeÀyeekeÀermeeþer veeceefveoxMeve 55
efJeYeeie meele-kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve
59. kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleveemebyebOeer®³ee Deìer DeeefCe jkeÌkeÀce 57
efJeYeeie Deeþ - efveJe=efÊeJeslevee®es Hewmes osCes
60. efveJe=efÊeJesleve keÀesCel³ee leejKesHeemetve megª nesles. 62
61. peKece Fl³eeoer efveJe=efÊeJesleve keÀesCel³ee leejKesHeemetve megª nesles. 62
62. keÀesCel³ee leejKesHe³e¥le efveJe=efÊeJesleve osCes. 62
63. ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee keÀes<eeieejele efveJe=efÊeJesleve efoues Heeefnpes. 63
64. SKeeÐee Jes[îee Fmeceeme ÐeeJe³ee®eer jkeÌkeÀce. 63
efJeYeeie veT - DebMejeMeerkeÀjCe keÀjCes
65. me#ece ÒeeefOekeÀejer DebMejeefMekeÀjCe cebpetj keÀjerue. 64
66. DebMejeefMekeÀjCe keÀjC³eemebyebOeer®ee Depe& efJeefnle ÒeHe$eeceO³es Demeuee Heeefnpes. 65
67. HetCe& keÀjeJe³ee®³ee Deìer. 66
67De. efve³eleJe³eesceeveevegmeej eEkeÀJee 58 Je<ex Je³e HetCe& kesÀu³eeveblej
mesJeeefveJe=Êe Peeu³ee®³ee leejKesHeemetve SkeÀ Je<ee&®³ee Deele
efveJe=efÊeJeslevee®es DebMejeefMekeÀjCe. 66
68. ÐeeJe³ee®³ee þeskeÀ jkeÀcesmebyebOeer Depe&oejeuee keÀUefJeues Heeefnpes. 68
69. ÐeeJe³ee®³ee þeskeÀ jkeÀces®ee efnMesye. 70
69De. DebMejeMeerkeÀjCeecegUs efveJe=efÊeJesleveele nesCeejer keÀHeele ÒeYeeJee®ee efoveebkeÀ 70
70. JewÐekeÀer³e leHeemeCeer 70
71. ce=l³et GodYeJeu³eeme DebMejeefMele jkeÌkeÀce keÀe³eoseMf ej Jeejmeoejebvee osCes. 73
72. DebMejeefMekeÀjCe jÎ keÀjlee ³essCeej veener. 73
72De. DebMejeMeerkeÀjCee®eer HegvemLee&Hevee 73
efJeYeeie one - DeeqiveMeecekeÀ oue keÀce&®eejer
73. ³ee efJeYeeieeeleerue efve³ece ns DeeqiveMeecekeÀ oueeleerue keÀce&®eeN³eebvee
ueeiet Deensle. 74
74. DeeqiveMeecekeÀ oue Meu³eef®eefkeÀlmekeÀ ³eeb®³eekeÀ[tve JewÐekeÀer³e ÒeceeCeHe$e
Ieslee ³esF&ue. 74
75. 20 Je<ee&®³ee veeskeÀjerveblej efceUCeejs HetCe& mesJee efveJe=efÊeJesleve. 74
76. efve³elemesJeeJeOeer efveJe=efÊeJesleve, DemeceLe&lee DeeefCe YejHeeF&
efveJe=efÊeJesleve ³eeb®³ee jkeÀcee. 74
77. kegÀìgbye efveJe=efÊeJeslevee®es ÒeceeCe. 75
78. ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=Êeer GHeoevee®eer jkeÌkeÀce. 77
79. 15 Je<ee¥®³ee veeskeÀjerveblej kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve. 78
efJeYeeie DekeÀje - efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀebveer Hejle veeskeÀjer OejCes
80. meJe&meeOeejCeHeCes ogmejs efveJe=efÊeJesleve Deveg%es³e veener. 79
81. peKece efveJe=efÊeJesleve Hejle veeskeÀjer Oejueer Demeleevee ®eeuet jenerue. 79
82. YejHeeF& eEkeÀJee DemeceLe&lee GHeoeve efceUeCeeN³ee efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀeves
Hejle veeskeÀjer OejCes. 79
83. YejHeeF& eEkeÀJee DemeceLe&lee efveJe=eÊf eJesleve efceUCeeN³ee efveJe=eÊf eJesleveOeejkeÀeves
Hejle veeskeÀjer OejCes. 80
84. HetJeea®eer veeskeÀjer efnMesyeele OejC³ee®eer efveJe[. 82
85. efve³elemesJeeJeefOe efveJe=efÊeJesleve eEkeÀJee HetCe&mesJee efveJe=ÊeJesleve efceUCeeN³ee
efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀeves Hejle veeskeÀjer OejCes. 82
86. Hejle veeskeÀjer OejCeeN³ee SKeeÐee efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀeves pej DeeHeu³ee
efveJe=efÊeJeslevee®³ee keÀener Yeeiee®es DebMejeefMekeÀjCe kesÀues Demesue lej
efveJe=efÊeJeslevee®eer jkkeÌkeÀce. 82
87. mesJeeefveJe=efÊeveblej Keepeieer veeskeÀjer. 82
efJeYeeie yeeje - megOeeefjle kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve ³eespevee, 1965
88. DebMeoe³eer kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve ³eespevee, 1965 86
efJeYeeie lesje - Debeflece HeÀe³eos.
89. JeieUC³eele Deeuee. 96
efJeYeeie ®eewoe
ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eebkeÀefjlee cegoleHetJe& mJes®íe mesJeeefveJe=efÊe
³eespevee. (efve³ece 34 (1) 97
HeefjefMeäs : 1 les 10 101

ye=nvcegyb eF& ceneveiejHeeefuekeÀe
efveJe=efÊeJesleve efve³ece (1953)

(Yee<eebleefjle)
efoveebkeÀ 31 cee®e& 2000 He³e¥le megOeeefjle

ye=nvcegyb eF& ceneveiejHeeefuekeÀe
efveJe=efÊeJesleve efve³ece (1953)

(Yee<eebleefjle)
efoveebkeÀ 31 cee®e& 2000 He³e¥le megOeeefjle

1
ye=nvcegbyeF& ceneveiejHeeefuekeÀe
efveJe=efÊeJesleve efve³ece, (1953)
efJeYeeie SkeÀ - ÒeejbefYekeÀ
1. ³ee efve³eceebvee cegbyeF& ceneveiejHeeefuekeÀe efveJe=Êeer Jesleve efve³ece (1953) Demes
mebyeesOeC³eele ³eeJes.
*2. (1) : p³eeceO³es pesLes Dev³eLee veceto kesÀues DeLeJee OJeefvele kesÀues Demesue les mees[tve,
DeeefCe ³ee efve³ecee®³ee GHe-efve³ece (2) ®³ee lejlegoerbmeeHes#e p³eeb®ee keÀe³ece HeoeJej OeejCeeefOekeÀej
Deens Demes keÀce&®eejer eEkeÀJee pej ceneveiejHeeefuekeÀe mesJee efve³eceeJeueerKeeueer p³eeb®ee OeejCeeefOekeÀej
efveuebefyele kesÀuee vemelee lej p³eeb®ee OeejCeeefOekeÀej DeMee HeoeJej jeefnuee Demelee DeMee
ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee meJe& keÀce&®eeN³eebvee ns efve³ece ueeiet nesleerue. (efoveebkeÀ 31.1.2000
Heemetve ÒeYeeJ³e)
(2) ³ee efve³eceevJe³es eEkeÀJee ³ee efve³eceebKeeueer keÀesCel³eener ÒekeÀjCeer Dev³eLee mHeäHeCes
lejlego kesÀueer vemesue lej, ns efve³ece Keeueerue keÀce&®eeN³eebvee ueeiet veenerle.
(De) jespeboejerJej Demeuesues ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer.
(ye) kesÀJeU mJele:®³ee Heoe®³ee keÀle&J³eebmeeþer mebHetCe&HeCes p³eeb®ee JesU DeHe&Ce kesÀuee
peele veener Demes ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer.
(keÀ) ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee veeskeÀjerceOeerue MeemekeÀer³e keÀce&®eejer, DeeefCe
([) keÀesCel³eener DebMeoe³eer YeefJe<³e efveJee&n efveOeer®eer Jeie&Ceer osCeejs efkesÀJee keÀesCel³eener
Flej meeJe&peefvekeÀ mebmLes®³ee efveJe=efÊeJesleve efve³ecee®³ee HeÀe³eÐeeme Hee$e DemeCeejs Jee Hee$e
Peeuesues, ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer.
3. keÀesCel³eener JesUer keÀesCel³eener HeoeJejerue eEkeÀJee DeemLeeHevesJejerue veeskeÀjer ³ee efve³eceeb®³ee
HeÀe³eÐeebHeemetve ceneveiejHeeefuekeÀe JeieUt MekesÀue.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 960 efo. 21 ef[meWyej, 1992 DevJe³es efve³ece ¬eÀ. 2 (1)
megOeejC³eele Deeuee DeeefCe megOeejerle lejlegoer MeemekeÀer³e þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer-1393/667/meerDeej /
125/93/-³eg[er-21 efo. 31 peevesJeejer, 2000 Heemetve Debceueele Deeu³ee.
2
4. (1) ns efve³ece efo. 1 SefÒeue 1953 Heemetve Debceueele Deeu³ee®es ceeveC³eele ³esFu& e.
(2) cegbyeF& ceneveiejHeeefuekeÀe DeefOeefve³ece keÀuece 81 (2) DevJe³es jep³e Meemeveeves
³ee efve³eceevee efveef½eleer efouesu³ee leejKesuee (efo. 6-6-55 ³ee leejKes®ee ³eeHeg{s ""þjefJeuesueer
leejerKe'' Demee GuuesKe kesÀuee Deens.) pees ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer veeskeÀjerle Demesue DeLeJee
pees keÀce&®eejer efo. 1-4-1953 veblej Hejbleg þjefJeuesu³ee leejKesHetJeea mesJeeefveJe=Êe Peeuee
Demesue l³eeuee ³ee efve³eceeKeeueer jenC³ee®ee eEkeÀJee l³eeuee ueeiet Demeuesu³ee efve³eceebKeeueer
jenC³ee®³ee He³ee&³ee®eer efveJe[ keÀjlee ³esF&ue.
* þjefJeuesu³ee leejKesHeemetve 12 ceefnv³eeb®³ee Deele ner He³ee&³ee®eer efveJe[ keÀe³ee&eqvJele
kesÀueer Heeefnpes. efJeefnle keÀeueeJeOeerceO³es pej SKeeÐee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves ner He³ee&³ee®eer
efveJe[ GHe³eesieele DeeCeueer veener lej efJeÐeceeve efve³eceebKeeueer jenC³ee®es l³eeves Hemeble kesÀues Deens
Demes mecepeC³eele ³esF&ue. SkeÀoe keÀe³ee&eqvJele kesÀuesueer He³ee&³ee®eer efveJe[ Debeflece cnCetve mecepeueer
peeF&ue.
** (3) Jejerue GHe-efve³ece (1) DeeefCe (2) ³eeceO³es keÀenerner Demeues lejer, efve³ece ¬eÀ. 5
(1) (HeÀ) ³eeceO³es J³eeK³ee efou³eeÒeceeCes, Den&keÀejer mesJee efveef½ele keÀjC³eemeeþer DeeJeM³ekeÀ Demeuesues
mebHetCe& veeskeÀjer®es DeefYeuesKe GHeueyOe vemeu³ee®es, ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌle ³eeb®eer Kee$eer Peeu³eeme,
p³ee leejKesuee ns efve³ece Debceueele Deeues l³ee leejKesuee DebMeoe³eer YeefJe<³e efveJee&n efveOeer®eer Jeie&Ceer
osCeeN³ee keÀesCel³eener ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeme ³ee efve³eceeKeeueer ³esC³eeme ceneveiejHeeefuekeÀe
Dee³egkeÌle ÒeefleyebOe keÀ© MekeÀleerue. pej Jejerue GHe-efve³ece (2) DevJe³es, DeMee SKeeÐee keÀce&®eeN³eeves
meoj He³ee&³ee®eer efveJe[ peenerj kesÀueer Demesue lej leer keÀe³e&eqvJele veener, Demes mecepeC³eele ³esF&ue.
* mLee³eer meefceleer þjeJe ¬eÀ. 1603 efo. 24 veesJnWyej, 1955 DevJe³es efve³ece 4(2) ne megOeejC³eele
Deeuee Je ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 1009 efo. 5 ef[meWyej, 1955 DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, mLeeefvekeÀ
mJejep³e Meemeve Je meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀceebkeÀ yeerScemeer/5955-F&, efo. 20 ef[meWyej, 1955
DevJe³es l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer.
** ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 1658 efo. 19-3-1956 ³ee Keeueer Je mLeeefvekeÀ mJejep³e Je
meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/5956-F& efo. 9 veesJnWyej, 1956 ³ee DevJe³es efve³ece ¬eÀ. 4
®ee GHe-efve³ece (3) DebleYe&tle kesÀuee Deens.

3
* (4) efJemleeefjle GHeveiejebceOeerue YetleHetJe& mLeeefvekeÀ mebmLeebceO³es veeskeÀjerle
DemeCeeN³ee efo. 1 HesÀye´gJeejer 1957 ³ee efJeueerefvekeÀjCee®³ee efoJeMeer ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee
veeskeÀjerceO³es IesC³eele Deeuesu³ee meJe& keÀce&®eeN³eebvee ³ee efve³eceeKeeueer ³esC³ee®³ee He³ee&³ee®eer efveJe[
keÀjlee ³esF&ue. cee$e,
(De) Meemeveeves ³ee GHe-efve³eceeme p³ee leejKesuee ceev³elee efoueer l³ee leejKesuee pej
keÀce&®eejer keÀe³ece vesceCegkeÀerJej Demesue lej l³ee leejKesHeemetve leerve ceefnv³eeb®³ee Deele l³eeves ¿ee
He³ee&³ee®eer efveJe[ kesÀueer Heeefnpes.
(ye) Meemeveeves ¿ee GHe-efve³eceeme p³ee leejKesuee ceev³elee efoueer l³ee leejKesuee pej
keÀce&®eejer nbieeceer vesceCegkeÀerJej Demesue lej, ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee veeskeÀjerle keÀe³ece Peeu³ee®³ee
DeeosMee®³ee leejKesHeemetve SkeÀ ceefnv³ee®³ee Deele l³eeves ¿ee He³ee&³ee®eer efveJe[ kesÀueer Heeefnpes.
cee$e, veeskeÀjerle Keb[ Peeuesuee Demelee keÀecee ve³es.
* (5) efo. 6 petve 1955 HetJeea p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves ceneveiejHeeefuekesÀle
veeskeÀjer Oejueer Deens Hejbleg ³ee leejKesme pees nbieeceer vesceCegkeÀerJej neslee, DeMee ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eeN³eeme, l³ee®³ee veeskeÀjerle pej Keb[ He[uee vemesue lej, ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee veeskeÀjerle
keÀe³ece Peeu³ee®³ee leejKesHeemetve SkeÀ ceefnv³ee®³ee Deele, ³ee efve³eceebKeeueer ³esC³ee®³ee He³ee&³ee®eer
l³eeuee efveJe[ keÀjlee ³esF&ue.
** (6) jep³e Meemeveeves megOeeefjle efve³ece 59 (1) ³eeuee p³ee leejKesuee cebpegjer
efoueer l³ee leejKesuee pees ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer veeskeÀjerle Deens Je pees YeefJe<³e efveJee&n efveOeer
efve³eceebKeeueer Deens l³eeuee ³ee efve³eceebKeeueer ³esC³ee®eer eEkeÀJee l³eeuee ueeiet Demeuesu³ee efJeÐeceeve
efve³eceeKeeueer jenC³ee®³ee He³ee&³eeb®eer efveJe[ keÀjlee ³esF&ue.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 328 efoveebkeÀ 30 petve 1958 ³ee DevJe³es, GHe efve³ece (4) Je
(5) DebleYe&lt e kesÀues Deens. Je mLeeefvekeÀ Meemeve, Je meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer/8958-
keÀ efoveebkeÀ 8 Dee@keÌìesyej 1958 ³ee DevJe³es l³eebvee efveef½eleer osC³eele Deeueer.
** ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 266 efo. 13 ces 1959 ³ee DevJe³es Je MeemekeÀer³e þjeJe, veiej
efJekeÀeme DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/5359/37242 ¬eÀ. efo. 3 Dee@iemì, 1960
³ee DevJe³es GHe-efve³ece (6) DebleYe&tle kesÀuee Deens.
4
Meemeveeves megOeejCee cebpegj kesÀu³ee®³ee leejKesHeemetve yeeje ceefnv³eeb®³ee Deele ¿ee He³ee&³ee®eer
efveJe[ keÀe³e&Jeenerle DeeCeueer Heeefnpes. efJeefnle kesÀuesu³ee cegoleerle pej SKeeÐee ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eeN³eeves ¿ee He³ee&³ee®eer efveJe[ kesÀueer veener lej efJeÐeceeve efve³eceebKeeueer jenC³ee®es l³eeves Hemeble
kesÀues Deens Demes mecepeues peeF&ue. SkeÀoe kesÀuesu³ee He³ee&³ee®eer efveJe[ Debeflece cnCetve mecepeueer
peeF&ue.
* 4 De DeeqiveMeecekeÀ ouee®³ee keÀe³e&#es$eeJej veeskeÀjerle Demeuesu³ee Je cegyb eF& ceneveiejHeeefuekeÀe
efveJe=Êeer Jesleve efve³ece (1953) ³ee Keeueer jenC³eeme Hee$e Demeuesu³ee ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eeN³eeme ³ee efve³eceebKeeueer ³esC³ee®eer eEkeÀJee l³eeuee ueeiet Demeuesu³ee efJeÐeceeve efve³eceebKeeueer
jenC³ee®³ee He³ee&³ee®eer efveJe[ keÀjlee ³esF&ue.
Meemeveeves ³ee efve³eceeme cebpegjer efou³ee®³ee leejKesHeemetve SkeÀ Je<ee&®³ee Deele ¿ee He³ee&³ee®eer
efveJe[ keÀe³e&Jeenerle DeeCeueer Heeefnpes.
(ìerHe - ne efve³ece efo. 2 peevesJeejer, 1960 Heemetve Debceueele DeeCeuee peeF&ue.)
** 4 ye efve³ece 4 ceO³es keÀenerner DebleYe&lt e Demeues lejer, p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves
cegyb eF& ceneveiejHeeefuekeÀe YeefJe<³e efveJee&nefveOeer efve³eceeb®³ee efve³ece 15 Keeueer DebMeoe³eer YeefJe<³e efveJee&n
efveOeer®eer Jeie&Ceer Yejueer nesleer Je cegyb eF& ceneveiejHeeefuekeÀe efveJe=eÊf e Jesleve efve³ece (1953) ³ee Keeueer
³esC³ee®eer efveJe[ l³ee efve³eceeb®³ee efve³ece 4 Keeueer keÀesCel³eener lejlegoervegmeej efo. 10-12-1959
HetJeea kesÀueer nesleer, DeMee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeme DebMeoe³eer YeefJe<³e efveOeer efve³eceebKeeueer
³esC³ee®³ee He³ee&³ee®eer efveJe[ keÀjlee ³esFu& e. cee$e, jep³e Meemeveeves ³ee efve³eceeuee ceev³elee efou³ee®³ee
leejKesHeemetve yeeje ceefnv³eeb®³ee Deele ³ee He³ee&³ee®eer keÀe³e&Jeener l³eeves kesÀueer Heeefnpes.
(efo. 26-4-1962 Heemetve Debceue)
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 867 efo. 22-9-1960 DevJe³es efve³ece 4De DebleYe&tle keÀjC³eele
Deeuesuee Deens DeeefCe veiej efJekeÀeme DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/5360/38212-
keÀ efo. 16 peevesJeejer, 1961 DeeefCe ¬eÀ. yeerScemeer/5360/7631-keÀ cee®e& 1961 ³ee DevJe³es l³eeuee
efveef½eleer osC³eele Deeueer.
** ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 1562 efo. 9 HesÀye´gJeejer 1962 ³ee DevJe³es efve³ece ¬eÀ. 4 ye
DebleYe&tle kesÀuee Deens DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, veiej efJekeÀeme DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/
5362/6889-keÀ efo. 26-4-1962 ³ee DevJe³es l³eeuee efveeféeleer osC³eele Deeueer.
5
* 4 keÀ (veJeerve efve³ece) 4, 4De DeeefCe 4ye ³ee efve³eceebceO³es keÀesCel³eener ieesäeR®ee
DebleYee&Je Demeuee lejermeg×e, megOeeefjle kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve ³eespevee (1965) (efJeYeeie 12)
³ee mebyebOeer®³ee efve³eceebvee jep³e MeemeveekeÀ[tve ceev³elee efceUeueer l³ee leejKesuee (efo. 7-12-
1965) pees ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer keÀe³ece mJeªHee®³ee veeskeÀjerle Demesue l³eeuee Keeueerue
He³ee&³eeb®eer efveJe[ keÀjlee ³esF&ue. Goe :--
(SkeÀ) pej lees DebMeoe³eer YeefJe<³e efveJee&n efveOeer efve³ece DeLeJee cegbyeF& ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee
efveJe=efÊeJesleve Fl³eeoer efve³eceeJeueeRKeeueer ³esle Demesue lej l³eeuee megOeeefjle kegÀìgbye efveJe=efÊe Jesleve
³eespevee, 1965 ³ee yejesyej cegbyeF& ceneveiejHeeefuekeÀe efveJe=efÊeJesleve efve³ece (1953) ³ee®eer
efveJe[ keÀjlee ³esF&ue.
DeeefCe
(oesve) pej lees cegbyeF& ceneveiejHeeefuekeÀe efveJe=efÊeJesleve efve³ece (1953) Keeueer ³esle
Demesue lej, efJeYeeie meele ceO³es DebleYe&tle Demeuesu³ee kegÀìgbye efveJe=efÊeJeslevee®³ee HeÀe³eÐeebSsJepeer,
efJeYeeie yeeje vegmeej megOeeefjle kegÀìgbye efveJe=Êeer Jesleve ³eespevee, 1965 ®es HeÀe³eos l³eeuee Ieslee
³esleerue.
efJeYeeie yeejeceO³es DebleYe&lt e Demeuesu³ee efve³eceebvee Meemevee®eer ceev³elee efceUeu³ee®³ee leejKesHeemetve
yeeje ceefnv³eeb®³ee Deele Jejerue He³ee³ee&®³ee efveJe[er®eer keÀe³e&Jeener Peeueer Heeefnpes. ³ee yeeyeleerle SkeÀoe
kesÀuesueer He³ee³ee&®eer efveJe[ Debelf ece Demesue. efJeYeeie yeejeceO³es DebleYe&lt e Demeuesu³ee efve³eceebvee Meemevee®eer
ceev³elee efceUeu³ee®³ee leejKesveblej ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee veeskeÀjerle keÀe³ece nesCeeje, DeeefCe DeMee leNnsves
keÀe³ece Peeu³eeJej cegyb eF& ceneveiejHeeefuekeÀe efveJe=eÊf eJesleve efve³ece (1953) ³ee Keeueer ³esCeeje
ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer efJeYeeie meeleceO³es DebleYe&lt e Demeuesu³ee efve³eceebKeeueer ve ³eslee, DeeHeesDeeHe®e
megOeeefjle kegÀìgyb e efveJe=eÊf e Jesleve ³eespevee, 1965 ³ee Keeueer ³esFu& e.
** 4 [ efve³ece 4, 4De, 4ye, DeeefCe 4keÀ ³ee ceO³es keÀenerner DebleYe&lt e Demeues lejermeg×e
pees ceneHeeefuekeÀe keÀce&®eejer efo. 1 peevesJeejer 1967 jespeer veeskeÀjerle keÀe³ece Deens Je cegyb eF&
ceneveiejHeeefuekeÀe efveJe=eÊf e Jesleve efve³ece (1953) ³ee ceOeerue efJeYeeie yeejeceO³es DebleYe&lt e Demeuesu³ee
megOeeefjle kegÀìgbye efveJe=efÊe Jesleve ³eespevee 1965 ®³ee HeÀe³eÐeeme Hee$e veener, l³eeuee Keeueerue
He³ee&³ee®eer efveJe[ keÀjlee ³esF&ue. Goe :--
** ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 1659 efo. 16 HesÀye´Jg eejer, 1968 DevJe³es efve³ece ¬eÀ. 4[ ®ee
DebleYee&Je keÀjC³eele Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, veiejefJekeÀeme DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e Je ie=nefvecee&Ce efJeYeeie
¬eÀ. yeerScemeer/5368/26870-keÀ efo. 12 peguew 1962 DevJe³es l³eeuee efveefM®eleer osC³eele Deeueer.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 375 efo. 24 petve, 1965 DevJe³es efve³ece ¬eÀ. 4keÀ ®ee
DebleYee&Je keÀjC³eele Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, veiejefJekeÀeme DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ.
yeerScemeer/5865/45939-keÀ, efo. 7 ef[meWyej 1965 DevJe³es l³eeuee efveefM®eleer osC³eele Deeueer.
6
(SkeÀ) pej lees DebMeoe³eer YeefJe<³e efveJee&n efveOeer efve³ece eEkeÀJee cegbyeF& ceneveiejHeeefuekeÀe
efveJe=efÊe Jesleve Fl³eeoer efve³eceeJeueer ³esle Demesue lej l³eeuee megOeejerle kegÀìgbye efveJe=Êeer Jesleve ³eespevee,
1965 ³eemen cegbyeF& ceneveiejHeeefuekeÀe efveJe=efÊe Jesleve efve³ece (1953) ³ee Keeueer ³esC³ee®eer
efveJe[ keÀjlee ³esF&ue.
DeeefCe
(oesve) pej lees efJeYeeie meele ceOeerue kegÀìgyb e efveJe=eÊf e Jesleve ³eespevesmen cegyb eF& ceneveiejHeeefuekeÀe
efveJe=efÊe Jesleve efve³ece (1953) ³ee Keeueer ³esle Demesue lej l³eeuee Keeueerue efveJe[ keÀjlee
³esF&ue. :--
De. efJeYeeie meele ÒeceeCes, kegÀìgbye efveJe=efÊe Jeslevee®es HeÀe³eos IesC³ee®es ®eeuet þsJeCes, eEkeÀJee
ye. megOeeefjle kegÀìgbye efveJe=efÊe Jesleve ³eespevee, 1965 Keeueer ³esCes.
³ee efve³eceeuee Meemevee®eer cebpegjer efceUeu³ee®³ee leejKesHeemetve yeeje ceefnv³eeb®³ee Deele Jejerue
He³ee&³ee®eer efveJe[ kesÀueer Heeefnpes. SkeÀoe kesÀuesueer He³ee&³ee®eer efveJe[ Debeflece Demesue. Jej HeesìkeÀuece
(oesve) ceO³es GuuesKe kesÀuesu³ee keÀce&®eeN³eebveer efJenerle keÀeueeJeOeerceO³es pej DeeHeueer He³ee&³ee®eer
efveJe[ kesÀueer veener DeeefCe pej les efJenerle keÀeueeJeOeer mebHeC³ee®³ee leejKesuee ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee
veeskeÀjerle Demeleerue lej les efJeYeeie meele ceOeerue kegÀìgbye efveJe=Êeer Jeslevee®³ee HeÀe³eÐeeSsJepeer megOeeefjle
kegÀìgbye efveJe=Êeer Jesleve ³eespevee, 1965 ³ee Keeueerue HeÀe³eÐeeme Hee$e Deensle Demes mecepeC³eele
³esF&ue.
* cee$e, efJeYeeie meele ceOeerue kegÀìgbye efveJe=efÊe Jesleve ³eespevesmen cegbyeF& ceneveiejHeeefuekeÀe
efveJe=Êeer Jesleve efve³ece (1953) ³ee Keeueer ³esCeeN³ee DeeefCe He³ee&³e keÀeueeJeOeer mebHeC³eeHetJeea
He³ee&³ee®eer efveJe[ ve keÀjlee ce=l³et HeeJeuesu³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®³ee ÒekeÀjCeer, ce=le
ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®³ee kegÀìgbyeeuee Jejerue He³ee&³e osC³eele ³esF&ue. ³ee HejblegkeÀeuee
Meemeveeves cebpegjer efou³ee®³ee leejKesHeemetve yeeje ceefnv³eeb®³ee Deele mebyebefOele kegÀìgbyeeuee He³ee&³ee®eer
efveJe[ keÀjeJeer ueeiesue.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 420 efo. 25 petve, 1970 ³ee DevJe³es efve³ece ¬eÀ. 4 [ uee
HejblegkeÀ pees[C³eele Deeues DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, veiej efJekeÀeme, meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e Je ie=nefvecee&Ce efJeYeeie
¬eÀ. yeerScemeer/5370/42591-keÀ, efo. 29 ef[meWyej, 1970 Keeueer l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer.

7
* 4 F efve³ece 4, 4 De, 4 ye, 4 keÀ DeeefCe 4 [ ³eeceO³es keÀenerner DebleYe&tle
Demeues lejerner, pees ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer efo. 1 Dee@keÌìesyej, 1968 jespeer keÀe³ece
mJe©Hee®³ee veeskeÀjerle Deens DeeefCe DebMeoe³eer YeefJe<³e efveJee&n efveOeer®³ee efve³eceebvee Hee$e Deens eEkeÀJee
pees cegbyeF& ceneveiejHeeefuekeÀe efveJe=efle Jesleve Fl³eeoer efve³eceeKeeueer ³esle Demesue lej DeMee
ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee ³ee efve³eceebveer efve³eefcele nesCeeN³ee He³ee&³ee®eer efveJe[ keÀjlee ³esF&ue.
l³eeves ner He³ee&³ee®eer efveJe[ ³ee efve³eceeuee Meemeveeves ceev³elee efou³ee®³ee leejKesHeemetve yeeje
ceefnv³eeb®³ee Deele kesÀueer Heeefnpes. SkeÀoe kesÀuesueer He³ee&³ee®eer efveJe[ Debeflece Demesue. ³ee
efve³eceebceOeerue He³ee&³e mJeerkeÀejCeeje ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer megOeeefjle kegÀìgbye efveJe=efle Jesleve
³eespevee, 1965 ³ee Keeueer ³esF&ue.
** cee$e, Jejerue He³ee&³ee®³ee JeeHejemeeþer Hee$e Demeuesuee SKeeoe keÀce&®eejer He³ee&³e
keÀeueeJeOeerceO³es ce=l³et HeeJeu³eeme l³ee ÒekeÀjCeer l³ee keÀce&®eeN³ee®³ee kegÀìgyb eeuee Keeueerue DeìeRmeeHes#e
ne He³ee&³e efceUt MekesÀue :--
ìerHe 1ë- ³ee yeeyeleerle ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves JewOe jerleerves veeceefveoxefMele kesÀuesu³ee
veeceefveoxeMf ele J³eeqkeÌleves/veeceefveoxeMf ele J³eeÅkeÌleveer leMeer efJeefvee|oä efJevebleer ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌleebvee
kesÀueer Heeefnpes; eEkeÀJee pej Demes veeceefveoxefMele vemeleerue lej cegbyeF& ceneveiejHeeefuekeÀe YeefJe<³e efveJee&n
efveOeer efve³eceebKeeueer "kegÀìgbye' ³ee meb%es®³ee J³eeK³esceO³es DebleYee&Je kesÀuesu³ee kegÀìgbefye³eebveer leMeer
efJevebleer keÀjeJe³eeme nJeer. pej DeMeer efJevebleer keÀjCes veeceefveoxefMele J³eeqkeÌlevee ceev³e vemesue lej
³ee efve³eceeKeeueer He³ee&³e Deveg%es³e nesCeej veener.
ìerHe 2 ë- ³ee HejblegkeÀeme MeemeveekeÀ[tve ceev³elee efceUeu³ee®³ee leejKesHeemegve yeeje
ceefnv³eeb®³ee Deele ne He³ee&³e kegÀìgbyeeves mJeerkeÀejeJe³eeme nJee.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 967 efo. 4 ef[meWyej, 1969 ³ee DevJe³es efve³ece ¬eÀ. 4 F
®ee DebleYee&Je keÀjC³eele Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, veiej efJekeÀeme, ie=nefvecee&Ce efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/
5370/14946-keÀ, efo. 10 ef[meWyej, 1970 Keeueer l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer.
** ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 503 efo. 27 petve, 1972 DeeefCe ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe
¬eÀ. 2222 efo. 29 peevesJeejer, 1973 DevJe³es veJeerve efve³ece 4F& uee HejblegkeÀ pees[C³eele Deeues DeeefCe
MeemekeÀer³e þjeJe, veiej efJekeÀeme, meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e DeeefCe ie=nefvecee&Ce efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/5372/
66013-keÀ, efo. 3 Dee@iemì 1973 DevJe³es l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer.
8
* 4 HeÀ DebMeoe³eer YeefJe<³e efveJee&n efveOeer ³eespevesKeeueer ³esCeeje SKeeoe ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eejer veeskeÀjerle Demeleevee ce=l³et HeeJeu³eeme l³ee®³ee kegÀìgbyeeuee Keeueer veceto kesÀuesu³ee
DeìermeeHes#e megOeeefjle kegÀìgbye efveJe=efÊe Jesleve ³eespevee, (1965) men cegbyeF& ceneveiejHeeefuekeÀe
efveJe=efÊe Jesleve efve³ece (1953) ³ee He³ee&³ee®eer efveJe[ keÀjlee ³esF&ue. cee$e, ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eejer efveJe=efÊe Jesleve efve³ece (1953) ³eeb®³ee HeÀe³eÐeeme Dev³eLee DeHee$e Demelee keÀecee
ve³es.
(SkeÀ) ³ee yeeyeleerle ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves JewOe jerleerves veeceefveoxefMele kesÀuesu³ee
veeceefveoxeMf ele J³eeqkeÌleves/veeceefveoxeMf ele J³eeÅkeÌleveer leMeer efJeefvee|oä efJevebleer ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌleebvee
kesÀueer Heeefnpes.
eEkeÀJee, pej Demes veeceefveoxMeve vemesue lej cegbyeF& ceneveiejHeeefuekeÀe YeefJe<³e efveJee&n efveOeer
efve³eceebceOeerue "kegÀìgbye' ³ee meb%es®³ee J³eeK³esceO³es DebleYee&Je kesÀuesu³ee meJe& kegÀìgbefye³eebveer leMeer
efJevebleer keÀjeJe³eeme nJeer.
(oesve) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee ce=l³et®³ee leejKesHeemetve mene ceefnv³eeb®³ee Deele
eEkeÀJee pesLes ³ee efve³eceeuee jep³e Meemeveeves cebpegjer osC³ee®³ee HetJeea ce=l³et Peeuesuee Deens DeMee
ÒekeÀjCeer, jep³e Meemeveeves ³ee efve³eceeuee cebpegjer efou³eeHeemetve mene ceefnv³eeb®³ee Deele ³ee
He³ee&³ee®ee JeeHej kesÀuee Heeefnpes.
(ne efve³ece efo. 1 Dee@iemì 1972 Heemetve Debceueele Deeuee.)
cee$e ³eesi³e ÒekeÀjCeeceO³es ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌle l³eeb®³ee mJeefJeJeskeÀevegmeej, mene
ceefnv³eeb®eer Jejerue ce³ee&oe Heg{erue mene ceefnv³eebHe³e¥le Jee{Jet MekeÀleerue.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 503 efo. 27 petve, 1972 DeeefCe ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe
¬eÀ. 2222 efo. 29 peevesJeejer, 1973 DevJe³es veJeerve efve³ece 4 HeÀ ®ee DelebYee&Je keÀjC³eele Deeuee
DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, veiej efJekeÀeme, meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e DeeefCe ie=nefvecee&Ce efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/
5372/66013-keÀ, efo. 3 Dee@iemì 1973 DevJe³es l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer, DeeefCe
ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 491 efo. 6 meHìWyej, 1976 DeeefCe ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 755
efo. 26 veesJnWyej, 1976 DevJe³es lees Heg{s DeeCeKeer megOeejC³eele Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, veiej
efJekeÀeme, DeeefCe meeJe&efpevekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/1876/6814/³eg[er/3 efo. 28 cee®e&,
1977 DevJe³es l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer.
9
(ns HejblegkeÀosKeerue efo. 1 Dee@iemì, 1972 Heemetve Debceueele Deeues.)
* 4 ie efve³ece 4, 4De, 4ye, 4keÀ, 4[, 4F ³eeceO³es keÀenerner DebleYe&tle Demeues
lejermeg×e pees ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer efo. 1 SefÒeue 1972 jespeer keÀe³ece veeskeÀjerle Deens
DeeefCe pees cegbyeF& ceneveiejHeeefuekeÀe YeefJe<³e efveJee&n efveOeer efve³eceebKeeueer ³esle Demesue l³eeuee
megOeeefjle kegÀìgbye efveJe=efÊe Jesleve ³eespevee, 1965 ³eemen ³ee efve³eceebKeeueerue He³ee&³e osC³eele
³esF&ue. He³ee&³ee®ee JeeHej ³ee efve³eceeuee Meemeveeves cebpegjer efou³ee®³ee leejKesHeemetve yeeje ceefnv³eeb®³ee
Deele kesÀuee Heeefnpes. SkeÀoe mJeerkeÀejuesuee He³ee&³e Debeflece Demesue.
** 4 n efve³ece 4, 4 De, 4 ye, 4 keÀ, 4 [, 4 F DeeefCe 4 ie ³eeceO³es
keÀenerner DebleYe&tle Demeues lejermeg×e pees ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer efo. 1 SefÒeue 1975
jespeer keÀe³ece veeskeÀjerle Deens DeeefCe pees cegbyeF& ceneveiejHeeefuekeÀe DebMeoe³eer YeefJe<³e efveJee&n efveOeer
efve³eceebKeeueer ³esle Demesue l³eeuee megOeeefjle kegÀìgbye efveJe=efÊe Jesleve ³eespevee, 1965 ³eemen ³ee
efve³eceebKeeueerue He³ee&³e osC³eele ³esF&ue. He³ee&³ee®ee JeeHej ³ee efve³eceeuee Meemeveeves efveef½eleer
efou³ee®³ee leejKesHeemetve yeeje ceefnv³eeb®³ee Deele kesÀuee Heeefnpes. SkeÀoe mJeerkeÀejuesuee He³ee&³e
Debeflece Demesue.
*** (veJeerve efve³ece) 4 pe - efve³ece 4, 4De, 4ye, 4keÀ, 4[, 4F, 4ie,
4n DeeefCe 4Dee³e ³eeceO³es keÀenerner DebleYe&tle Demeues lejermeg×e pees ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer
DebMeoe³eer YeefJe<³e efveJee&n efveOeer efve³eceebKeeueer ³esle Demesue l³eeuee megOeeefjle kegÀìgbye efveJe=efÊe Jesleve
³eespevee, (1965) (³eeveblej DebMeoe³eer kegÀìgbye efveJe=efÊe Jesleve ³eespevee Demes meboe|Yele kesÀues
Deens.) men ³ee efve³eceebKeeueerue He³ee&³e osC³eele ³esF&ue. mesJeeefveJe=Êeer®³ee leejKesHetJeea keÀesCel³eener
JesUer eEkeÀJee ³ee efve³eceebvee Meemeveeves efveef½eleer efou³ee®³ee leejKesHeemetve yeeje ceefnv³eeb®³ee Deele,
³eeHewkeÀer peer leejerKe veblej®eer Demesue l³eeJesUer He³ee&³e JeeHejlee ³esF&ue. SkeÀoe efveJe[uesuee He³ee&³e
Debeflece Demesue.
(efoveebkeÀ 31 Dee@iemì, 1978 Heemetve ÒeYeeJ³e)
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 473 efo. 27 Dee@iemì, 1973 DevJe³es veJeerve efve³ece 4 ie
®ee DelebYee&Je keÀjC³eeme Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, veiej efJekeÀeme, meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e DeeefCe
ie=nefvecee&Ce efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/1073/73650-keÀ, efo. 10 peevesJeejer, 1964 DevJe³es l³eeuee
** ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 1356 efo. 10 HesÀye´gJeejer 1977 DevJe³es veJeerve efve³ece 4
n ®ee DelebYee&Je keÀjC³eeme Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, veiej efJekeÀeme, meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ.
yeerScemeer/1377/1639/S®e. [er. efo. 3 peguew 1977 DevJe³es l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer.
*** ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 14 efo. 25 SefÒeue 1978, DevJe³es veJeerve efve³ece 4 pe
®ee DebleYee&Je keÀjC³eele Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, veiejefJekeÀeme meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ.
yeerScemeer/1378/1853/³eg[er-3 efo. 31 Dee@iemì 1978 DevJe³es l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer.
10
* cee$e, pees ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer efo. 1 peevesJeejer, 1975 jespeer
ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee keÀe³ece veeskeÀjerle Deens Je p³eeuee DebMeoe³eer YeefJe<³e efveJee&n efveOeer efve³ece
ueeiet nesles/Deensle l³eeuee JewÐekeÀer³e ÒeeefOekeÀeN³eeves Heg{erue keÀeUeleerue mesJeskeÀefjlee DemeceLe& Ieesef<ele
kesÀu³ee®³ee HeefjCeeceer, l³ee®eer mesJee meceeHle Peeu³ee®³ee leejKesHeemetve mene ceefnv³eeb®³ee Deele ³ee
efve³eceeb®ee He³ee&³e (efJeYeeie yeejeceO³es DebleYe&tle Demeuesu³ee megOeeefjle kegÀìgbye efveJe=efÊe Jesleve ³eespevee,
1965 ®³ee ueeYeemen) JeeHejC³eeme ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌle HejJeeveieer osT MekeÀleerue.
Heg{s DeeCeKeer DeMeer lejleto kesÀuesueer Deens keÀer, ³ee HejblegkeÀeuee Meemevee®eer efveef½eleer efceUeu³ee®³ee
leejKesHetJeea p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee mesJeskeÀefjlee DemeceLe&
þjefJeC³eele Deeuesues Deens, l³eeuee ³ee efve³eceeuee Meemevee®eer efveef½eleer efceUeu³ee®³ee leejKesHeemetve
mene ceefnv³eeb®³ee Deele ³ee He³ee&³ee®ee JeeHej keÀjC³ee®eer HejJeeveieer osC³eele ³esF&ue. SkeÀoe
efveJe[uesuee He³ee&³e ne Debeflece Demesue. cee$e, Jejerue HejblegkeÀeKeeueerue He³ee&³ee®ee JeeHej keÀjCeeN³ee
ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee DebMeoe³eer YeefJe<³e efveJee&n efveOeer efve³ece, Fl³eeoeRcegUs Deieesoj
ÒeeHle Peeuesueer ceneveiejHeeefuekeÀe DebMeoeveeb®eer mebHetCe& jkeÌkeÀce l³ee®eÒeceeCes pej keÀesCeleer DeefOekeÀ
Demesue lej leer jkeÌkeÀce, ceneveiejHeeefuekeÀe efle®³ee keÀce&®eeN³eebvee YeefJe<³e efveJee&n efveOeerJej Òeefle
Je<eea cebpetj keÀjerle Demeuesu³ee J³eepee®³ee ojebmen He³ee&³e keÀeueeJeOeer mebHeC³eeHetJeea SkeÀ jkeÌkeÀceer
Hejle keÀjeJeer ueeiesue.
pej keÀesCeles ceneveiejHeeefuekeÀe DebMeoeve Fl³eeoer Demesue lej les He³ee&³e keÀeueeJeOeerceO³es
Hejle kesÀu³eeveblej®e Jejerue He³ee&³e efJeOeerûee¿e yevesue.
He³ee&³e-keÀeueeJeOeer mebHeC³eeHetJeea efkeÀceeve SkeÀ ceefnvee Deieesoj He³ee&³ee®ee JeeHej kesÀu³eeme DeeefCe
ne He³ee&³e efJeefOeûee¿e yeveu³eecegUs Deieesoj®e ÒeeHle Peeuesu³ee ceneveiejHeeefuekeÀe DebMeoeve Fl³eeoer®³ee
jkeÌkeÀces®³ee HejleHesÀ[erkeÀefjlee efveJe=eÊf e Jeslevee®³ee LekeÀyeekeÀer®³ee efJeefve³eesieeuee ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌle
l³eeb®³ee mJeefJeJeskeÀevegmeej ³eesi³e l³ee pegv³ee ÒekeÀjCeebceO³es HejJeeveieer osleerue; p³eecegUs HejleeJ³ee®eer
mebHetCe& jkeÌkeÀce He³ee&³e - keÀeueeJeOeer mebHeC³eeHetJeea efceUefJelee ³esT MekesÀue.
* mLee³eer meefceleer þjeJe ¬eÀ. 1599 efo. 13 Dee@keÌìesyej, 1982, ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe
¬eÀ. 705 efo. 23 veesJnWyej 1982 DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, veiej efJekeÀeme ¬eÀ. yeerScemeer/1383/841/
³eg[er, 3 efo. 2 meHìWyej 1983 DevJe³es efve³ece 4 pe ceO³es HejblegkeÀe®ee meceeJesMe keÀjC³eele Deeuee.
* mLee³eer meefceleer þjeJe ¬eÀ. 1462 efo. 5 cee®e& 1986, ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 67
efo. 8 ces 1986 DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, veiej efJekeÀeme ¬eÀ. yeerScemeer/1386/1955/meerDeejd - 473/
86/³eg[er, 3 efo. 3 peevesJeejer 1989 DevJe³es efve³ece 4 pe ceO³es yeoue keÀjC³eele Deeuee.
11
* (veJeerve efve³ece) 4 keÀ - efve³ece 4, 4De, 4ye, 4keÀ, 4[, 4F, 4ie, 4n,
4Dee³e, 4 pe ³eeceO³es keÀenerner DebleYe&tle Demeues lejermeg×e pees ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer efo.
31 cee®e&, 1979 jespeer keÀe³ece veeskeÀjerle neslee DeeefCe pees efo. 1 SefÒeue 1979 jespeer
eEkeÀJee l³eeveblej DebMeoe³eer YeefJe<³e efveJee&n efveOeer efve³eceebKeeueer mesJeeefveJe=Êe Peeuee Deens l³eeuee
DebMeoe³eer kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve ³eespevesmen ³ee efve³eceeKeeueerue He³ee&³e osC³eele ³esF&ue. ³ee efve³eceeuee
Meemeveeves cebpetjer efou³ee®³ee leejKesHeemetve yeeje ceefnv³eeb®³ee Deele He³ee&³ee®ee JeeHej kesÀuee Heeefnpes.
SkeÀoe mJeerkeÀejuesuee He³ee&³e Debeflece Demesue.
** 4 ue. cegbyeF& ceneveiejHeeefuekeÀe efveJe=efÊeJesleve Fl³eeoer efve³eceeJeueer ueeiet Demeuesuee
ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer mesJesceO³es Demeleevee ce=l³et HeeJeu³eeme l³ee®³ee kegÀìgbyeeuee Keeueer veceto
kesÀuesu³ee DeìeR meeHes#e DebMeoe³eer/megOeeefjle kegÀìgbye efveJe=efÊe Jesleve ³eespevee (1965 men) cegbyeF&
ceneveiejHeeefuekeÀe efveJe=efÊe Jesleve (1953) ®eer efveJe[ keÀjC³ee®ee He³ee&³e osC³eele ³esF&ue.
ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee ce=l³eg®³ee leejKesHeemetve mene ceefnv³eeb®³ee Deele eEkeÀJee
efpeLes ³ee efve³eceeuee jep³e Meemeveeves efveefM®eleer osC³eeHetJeea ce=l³et Peeuesuee Deens DeMee ÒekeÀjCeeceO³es
³ee efve³eceeuee jep³e Meemeveeves efveefM®eleer efou³eeHeemetve mene ceefnv³eeb®³ee Deele l³ee®³ee kegÀìgbyeeves
uesKeer mJe©Heele He³ee&³ee®eer efveJe[ keÀjCes DeeJeM³ekeÀ Deens. cee$e ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌle ³eesi³e
ÒekeÀjCeebceO³es Jejerue 6 ceefnv³eeb®eer keÀeuece³ee&oe Heg{erue 6 ceefnv³eebHe³e¥le mJeefJeJeskeÀevegmeej Jee{Jet
MekeÀleerue.
(efoveebkeÀ 1-10-1980 Heemetve ÒeYeeJ³e.)
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 1973 efo. 21 HesÀye´gJeejer, 1980 DevJe³es veJeerve efve³ece
4 keÀ DelebYee&Je keÀjC³eeme Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, veiejefJekeÀeme, meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/
1380/1641/³eg[er/3 efo. 28 ces, 1980 DevJe³es l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer.
** ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 363 efo. 23 peguew, 1981 Je MeemekeÀer³e þjeJe,
veiejefJekeÀeme, ¬eÀ. yeerScemeer/1381/634/³eg[er/3 efo. 13 SefÒeue 1983 DevJe³es veJeerve efve³ece
4 ue ®ee DebleYee&Je keÀjC³eele Deeuee.
12
* (veJeerve efve³ece) 4 Sce - efve³ece 4, 4De, 4ye, 4keÀ, 4[, 4F, 4ie, 4n, 4pe,
4keÀ DeeefCe 4ue ceO³es keÀenerner DebleYe&lt e Demeues lejer megOeejerle kegÀìgyb e efveJe=ÊeerJesleve ³eespevee (peer ³ee
DeeOeer DebMeoe³eer kegÀìgyb e efveJe=Êeer Jesleve ³eespevee cnCetve meboe|Yele Demeuesueer) peer ³eeHeg{s megOeeefjle kegÀìgyb e
efveJe=ÊeerJesleve ³eespevee 1965 cnCetve mebyeeseOf eC³eele ³esle nesleer. l³eeuee megOeeefjle kegÀìgyb e efveJe=Êe Jesleve
³eespevee (1964) cnCetve mebyeeseOf eC³eele ³eeJeer DeeefCe efo. 1-1-1964 Heemetve Debceueele Deeueer
Demes mecepeC³eele ³eeJes. (p³ee efoveebkeÀeHeemetve jep³e Meemeveeves ner ³eespevee meg© kesÀueer) DeeefCe leer efo.
1-1-1964 jespeer keÀe³ece mesJesle DemeCeeN³eevee keÀce&®eeN³eebvee ueeiet keÀjC³eele ³eeJeer.
5. (1) efJe<e³eele eEkeÀJee meboYee&le SleefÜ©× keÀenerner vemesue lej, ³ee efve³eceele efouesu³ee
meb%eeb®³ee J³eeK³ee, ³ee efve³eceebceO³es Keeueerue DeLee&ves JeeHejuesu³ee Deensle.
(De) "me#ece ÒeeefOekeÀejer' cnCepes -
(SkeÀ) p³eeb®eer vesceCetkeÀ keÀjC³ee®es DeefOekeÀej mLee³eer meefceleer eEkeÀJee ceneveiejHeeefuekeÀe ³eebvee
Deensle, DeMee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®³ee yeeyeleerle, mLee³eer meefceleer.
DeeefCe
(oesve) Flej meJe& ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®³ee yeeyeleerle ye=nvcegbyeF&®es ceneveiejHeeefuekeÀe
Dee³egkeÌle.
(ye) "Keeles ÒecegKe' cnCepes -
(SkeÀ) ceneveiejHeeefuekeÀe ef®eìCeerme ³eeb®³ee efve³eb$eCeeKeeueer keÀece keÀjerle Demeuesu³ee
keÀce&®eeN³eeb®³ee yeeyeleerle, ceneveiejHeeefuekeÀe ef®eìCeerme.
(oesve) ceneveiejHeeefuekeÀe ÒecegKe uesKee Hejer#ekeÀ ³eeb®³ee efve³eb$eCeeKeeueer keÀece keÀjerle
Demeuesu³ee keÀce&®eeN³eeb®³ee yeeyeleerle, ceneveiejHeeefuekeÀe ÒecegKe uesKee Hejer#ekeÀ.
(leerve) Flej meJe& ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®³ee yeeyeleerle, ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌle
³eeb®³eekeÀ[tve DeefOekeÀejer cnCetve ceev³elee efceUeuesues Demes DeefOekeÀejer.
* ÒeMeemekeÀeb®ee (mLee³eer meefceleer) þjeJe ¬eÀ. 1577 efo. 16 cee®e& 1985, ÒeMeemekeÀeb®ee
(ceneveiejHeeefuekeÀe) þjeJe ¬eÀ. 1662 efo. 27 cee®e& 1985 DevJe³es veJeerve efve³ece ¬eÀceebkeÀ 4 Sced ®ee
DebleYe&lt e keÀjC³eele Deeuee DeeefCe Meemeve þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer/1385/4014/³eg[er-3 efo. 12 ces 1986
DevJe³es l³eeuee efveefM®eleer osC³eele Deeueer.
13
* (keÀ) "JewÐekeÀer³e ÒeeefOekeÀejer' cnCepes
(SkeÀ) p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®eer efkeÀceeve JesleveÞesCeer ner cegK³e efueHeerkeÀe®³ee
efkeÀceeve JesleveÞesCeerHes#ee DeefOekeÀ Deens DeMeeb®³ee yeeyeleerle efve³ece ¬eÀ. 8 DevJe³es mLeeHeve Peeuesues
JewÐekeÀer³e ceb[U, DeeefCe
(oesve) Flej ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®³ee yeeyeleerle ceneveiejHeeefuekeÀe JewÐekeÀer³e
Hejer#ekeÀ.
(efoveebkeÀ 8 meHìWyej 1983 Heemetve ÒeYeeJ³e)
([) "efveJe=efÊe JesleveeceO³es' GHeoevee®ee meceeJesMe Deens. efpeLes "ce=l³et efve mesJeeefveJe=efÊe
GHeoeve' ³ee efJejesOeele "efveJe=efÊe Jesleve' ner meb%ee JeeHejueer Demesue les mees[tve, "efveJe=efÊe Jesleve'
³eeceO³es "ce=l³et efve mesJeeefveJe=efÊe' efve GHeoeve ³ee®ee osKeerue DebleYee&Je neslees.
* 5 (1) (F)
‘efveJe=eÊf eJesleveos³e Jesleve’ cnCepes ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves DeeHeu³ee veeskeÀjerle DeKesj®³ee
one ceefnv³eeceO³es efceUefJeuesues mejemejer Jesleve nes³e. ³ee J³eeK³es®³ee Òeerl³eLe&, ‘Jesleve’ ³ee meb%es®ee
DeLe& KeeueerueÒeceeCes Demetve l³eele, ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves ceefnv³eeuee Iesleuesu³ee Keeueerue
jkeÀces®ee DebleYee&Je Deens :--
(SkeÀ) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves keÀe³ece mJe©Heele eEkeÀJee mLeeveeHeVe HeOoleerves OeejCe
kesÀuesu³ee eEkeÀJee mebJeiee&leerue l³ee®³ee opee&ves lees Hee$e Demeuesu³ee HeoekeÀefjlee cebpetj keÀjC³eele
Deeuesues cetU Jesleve nes³e. (oesve) megOeejerle Jesleve Je pegves Jesleve ¿eeb®³eeleerue HeÀjkeÀe®ee þeskeÀ
HeÀe³eoe.
(leerve) pes ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer efo. 1-7-1985 jespeer ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee
mesJesle Deensle DeeefCe efo. 1-7-1985 veblej mesJeeefveJe=Êe Peeues Deensle/mesJeeefveJe=Êe nesleerue
DeMee ceneveiejHeeefuekeÀe JesleveÞesCeerleerue ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eebvb eer efo. 1-1-1985 HetJeea
Iesleuesuee ceneieeF& YeÊee leebef$ekeÀ Jesleve, efJeMes<e Jesleve, Jew³eeqkeÌlekeÀ YeÊee SkeÀef$ele Jew³eeqkeÌlekeÀ YeÊee.
* mLee³eer meefceefle®ee þjeJe ¬eÀ. 1462, efo. 5 cee®e&, 1986 ceneveiejHeeefuekesÀ®ee þjeJe ¬eÀ. 67
efo. 8 ces 1986 DevJe³es efve³ece 5(1) (keÀ) megOeejC³eele Deeuee Je efoveebkeÀ 8 meHìWyej 1983 ®³ee ÒeYeeJeeves
ueeieg keÀjC³eele Deeuee.
14
(®eej) pes ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer efo. 1-1-1986 jespeer ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee
mesJesle Deensle DeeefCe efo. 1-7-1986 veblej mesJeeefveJe=Êe Peeues Deensle/mesJeeefveJe=Êe nesleerue
DeMee efJeÐeeHeerþ Devegoeve Dee³eesiee®³ee Jesleve ÞesC³eebceOeerue ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eebveer efo.
1-1-1986 HetJeea Iesleuesu³ee leoLe& ceneieeF& Yell³eemen ceneieeF& YeÊee, efJeMes<e Jesleve leebef$ekeÀ
Jesleve, Jew³eeqkeÌlekeÀ YeÊee, SkeÀef$ele Jew³eeqkeÌlekeÀ YeÊee, Debleefjce mene³³e.
(Hee®e) Keepeieer J³eJemee³e neveer YeÊee.
ìerHe (1) ë- pej ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer l³ee®³ee veeskeÀjer®³ee DeKesj®³ee 10
ceefnv³eeb®³ee keÀeueeJeOeerceO³es, DemeeOeejCe jpesJ³eefleefjkeÌle Flej ÒekeÀej®³ee jpesJej Demeu³eeves keÀeceeJej
iewjnpej Demesue lej l³ee®es Jesleve, pej lees keÀeceeJej iewjnpej vemelee lej l³eeuee pes (Jesleve)
efceUeues Demeles les OejeJes. cee$e G®®e Heoe®³ee yeeyeleerleerue mLeeveeHeVelee Jesleve ns, pej lees jpesJej
iesuee vemelee lej l³ee®e HeoeJej (HeoebJej) mLeeveeHeVe cnCetve keÀece keÀjerle jeefnuee Demelee Demes
ÒeceeCeHe$e efceUeu³eeKesjerpe, efnMesyeele OejC³eele ³esT ve³es.
ìerHe (2) :- pej SKeeÐee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeme l³ee®³ee veeskeÀjer®³ee DeKesj®³ee
10 ceefnv³eeleerue keÀesCel³eener keÀeueeJeOeerceO³es Jesleve eEkeÀJee jpes®ee Heieej (efueJn me@uejer) efceUeuee
vemesue lej lees keÀeueeJeOeer efnMesyeeletve JeieUC³eele ³esF&ue Je l³ee DeKesj®³ee 10 ceefnv³ee®³ee
efvekeÀì HetJeea®³ee lesJe{îee®e keÀeueeJeOeerleerue l³eeves efceUefJeuesues Jesleve efnMesyeele Iesleues peeF&ue.
ìerHe (3) :--ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee DeKesj®³ee one ceefnv³eeb®³ee keÀeueeJeOeerleerue
keÀeceeJe©ve efveuebeyf ele kesÀu³ee®ee keÀesCeleener keÀeueeJeOeer pej veeskeÀjer®ee keÀeue cnCetve OejC³eele Deeuee
Demesue lej DeMee ÒekeÀej®³ee keÀeUeleerue l³ee®es Jesleve, lees veeskeÀjerJeªve efveuebefyele kesÀuee iesuee
vemelee lej l³eeuee pesJe{s Jesleve efceUeues Demeles lesJe{s OejeJes. pej ne efveuebeyf ele kesÀu³ee®ee keÀeueeJeOeer
DemeeOeejCe jpesJ³eefleefjkeÌle Flej keÀesCel³eener jpesceO³es ©Heebleefjle kesÀuee iesuee Demesue lej ¿ee
keÀeueeJeOeerceOeerue l³ee®es Jesleve ìerHe (1) vegmeej ieCeC³eele ³eeJes pej ne keÀeceeJeªve efveuebefyele
kesÀu³ee®ee keÀeueeJeOeer DemeeOeejCe jpesle ©Heebleefjle keÀjC³eele Deeuee Demesue eEkeÀJee ne keÀeueeJeOeer
keÀecee®eener veener DeeefCe jpes®eener veener Demes mecepeC³eele Deeues Demesue lesJne lesJe{e (keÀeueeJeOeer)
efveJe=ÊeerJesleve ns Jeslevee®³ee efnMesyeeceOetve JeieUC³eele ³eeJee DeeefCe MesJeì®³ee one ceefnv³eeb®³ee lJeefjle
Deieesoj®e lesJe{e®e keÀeU efJe®eejele I³eeJee.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 319 efo. 1 meHìWyej 1989 DevJe³es efve³ece 5(1) (F) Heg{s DeeCeKeer
megOeejC³eele Deeuee efve³ece 5(1) (F) uee cenejeä^ Meemeveeves efveefM®eleer efouesueer vemegve meoj efve³ece
ceneveiejHeeefuekesÀves Debceueele DeeCeuee Deens.
15
ìerHe (4) :--ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves HejkeÀer³e mesJesJej Demeleevee Iesleuesues Jesleve
ns efveJe=ÊeerJesleveekeÀefjlee efnMesyeele Oejues peeCeej veener. DeMee ÒekeÀjCeebceO³es, l³ee ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eeN³eeuee pej HejkeÀer³e mesJesJej HeeþefJeues vemeles lej l³eeves ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee veeskeÀjerceO³es
pes Jesleve Iesleues Demeles kesÀJeU les®e Jesleve efveJe=ÊeerJesleveen& JesleveekeÀefjlee efnMesyeele OejC³eele ³esF&ue.
ìerHe (5) :--JeieUC³eele Deeueer Deens.
(ceneveiejHeeefuekeÀe JesleveÞesCeerceOeerue ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®³ee yeeyeleerle, megOeeefjle
efve³ece 5 (1) (F) ®ee ÒeYeeJe efo. 1-7-1985 Heemetve osC³eele ³esF&ue DeeefCe efJeÐeeHeerþ
Devegoeve Dee³eesiee®³ee JesleveÞesCeerceOeerue ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®³eeyeeyeleerle efo. 1-1-1986
Heemetve osC³eele ³esF&ue.)
* 5 (1) (HeÀ) ""Den&keÀejer mesJee'' ³ee®ee DeLe& KeeueerueÒeceeCes Demetve, Keeueerue
ieesäeR®ee l³eeceO³es meceeJesMe neslees :--
(SkeÀ) keÀe³ece HeoeJej kesÀuesueer mesJee.
(oesve) SKeeÐee keÀe³ece HeoeJej veblej keÀe³ece Peeu³eeme l³ee HeoeJej mLeeveeHeVe mJe©Heeves
eEkeÀJee nbieeceer mJe©Heeves eEkeÀJee HeefjefJe#eeefOeve cnCetve kesÀuesueer mesJee.
(leerve) SKeeÐee keÀe³ece HeoeJej OeejCeeefOekeÀej þsJetve eEkeÀJee l³ee HeoeJejerue OeejCeeefOekeÀej
efveuebefyele kesÀuee Demeleevee, mLeeveeHeVe mJe©Heeves eEkeÀJee nbieeceer mJe©Heeves kesÀuesueer mesJee.
(®eej). HejkeÀer³e mesJesle Demeleevee p³ee HejkeÀer³e mesJesyeÎue ceneveiejHeeefuekeÀe
mesJeeefve³eceeJeueervegmeej efveJe=efÊeJesleveemeeþer DebMeoeve efoues Deens. eEkeÀJee l³eeves Hewmes Yejues Deensle
DeMeer HejkeÀer³e mesJesleerue veeskeÀjer.
ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 338 efo. 30 petve, 1958 DevJe³es efve³ece ¬eÀ. 5 megOeejC³eele
Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, mLeeefvekeÀ mJejep³e Meemeve DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/
5358/keÀ, efo. 15 ef[meWyej, 1958 DevJe³es l³ee efveef½ele osC³eele Deeueer. ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ.
1821, efo. 9 HesÀye´Jg eejer 1961 DevJe³es lees Heg{s DeeCeKeer megOeejC³eele Deeuee DeeefCe veiejefJekeÀeme, meeJe&peefvekeÀ
Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer-5561/16186-keÀ, efo. 29 ef[meWyej, 1961 DevJe³es l³eeuee efveef½eleer
osC³eele Deeueer.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 375 efo. 24 Dee@iemì 1965 DevJe³es efve³ece 5 (1) (HeÀ)
megOeejC³eele Deeuee DeeefCe Meemeve þjeJe, veiejefJekeÀeme DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/
5865/45993/keÀ efo. 7 ef[meWyej 1965 DevJe³es l³eeuee efveefM®eleer osC³eele Deeueer.
16
(Hee®e). veblej mesJee eEkeÀJee jpee cnCetve ceeveC³eele Deeueer Demesue lej, Demee keÀeceeJe©ve
eEveueefyele kesÀu³ee®ee keÀesCeleener keÀeueeJeOeer.
* (mene). jespeboejerJej ³esC³eeHetJeea Deieoer Deieesoj, pej SKeeoe keÀce&®eejer Jeslevee®³ee
mece³e ÞesCeerceO³es keÀe³ece HeoeJej keÀe³ece mJe©Heeves Demesue lej, efpeLes jespeboejerJej Jesleve efoues
peeles DeMee SKeeÐee keÀe³ee&ue³eele kesÀuesueer veeskeÀjer (Deieoer ÒeLece Heemetve ns HeesìkeÀuece DeefmlelJeele
Deens, Demes mecepeC³eele ³esF&ue.)
** (mene) (De). mece³e Jesleve ÞesCeerleerue DeKebe[f le mesJes®³ee ueiele Deieesoj owevf ekeÀ
JesleveeJejerue DeemLeeHevesceO³es kesÀuesueer 50 ìkeÌkesÀ DeKeb[erle mesJee. cee$e, ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee
yeeyeleerle ns efve³ece ueeiet Demeues Heeefnpesle. (efoveebkeÀ 1-10-1982 Heemetve ÒeYeeJ³e).
(³ee efve³ecee®ee ÒeYeeJe efo. 1 Dee@keÌìesyej, 1982 Heemetve osC³eele Deeuesuee Deens.
³ee®ee®e DeLe& Demee keÀer, efo. 1 Dee@keÌìesyej, 1982 jespeer eEkeÀJee leodveblej mesJeeefveJe=Êe
Peeuesu³ee keÀce&®eeN³eebvee ³ee efve³ecee®ee HeÀe³eoe Deveg%es³e nesF&ue).
(meele). DeKeb[ (meueie) veeskeÀjer®³ee keÀeueeJeOeerceOeerue DemeeOeejCe jpesmen meJe& ÒekeÀej®eer jpee.
(Deeþ). megÆer efJeYeeieeleerue ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves Iesleuesueer megÆer.
*** ìerHe - Je³ee®³ee 18 Je<ee&HetJeea kesÀuesueer veeskeÀjer ner Den&keÀejer mesJes®³ee ieCevesmeeþer
JeieUC³eele ³esF&ue.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 748 efo. 19 veesJnWyej 1962 DevJe³es (mene) DebleYe&tle keÀjC³eele
Deeues. DeeefCe Meemeve þjeJe, veiejefJekeÀeme DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/1082/
52953/keÀ efo. 27 SefÒeue 1963 DevJe³es l³eeuee efveefM®eleer osC³eele Deeueer.
*** ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 1659 efo. 16 HesÀye´Jg eejer 1968 DevJe³es efve³ece 5 (1) (HeÀ)
®eer ìerHe megOeejC³eele Deeueer Je Meemeve þjeJe, veiejefJekeÀeme DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/
5368/26870/keÀ efo. 12 peguew 1968 DevJe³es efleuee efveefM®eleer osC³eele Deeueer.
** mLee³eer meefceleer þjeJe ¬eÀ. 1855 efoveebkeÀ 8 cee®e& 1989, ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ.
209 efo. 29 Dee@iemì 1989, DevJe³es veJeerve efve³ece 5 (1) (HeÀ) (mene) (De) DebleYee&Je keÀjC³eele Deeues.
DeeefCe MeemekeÀer³e ¬eÀ. yeerScemeer/1389/4200/meerDeej-452/³eg[er/21 efo. 31 Dee@keÌìesyej 1990 DevJe³es
l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer.
17
** (veT) (De) p³ee J³eeÅkeÌleveer ceev³elee ÒeeHle ³eg×mesJee kesÀueer Deens Je p³eeb®eer vesceCetkeÀ
efo. 1 SefÒeue, 1947 HetJeea cegyb eF& ceneveiejHeeefuekesÀceO³es efjkeÀec³ee HeoeJej Peeueer Deens, l³eeb®³ee
yeeyeleerle efo. 3 meHìWyej, 1939 (eEkeÀJee, p³ee efJeefMeä HeoeJej l³eeb®eer vesceCetkeÀ Peeueer Deens
l³ee veeskeÀjer®³ee efJeefMeä Heoemeeþer efJeefnle kesÀuesu³ee efkeÀceeve Je³eesce³ee&oJs ej les ³esleerue leer leejerKe,
³eeHewkeÀer peer veblej®eer Demesue leer leejerKe) DeeefCe efo. 1 SefÒeue, 1946 ³ee oesnebcs eOeerue
keÀeueeJeOeerceO³es l³eebveer kesÀuesu³ee ³eg×mesJes®³ee 4/5 SJe{er veeskeÀjer keÀceeue 4 Je<ee&®³ee keÀeueeJeOeermeeHes#e,
efveJe=eÊf e Jesleveemeeþer efnMeesyeele OejC³eeme HejJeeveieer ÐeeJeer. cee$e l³eebvee ue<keÀjer veeskeÀjerceOetve keÀe{u³ee®³ee
efoJeMeer Jee l³eeveblej l³eebvee efveJe=eÊf e Jesleveemeeþer keÀesCelesner efveJe=eÊf eJesleve Jee GHeoeve efceUeuesues Demelee
keÀecee ve³es DeeefCe pej l³eebvee Demes keÀesCelesner GHeoeve Jee yeesveme efceUeuesuee Demesue lej lees l³eebveer
ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee keÀes<eeieejele pecee kesÀuee Heeefnpes.
* (one) DeeqiveMeecekeÀ oueeceOeerue De - keÀe³e&#es$e efJeYeeieele vesceCetkeÀ Peeuesuee
ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer DeeqiveMeecekeÀ ouee®³ee keÀe³e&#es$e efJeYeeieele Iesleuee iesu³eeme, l³ee®ee
DekeÀe³e&#es$e efJeYeeieeceOeerue veeskeÀjer®ee keÀeueeJeOeer keÀe³e&#es$e efJeYeeieeceOeerue veeskeÀjerceO³es 3:2 ³ee
ÒeceeCeele ªHeeblejerle keÀªve, keÀe³e&#es$e efJeYeeieeceOeerue efveJe=efÊeJesleveemeeþer Den&keÀejer veeskeÀjer
þjefJeC³eekeÀefjlee l³eele efceUefJeC³eele ³eeJee, DeeefCe ner®e He×le Gueì efjleerves JeeHejC³eele ³eeJeer.
*** (DekeÀje) p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves "Yeejleer³e mJeeleb$³e mebûeeceele' Yeeie
Iesleuee Deens DeeefCe Yeejleer³e mJeeleb$³e mebûeeceele Yeeie Iesleu³eeyeÎue cenejeä^ jep³e Meemeveeves l³ee®³ee
mevceeveeLe& ieewjJe ÒeceeCeHe$e (mevceeve He$e) Òeoeve kesÀues Deens DeeefCe ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee mesJesle l³ee®eer
** ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 2261 efo. 31 cee®e&, 1966 DevJe³es kebÀef[keÀe (veT)
DebleYe&tle keÀjC³eele Deeueer DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe®e, veiej efJekeÀeme meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie Je
ie=nveefvecee&Ce efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/5366/29679/keÀ, efo. 22 peguew 1966 DevJe³es efveef½eleer
osC³eele Deeueer. efo. 1 SefÒeue, 1953 Heemetve Debceue ÐeeJe³ee®ee Deens.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 1711 efo. 17 ef[meWyej 1970 DevJe³es kebÀef[keÀe (one) ®ee
DebleYee&Je keÀjC³eele Deeuee Je MeemekeÀer³e þjeJe, veiej efJekeÀeme, meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie DeeefCe
ie=nefvecee&Ce efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/5370/2666-keÀ efo. 13 SefÒeue, 1971 DevJe³es l³eeuee
efveef½eleer osC³eele Deeueer. efo. 1 cee®e&, 1965 Heemetve Debceue osC³eele Deeuesuee Deens.
*** mLee. me. þ. ¬eÀ. 1475 efo. 29 meHìWyej, 1983 DeeefCe ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe
¬eÀ. 987 efo. 22 veesJnWyej, 1983 Je MeemekeÀer³e þjeJe, veiej efJekeÀeme, meeJe&peefvekeÀ Deenesi³e efJeYeeie
yeerScemeer-1384/1907/³eg[er-3 efo. 25 ces, 1984 DevJe³es efve³ece 5 (1) (HeÀ) (DekeÀje) ®ee
meceeJesMe keÀjC³eele Deeuee.
18
ÒeejbYeer p³ee HeoeJej vesceCetkeÀ kesÀuesueer Deens l³eekeÀefjlee Demeuesueer G®®eÊej Je³eesce³ee&o®s eer Deì efMeefLeue
keÀjC³ee®³ee meJeueleer®ee HeÀe³eoe IesTve pees ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee mesJesle Deeuesuee Deens l³eeuee Je³ee®³ee
58 J³ee Je<eea efve³eleJe³eesceeveevegmeej efveJe=eÊf eJesleveekeÀefjlee (efve³elemesJeeJeOeer efveJe=eÊf eJesleve) ³ee®eer meelel³ee®eer
Den&keÀejer mesJee IesC³eeme Devegceleer osC³eele ³eeJeer. (Hejbleg Flej keÀesCel³eener ÒekeÀej®³ee efveJe=eÊf e
JesleveekeÀefjlee veener.) l³ee®³ee Òel³e#e Den&leekeÀejer mesJes®ee ®eewLee efnmmee eEkeÀJee efve³egekq eÌle®es JesUer l³ee®es
Je³e 25 Je<ee&Hes#ee pesJe{îee keÀeueeJeOeerceO³es peemle nesles lesJe{e keÀeueeJeOeer eEkeÀJee 5 Je<ee&®ee keÀeueeJeOeer
³eeHewkeÀer pees meJee&le keÀceer keÀeueeJeOeer Demesue lesJe{e Òel³e#e keÀeueeJeOeer OejC³eele ³eeJee. (Jejerue veJeerve
efve³ecee®ee Debceue efo. 1 SefÒeue, 1953 Heemetve osC³eele Deeuesuee Deens.)
ìerHe (De) :- mewv³eeceO³es Demeleevee p³eeb®eer veeskeÀjer efveJe=efÊe JesleveekeÀefjlee Hee$e veJnleer
l³eebveener peemleerle peemle 4 Je<ee&®³ee DeìermeeHes#e, ue<keÀjer veeskeÀjer efnMeesyeele OejC³ee®ee HeÀe³eoe
osC³eele ³esF&ue.
(ye) efo. 1 SefÒeue, 1947 veblej ³eg× mesJesleerue p³ee GcesoJeejebvee ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee
veeskeÀjerle vesceues Deens l³eebvee efveJe=eÊf e Jeslevee®³ee efnMeesyeemeeþer l³ee®e ceev³e ³eg× mesJes®³ee eEkeÀJee Flej
ue<keÀjer veeskeÀjeruee pees[vt e l³ee®³ee 1/2 SJe{er veeskeÀjer efnMeesyeele OejC³eeme HejJeeveieer ÐeeJeer.
cee$e,
(SkeÀ). ue<keÀjer veeskeÀjermeeþer l³ee keÀce&®eeN³eeuee keÀesCelesner efveJe=efÊe Jesleve efceUeuesues
Demelee keÀecee ve³es.
(oesve). p³eeJej keÀce&®eeN³ee®eer vesceCetkeÀ Peeueer Deens l³ee veeskeÀjermeeþer Jee HeoebkeÀefjlee
Yejleer keÀjC³eemeeþer efJeefnle kesÀuesu³ee keÀceerle keÀceer Je³ee®³ee HetJeea l³eeves kesÀuesueer veeskeÀjer efveJe=efÊe
Jesleveemeeþer efnMesyeele Iesleueer peeCeej veener.
(leerve). Yeejlee®³ee meMem$e mewv³eeceO³es eEkeÀJee SKeeÐee meece´ep³e (keÀe@ceveJesuLe) osMee®³ee
lelmece mewv³eeceO³es kesÀuesueer veeskeÀjer efveJe=efÊe Jesleveemeeþer l³eeÒeceeCes efnMeesyeele Iesleueer peeF&ue.
(®eej). ³eg× Je ³eg×esÊej keÀeU, ³ee oesvner®ee meceeJesMe nesCeeN³ee veeskeÀjermeeþer cebpetj
kesÀuesues pej Demesue lej, efveJe=efÊe Jesleve GHeoeve mees[tve, ³eg× mesJes®³ee yeeyeleerle efouesu³ee yeesveme
Je GHeoevee®eer jkeÌkeÀce Hejle ceeielee keÀecee ve³es.
(Hee®e). ue<keÀjer veeskeÀjer-³eg× mesJee DeeefCe ceneveiejHeeefuekesÀ®eer veeskeÀjer ³eeceOeerue SkeÀ
Je<ee&He³e¥le®ee Kebe[f le keÀeU (ye´ks eÀ) ne DeeHeesDeeHe ceeHeÀ kesÀuesuee keÀeueeJeOeer cnCetve OejC³eele ³esF&ue.
19
cee$e, SkeÀ Je<ee&Hes#ee peemle HeCe leerve Je<ee&Hes#ee peemle veener SJe{e Keb[erle keÀeU, DeHeJeeoelcekeÀ
HeefjefmLeleerceO³es, mLee³eer meefceleer ceeHeÀ keÀ© MekesÀue.
(keÀ) SKeeÐee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves efo. 3 meHìWyej 1939 DeeefCe efo. 1 SefÒeue
1946 ³eeceO³es kesÀuesu³ee ³eg× mesJes®³ee yeeyeleerle, pej lees Jejerue kebÀef[keÀe (De) ceOeerue meJeueleeRvee
Hee$e Demesue lej l³eeyeeyeleerle, ³eg× mesJesmen DeeHeu³ee mebHetCe& ue<keÀjer veeskeÀjer®³ee yeeyeleerle l³eeves
Jejerue kebÀef[keÀe (ye) ceOeerue meJeueleer®ee HeÀe³eoe I³eeJee eEkeÀJee Jejerue kebÀef[keÀe (De) Keeueer
efveJe=eÊf eJesleveemeeþer ³eg× keÀeueeJeOeerceO³es kesÀuesueer veeskeÀjer DeeefCe ³eg× keÀeueeJeOeer®³ee Deieesoj eEkeÀJee
veblej kesÀuesueer GJe&ejf le veeskeÀjer, l³ee veeskeÀjer®³ee DeO³ee& SJe{îee ÒeceeCeele l³eeves efnMeesyeele OejeJeer.
2. cegbyeF& ceneveiejHeeefuekeÀe DeefOeefve³ece eEkeÀJee ceneveiejHeeefuekeÀe mesJee efve³eceeJeueer ³eeceO³es
J³eeK³ee efou³eeÒeceeCes, ³ee efve³eceebceO³es DeeCeuesu³ee Flej keÀesCel³eener Meyoe®ee DeLe& l³ee®e
DeLee&ves ³ee efþkeÀeCeer IesC³eele Deeuesuee Deens.
* 5 De. SKeeÐee yeskeÀe³eosefMej mebHeeceO³es menYeeie IesCes ne veeskeÀjerceOeerue Kebef[le keÀeue
cnCetve mecepeC³eele ³esF&ue, leLeeefHe, efJeMes<e HeefjefmLeleerceO³es ceneveiejHeeefuekesÀuee DeMee Kebef[le
mesJes®ee keÀeueeJeOeer ceeHeÀ keÀjlee ³esF&ue.
6. ³ee efve³eceeb®ee DeLe& ueeJeC³ee®ee DeefOekeÀej ceneveiejHeeefuekeÀe mJele:keÀ[s jeKetve þsefJele
Deens.
7. ³ee efve³eceevJe³es efceUeuesues keÀesCelesner DeefOekeÀej DeeHeu³ee efve³eb$eCeeKeeueerue keÀesCel³eener
DeefOekeÀeN³eekeÀ[s, me#ece DeefOekeÀejer, p³ee Deìer efJenerle keÀjC³eele ³esleerue l³ee DeìeRJej meesHeJet
MekesÀue.
8. ³ee efve³eceeb®³ee Òe³eespeveeLe&, SkeÀ JewÐeefkeÀ³e ceb[U Demesue. ceneveiejHeeefuekeÀe
Dee³egkeÌle ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee cebpegjerves meoj ceb[Ue®³ee (Ieìvee) mLeeHevesmebyebOeer DeeefCe DeefOekeÀej
#es$eemebyebOeer Jeiewjs efve³ece le³eej keÀjleerue.
**8 De. efveJe=Êeer Jeslevee®eer ÒekeÀjCes efvekeÀeueele keÀe{C³eemeeþer JesUesJesUer ³eesi³e Jeeìleerue
DeMee HeOoleer ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌle ³ee efve³eceebKeeueer Ieeuetve osleerue DeeefCe ³ee mebyebOeer®³ee
Òeefle%eeHe$eeb®es vecegves efJeefnle keÀjleerue.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 1751 efo. 18 HesÀye´Jg eejer, 1960 DevJe³es efve³ece 5De ®ee DebleYee&Je
keÀjC³eele Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, veiej efJekeÀeme, meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/5360-
efo. 31 ces, 1960 DevJe³es l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer. efo. 1 SefÒeue, 1957 Heemetve l³ee®ee Debceue
osC³eele Deeuesuee Deens.
** ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 477 efo. 9 Dee@iemì, 1971 DevJe³es efve³ece 8De ®ee DelebYee&Je
keÀjC³eele Deeue Je MeemekeÀer³e þjeJe, veiej efJekeÀeme Je ie=nefvecee&Ce efJekeÀeme ¬eÀ. yeerScedmeer /1071/55328-
keÀ, efo. 7 peevesJeejer 1972 DevJe³es l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer.
20
efJeYeeie oesve
meJe&meeOeejCe Deìer
9. ³ee efve³eceeceO³es keÀesCel³eener yeeyeleerle Dev³eLee keÀener mHeäHeCes veceto kesÀues vemesue lej,
³ee efve³eceebvJe³es HeÀkeÌle mHeäHeCes DeeefCe keÀeìskeÀesjHeCes Deveg%es³e nesC³eepeesies Demeuesues ÒecegKe uesKeeHeeue
³eebveer ÒeceeefCele kesÀu³eeÒeceeCes Demeuesues keÀesCelesner efveJe=eÊf eJesleve me#ece ÒeeefOekeÀejer cebpegj keÀª MekeÀleerue.
*10 : ³ee efve³eceeceOeerue keÀesCel³eener efJeefMe<ì DeMee lejlegoerKeeueer pej keÀesCel³eener
yeeyeleerle efveJe=ÊeerbJesleve oslee ³esle vemesue lej, ceneveiejHeeefuekeÀe, Del³eble DeHeJeeoelcekeÀ DeMeer
HeefjefmLeleer mees[tve, ³ee efve³eceevJe³es Deveg%es³e Demeuesu³ee efkeÀceeve ceeefmekeÀ efveJe=Êeer JesleveeHes#ee peemle
veener SJe{s efveJe=ÊeerJesleve cebpetj keÀjerue eEkeÀJee, ³ee efve³eceeb®³ee meJe&meeOeejCe nsletme ³ee
osC³eecegUs yeeOee ³esle vemesue lej, efve³ece 69 ³ee Keeueer efJeefnle kesÀuesu³ee meejCeervegmeej
keÀe{uesu³ee DeMee efveJe=efÊeJesleve cetu³eeHes#ee peemle veener SJe{s GHeoeve cebpetj keÀjerue.
DeMee ÒekeÀjCeebceO³es efve³ece 57 (5) vegmeej, ce=l³et eEkeÀJee DeJeefMeä GHeoeve eEkeÀJee
efve³ece 59 eEkeÀJee 88 ³ee Keeueer kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve ³eeb®ee HeÀe³eoe oslee ³esCeej veener.
(efoveebkeÀ 1 peevesJeejer 1986 Heemetve ÒeYeeJe osC³eele ³esF&ue).
11 De. iewj Jele&CegkeÀ eEkeÀJee efoJeeUs efveIeeu³eecegUs pej SKeeÐee ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eeN³eeuee veeskeÀjerceOetve efveJe=Êe JneJes ueeieues lej l³eeuee DevegkebÀHee efveJe=efÊe Jesleve mees[tve Flej
keÀesCelesner efveJe=efÊe Jesleve oslee ³esCeej veener.
ye. DekeÀe³e&#ecelescegUs pej SKeeÐee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee veeskeÀjerceOetve efveJe=Êe
nesCes Yeeie He[ues lej, pej lees efve³elemesJee DeeOeer efveJe=efÊe Jesleve eEkeÀJee mesJeeefveJe=efÊe Jesleveeme Hee$e
Demesue lej, l³eeuee Demes efveJe=efÊe Jesleve osC³eele ³eeJes. pej lees DeMee efveJe=efÊe Jesleveeme Hee$e
vemesue lej l³eeuee, DevegkebÀHee efveJe=efÊe Jesleve mees[tve, efveJe=efÊe Jesleve oslee ³esCeej veener.
* mLee³eer meefceleer þjeJe ¬eÀ. 1603 efo. 24 veesJnWyej, 1955 DevJe³es efve³ece 10 megOeejC³eele
Deeuee DeeefCe ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 1009 efo. 5 ef[meWyej, 1955 DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, mLeeefvekeÀ
Meemeve DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/5955-F& efo. 20 ef[meWyej, 1955 DevJe³es cebpegj
keÀjC³eele Deeuee.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 319 efo. 1 meHìWyej, 1989 DevJe³es efve³ece ¬eÀ. 10 megOeejC³eele
Deeuee Je MeemekeÀer³e þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer-1393/669/meerDeej /125/93/-³eg[er-21 efo. 31 peevesJeejer,
2000 DevJe³es l³eeuee efveefM®eleer osC³eele Deeueer.
21
12. p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee HejkeÀer³e mesJesJej HeeþefJeC³eele Deeues Deens, l³eeuee
lees HejkeÀer³e mesJesJej Demeleevee, ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee veeskeÀjerceOetve mJeKeg<eerves efveJe=Êe Peeu³eeJej, efveJe=eÊf e Jesleve
oslee ³esCeej veener. ³ee efve³ecee®³ee Òe³eespeveeLe&, pej ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee veeskeÀjerceOetve efveJe=Êe
nesC³eeme meebeif eleues vemesue lej, Hejbleg ceneveiejHeeefuekeÀe mesJee efve³eceeJeueervegmeej l³eeuee veeskeÀjerceOetve efveJe=Êe
nesC³eeme Yeeie Hee[C³eeHetJeea lees mesJeeefveJe=ÊeerJesleveeJej pej veeskeÀjerceOetve efveJe=Êe Peeuee Demesue lej ner mesJeeefveJe=eÊf e
Sse®q íkeÀ mecepeC³eele ³esFu& e.
13. p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®eer veeskeÀjer mebHetCe&HeCes meceeOeevekeÀekeÀj vemesue
l³ee®³ee yeeyeleerle, me#ece ÒeeefOekeÀeN³eeuee ³eesi³e Jeeìsue l³ee ÒeceeCeele, lees me#ece ÒeeefOekeÀejer l³ee
keÀce&®eeN³ee®es efveJe=Êeer Jesleve keÀceer keÀ© MekesÀue.
ìerHe : efve³ece ¬eÀ. 20 ®ee GHeefve³ece (keÀ) DeeefCe efve³ece ¬eÀ. 11 DeeefCe 37
³eeKeeueerue ìerHe HeneJeer.
14 JeieUC³eele Deeuee.
(efo. 1-8-1987 Heemetve ÒeYeeJ³e).
* veJeerve efve³ece 14 De.
(1) Òel³eskeÀ efveJe=efÊeJesleve osC³eeceeies Heg{erue keÀeUeleerue ®eebieueer Jele&CetkeÀ ner iee|Yele Mele&
Demesue. pej efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀeuee iebYeerj iegv¿eeyeÎue eEkeÀJee iebYeerj iewjJele&CegkeÀeryeÎue DeHejeOeer
þjefJeues Demesue lej me#ece ÒeeefOekeÀejer, uesKeer DeeosMeeÜejs efveJe=efÊeJesleve eEkeÀJee l³ee®ee keÀener Yeeie,
keÀe³ece®ee eEkeÀJee efJeefMeä keÀeueeJeOeermeeþer jesKetve Oeª MekesÀue eEkeÀJee keÀe{tve IesT MekesÀue.
cee$e, efveJe=efÊeJeslevee®ee keÀener Yeeie jesKetve þsJeuee Demesue eEkeÀJee keÀe{tve Iesleuee Demesue lesJne
Gjuesu³ee efveJe=efÊeJeslevee®eer jkeÌkeÀce, þjJetve efouesu³ee efkeÀceeve efveJe=efÊeJeslevee®³ee jkeÀcesntve keÀceer
kesÀueer peeCeej veener.
(2) v³ee³eeue³eeves efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀeuee iebYeerj iegv¿eeyeÎue DeHejeOeer þjefJeues Demesue
lesJne, DeMee DeHejeOeefmeOoer mebyebOeer®³ee v³ee³eeue³ee®³ee efveCe&³ee®³ee meboYee&le Heesìefve³ece (1) DevJe³es,
keÀe³e&Jeener kesÀueer peeF&ue.
* mLee³eer meefceleer þjeJe ¬eÀ. 1493 efo. 5 HesÀye´gJeejer 1992 Je ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ.
960 efo. 21 ef[meWyej, 1992 DevJe³es efve³ece 14 JeieUC³eele Deeuee veJeerve efve³ece ¬eÀ. 14De Je 14ye
³eeb®ee efveJe=efÊeJesleve efve³eceebceO³es DebleYee&Je keÀjC³eele Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer-1393/
667/meerDeej /125/93/-³eg[er-21 efo. 31 peevesJeejer, 2000 DevJe³es l³eeuee efveefM®eleer osC³eele Deeueer.
22
(3) Heesì efve³ece (2) Keeueer ve ³esCeeN³ee ÒekeÀjCeele, me#ece ÒeeefOekeÀejer Heesì efve³ece (1)
DevJe³es DeeosMe keÀe{C³eeHetJeea, Jesleve DeLeJee opee& keÀceer keÀjC³ee®eer (efj[keÌMeve) efMe#ee osC³eemeeþer,
Keel³eebleie&le ®eewkeÀMeer Dee³eesepf ele keÀjC³eekeÀefjlee efJeefnle kesÀuesu³ee keÀe³e&HeOoleer®es DevegHeeueve keÀjerue.
* veJeerve efve³ece 14 ye.
(1) efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀ ne, l³ee®³ee mesJes®³ee keÀeueeJeOeerle, lemes®e mesJeeefveJe=Êe nesTve
Hegvee|ve³egekq eÌleveblej®³ee l³ee®³ee mesJes®³ee keÀeueeJeOeerle iebYeerj iewjJele&CegkeÀeryeÎue eEkeÀJee efve<keÀeUpeerHeCeeyeÎue
DeHejeOeer Demeu³eeme keÀesCel³eener Keel³eebleie&le eEkeÀJee v³eeef³ekeÀ keÀe³e&JeenerceO³es efometve Deeues lej,
me#ece ÒeeefOekeÀeN³eeuee uesKeer DeeosMeeJoejs, efveJe=efÊeJesleve eEkeÀJee l³ee®ee keÀesCeleener Yeeie keÀe³ece®ee
eEkeÀJee efJeefMeä keÀeueeJeOeermeeþer jesKetve þsJelee ³esFu& e eEkeÀJee keÀe{tve Ieslee ³esFu& e DeeefCe ceneveiejHeeefuekesÀuee
Peeuesu³ee keÀesCel³eener Deee|LekeÀ vegkeÀmeeveer®eer Jemegueer osKeerue DeMee efveJe=efÊeJesleveeletve HetCe& eEkeÀJee
DebMele: keÀjC³ee®ee me#ece ÒeeefOekeÀejer DeeosMe osF&ue.
cee$e efveJe=eÊf eJeslevee®ee keÀesCeleener Yeeie jesKetve þsJeuee Demesue eEkeÀJee keÀe{tve Iesleuee Demesue lesJne,
Gjuesu³ee efveJe=eÊf eJeslevee®eer jkeÌkeÀce þjJetve efouesu³ee efkeÀceeve jkeÀcesHes#ee keÀceer kesÀueer peeCeej veener.
(2) (De) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer mesJeeefveJe=Êe nesC³eeHetJeea eEkeÀJee Hegvee|ve³egkeÌle Peeu³eeveblej
mesJesle Demeleevee l³ee®³ee efJe©Oo Heesìefve³ece (1) ceO³es GuuesefKeuesueer Keel³eebleie&le keÀe³e&Jeener
keÀjC³eele Deeueer Demesue lej, leer keÀe³e&Jeener ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee efveJe=efÊeveblej, ³ee
efve³eceeKeeueerue keÀe³e&Jeener Demeu³ee®es ceeveC³eele ³esF&ue DeeefCe ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer mesJesle
jeefnuee Demelee lej, p³ee HeOoleerves leer ®eeuet þsJeC³eele Deeueer Demeleer l³ee®e HeOoleerves, p³ee
ÒeeefOekeÀeN³eeves megª kesÀueer l³ee®³ee keÀ[tve ®eeuet þsJeueer peeF&ue Je meceeHle kesÀueer peeF&ue.
(ye) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer mesJeeefveJe=Êe nesC³eeHetJeea eEkeÀJee Hegvee|ve³egkeÌle Peeu³eeveblej mesJesle
Demeleevee l³ee®³eeefJe©Oo Keel³eebleie&le keÀe³e&Jeener ®eeuet Peeueer vemesue lejö
(SkeÀ) me#ece ÒeeefOekeÀeN³ee®³ee cebpegjereMf eJee³e leer ®eeuet kesÀueer peeCeej veener.
(oesve) DeMeer keÀe³e&Jeener megª keÀjC³eeHetJeea®³ee ®eejHes#ee DeefOekeÀ Je<ee&®³ee keÀeueeJeOeerle
Ie[uesu³ee IeìvesmebyebOeeleerue leer Demelee keÀecee ve³es, DeeefCe
* mLee³eer meefceleer þjeJe ¬eÀ. 1493 efo. 5 HesÀye´gJeejer 1992 Je ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ.
960 efo. 21 ef[meWyej, 1992 DevJe³es efve³ece 14 JeieUC³eele Deeuee veJeerve efve³ece ¬eÀ. 14De Je 14ye
³eeb®ee efveJe=efÊeJesleve efve³eceebceO³es DebleYee&Je keÀjC³eele Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer-1393/
667/meerDeej /125/93/-³eg[er-21 efo. 31 peevesJeejer, 2000 DevJe³es l³eeuee efveefM®eleer osC³eele Deeueer.
23
(leerve) me#ece ÒeeefOekeÀejer efveoxeMf ele keÀjerue DeMee ÒeeefOekeÀeN³eekeÀ[tve Je DeMee efþkeÀeCeer DeeefCe p³ee
Keel³eebleie&le keÀe³e&JeenerceO³es ce. ve. Hee. keÀce&®eejer mesJesle Demeleevee l³eeb®es Jesleve DeLeJee opee& keÀceer keÀjC³ee®ee
DeeosMe oslee ³esFu& e DeMee Keel³eebleie&le keÀe³e&Jeener®³ee HeOoleervegmeej ®eeueJeC³eele ³esFu& e.
(3) ce. ve. Hee. keÀce&®eejer mesJeeefveJe=Êe nesC³eeHetJeea eEkeÀJee Hegvee|ve³egkeÌle Peeu³eeveblej mesJesle
Demeleevee l³ee®³eeefJe©Oo SKeeoer v³eeef³ekeÀ keÀe³e&Jeener meg© kesÀuesueer vemesue lej, DeMeer keÀesCeleerner
v³eeef³ekeÀ keÀe³e&Jeener, leer meg© keÀjC³eeHetJeea ®eej Hes#ee DeefOekeÀ Je<ee&®³ee keÀeueeJeOeerle GodYeJeuesu³ee
JeeokeÀejCeemebyebOeele eEkeÀJee Ie[uesu³ee IeìvesmebyebOeele, meg© kesÀueer peeCeej veener.
(4) pees ce. ve. Hee. keÀce&®eejer efve³ele Je³eesceeve neslee®e eEkeÀJee Dev³eLee mesJeeefveJe=Êe Peeuee
Demesue DeeefCe p³ee®³ee efJe©Oo keÀesCeleerner Keel³eebleie&le eEkeÀJee v³eeef³ekeÀ keÀe³e&Jeener meg© kesÀueer Demesue
eEkeÀJee Heesìefve³ece (2) Keeueer Keel³eebleie&le keÀe³e&Jeener Heg{s ®eeuet þsJeC³eele Deeueer Demesue l³ee®³eeyeeyeleerle,
efve³ece 45 De ceO³es lejleto kesÀu³eeÒeceeCes leelHegjles efveJe=eÊf eJesleve cebpetj keÀjC³eele ³esFu& e.
(5) efveJe=efÊeJesleve jesKetve þsJeeJe³ee®es veener eEkeÀJee keÀe{tve I³eeJe³ee®es veener Demes me#ece
ÒeeefOekeÀeN³eeves þjefJeues Demesue, Hejbleg efveJe=efÊeJesleveeletve Deee|LekeÀ vegkeÀmeeveer®eer Jemegueer keÀjeJe³ee®eer
Demee DeeosMe efouee Demesue lesJne, ³ee efve³ecee®³ee Heesìefve³ece (1) ®³ee lejlegoerb®³ee DeOeerve
jentve, meeceev³eHeCes ce. ve. Hee. keÀce&®eeN³ee®³ee mesJeeefveJe=efÊe®³ee efoveebkeÀeme Deveg%es³e Demeuesu³ee
efveJe=eÊf eJeslevee®³ee SkeÀle=leer³eebMeentve DeefOekeÀ ojeves Jemegueer kesÀueer peeCeej veener.
(6) ³ee efve³ecee®³ee Òe³eespeveemeeþerö
(De) ce. ve. Hee. keÀce&®eeN³eeme eEkeÀJee efveJe=eÊf eJesleveOeejkeÀeme p³ee leejKesuee DeejesHeHe$e osC³eele
Deeues Demesue l³ee leejKesme, eEkeÀJee ce. ve. Hee. keÀce&®eeN³eeuee DeeOeer®³ee p³ee leejKesHeemetve efveuebyeveeOeerve
þsJeues Demesue DeMee leejKesme, Keel³eebleie&le keÀe³e&Jeener meg© kesÀueer Demeu³ee®es mecepeC³eele ³esFu& e.
(ye) v³eeef³ekeÀ keÀe³e&Jeener ö
(SkeÀ) HeÀewpeoejer keÀe³e&Jeener®³eeyeeyeleerle, ob[eefOekeÀejer efpe®eer oKeue Ieslees DeMeer le¬eÀej
eEkeÀJee ÒeefleJesove Heesefueme DeefOekeÀeN³eeves p³ee leejKesme oeKeue kesÀues Demesue l³ee leejKesme meg©
kesÀueer Demeu³ee®es ceeveC³eele ³esFu& e, DeeefCe
(oesve) efoJeeCeer keÀe³e&Jeener®³ee yeeyeleerle JeeoHe$e v³ee³eeue³eele p³ee leejKesme meg© kesÀues
Demeu³ee®es ceeveC³eele ³esFu& e.
(efve³ece 14 De DeeefCe 14 ye ®ee ÒeYeeJe efo. 1-8-1987 Heemetve).
24
15. peer keÀejCes oHeÌlejer uesKeer veceto keÀjeJe³ee®eer Deensle DeMee efJeMes<e keÀejCeemleJe,
mLee³eer meefceleer -
1. ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee mesJee efveJe=efÊeJesleve eEkeÀJee GHeoeveeHeemetve efJeefYeVe
Demeuesues efveJe=efÊeJesleve efceUeJes ³ee Îäerves meJe&meeOeejCeHeCes SkeÀ Je<ee&Hes#ee peemle veener SJe{er
Den&keÀejer mesJesleerue keÀcelejlee ceeHeÀ keÀª MekesÀue, eEkeÀJee,
2. meJe&meeOeejCeHeCes SkeÀ Je<ee&Hes#ee peemle veener SJe{er Jee{ efveJe=Êe nesCeeN³ee ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eeN³ee®³ee Den&keÀejer mesJesceO³es efceUJet MekesÀue DeeefCe ner Jee{ ³ee efve³eceeb®³ee lejlegoeRvegmeej
efveJe=efÊeJesleveemeeþer Den&keÀejer mesJee cnCetve mecepeC³eele ³esF&ue.
*15 De :- Keeueerue IeìveebcegUs Den&keÀejer mesJesle Keb[ He[sue :ö
(SkeÀ) jepeerveecee
(oesve) veeskeÀjerceOetve keÀe{tve ìekeÀCes eEkeÀJee ye[leHe&À keÀjCes.
(leerve) mesJesceOeerue Keb[ mecepeC³ee®ee DeeosMe osC³eele Deeuesueer jpeseJf evee DevegHeefmLeleer.
ìerHe :öceneveiejHeeefuekeÀe ceeO³eefcekeÀ MeeUsJ³eefleefjkeÌle, ye=nvcegbyeF& ceneveiejHeeefuekesÀceO³es
³eesi³e l³ee HejJeeveieerves keÀe³ece DeLeJee nbieeceer DeMee ogmeN³ee mesJesJej efve³egkeÌle nesC³eemeeþer efouesuee
jepeerveecee ne mesJesceOeerue Keb[ mecepeC³eele ³esCeej veener.
ìerHe 1 :-- JeieUC³eele Deeueer Deens. (efoveebkeÀ 31-1-2000 Heemetve)
ìerHe 2 :-- JeieUC³eele Deeueer Deens. (efoveebkeÀ 31-1-2000 Heemetve)
*15 ye
(1) ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌle ns, Òel³eskeÀ ÒekeÀjCeeceO³es ³eesi³e Jeeìleerue DeMee DeìeRJej
Den&leekeÀejer mesJesceOeerue keÀesCeleener Keb[ #eceeefHele keÀ© MekeÀleerue. cee$e,
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 1200 efo. 9 ef[meWyej, 1971 DevJe³es veJeerve efve³ece 15De
®ee DebleYee&Je keÀjC³eele Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, veiej efJekeÀeme, meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e Je ie=nefvecee&Ce
efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/5372/5443-keÀ efo. 10 cee®e&, 1972 DevJe³es cebpegj keÀjC³eele Deeuee DeeefCe
efo. 1 SefÒeue, 1970 ®³ee HetJe&ue#eer ÒeYeeJeeves l³ee®ee Debceue osC³eele Deeuee.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 960 efo. 21 ef[meWyej, 1992 DevJe³es efve³ece 15 (De) megOeejC³eele
Deeuee Je veJeerve efve³ece 15ye ®ee DebleYee&Je keÀjC³eele Deeuee. efve³ece 15 ceOeerue ìerHe (1) (2) JeieUC³eele
Deeueer DeeefCe Je MeemekeÀer³e þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer-1393/667/meerDeej /125/93/-³eg[er-21 efo. 31
peevesJeejer, 2000 DevJe³es l³eeuee efveefM®eleer osC³eele Deeueer.
25
De) Demee Keb[ ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee DeeìeskeÌ³eeyeensjerue keÀejCeebcegUs He[uesuee
Demeuee Heeefnpes.
(ye) efpe®³ee mebyebOeeleerue mesJeeefveJe=efÊe ueeYe ieceeJeues peeleerue DeMeer SketÀCe mesJee, keÀesCelesner
SkeÀ eEkeÀJee oesve Keb[ Demeu³eeme les JeieUlee, Hee®e Je<ee&Hes#ee keÀceer Demelee keÀecee ve³es.
DeeefCe
(keÀ) mesJesle oesve efkeÀbJee DeefOekeÀ Keb[ He[uesues Demeleerue lej, DeMee Keb[e®ee SketÀCe
keÀeueeJeOeer SkeÀ Je<ee&Hes#ee DeefOekeÀ Demelee keÀecee ve³es.
(2) Heesìefve³ece (1) Keeueer #eceeefHele kesÀuesuee Keb[e®ee keÀeueeJeOeer Den&leekeÀejer mesJee
cnCetve efnMesyeele Iesleuee peeCeej veener.
16. Òel³eskeÀ ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves efveJe=eÊf e Jesleveemeeþer þjeefJekeÀ Depe& meeoj kesÀuee
Heeefnpes. l³eeves efveJe=eÊf e Jesleveemeeþer meoj DeewHe®eeefjkeÀ Depe& DeeHeu³ee mJele:®³ee efnlee®³ee Îefäves
DeeHeu³ee mesJee efveJe=eÊf e®³ee leejKesHetJeea oesve ceefnves Deieesoj Keeles ÒecegKeebvee meeoj kesÀuee Heeefnpes.
cee$e ö
(SkeÀ) p³ee ÒekeÀjCeebceO³es mesJeeefveJe=efÊe®eer leejerKe oesve ceefnves Deieesoj þjefJelee ³esle
veener l³ee ÒekeÀjCeebceO³es mesJeeefveJe=efÊe®eer leejerKe þju³eeyejesyej leeye[leesye meoj Depe&
meeoj kesÀuee Heeefnpes. DeeefCe ö
(oesve) oesve ceefnv³eebHes#ee peemle keÀeueeJeOeermeeþer mesJeeefveJe=efÊeHetJe& jpesJej peeCeeN³ee
ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves DeMee leNns®³ee jpesJej peeC³ee®³ee JesUer meoj Depe& meeoj kesÀuee
Heeefnpes.
ìerHe : efveJe=efÊe Jeslevee®ee nkeÌkeÀ efvekeÀeueele keÀe{C³eemeeþer nesCeeje efJeuebye ìeUC³eekeÀefjlee
lemes®e DeeHeCeeme efveJe=efÊe Jesleve efceUeues Deens DeMee iewj mecepegleerves ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves
veeskeÀjerceOetve efveJe=Êe nesT ve³es. keÀejCe l³eeveblej ns efveJe=efÊe Jesleve Deveg%es³e nesle veener Demes
Dee{Ules ³ee nslegmeeþer ne efve³ece Deens.
17. meoj DeewHe®eeefjkeÀ Depe& efceUeu³eeveblej Keeles ÒecegKeebveer leeye[leesye HeefjefMeä 1 ceO³es
vecego kesÀuesu³ee ÒeHe$eeceO³es KeeueerueÒeceeCes meoj Depe& Yejuee Heeefnpes.
26
(SkeÀ) l³eebveer meoj ÒeHe$eeceO³es veeskeÀjer, jpee Fl³eeoer mebyebOeer®ee mebHetCe& leHeefMeue efouee
Heeefnpes.
(oesve) me#ece ÒeeefOekeÀeN³eeves meoj Depee&®ee DevegketÀue¢<ì³ee efJe®eej keÀjC³eemeeþer Depe&oeje®es
®eeefj$³e, Jele&CegkeÀ DeeefCe ielemesJee l³ee Îäerves meceeOeevekeÀejkeÀ nesleer eEkeÀJee veener ns l³eebveer l³ee
ÒeHe$eeceO³es veceto kesÀues Heeefnpes.
(leerve) pees keÀeueeJeOeer Den&keÀejer mesJee cnCetve mecepeC³eele ³esle veener DeMee leNns®³ee
jpes®ee meJe& keÀeueeJeOeer, keÀeceeJeªve efveuebefyele kesÀu³ee®ee keÀeueeJeOeer Jeiewjs ieesäer, l³eebveer l³ee
ÒeHe$eeceO³es vecego kesÀu³ee Heeefnpesle.
(®eej) pej ne Depe& DemeceLe&lee efveJe=efÊe Jesleveemeeþer Demesue lej, meoj Depee&uee
DeeJeM³ekeÀ les JewÐeefkeÀ³e ÒeceeCeHe$e pees[ues Heeefnpes.
ìerHe : SKeeoe ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer oesve ceefnv³eeb®³ee keÀeueeJeOeerceO³es mesJeeefveJe=Êe
nesCeej Deens ns mecepeu³eeyejesyej Keeles ÒecegKeebveer HeefjefMeä 1 ceO³es efouesues ÒeHe$e YejC³ee®es
keÀece neleer Iesleues Heeefnpes Je efveJe=efÊe Jesleveemeeþer ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves Òel³e#e
DeewHe®eeefjkeÀ Depe& meeoj keÀjsHe³e¥le ¿ee ieesäeruee efJeuebye ueeJet ve³es.
17 De - efve³ece ¬eÀ. 17 ceO³es efJenerle kesÀu³eeÒeceeCes keÀe³ee&ue³eeceOeerue keÀeieoHe$eebJe©ve
pej veeskeÀjer, jpee Fl³eeoer yeeyele®ee leHeefMeue keÀesCel³eener ÒekeÀjCeer oslee ³esle vemesue lej,
meeO³ee keÀeieoeJej Depe&oejekeÀ[tve uesKeer efveJesove IesC³eele ³eeJes. (Fbef[³eve mìBHe De@keÌì, (2),
1899, Devegmet®eer 1, ¬eÀceebkeÀ 4 (keÀ) HeneJee.) lemes®e efceUefJelee ³esC³eepeesiee Deeveg<ebefiekeÀ
HegjeJee peceefJeC³eele ³eeJee. GoenjCeeLe&, SKeeÐee DeefOekeÀeN³eeves og³³ece keÀce&®eeN³eeuee keÀe³ee&ue³e
mees[leevee efouesuee oeKeuee DeeefCe l³eepeyejesyej Demeuesu³ee mecekeÀeefueve ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eeN³eebveer meeoj kesÀuesuee HegjeJee, Jeiewjs.
JeefjueÒeceeCes ÒeceeefCele kesÀuesueer veeskeÀjer eqmJekeÀejC³ee®ee DeefOekeÀej me#ece ÒeeefOekeÀeN³ee®ee Deens.
* mLee³eer meefceleer þjeJe ¬eÀ. 990 efo. 28 Dee@iemì 1956 DevJe³es efve³ece ¬eÀ. 17De ®ee DebleYee&Je
keÀjC³eele Deeuee DeeefCe ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 901 efo. Dee@keÌìesyej 1956, MeemekeÀer³e þjeJe, mLeeefvekeÀ
Meemeve DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/5956-F& efo. 14 meHìWyej 1970 DevJe³es efveef½ele
keÀjC³eele Deeuee.
27
18. (De) HetJe& efve³eceeceO³es efJeefnle kesÀuesu³ee HeOoleerÒeceeCes meoj Depe& mebHetCe&HeCes
Yeju³eeJej Keeueerue omleSsJepeebmen lees ÒecegKe uesKeeHeeue ³eeb®³eekeÀ[s HeeþefJeC³eele ³eeJee.
1. pej þsJeues Demesue lej, Depe&oeje®es veeskeÀjerefJe<e³ekeÀ HegmlekeÀ.
* 2. Depe&oeje®³ee [eJ³ee nelee®ee Debieþe DeeefCe yeesìeb®es þmes Je Keeles ÒecegKeebveer mee#eebekf eÀle
kesÀues Deens Demes Depe&oeje®³ee vecegv³ee®³ee mener®es keÀe[&, Hejbleg keÀce&®eejer l³eeb®³ee veeJee®eer Fbûepeer,
eEnoer eEkeÀJee keÀe³ee&ue³eerve ÒeeoseMf ekeÀ Yee<esle mener keÀª MekeÀleerue FlekesÀ mee#ej Demeu³eeme l³eebvee
l³eeb®ee Debieþe DeeefCe yeesìeb®es þmes ³eeSsJepeer l³eeb®ee HeÀesìes ef®ekeÀìefJeC³ee®ee He³ee&³e osC³eele ³eeJee.
3. efveJe=efÊe Jesleveos³e Jesleve DeeefCe efveJe=efÊe Jesleve ³eeb®ee efnMeesye oMe&efJeCeejs He$ekeÀ, DeeefCe.
4. pej Depe& DemeceLe&lee efveJe=efÊe Jesleveemeeþer Demesue lej, DeeJeM³ekeÀ les JewÐeefkeÀ³e
ÒeceeCeHe$e.
(ye) Keeles ÒecegKeebveer meoj ÒekeÀjCee®³ee Jemlegemf Leleer®ee mebHetCe&HeCes efJe®eej keÀªve ceeefieleuesues
efveJe=efÊe Jesleve eqmJekeÀejC³eele ³eeJes eEkeÀJee keÀmes ³eeyeeyeleerle meoj Depee&Jej DeeHeueer efMeHeÀejme
veceto kesÀueer Heeefnpes.
19. p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®es Je³e 55 Je<ex Peeuesues veener DeMee ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eeN³eekeÀ[tve DemeceLe&lee efveJe=eÊf eJesleveemeeþer Deeuesuee Depe& ³eesi³e l³ee JewÐeefkeÀ³e ÒeeefOekeÀeN³eebveer
mener kesÀuesu³ee JewÐeefkeÀ³e ÒeceeCeHe$eemen Demeuee Heeefnpes. cee$e DeHeJeeoelcekeÀ ÒekeÀjCeeceO³es me#ece
ÒeeefOekeÀejer efpeune JewÐeefkeÀ³e DeefOekeÀejer eEkeÀJee efpeune Meu³e ef®eefkeÀlmekeÀ ³eebveer mener kesÀuesues
ÒeceeCeHe$e eqmJekeÀejleerue. ³eeyeeyeleerle pej SKeeoer ieesä JeieUC³eele Deeueer Demesue lej me#ece
ÒeeefOekeÀejer veblej®eer leejerKe Demeuesues ÒeceeCeHe$e eqmJekeÀeª MekeÀleerue.
20. (De) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves Heg{erue veeskeÀjermeeþer MeejerefjkeÀÎäîee Hee$e
vemeu³ee®es JewÐeefkeÀ³e ÒeceeCeHe$e meeoj kesÀues Demesue lej, meoj JewÐeefkeÀ³e ÒekeÀjCee®³ee mebef#eHle
efveJesoveemen Demeues Heeefnpes DeeefCe l³eeceO³es Iesleuesu³ee JewÐeefkeÀ³e GHe®eejeb®eener meceeJesMe Demeuee
Heeefnpes DeeefCe ³ee efve³ecee®³ee HeesìkeÀuece (ye) ceO³es kesÀuesu³ee lejlegoer mees[tve, les ÒeceeCeHe$e
Keeueerue vecegv³eeceO³es Demeues Heeefnpes.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 609 efo. 17 Dee@iemì 1964 DevJe³es efve³ece 18(De) (2)
megOeejC³eele Deeuee Je MeemekeÀer³e þjeJe veiej efJekeÀeme DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/
5363/11609-keÀ efo. 30 SefÒeue 1965 DevJe³es cebpetj keÀjC³eele Deeuee.
28
""Demee oeKeuee osC³eele ³eslees keÀer, ceer/Deecner keÀeUpeerHetJe&keÀ .................... ³ee
Keel³eeceOeerue Þeer/Þeerceleer ...................................... ³eeb®eer JewÐeefkeÀ³e o=äîee leHeemeCeer
kesÀueer Deens. l³eeb®³ee mJele:®³ee cnCeC³eeÒeceeCes l³eeb®es Je³e ....... SJe{s Deens, Je l³eeb®es ÎM³e
Je³e Deboepes .............. SJe{s Deens. les p³ee Keel³eele Deensle l³ee Keel³eeceO³es keÀesCel³eener
ÒekeÀej®eer veeskeÀjer keÀjC³eeme, Þeer/Þeerceleer ........................................... ns mebHetCe&HeCes
DeeefCe keÀe³ece mJe©Heeves ........... ³eecegUs DemeceLe& Deensle Demes ceuee/Deecneuee Jeeìles. l³eeb®eer
ner DemeceLe&lee Keeueerue ieesäercegUs Peeueer DemeeJeer Demes ceuee/Deecneuee Jeeìles.
1. Òel³e#e keÀejCeecegUs, eEkeÀJee.
2. pejer ner Òel³e#e DemeceLe&lee vemeueer lejer DemeceLe&lee lJeefjle Jee{efJeC³eeme eEkeÀJee
efJekeÀesHeeme peeC³eeme ³eecegUs ceole Peeueer Deens. eEkeÀJee
3. Deefve³eefcele eEkeÀJee Demeb³eceer meJe³eebrcegUs Òel³e#e GodYeJeuesueer veener eEkeÀJee lJeefjle
Jee{uesueer veener eEkeÀJee efJekeÀesHeeme iesuesueer veener.
(ye) pej ner DemeceLe&lee mebHetCe& DeeefCe keÀe³ece mJeªHee®eer efomele vemesue lej les ÒeceeCeHe$e
megOeejC³eele ³eeJes Je meoj ÒekeÀjCeeceOeerue JemlegefmLeleer ue#eele IesTve v³ee³³e Demesue lej les
ÒeceeCeHe$e Keeueerue vecegv³eeceO³es efoues peeJes.
ceePes/Deece®es Demes cele Deens keÀer, Þeer/Þeerceleer .................................... ns
................. ceefnv³eeb®³ee efJeÞeebleer veblej veeskeÀjermeeþer Meejerejf keÀÎäîee meceLe& þjleerue DeeefCe
meO³ee les p³ee mJe©Hee®es keÀece keÀjerle Deensle l³ee keÀeceeHes#ee keÀceer $eemee®es keÀece keÀjC³eeme
les uee³ekeÀ nesleerue.
(keÀ) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer p³ee Keel³eeceO³es Deens l³ee Keel³eeceO³es Heg{erue veeskeÀjer
keÀjC³eeme mebHetCe&HeCes Je keÀe³ece mJeªHeeves DecemeLe& Deens DeMee DeLee&®³ee HeesìkeÀuece De ceO³es efJeefnle
kesÀuesu³ee ÒeceeCeHe$ee®ee eEkeÀJee GHejeskeÌle HeesìkeÀueceeceO³es veceto kesÀu³eeÒeceeCes DebMele: DemeceLe&lesyeÎue®³ee
He³ee&³eer ÒeceeCeHe$ee®ee nslet Demee Deens keÀer meoj keÀce&®eeN³eeuee MekeÌ³e Demesue lej, keÀceer JesleveeJej
megOoe veeskeÀjerle þsJeues peeJes cnCepes l³eeuee efveJe=eÊf e Jesleve osC³ee®ee Ke®e& ìeUlee ³esFu& e. pej l³eeuee
keÀceer JesleveeJejerue veeskeÀjerle osKeerue þsJelee ³esle vemesue lej, l³eeuee efveJe=eÊf eJesleve osC³eele ³eeJes. Hejbleg
GHeefpeefJekesÀmeeþer l³ee®eer Demeuesueer DebMele: meceLe&lee ue#eele IesTve, l³eeuee efve³eceebKeeueer Deveg%es³e
Demeuesues mebHetCe& efveJe=eÊf e Jesleve osCes DeeJeM³ekeÀ Deens eEkeÀJee keÀmes ³ee®ee efJe®eej keÀjC³eele ³eeJee.
29
([) oeKeuee osCeeN³ee JewÐekeÀer³e ÒeeefOekeÀeN³eeuee pej Depe&oejeceO³es keÀesCeleener efJeefMeä Demee
jesie Dee{Utve ³esle vemesue Hejbleg meJe&meeOeejCe DeMekeÌleHeCeecegUs l³ee®es Je³e 55 Je<ee&Hes#ee keÀceer
Demetvener Heg{erue keÀeUeleerue veeskeÀjermeeþer lees DemeceLe& Deens Demes pej l³eebvee Jeeìle Demesue lej
JewÐeefkeÀ³e ÒeeefOekeÀeN³eebveer DeeHeu³ee meoj celeemeeþer leHeefMeueJeej keÀejCes efoueer Heeefnpesle, DeeefCe l³ee
ÒekeÀjCeer DeeJeM³ekeÀlee Jeeìu³eeme me#ece ÒeeefOekeÀejer ogmejs JewÐeefkeÀ³e cele ceeieJet MekeÀleerue.
(F) p³ee Depe&oeje®es Je³e 55 Je<ee&Hes#ee keÀceer oMe&eJf eues Deens l³ee®³ee yeeyeleerle Jeg×eJemLescegUs
eEkeÀJee Jee{l³ee Je³eevegmeej vewmee|iekeÀ Nneme nesC³ee®³ee keÀejCeecegUs ner DemeceLe&lee efvecee&Ce Peeueer Deens
Demes meeOes ÒeceeCeHe$e ®eeueCeej veener. Hejbleg Depe&oej ne Heg{erue veeskeÀjermeeþer meJe&meeOeejCe oewye&u³eecegUs
DemeceLe& Deens Demee leNns®ee oeKeuee pesJne JewÐekeÀer³e ÒeeefOekeÀejer oslees l³eeJesUus ee Depe&oeje®es Je³e
JeepeJeernvt e keÀceer oeKeefJeues Demeu³eeyeÎue®eer keÀejCes l³eeves oMe&eJf eueer Heeefnpesle.
21. JewÐekeÀer³e leHeemeCeer keÀjCeeN³ee JewÐeefkeÀ³e DeefOekeÀeN³eeves pej efJeoejCe (jHed®ejd) eEkeÀJee
DeMee leNns®³ee SKeeÐee jesieeJej Mem$eef¬eÀ³ee keÀjC³ee®eer efMeHeÀejme kesÀueer Demesue Je ³ee ieesäerme
pej ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer le³eej vemesue lej Heg{erue veeskeÀjermeeþer efJeoejCe Jee DeMee®e keÀenerMee
jesieecegUs DemeceLe& Demeu³eeyeÎue®es JewÐeefkeÀ³e ÒeceeCeHe$e ÒeMve GHeefmLele kesÀu³eeefMeJee³e eqmJekeÀejues
peeT ve³es. ³eeyeeyeleerle JewÐeefkeÀ³e DenJeeueeceO³es Keeueerue ÒeMveeJej efve<keÀ<e& Demeues Heeefnpesle.
(De) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer meO³ee veeskeÀjermeeþer DemeceLe& Deens keÀe³e ?
(ye) ner DemeceLe&lee veenerMeer keÀjC³eemeeþer SKeeoer Mem$eef¬eÀ³ee ns mebYeeJ³e keÀejCe nesT
MekesÀue Demes le%e JewÐekeÀer³e oeKeuee oMe&efJelees Deens keÀe³e ?
(keÀ) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves Mem$eef¬eÀ³ee keÀªve IesC³ee®es veekeÀejues Deens keÀe³e ?
([) ner Deì pej meJe&meeOeejCeHeCes eqmJekeÀejueer lej ner, Mem$eef¬eÀ³ee keÀjCes
OeeskeÌ³ee®es nesF&ue keÀe³e ?
ìerHe : SKeeÐee Mem$eef¬eÀ³escegUs l³eebvee pees efoueemee efceUsue. lees efoueemee kesÀJeU De%eeveecegUs
l³eeb®³eekeÀ[tve veekeÀejC³eele ³eslees, lesJne l³eebveer Deieesoj pes efveJe=eÊf e Jesleve efceUefJeues Deens les
l³eeb®³eekeÀ[tve keÀe{tve IesCes ns v³ee³³e nesCeej veener. Hejbleg pes efveJe=eÊf e Jesleve ÐeeJe³ee®es Deens l³ee®eer
jkeÌkeÀce JewÐeefkeÀ³e DenJeeueevegmeej yeoueC³eele ³eeJeer. DeMee ÒekeÀej®³ee J³eeÅkeÌlevee DeMee ÒekeÀejs
Mem$eef¬eÀ³ee keÀjC³eeyeÎue Hegvne SkeÀoe mebOeer efceUsue Je l³eebvee l³eeb®³eeHeg{s Demeuesu³ee He³ee&³eer ieesäeR®ee
HeÀe³eoe IesC³ee®eer mebOeer efou³eeefMeJee³e l³eebvee veeskeÀjerceOetve efveJe=Êe keÀª ve³es.
30
22. Depe&oejeves, lees JewÐekeÀer³e ÒeeefOekeÀeN³eeb®³ee Heg{s JewÐeefkeÀ³e leHeemeCeermeeþer peeCeej
Deens ner ieesä Keeles ÒecegKeebvee ceeefnle Demeu³eemebyebOeer®es He$e meeoj kesÀu³eeefMeJee³e Heg{erue
veeskeÀjermeeþer DemeceLe& Demeu³eeyeÎue®es JewÐeefkeÀ³e ÒeceeCeHe$e osC³eele ³esT ve³es. veeskeÀjer HegmlekeÀeceO³es
Depe&oeje®es pes Je³e veceto kesÀuesues Deens eEkeÀJee Flej keÀe³ee&ue³eerve DeefYeuesKeeJeªve l³ee®es pes
Je³e Demesue les Je³e Keeles ÒecegKeebveer JewÐekeÀer³e ÒeeefOekeÀeN³eebvee keÀUefJeues Heeefnpes.
23. (De) pesJne peKece eEkeÀJee Fpee efveJe=efÊe Jesleve ³eemeeþer Depe& ³eslees lesJne p³ee
Keel³eeceO³es Depe&oej veeskeÀjerme Deens l³ee Keel³ee®³ee ÒecegKeeves keÀesCel³ee HeefjefmLeleerle meoj
peKece eEkeÀJee Fpee Peeueer ³eemebyebOeer®eer ®eewkeÀMeer HegjeJ³eemen kesÀueer Heeefnpes.
(ye) efve³ece ¬eÀ. 18 ceO³es veceto kesÀuesu³ee omleSsJepeemen HeefjefMeä 1 ceO³es veceto
kesÀuesu³ee ÒeHe$eeceO³es Depe& Je meoj ÒekeÀjCee®³ee HeefjefmLeleermebyebOeer®es efveJesove lemes®e l³eeJejerue
DeeHeueer efMeHeÀejme ³eemen l³eebveer Depe& ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌleebkeÀ[s HeeþefJeuee Heeefnpes.
(keÀ) veblej ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌle ³eesi³e l³ee JewÐekeÀer³e ÒeeefOekeÀeN³eekeÀ[tve Depe&oeje®eer
JewÐekeÀer³e leHeemeCeer keÀjC³ee®eer J³eJemLee keÀjleerue Je p³ee cegÐeeJej DenJeeue DeHesef#ele Deens l³ee
cegÐeemebyebOeer®³ee mebHetCe& efveJesoveemen les ÒekeÀjCe meoj JewÐekeÀer³e ÒeeefOekeÀeN³eekeÀ[s meesHeJeleerue.
([) JewÐekeÀer³e ÒeeefOekeÀeN³ee®ee DenJeeue ÒeeHle Peeu³eeJej ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌle
efveJe=efÊe Jesleve ÒeceeefCele keÀjC³eemeeþer lees Depe& ÒecegKe uesKeeHeeue ³eeb®³eekeÀ[s HeeþJeleerue.
24. (De) efve³ece ¬eÀ. 44 Keeueer pesJne kegÀìgyb e efveJe=eÊf e Jesleveemeeþer Depe& ³eslees lesJne p³ee
Keel³eeceO³es ceneveiejHeeefuekeÀe ce=le keÀce&®eejer veeskeÀjeruee neslee l³ee Keel³ee®³ee Keeles ÒecegKeebveer keÀesCel³ee
HeefjefmLeleerle ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer ce=le HeeJeuee ³eemebyebOeer®³ee HegjeJ³eemen efjlemej ®eewkeÀMeer kesÀueer
Heeefnpes. lemes®e nkeÌkeÀoejeb®eer Deee|LekeÀ HeefjefmLeleer DeeefCe l³eeb®es ce=leeMeer Demeuesues veeles ³eemebyebOeeroKs eerue
®eewkeÀMeer kesÀueer Heeefnpes, DeeefCe Depee&meesyele JewÐekeÀer³e DenJeeue meeoj kesÀuee iesuee vemesue lej,
mJeefJeJeskeÀevegmeej, DeMee leNns®ee JewÐekeÀer³e DenJeeue les ceeiet MekeÀleerue.
(ye) veblej les ne Depe& HeefjefMeä 2 ceO³es veceto kesÀuesu³ee ÒeHe$eeceO³es meoj ÒekeÀjCeeb®³ee
efveJesoveemen DeeefCe l³eeJejerue DeeHeu³ee efMeHeÀejMeermen ÒecegKe uesKeeHeeue ³eeb®³eekeÀ[s HeeþJeleerue.
31
25. (De) efve³ece ¬eÀ. 18, 23 eEkeÀJee 24 ³ee Keeueerue lejlegoervegmeej efveJe=efÊe
Jeslevee®es keÀeieoHe$e Deeu³eeveblej ÒecegKe uesKeeHeeue les keÀeieoHe$e He[leeUtve l³eemebyebOeer DeeJeM³ekeÀ
Demeuesu³ee lejlegoer Heej Hee[leerue. veeskeÀjer DeeefCe efveJe=efÊe Jeslevee®es efnMesye yejesyej Demeu³eeyeÎue
les oeKeuee osleerue. meoj ÒekeÀjCeeuee keÀesCeles efve³ece ueeiet Deensle DeeefCe efveJe=efÊe Jeslevee®³ee
nkeÌkeÀeJejerue DenJeeue ³eemen ns efveJe=eÊf e Jeslevee®es keÀeieoHe$e les me#ece ÒeeefOekeÀeN³eekeÀ[s cebpegjermeeþer
HeeþJeleerue.
(ye) Deveg%es³e efveJe=efÊe Jeslevee®³ee jkeÌkeÀcesJejerue DeeHeu³ee DenJeeueele ÒecegKe uesKeeHeeue
³eebveer efve³ece ¬eÀ. 13 ceO³es efouesu³ee ieesäeRkeÀ[s vesnceer®e efJeMes<e ue#e efoues Heeefnpes.
* 26. (De) ³ee efve³eceebvJe³es SKeeÐee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee pesJe{s efveJe=efÊe
Jesleve oslee ³esles l³eeHes#ee l³eeuee efouesues efveJe=efÊe Jesleve ns pej veblej peemle Dee{Utve Deeues
lej l³eeuee ner peemle jkeÌkeÀce Hejle keÀjC³eeme meebieeJes.
(ye) ÒecegKe uesKeeHeeue ³eebveer efveJe=efÊe JesleveemebyebOeer®ee DenJeeue le³eej kesÀu³eeveblej efveJe=efÊe
Jeslevee®³ee jkeÌkeÀcesceO³es Hejle efnMeesye keÀjC³eemeejKeer SKeeoer Ieìvee Ie[u³eeme ner JemlegefmLeleer
leeye[leesye Keeles ÒecegKeebveer ÒecegKe uesKeeHeeueebvee keÀUefJeueer Heeefnpes. DeMee ÒekeÀej®eer Ieìvee pejer
Ie[ueer vemeueer lejerosKeerue, ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer efveJe=Êe nesC³ee®³ee leejKesHeemetve SkeÀ
DeeþJe[îee®³ee Deele ner JemlegefmLeleer ÒecegKe uesKeeHeeueebvee keÀUefJeueer Heeefnpes.
ìerHe : ³ee efve³ecee®³ee Òe³eespeveeLe&, HeefjefMeä veT ceO³es efJenerle kesÀuesues Òeefle%eeHe$e
mesJeeefveJe=Êe nesCeeN³ee DeefOekeÀeN³eekeÀ[tve Iesleues Heeefnpes.
27. GHeoevee®eer jkeÌkeÀce nHl³eeves ve oslee SkeÀ jkeÌkeÀcesves efoueer Heeefnpes.
28. LekeÀyeekeÀerceO³es, efveJe=efÊe Jesleve ojcene efoues Heeefnpes.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 790 efo. 8 Dee@keÌìesyej, 1957 ³ee DevJe³es efve³ece 26 megOeejC³eele
Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, mLeeefvekeÀ mJejep³e Meemeve, Je meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/
5359 efo. 14 peevesJeejer 1960 DevJe³es cebpetj keÀjC³eele Deeuee.
32
*29 :- pej 12 ceefnv³eebHes#ee peemle keÀeueeJeOeermeeþer efveJe=Êeer Jesleve IesC³eele Deeues
veener lej les efveJe=Êeer Jesleve osC³ee®es yebo nesF&ue. leodveblej pej efveJe=Êeer JesleveOeejkeÀeves jkeÌkeÀce
efceUefJeC³eemeeþer Depe& kesÀuee lej ÒecegKe uesKeeHeeue efveJe=Êeer Jeslevee®es DeefOeoeve osC³ee®es meg©
keÀjleerue leLeeefHe, LekeÀyeekeÀerleerue efveJe=Êeer Jesleve pej Heefnu³eeboe®e ÐeeJe³ee®es Demesue eEkeÀJee
LekeÀyeekeÀer®eer jkeÌkeÀce ©. 5,000/- Hes#ee peemle nesle Demesue lej l³ee yeeyeleeRle ÒecegKe
uesKeeHeeue me#ece ÒeeefOekeÀeN³eeb®eer cebpegjer Iesleu³eeefMeJee³e DeefOeoeve osCeej veenerle.
(ÒeYeeJee®ee efo. 1-6-1986)
ìerHe : ceneveiejHeeefuekeÀe ÒeMeemeveekeÀ[tve ®etkeÀ Peeu³eeves eEkeÀJee SKeeoer ieesä jentve

iesu³eecegUs pej Hewmes osC³ee®es mLeefiele Peeues Demeues lej me#ece DeefOekeÀeN³ee®³ee HetJe& DeeosMeeefMeJee³e
ÒecegKe uesKeeHeeue LekeÀyeekeÀer®es Hewmes osT MekeÀleerue.
*30 : efveJe=Êeer Jesleve OeejkeÀe®³ee ce=l³etveblej l³eeuee Òel³e#e ÐeeJe³ee®³ee keÀesCel³eener

LekeÀyeekeÀer®eer jkeÌkeÀce, l³ee®³ee ce=l³et®³ee leejKesHeemetve SkeÀ Je<ee&®³ee Deele LekeÀyeekeÀer®eer jkeÌkeÀce
osC³eekeÀefjlee Depe& kesÀuee lej LekeÀyeekeÀer veJeje DeLeJee yee³ekeÀesuee Je pej veJeje DeLeJee yee³ekeÀes
vemesue lej l³ee®³ee Jeejmeoejevee ner jkeÌkeÀce osC³eele ³eeJeer. pej ne Depe& leodveblej Deeuee lej
ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌle ³eeb®³ee cebpegjer efMeJee³e Hewmes osC³eele ³esT ve³esle.
(ÒeYeeJee®eer efoveebkeÀ 1-6-1986)
* mLee³eer meefceleer®ee þjeJe ¬eÀ. 1577 efo. 16 cee®e& 1985 ÒeMeemekeÀeb®ee (ceneveiejHeeefuekeÀe)
þjeJe ¬eÀ. 1662 efo. 27 cee®e& 1985 DevJe³es efve³ece 29 DeeefCe efve³ece 30 megOeejC³eele Deeuee
DeeefCe Meemeve þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer/1385/4014/³eg[er-3 efo. 12 ces 1985 DevJe³es l³eeuee
efveefM®eleer osC³eele Deeueer.

33
** 31. efve³ece ¬eÀ. 30 ®³ee lejlegoermeeHes#e, efve³ece ¬eÀ. 26 Keeueerue efìHesceO³es
efJeefnle kesÀuesu³ee ÒeHe$eeceO³es DeeJeM³ekeÀ les nceerHe$e IesTve, ce=le efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀeuee ÐeeJe³ee®³ee
LekeÀyeekeÀer®eer jkeÌkeÀce l³ee®³ee Jeejmeoejevee KeeueerueÒeceeCes osC³eele ³eeJeer. :ö
(SdkeÀ) ÒecegKe uesKeeHeeue ³eebvee HegjsMeer Jeeìsue l³ee ÒeceeCeele ceeieCeeroejeb®³ee nkeÌkeÀeefJe<e³eer
(jeF&ìdme DeB[ ìe³eìume) DeeJeM³ekeÀ leer ®eewkeÀMeer ÒecegKe uesKeeHeeue ³eeb®³eekeÀ[tve Peeu³eeveblej
vesnceer®es keÀe³eosMeerj DeefOekeÀej He$e ve Ieslee pej ÐeeJe³ee®eer jkeÌkeÀce ©. 500/- Hes#ee peemle
vemesue lej Hewmes osC³eele ³eeJesle.
(oesve) p³eeJesUsuee ÐeeJe³ee®eer jkeÌkeÀce ©. 500/- Hes#ee peemle Demesue lesJne
ceeieCeeroeje®³ee nkeÌkeÀeefJe<e³eer ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌleeb®es meceeOeeve Peeues Demesue Je JeefnJeeìHe$e
meeoj keÀjC³ee®ee Deeûen Oeju³eecegUs, ceeieCeeroejebvee iewjJeepeJeer efJeuebye DeeefCe $eeme nesF&ue Demes
l³eebvee Jeeìues lej ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌle ³eebvee DeeJeM³ekeÀ Jeeìsue lesJe{îee peeefceveoejemen
#eefleHetleeayebOeHe$e Debceueele DeeCeu³eeJej ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌle ³eeb®³ee DeeosMeevJe³es Hewmes
osC³eele ³eeJesle.
ìerHe :ö Jej meboe|Yele kesÀuesues #eefleHete|leyebOeHe$e (Fb[seqcveìer yeeB[) HeefjefMeä 3 ceO³es
efouesu³ee ÒeHe$eeceO³es Debceueele DeeCeeJes.
(leerve) p³ee JesUsuee MebkeÀe GlHeVe nesF&ue lesJne pees Fmece keÀe³eosMeerj DeefOekeÀejHe$e meeoj
keÀjerue lees mees[tve Flejebvee Hewmes osC³eele ³esT ve³esle.
** ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 790 efo. 8 Dee@keÌìesyej, 1957 DevJe³es efve³ece 31 megOeejC³eele
Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, mLeeefvekeÀ mJejep³e Meemeve, Je meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. 5359-
keÀ efo. 14 peevesJeejer, 1960 DevJe³es cebpegj keÀjC³eele Deeuee.

34
efJeYeeie leerve
efveJe=efÊeJeslevee®es ÒekeÀej
32. ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eebvee eEkeÀJee l³eeb®³ee kegÀìgbefye³eebvee Keeueerue efJeefJeOe
ÒekeÀej®es efveJe=efÊeJesleve oslee ³esF&ue. :ö
(1) efve³ele mesJeeJeefOe efveJe=efÊeJesleve ö
pees ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer efve³eceevegmeej DeeJeM³ekeÀ Demeuesu³ee Je³eeuee
ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee veeskeÀjerceOetve mesJeeefveJe=Êe neslees l³eeuee ns efveJe=efÊeJesleve osC³eele ³esles.
(2) HetCe& mesJeeefveJe=efÊeJesleve (efjìe³eeEjie HesvMeve) - pees ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer
veeskeÀjerceOetve mJes®ísves mesJeeefveJe=Êe neslees eEkeÀJee Den&keÀejer mesJes®³ee þjeefJekeÀ cegoleerveblej Hejbleg
veeskeÀjerceOetve mesJeeefveJe=Êe nesC³ee®³ee efve³ele Je³eesceeveeHetJeea p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee
veeskeÀjerceOetve mesJeeefveJe=Êe nesCes DeeJeM³ekeÀ Demeles l³eeuee ns efveJe=efÊeJesleve osC³eele ³esles.
(3) DemeceLe&lee efveJe=efÊeJesleve - pees ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer veeskeÀjerceOetve mesJeeefveJe=Êe
nesC³ee®³ee efve³ele Je³eesceeveeHetJeea®e ceeveefmekeÀ eEkeÀJee Meejerejf keÀ oewye&u³eecegUs veeskeÀjerceOetve mesJeeefveJe=Êe
neslees l³eeuee ns efveJe=efÊeJesleve osC³eele ³esles.
* (4) YejHeeF& efveJe=efÊeJesleve - Dev³eLee JewÐekeÀer³e ÒeceeCeHe$e mees[tve Flej keÀejCeeJej Je
l³ee®ee mJele:®ee keÀenerner oes<e vemeleevee eEkeÀJee meeJeefOe Heo OeejCe keÀjCeeN³ee ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eeN³ee®³ee ÒekeÀjCeer l³ee®³ee vesceCegkeÀer®ee efve³ele DeJeOeer meceeHle Peeu³eecegUs, efve³ele
Je³eesceeveeHetJeea veeskeÀjerceOetve mesJeeefveJe=Êe JneJes ueeieu³eecegUs ÐeeJe³ee®es efveJe=efÊeJesleve eEkeÀJee efve³ele
mesJeeJeefOe efveJe=eÊf eJesleve efceUC³eeHetJeea, p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee veeskeÀjerceOetve keÀe{C³eele
³esles, l³eeuee ns efveJe=efÊeJesleve osC³eele ³esles.
(5) peKece eEkeÀJee Fpee efveJe=eÊf eJesleve - p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee
veeskeÀjerceO³es Demeleevee peKece eEkeÀJee Fpee Peeueer Deens, DeMeeuee ns efveJe=efÊeJesleve osC³eele ³esles.
* efve³ece 32 ®eer kebÀef[keÀe 4 ce. ve. Hee. þjeJe ¬eÀ. 1007 efo. 6 ef[meWyej 1962
DevJe³es megOeejC³eele Deeueer DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe veiej efJekeÀeme DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie
¬eÀ. yeer. Sce. meer. 1063/26263-meer, efoveebkeÀ 26 peguew 1963 DevJe³es efleuee efveefM®eleer osC³eele
Deeueer.
35
(6) DevegkebÀHee efveJe=efÊeJesleve - p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee iewjJele&CegkeÀ, efoJeeUs
efveIeeu³eeves eEkeÀJee DekeÀe³e&#ecelee ³eecegUs veeskeÀjerceOetve keÀe{tve ìekeÀues Deens, DeMeeuee ns efveJe=efÊe
Jesleve osC³eele ³esles.
(7) kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve - pees ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer veeskeÀjerceO³es Demeleevee ce=le
Peeuee Deens eEkeÀJee peKeceebcegUs p³ee®ee ce=l³eg Peeuee Deens eEkeÀJee ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee, veeskeÀjerceO³es
Demeleevee mebHeke&À Peeu³eecegUs GodYeJeCeeN³ee SKeeÐee jesieecegUs pees ce=l³eg HeeJeuee Deens DeMee
ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee kegÀìgbefye³eebvee ns efveJe=efÊeJesleve osC³eele ³esles.

36
efJeYeeie ®eej
efJeMes<e Deìer
33. pees ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer ceneveiejHeeefuekeÀe mesJee efve³eceeJeueerKeeueer efveefM®ele
kesÀuesu³ee efve³ele Je³eesceevee®³ee efoJeMeer eEkeÀJee l³eeveblej veeskeÀjerceOetve mesJeeefveJe=Êe neslees l³eeuee
efve³ele mesJeeJeefOe efveJe=efÊeJesleve osC³eele ³eeJes.
*34. pees ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer efve³ele mesJeeJeefOe efveJe=efÊeJesleveeme Hee$e veener l³eeuee
HetCe& mesJee efveJe=efÊeJesleve (efjìe³eeEjie HesvMeve) osC³eele ³esF&ue. pej :--
(SkeÀ) l³eeuee 20 Je<ee¥®eer Den&keÀejer mesJee HetCe& kesÀu³eeveblej efJeYeeie ®eewoe Keeueerue
lejlegoeRmeeHes#e veeskeÀjerceOetve mesJeeefveJe=Êe nesC³ee®eer HejJeeveieer efouesueer Demesue. cee$e lees p³ee
leejKesuee mesJeeefveJe=Êe nesT Feq®ílees l³ee leejKes®³ee efkeÀceeve 3 ceefnves Deieesoj l³eeves ³ee
mebyebOeele ³eesi³e ÒeeefOekeÀeN³eeuee uesKeer met®eveeHe$e ÐeeJe³eeme, nJes, eEkeÀJee
(oesve) l³eeuee 30 Je<ee¥®eer Den&keÀejer mesJee HetCe& kesÀu³eeveblej keÀesCel³eener JesUer veeskeÀjerceOegve
mesJeeefveJe=Êe keÀjCes DeeJeM³ekeÀ Demesue lej cee$e, lees p³ee leejKesuee mesJeeefveJe=Êe nesCes DeeJeM³ekeÀ
Demesue lej l³ee leejKes®³ee efkeÀceeve 3 ceefnves Deieesoj l³eeuee ³ee mebyebOeele ³eesi³e ÒeeefOekeÀeN³eeves
uesKeer met®eveeHe$e ÐeeJe³eeme nJes; eEkeÀJee
(leerve) 30 Je<ee¥®eer Den&keÀejer mesJee HetCe& kesÀu³eeveblej pej l³eeves ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee
veeskeÀjerceOetve DekeÀe³e&#ecelescegUs mesJeeefveJe=Êe nesCes DeeJeM³ekeÀ Demesue lej,
35. p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee lees ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee veeskeÀjermeeþer eEkeÀJee
ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee p³ee efJeefMeä MeeKesceO³es lees keÀece keÀjerle Demesue l³eeceO³es keÀece keÀjC³eeme
ceeveefmekeÀ eEkeÀJee MeejerefjkeÀ oewye&u³eecegUs DemeceLe& Deens DeMee DeLee&®es efve³ece ¬eÀ. 20 ceO³es
efJeefnle kesÀuesues JewÐekeÀer³e ÒeceeCeHe$e meeoj kesÀu³eeJej, ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee veeskeÀjerceOetve efve³ele
Je³eesceeveeHetJeea mesJeeefveJe=Êe nesC³eeme HejJeeveieer efouesueer Deens l³eeuee efve³ece ¬eÀ. 36 DeeefCe 37
®³ee lejlegoeRmeeHes#e DemeceLe&lee efveJe=efÊeJesleve osC³eele ³esF&ue.
efìHe - efve³ece ¬eÀ. 20 (keÀ) osKeerue HeneJee.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀceebkeÀ 314 efo. 20 peguew, 1978 DevJe³es efve³ece 34 megOeejC³eele
Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, veiej efJekeÀeme DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/1378/
1859/³eg[er-3, efo. 17 veesJnWyej, 1978 DevJe³es cebpegj keÀjC³eele Deeuee. efo. 1 ef[meWyej, 1978 Heemetve
l³ee®ee Debceue osC³eele Deeuee.
37
36. pees ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer oewye&u³e mees[vt e Flej keÀejCeekeÀefjlee ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee
veeskeÀjerceOetve cegkeÌle kesÀuesuee Deens, l³eeves pejer ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee veeskeÀjermeeþer lees DemeceLe&
Demeu³ee®ee JewÐekeÀer³e HegjeJee meeoj kesÀuee lejerner lees (ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer) DemeceLe&lee
efveJe=efÊeJesleveeme Hee$e DemeCeej veener.
37. p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®eer DemeceLe&lee ner l³ee®³ee Lesì Deefve³eefcele eEkeÀJee
Demeb³eceer mebJe³eercegUs efvecee&Ce Peeueer Deens l³eeuee DemeceLe&lee efveJe=efÊeJesleve efoues peeCeej veener.
pej ner DemeceLe&lee Lesì ³ee mebJe³eercegUs efvecee&Ce Peeueer vemesue lejer ner DemeceLe&lee lJeefjle nesC³eeme
eEkeÀJee efJekeÀesHeeme peeC³eeme l³eecegUs ceole Peeueer Demesue lej ³ee keÀejCeecegUs efveJe=efÊeJeslevee®eer
jkeÌkeÀce keÀceer keÀjlee ³esF&ue keÀe eEkeÀJee, efkeÀleer ÒeceeCeele keÀceer keÀjlee ³esF&ue ³eeyeÎue efveJe=efÊeJesleve
cebpegj keÀjCeeje ÒeeefOekeÀejer efveCe&³e IesT MekesÀue.
38. (1) SKeeÐee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee l³ee®es keÀe³ece Heo veä keÀjC³eele
Deeu³eecegUs eEkeÀJee l³ee Heoe®³ee keÀeceeb®³ee mJe©HeeceO³es yeoue keÀjC³eele Deeu³eecegUs DeeefCe l³ee
ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee mJele:®³ee Heoe®³ee DeìeRÒeceeCes®e p³ee ogmeN³ee Heoe®³ee Deìer
efveoeve lelmece Deensle Demes l³eeuee veeskeÀjerceOetve keÀe{tve ìekeÀC³eeme me#ece Demeuesu³ee
ÒeeefOekeÀeN³eeuee Jeeìles l³ee HeoeJej l³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®eer vesceCetkeÀ kesÀu³eeKesjerpe
l³eeuee veeskeÀjerceOetve keÀe{tve ìekeÀC³eemeeþer efveJe[ues Deens DeMee ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eeN³eeuee Keeueerue He³ee&³e osC³eele ³esleerue :ö
(De) l³eeves Deieesoj kesÀuesu³ee veeskeÀjermeeþer l³eeuee DevegkebÀHee efveJe=efÊeJesleve eEkeÀJee GHeoeve
oslee ³esF&ue. les IesC³ee®eer mebOeer l³eeuee osC³eele ³esF&ue.
(ye) Dev³e keÀe³ee&ue³eeceO³es (DeemLeeHevesceO³es) keÀceer JesleveeJejner pej l³eeuee ogmejer
vesceCetkeÀ osC³eele Deeueer eEkeÀJee l³ee®eer yeoueer keÀjC³eele Deeueer lej leer eqmJekeÀejCes DeeefCe
efveJe=efÊeJesleveemeeþer l³ee®eer HetJeea®eer veeskeÀjer efnMeesyeele IesC³ee®es ®eeuet þsJeCes.
DevegosMe : ³ee efve³eceevJe³es ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeme efveJe=efÊeJesleve osC³eeHetJeea meoj
ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee mJele:®³ee Heoemeceeve Demeuesu³ee ogmeN³ee HeoeJej l³eeuee vescelee
³esF&ue eEkeÀJee keÀmes ³eeyeeyele keÀeUpeerHetJe&keÀ efJe®eej keÀjC³eele ³eeJee DeeefCe Demes keÀjlee ³esCes
MekeÌ³e vemesue lej leledmebyebOeer®eer keÀejCes uesKeer veceto kesÀueer Heeefnpesle.
38
* (2) DeJeefOeHeo OeejCe keÀjCeeN³ee®eer ceneveiejHeeefuekesÀceOeerue veeskeÀjer efve³egekq eÌle®ee keÀeueeJeOeer
meceeHle nesC³ee®³ee HeefjCeeceer, efve³eleJe³eesceeveeHetCe& mesJee efveJe=eÊf eJesleve eEkeÀJee efve³elemesJeeJeefOe efveJe=eÊf eJesleve
efceUC³eeHetJeea mebHegäele Deeueer Demesue lej l³eeuee 'YejHeeF& efveJe=eÊf eJesleve' osC³eele ³eeJes.
39. Peeuesueer peKece Jee Fpee FlekeÀer iebYeerj mJe©Hee®eer Deens keÀer l³eecegUs efveJe=efÊeJesleve
osCes v³ee³³e nesF&ue DeMee DeLee&®es, HeefjefMeä 4 ceOeerue ÒeHe$eeceO³es veceto kesÀuesues JewÐekeÀer³e
ÒeeefOekeÀeN³ee®es JewÐekeÀer³e ÒeceeCeHe$e meeoj kesÀu³eeJej mebyebefOele ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer Peeuesueer
peKece Jee Fpee ³ee®³ee HeefjCeeceer Heg{erue veeskeÀjermeeþer keÀe³ece mJe©Heeves DemeceLe& Peeuesuee vemeuee
lejerner, meoj ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeme peKece eEkeÀJee Fpee efveJe=efÊeJesleve osC³eele ³eeJes.
ìerHe - JewÐekeÀer³e ÒeeefOekeÀeN³ee®es ue#e HeefjefMeä ®eej ®³ee DeKesjerme l³ee®³ee ceeie&oMe&veemeeþer
veceto kesÀuesu³ee met®eveebkeÀ[s JesOeC³eele ³esle Deens.
40. peKece eEkeÀJee Fpee efveJe=eÊf eJesleve ns efveJe=eÊf eJesleveOeejkeÀeuee l³ee®³ee n³eeleYej osCes
DeeJeM³ekeÀ Deens Demes veener; Hejbleg me#ece ÒeeefOekeÀejer p³ee keÀeueeJeOeermeeþer DeeosMe osFu& e l³ee
keÀeueeJeOeermeeþer les osC³eele ³esFu& e. Heefnu³ee ÒeLece pej les nbieeceer mJe©Heele cebpegj keÀjC³eele Deeues
Demesue lej l³eeveblej DeeJeM³ekeÀ Jeeìsue DeMee Heg{erue keÀeueeJeOeermeeþeroKs eerue les osC³eele ³esFu& e.
41. pees keÀe³ece eEkeÀJee Dev³e ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer l³ee®eer keÀe³ee&ue³eerve keÀle&J³es
yepeeefJele Demeleevee eEkeÀJee l³ee®³ee keÀe³ee&ue³eeleerue mLeeveecegUs peKeceer Peeuesuee Deens eEkeÀJee p³eeuee
Fpee Peeuesueer Deens eEkeÀJee l³ee®eer keÀe³ee&ue³eerve keÀle&J³es Heej Hee[erle Demeleevee l³ee®³ee Deejesi³eeme
iebYeerj mJe©Hee®eer Fpee Peeuesueer Deens DeMee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee me#ece ÒeeefOekeÀejer
DeHeJeeolcekeÀ ÒekeÀjCeebceO³es peKece eEkeÀJee Fpee efveJe=eÊf eJesleve eEkeÀJee GHeoeve cebpegj keÀª MekesÀue.
42. pej SKeeoe ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer peKece, Fpee eEkeÀJee efJekeÀueebielee ³eecegUs
ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee veeskeÀjermeeþer keÀe³ece mJe©Heele DemeceLe& Peeuesuee Demesue DeeefCe l³eemeeþer l³eeuee
efve³ece ¬eÀ. 41 DevJe³es peKece Jee Fpee efveJe=eÊf eJesleve eEkeÀJee GHeoeve cebpegj keÀjC³eele Deeuesues Demesue
lej mesJeeefveJe=eÊf eveblej, Demes efveJe=eÊf eJesleve eEkeÀJee GHeoeve ³eeKesjerpe DeeCeKeer, ³ee efve³eceebvJe³es p³eeuee
lees Hee$e Deens Demes Flej keÀesCelesner efveJe=eÊf eJesleve eEkeÀJee GHeoeve l³eeuee osC³eele ³esFu& e. DeMee ÒekeÀjCeer
efve³ece 52 ®³ee lejlegoer ueeiet keÀjC³eele ³esleerue.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀceebkeÀ 1007 efo. 6 ef[meWyej, 1962 DevJe³es GHe-efve³ece 38(2)
DebleYe&tle kesÀuesuee Deens Je MeemekeÀer³e þjeJe, veiej efJekeÀeme DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/
1063/efo. 26 peguew, 1963 DevJe³es cebpegj keÀjC³eele Deeuee.
39
43. pesJne SKeeÐee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee lees HetCe& mesJee efveJe=efÊeJesleveeme eEkeÀJee
efve³ele mesJeeJeefOe efveJe=efÊeJesleveeme Hee$e nesC³eeHetJeea iewjJele&CegkeÀercegUs eEkeÀJee efoJeeUKeesjercegUs
ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee veeskeÀjerceOetve mesJeeefveJe=efÊe JneJes ueeieles eEkeÀJee DekeÀe³e&#eceles®³ee keÀejCeecegUs
l³eeves ceneveveiejHeeefuekesÀ®³ee veeskeÀjerceOetve mesJeeefveJe=efÊe nesCes DeeJeM³ekeÀ Demeles lesJne me#ece
ÒeeefOekeÀejer, pej l³eeuee ns ÒekeÀjCe efJeMes<e efJe®eej keÀjC³eemeeþer ³eesi³e Jeeìues lej, l³ee
ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee DevegkebÀHee efveJe=efÊeJesleve cebpegj keÀjsue.
ìerHe - 1 veeskeÀjerceOetve ye[leHe&À keÀjC³eele Deeuesuee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer DevegkebÀHee
efveJe=efÊeJesleveemeeþer Hee$e DemeCeej veener.
ìerHe - 2 - efve³ece 11 osKeerue HeneJee.
44. pees keÀe³ece eEkeÀJee Dev³e ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer efve³ece 41 ceO³es JeCe&ve
kesÀuesu³ee HeefjefmLeleerceO³es þej Peeuee Deens eEkeÀJee pees FpescedgUs DeLeJee jesie pe[u³eecegUs ce=l³eg
HeeJeuee Deens DeMee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee kegÀìgyb eeme ceneveiejHeeefuekeÀe, kegÀìgyb e efveJe=eÊf eJesleve
eEkeÀJee GHeoeve cebpegj keÀª MekesÀue.
45. efve³ece ¬eÀ. 44 Keeueer cebpegj keÀjeJe³ee®³ee kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleveeefJe<e³eer®³ee Deìer
ceneveiejHeeefuekeÀe meJe&meeOeejCe DeLeJee efJeMes<e DeeosMeevegmeej efJenerle keÀjerue, l³eeÒeceeCes Demeleerue.
* 45 De :- veJeerve efve³ece
(1) (De) efve³ece 14 ye ceO³es veceto keÀjC³eele Deeuesu³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®³ee
yeeyeleerle, me#ece ÒeeefOekeÀejer, ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee mesJeeefveJe=eÊf e®³ee leejKesHe³e¥le, eEkeÀJee
mesJeeefveJe=eÊf e®³ee leejKesme lees efveuebyeeOeerve Demesue lej l³eeuee efveuebyeeOeerve þsJeues Demesue l³ee leejKes®³ee
ueieleHetJeea®³ee leejKesHe³e¥le, Den&leekeÀejer mesJes®³ee DeeOeejs l³eeuee Deveg%es³e Peeues Demeles DeMee
keÀceeue efveJe=eÊf eJesleveeFlekesÀ, leelHegjles efveJe=eÊf eJesleve cebpetj keÀjerue.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 960 efo. 21 ef[meWyej, 1992 DevJe³es efve³ece ¬eÀ. 45De ®ee
DebleYee&Je keÀjC³eele Deeuee DeeefCe Meemeve þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer-1393/667/meerDeej /125/93/-³eg[er-
27 efo. 31 peevesJeejer, 2000 DevJe³es l³eeuee efveefM®eleer osC³eele Deeueer.
40
(ye) mesJeeefveJe=eÊf e®³ee leejKesHeemetve meg© nesCeeN³ee mene ceefnv³eeb®³ee keÀeueeJeOeerkeÀefjlee me#ece
ÒeeefOekeÀejer leelHegjles efveJe=eÊf eJesleve cebpetj keÀjerue. ne keÀeueeJeOeer Keel³eebleie&le eEkeÀJee v³eeef³ekeÀ keÀe³e&Jeener
HetCe& nesFH& e³e¥le Jee{efJelee ³esFu& e DeeefCe Demes leelHegjles efveJe=eÊf eJesleve, p³ee leejKesme me#ece DeefOekeÀeN³eeves
Debeflece DeeosMe efoues Demeleerue l³ee leejKesme DeeefCe l³ee leejKesHe³e¥le ®eeuet jeefnue.
(keÀ) Keel³eebleie&le eEkeÀJee v³eeef³ekeÀ keÀe³e&Jeener HetCe& nesF&He³e¥le DeeefCe l³eeJej Debeflece DeeosMe
efoues peeF&He³e¥le ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeme GHeoevee®es DeefOeoeve keÀjlee ³esCeej veener.
(2) Keel³eebleie&le eEkeÀJee v³eeef³ekeÀ keÀe³e&Jeener HetCe& nesF&He³e¥le DeeefCe l³ee mebyebOeeleerue Debeflece
DeeosMe efoues peeF&He³e¥le ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee cebpetj keÀjC³eele Deeuesu³ee Debelf ece mesJeeefveJe=Êeer
ueeYeebMeer (HeÀe³eÐeebMeer) mecee³eesepf ele keÀjC³eele ³esFu& e. Hejbleg Debelf eceefjl³ee cebpetj keÀjC³eele Deeuesues
efveJe=eÊf eJesleve, leelHegjl³ee efveJe=eÊf eJesleveeHes#ee keÀceer Demesue eEkeÀJee efveJe=eÊf eJesleve keÀe³ece®es eEkeÀJee efJeefMeä
keÀeueeJeOeerkeÀefjlee keÀceer keÀjC³eele Deeues Demesue eEkeÀJee jesKetve þsJeC³eele Deeues Demesue lej keÀesCeleerner
Jemegueer keÀjC³eele ³esCeej veener.
(Jejerue efve³ecee®ee ÒeYeeJe efo. 1-8-1987 Heemetve osC³ee®es efve³eesefpeues Deens).

41
efJeYeeie Hee®e
efveJe=efÊeJeslevee®eer jkeÌkeÀce
* 46. ³ee keÀueceeKeeueer keÀesCel³eener yeeyeleerle mHeäHeCes Dev³eLee ³ee efJe©Oo keÀener veceto
kesÀues vemesue lej, ³ee efve³eceeb®³ee lejlegoervegmeej peer Den&keÀejer mesJee efveJe=Êeer Jesleveemeeþer efnMeesyeele
Iesleueer peeles; l³ee Den&keÀejer mesJes®³ee HetCe& meneceener keÀeueeJeOeeR®eer mebK³ee Je l³eeuee/efleuee efveJe=Êeer
Jesleveen& Jeslevee®eer jkeÌkeÀce ³ee ieesäer ue#eele IesTve ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®³ee efveJe=Êeer Jeslevee®eer
jkeÌkeÀce þjefJeueer peeles.
cee$e efveJe=Êeer Jeslevee®³ee Òe³eespeveekeÀefjlee Den&keÀejer mesJes®ee keÀeueeJeOeer ceespeC³eekeÀefjlee SkeÀe
Je<ee&leerue leerve ceefnv³ee®ee keÀeueeJeOeer Jee l³eentve peemle Demeuesuee keÀeueKeb[ SkeÀ DeOex Je<e& mecepegve
OejC³eele ³eeJes.
³ee lejlegoerme jep³e Meemeveeves cebpetjer efou³ee®³ee leejKesHeemetve cnCepes®e 30-6-1983
Heemetve Debceue osC³eele ³eeJee.
** 47 : efveJe=efÊeJeslevee®eer, kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleveemen, Debeflecele: ieCevee kessÀuesueer jkeÌkeÀce
lemes®e, pej Demesue lej leelHegjl³ee efveJe=efÊeJeslevee®eer jkeÌkeÀce ner Heg{erue G®®e ©He³eeceO³es HetCe&
keÀjC³eele ³eeJeer. (efoveebkeÀ 31 peevesJeejer 2000 Heemetve ÒeYeeJe osC³eele ³eeJee.)
ìerHe (1) : efve³ece 44, 48, 57, 76 DeeefCe 78 Keeueer cebpetj keÀjC³eele
Deeuesu³ee meJe& ÒekeÀej®³ee (Jeiee&®³ee) efveJe=efÊeJeslevee®³ee DeeefCe GHeoevee®³eeyeeyeleerle ne efve³ece
ueeiet Deens. efve³ece ¬eÀceebkeÀ 43 Keeueer cebpetj keÀjC³eele Deeuesues DevegkebÀHee efveJe=efÊeJesleve ns
megOoe, efve³ece 54 ®³ee ce³ee&os®³ee DeOeerve jentve, HegCe& ©He³eeceO³es cebpetj keÀjC³eele ³eeJes.
ìerHe (2) : efo. 31 peevesJeejer 2000 Heemetve keÀe{tve ìekeÀC³eele Deeueer Deens.
* ÒeMeemekeÀeb®ee (mLee³eer meefceefle®ee) þjeJe ¬eÀ. 1577 efo. 16 cee®e& 1985 ÒeMeemekeÀeb®ee
(ceneveiejHeeefuekeÀe) þjeJe ¬eÀ. 1662 efo. 27 cee®e& 1985 DevJe³es efve³ece 88 (6) megOeejC³eele
Deeuee DeeefCe Meemeve þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer/1385/4014/³eg[er-3 efo. 12 ces 1986 DevJe³es
l³eeuee efveefM®eleer osC³eele Deeueer.
** ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 960 efo. 21 ef[meWyej, 1992 DevJe³es efve³ece ¬eÀ. 47
megOeejC³eele Deeuee DeeefCe Meemeve þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer/1393/667/meerDeej/93/³eg[er-21 DevJe³es
l³eeme efveef½eefle osC³eele Deeueer. efo. 31 peevesJeejer, 2000 Heemetve ³ee megOeejCes®ee Decebue osC³eele Deeuee.
42
** 48 (1) : one Je<ee&®eer Den&keÀejer mesJee HetCe& nesC³eeHetJeea efve³eleJe³eesceeve,
mesJeeefveJe=Êeer DemeceLe&lee eEkeÀJee YejHeeF& efveJe=ÊeerJesleve ³eeJej mesJeeefveJe=Êe nesCeeN³ee
ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®³ee yeeyeleerle, Den&keÀejer mesJes®³ee HetCe& Peeuesu³ee Òel³eskeÀ mene
ceefnv³eeb®³ee keÀeueeJeOeermeeþer, DeO³ee& ceefnv³ee®³ee JesleveeSJe{er mesJeeGHeoevee®eer jkeÌkeÀce Demesue.
ìerHe :-- ³ee efve³eceevJe³es Deveg%es³e Demeuesu³ee mesJee GHeoevee®³ee jkeÀces®³ee efnMesyeekeÀefjlee
‘‘Jesleve’’cnCepes, ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer mesJeeefveJe=Êeer®³ee ueiele HetJeea Òel³e#e Iesle Demeuesues efve³ece
5 (1) (F) ceO³es J³eeK³ee efouesues Jesleve nes³e. (efo. 1-1-86 Heemetve ÒeYeeJe efouee peeF&ue).
(2) (De) : 33 Je<ee&Hes#ee keÀceer veener SJe{er Den&keÀejer mesJee HetCe&
kesÀu³eeveblej ³ee efve³eceeb®³ee lejletoeRvegmeej efve³eleJe³eesceeve mesJeeefveJe=Êeer, DemeceLe&lee eEkeÀJee YejHeeF&
efveJe=ÊeerJesleve ³eeJej mesJeeefveJe=Êe nesCeeN³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®³ee yeeyeleerle, efveJe=ÊeerJesleve
os³e Jeslevee®³ee 50 ìkeÌkesÀ SJe{er efveJe=ÊeerJeslevee®eer jkeÌkeÀce Demesue. Hejbleg, keÀceerle keÀceer Òeefleceen
©. 375/- DeeefCe peemleerle peemle Òeefleceen ©. 4,000/- SJe{er Demesue.
ye) one Je<ex& eEkeÀJee one Je<ee&Hes#ee peemle Den&keÀejer mesJee HetCe& kesÀu³eeveblej
Hejbleg, 33 Je<ee&®eer Den&keÀejer mesJee HetCe& keÀjC³eeHetJeea, ³ee efve³eceeb®³ee lejlegoervegmeej, efve³ele
Je³eesceeve, mesJeeefveJe=Êeer DemeceLe&lee eEkeÀJee YejHeeF& efveJe=ÊeerJesleve Devegmeej mesJeeefveJe=Êe nesCeeN³ee
ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®³ee yeeyeleerle, Heesì-efve³ece (De) DevJe³es Deveg%es³e Demeuesu³ee
keÀceeue efveJe=ÊeerJeslevee®³ee jkeÌkeÀces®³ee ÒeceeCeevegmeej efveJe=ÊeerJeslevee®eer jkeÌkeÀce Demesue. keÀejCe l³eebveer
kesÀuesueer Den&keÀejer mesJee ner 33Je<e& Den&keÀejer mesJesFlekeÀer ceeveeJeer ueeiesue. Hejbleg keÀceerle keÀceer Òeefleceen
©. 375/- DeeefCe peemleerle peemle Òeefleceen ©. 4,000/- SJe{er Demesue.
ìerHe : ìHHee (ce³ee&oe) met$eevegmeej (mue@ye HeÀe@c³e&ug ee) p³eeb®³ee efveJe=Êeer-Jeslevee®ee efnMesye
kesÀuesuee Deens DeMee efoveebkeÀ 1-1-1986 ®³ee efJeÐeceeve efveJe=ÊeerJesleveOeejkeÀeb®³ee yeeyeleerle, Den&keÀejer
mesJes®³ee efnMesyeele I³eeJe³ee®³ee keÀeueeJeOeerceO³es Je efveJe=ÊeerJesleveen& Jesleve ¿eeceO³es yeoue ve keÀjlee, efveJe=ÊeerJesleve
os³e Jeslevee®³ee 50 ìkeÌkeÌ³eeves efveJe=eÊf eJeslevee®ee Hegvne efnMesye keÀjC³eele ³esFu& e. ³eecegUs efveJe=eÊf eJesleveeceO³es
Jee{uesu³ee jkeÀces®es peeoe DebMejeefMekeÀjCe keÀjlee ³esCeej veener.
(efoveebkeÀ 1-1-1986 Heemetve ÒeYeeJe).
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 379 efo. 1 meHìWyej 1989 DevJe³es efve³ece 48 megOeejC³eele Deeuee
DeeefCe Meemeve þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer-1393/667/meerDeej /125/93/-³eg[er-21 efo. 31 peevesJeejer,
43
49. pees ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer YejHeeF& efveJe=eÊf eJesleveemeeþer Hee$e Deens l³eeves ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee
veeskeÀjerceO³es ogmejs Heo eqmJekeÀejues DeeefCe l³eeveblej keÀesCel³eener Jeiee&®es efveJe=eÊf eJesleve efceUefJeC³eeme lees Hee$e
yeveuee lej DeMee efveJe=eÊf eJeslevee®eer jkeÌkeÀce l³eeves les Heo eqmJekeÀejues vemeles lej p³ee YejHeeF& efveJe=eÊf eJeslevee®eer
lees ceeieCeer keÀª MekeÀuee Demelee l³ee jkeÀcesHes#ee keÀceer Demelee keÀecee ve³es.
50 (efo. 1-1-1986 Heemetve JeieUC³eele Deeuee Deens).
* 51. ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeme efve³ece ¬eÀ. 41 Keeueer cebpegj Peeuesueer peKece
eEkeÀJee Fpee efveJe=efÊeJesleve eEkeÀJee GHeoeve ³eeb®eer jkeÌkeÀce me#ece ÒeeefOekeÀejer mebyebefOele ÒekeÀjCee®ee
meJe& ¢äerves efJe®eej keÀªve þjJeerue l³eeÒeceeCes Demesue. cee$e Keeueer efJenerle kesÀuesu³ee ce³ee&osHes#ee
leer jkeÌkeÀce peemle Demelee keÀecee ve³es :--
(SkeÀ) meoj peKecescegU eEkeÀJee FpescegUs pej l³ee®ee SKeeoe [esUe eEkeÀJee SKeeoe
DeJe³eJe iesuee Demesue eEkeÀJee l³ee peKecescegUs eEkeÀJee FpescegUs SKeeoe DeJe³eJe vemeu³eeÒeceeCes
l³eeuee lelmece DemeceLe&lee Deeueer Demesue lej l³ee®³ee Jeslevee®³ee 1/3 SJe{s efveJe=efÊeJesleve l³eeuee
osC³eele ³eeJes cee$e ner jkeÌkeÀce ojcene ©. 150/- Hes#ee peemle Demelee keÀecee ve³es. ³ee
ÒeceeCeele, p³ee®ee l³eeves GHe³eesie ieceeJeuee Deens DeMee Òel³eskeÀ [esUe eEkeÀJee DeJe³eJe ³ee yeeyeleerle
l³eeuee efvejeUs efveJe=efÊeJesleve osC³eele ³eeJes.
(oesve) meoj peKece eEkeÀJee Fpee ner Jej kebÀef[keÀe (1) ceO³es veceto kesÀuesu³ee mJe©Hee®eer
vemesue lej les efveJe=efÊeJesleve l³ee®³ee Jeslevee®³ee 1/5 FlekesÀ Demesue. cee$e ner jkeÌkeÀce ojcene
©. 75/- Hes#ee peemle Demelee keÀecee ve³es.
(leerve) meoj FpescegUs l³ee®³ee Òeke=ÀleerJej HeefjCeece Peeuee Demesue lej ns efveJe=efÊeJesleve
ojcene ©. 50/- Hes#ee peemle Demelee keÀecee ve³es.
(®eej) ner jkeÌkeÀce pej GHeoeve cnCetve Demesue lej Jejerue kebÀef[keÀe (1) (2) eEkeÀJee (3)
DevJe³es mebyebeOf ele ÒekeÀjCeebceO³es ³eesi³e Demesue lesJe{îee Deveg%es³e efveJe=eÊf eJesvee®³ee jkeÀcesSJe{er Demesue.
Hejbleg ner jkeÌkeÀce keÀesCel³eener ÒekeÀjCeer l³ee®³ee Jeslevee®³ee 24 HeìerHes#ee peemle Demelee keÀecee ve³es.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 1380 efo. 11 peevesJeejer, 1960 DevJe³es efve³ece 51 megOeejC³eele
Deeuee DeeefCe Je MeemekeÀer³e þjeJe, veiej efJekeÀeme DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer-5360/
30991-keÀ, efo. 19 meHìWyej 1960 DevJe³es l³eeuee efveefM®eleer osC³eele Deeueer.
44
52. p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee peKece eEkeÀJee Fpee efveJe=eÊf eJesleve eEkeÀJee GHeoeve
cebpegj Peeues Deens l³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee efveJe=eÊf eJesleveemeeþer OejC³eele ³esCeeN³ee
Den&keÀejer mesJescegUs pej lees DemeceLe&lee efveJe=eÊf eJesleve efceUC³eeme Hee$e ve neslee lees DemeceLe&lee GHeoeveeme
Hee$e nesle Demesue lej lees efveJe[ keÀªve, DeeHeu³ee Den&keÀejer mesJes®³ee HetCe& Peeuesu³ee Òel³eskeÀ Je<ee&meeþer
efveJe=eÊf eJesleveos³e Jeslevee®³ee 1/2 ³ee ojeves ³esCeejs efveJe=eÊf eJesleve DeeHeu³ee DemeceLe&lee GHeoeveeSsJepeer
IesT MekesÀue.
53. p³ee J³ekeÌleeruee keÀeceieej YejHeeF& DeefOeefve³ece, 1923 ueeiet Deens. l³ee®³ee
ÒekeÀjCeer ö
(1) SKeeÐee efJeefMeä ÒekeÀjCeeceO³es DeefOeefve³eceevJe³es os³e Demeuesueer YejHeeF& ner DeHegjer
Deens, Demes pej cebpetj keÀjCeeN³ee ÒeeefOekeÀeN³ee®es cele Peeues lej®e efve³ece ¬eÀ. 51 ®³ee
lejlegoeRvegmeej peKece DeLeJee Fpee efveJe=efÊeJesleve DeLeJee GHeoeve DeeefCe efve³ece ¬eÀ. 55 eEkeÀJee
77 Keeueer kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve eEkeÀJee GHeoeve l³eeuee cebpetj keÀjC³eele ³eeJes; DeeefCe
(2) DeefOeefve³eceevJe³es os³e Demeuesueer YejHeeF&®eer jkeÌkeÀce DeeefCe ³ee efve³eceebKeeueer Dev³eLee
Deveg%es³e Peeueer Demeleer leer jkeÌkeÀce ³ee oesneWceOeerue pees HeÀjkeÀ ³esF&ue l³ee HeÀjkeÀeHes#ee keÀesCel³eener
Fmeceeme efouesueer efveJe=efÊeJeslevee®eer eEkeÀJee GHeoevee®eer jkeÌkeÀce peemle Demelee keÀecee ve³es.
*54 : efve³ece 43 DevJe³es SKeeÐee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee cebpetj Peeuesu³ee
DevegkebÀHee (keÀe©C³e) efveJe=efÊeJeslevee®eer jkeÌkeÀce ner, Òel³eskeÀ yeeyeleerle, me#ece DeefOekeÀejer þjefJeue
l³eeÒeceeCes Demesue. cee$e pej meoj ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer ne JewÐekeÀer³e ÒeceeCeHe$eeJej veeskeÀjerletve
efveJe=Êe Peeuee Demelee lej l³eeuee pes DemeceLe&lee mesJee GHeoeve DeeefCe efveJe=efÊeJesleve efceUeues Demeles
l³ee jkeÀces®³ee 2/3 SJe{îee jkeÀcesHes#ee ner jkeÌkeÀce peemle neslee keÀecee ve³es. DeeCeKeer Demes keÀer,
³ee efve³eceevJe³es cebpetj keÀjC³eele Deeuesues efveJe=efÊeJesleve DeLeJee GHeoeve ns, HetCe& ©He³eebceO³es Demesue,
DeeefCe efve³ece 48 DevJe³es efJeefnle kesÀuesu³ee efkeÀceeve efveJe=eÊf eJeslevee®³ee jkeÀcesmeeHes#e Demesue.
(efoveebkeÀ 1-1-1986 Heemetve ÒeYeeJe).
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 319 efo. 1 meHìWyej 1989 DevJe³es efve³ece 54 megOeejC³eele
Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer-1393/667/meerDeej /93/-³eg[er-4 efo. 31 peevesJeejer,
45
55. ceneveiejHeeefuekeÀe ce=le keÀce&®eeN³ee®³ee kegÀìgbyeeme efve³ece ¬eÀ. 44 Keeueer pej kegÀìgbye
efveJe=efÊeJesleve osC³eele Deeues Demesue lej l³ee ÒekeÀjCee®³ee yeeyeleerle meJe& ¢äerves efJe®eej keÀªve
ner jkeÌkeÀce ceneveiejHeeefuekeÀe þjJeerue, cee$e, ner jkeÌkeÀce l³ee®³ee Jeslevee®³ee 1/2 jkeÀcesHes#ee
peemle neslee keÀecee ve³es, eEkeÀJee pej les GHeoeve Demesue lej les (jkeÌkeÀce) ceneveiejHeeefuekeÀe ce=le
keÀce&®eeN³ee®³ee Jeslevee®³ee 24 HeìerHes#ee peemle neslee keÀecee ve³es.
* veJeerve efve³ece 55De :- GHeoevee®³ee efJeuebye Peeuesu³ee DeefOeoeveeJej J³eepe.
1) DeefOeoeve os³e Demeu³ee®³ee leejKesHeemetve leerve ceefnv³eeveblej pej GHeoevee®es DeefOeoeve
keÀjC³eele Deeues Demesue Je ÒeMeemekeÀer³e ®egkeÀercegUs DeefOeoeveeme efJeuebye Peeu³ee®es efvee|JeJeeoHeCes
efmeOo Peeues lej, leerve ceefnv³eeb®³ee Heg{erue keÀeueeJeOeer®³ee yeeyeleerle, GHeoevee®³ee jkeÀcesJej Keeueer
veceto kesÀuesu³ee ojeves J³eepe osC³eele ³esF&ue :--
SkeÀ) leerve ceefnv³eeb®³ee veblej Je SkeÀ Je<ee&He³e¥le : ÒeefleJe<eea 7 ìkeÌkesÀ.
oesve) SkeÀ Je<ee&®³ee veblej : ÒeefleJe<eea 10 ìkeÌkesÀ.
cee$e, ³eeyeeyeleerle efJenerle kesÀuesueer keÀe³e&HeOoleer ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves HetCe& ve kesÀu³eecegU,s
DeefOeoeveeme efJeuebye Peeuesuee Demelee keÀecee ve³es.
2) GHeoevee®³ee DeefOeoeveeme efJeuebye Peeuesues Òel³eskeÀ ÒekeÀjCeemebyebefOele Keeles mJeeefOekeÀejele
efJe®eejele IesFu& e Je ÒeMeemekeÀer³e ®egkeÀercegUs GHeoevee®³ee DeefOeoeveeme efJeuebye Peeu³ee®es p³ee ÒekeÀjCeer
Keel³ee®³ee efveoMe&veeme ³esFu& e l³ee ÒekeÀjCeer mebyebeOf ele Keeles J³eepe osC³eekeÀefjlee ÒecegKe uesKeeHeeueeb®³ee
Keel³eekeÀ[s efMeHeÀejme keÀjerue.
3) pej GHe-efve³ece (2) DevJe³es kesÀuesueer Keel³ee®eer efMeHeÀejme, ÒecegKe uesKeeHeeueeb®³ee
Keel³eeves eqmJekeÀejueer lej, J³eepee®es DeefOeoeve keÀjC³eekeÀefjlee mebyebefOele Keeles cebpetjer osF&ue.
* mLee³eer meefceleer®ee þjeJe ¬eÀ. 1772 efo. 25 peevesJeejer, 1988 ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe
¬eÀ. 85 efo. 5 ces 1988 DevJe³es efve³ece 55 (De) DebleYe&tle keÀjC³eele Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe
¬eÀ. yeerScemeer-1388/3445/meerDeej/285/88/-³eg[er-21 efo.22 meHìWyej 1989 DevJe³es l³eeuee
46
4) ÒecegKe uesKeeHeeueeb®³ee Keel³ee®³ee menceleermen efpeLes J³eepee®es DeefOeoeve kesÀuesues Deens
DeMee meJe& ÒekeÀjCeebceO³es, mebyebeOf ele Keeles peyeeyeoejer efveef½ele keÀjerue Je GHeoevee®³ee DeefOeoeveeceO³es
Peeuesu³ee efJeuebyeemeeþer peyeeyeoej Demeuesu³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer efkeÀbJee mebyebefOele
keÀce&®eeN³eebefJe©Oo efMemleYebiee®eer keÀejJeeF& keÀjerue.
5) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee mesJeeefveJe=eÊf eveblej ceneveiejHeeefuekesÀves Iesleuesu³ee efveCe&³ee®³ee

HeefjCeeceer, mesJeeefveJe=efÊeveblej efouesu³ee GHeoevee®³ee jkeÀcesceO³es ö
De) Deieesoj efouesues GHeoeve p³ee JesleveeJej efveOee&efjle kesÀuesues Deens l³ee JesleveeHes#ee peemle
Jesleve cebpetj Peeues. eEkeÀJee
ye) mebyebeOf ele ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee mesJeeefveJe=eÊf e®³ee efoveebkeÀeHetJeea®³ee leejKesHeemetve

meoj efve³eceeb®³ee lejletoer efMeefLeue keÀjC³eele Deeu³ee DeMee keÀejCeebcegUs Jee{ Peeueer lej GHeoevee®³ee
LekeÀyeekeÀerJej J³eepe efoues peeCeej veener.
6) GHeoevee®es DeefOeoeve p³ee ceefnv³eeceO³es kesÀuesues Deens l³ee ceefnv³ee®³ee Deieesoj®³ee ceefnv³ee®³ee
DeKesjHe³e¥le, GHejeskeÌle GHe-efve³ece (1) ceO³es efJenerle kesÀuesu³ee ojebveer J³eepe os³e Demesue.
7) p³ee keÀce&®eeN³eeb®eer Keel³eebleie&le eEkeÀJee v³ee³eeue³eerve ®eewkeÀMeer meg© Deens l³eeb®³ee

yeeyeleerle GHeoevee®es DeefOeoeve kesÀues peele veener. leLeeefHe, Keel³eebleie&le/v³ee³eeue³eerve ®eewkeÀMeer HetCe&
Peeu³eeveblej, pej ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer ne l³ee®³eeJej þsJeuesu³ee DeejesHeebceOetve oes<ecegkeÌle
Peeuee Je l³ee®³ee ÒekeÀjCeer, me#ece ÒeeefOekeÀeN³eeves GHeoevee®es DeefOeoeve cebpetj kesÀues lej meoj
DeefOeoeve ns mesJeeefveJe=efÊe®³ee leejKesveblej®³ee ueies®e®³ee leejKesuee os³e Peeues Demes mecepeeJes.
leLeeefHe, ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee yeeyeleerleerue Keel³eebleie&le/v³ee³eeue³eerve ®eewkeÀMeer ner,
l³ee®³ee ce=l³egcegUs ceeies IesC³eele Deeuesueer Demesue lej l³eeyeeyeleerle J³eepe efoues peeCeej veener.
8) GHejeskeÌle lejletoer ¿ee, mesJesceO³es Demeleevee®e ce=l³eg HeeJeuesu³ee ceneveiejHeeefuekeÀe

keÀce&®eeN³ee®³ee yeeyeleerlener ueeiet nesleerue. (ÒeYeeJee®ee efoveebkeÀ 1-6-1988 Heemetve).
47
* 55 ye :--
ceeefmekeÀ efveJe=eÊf eJeslevee®³ee efJeuebye Peeuesu³ee DeefOeoeveeJej J³eepe.
1) DeefOeoeve os³e Demeuesu³ee leejKesHeemetve mene ceefnv³eeb®³ee Heg{s pej efveJe=eÊf eJeslevee®³ee DeefOeoeveeme
efJeuebye Peeuesuee Demesue Je DeefOeoeveeceOeerue efJeuebye ne, ÒeMeemekeÀer³e ®egkeÀercegUs Peeu³ee®es efvee|JeJeeoHeCes
efmeOo Peeues lej mene ceefnv³eeb®³ee Heg{erue keÀeueeJeOeer®³ee yeeyeleerle efveJe=eÊf eJeslevee®³ee jkeÀcesJej Òeefle Je<eea
10 ìkeÌkesÀ ojeves J³eepe osC³eele ³esFu& e. mene ceefnv³eeb®ee keÀeueeJeOeer meceeHle Peeu³eeveblej®³ee ceefnv³ee®³ee
SkeÀ leejKesHeemetve J³eepe os³e nesFu& e. cee$e, mesJeeefveJe=eÊf e ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves, ³eeyeeyeleerle
efJeefnle kesÀuesu³ee keÀe³e&HeOoleer HetCd e& ve kesÀu³eecegUs DeefOeoeveeme efJeuebye Peeuesuee Demelee keÀecee ve³es.
2) efveJe=efÊeJeslevee®³ee efJeuebye Peeuesu³ee DeefOeoevee®es Òel³eskeÀ ÒekeÀjCe ns, mebyebefOele Keeles
mJeeefOekeÀejele efJe®eejele IesFu& e. ÒeMeemekeÀer³e ®egkeÀercegUs efveJe=eÊf eJeslevee®³ee DeefOeoeveeme efJeuebye Peeu³ee®eer
mebyebefOele Keel³ee®eer Kee$eer Peeu³eeme, meoj Keeles, J³eepee®es DeefOeoeve keÀjC³eekeÀefjlee ÒecegKe
uesKeeHeeueeb®³ee Keel³eekeÀ[s efMeHeÀejme keÀjerue.
3) GHe-efve³ece (2) DevJe³es kesÀuesu³ee Keel³ee®³ee efMeHeÀejMeer ¿ee, ÒecegKe uesKeeHeeueeb®³ee Keel³eeves
eqmJekeÀeju³ee lej, efveJe=eÊf eJesleveeJejerue J³eepee®es DeefOeoeve keÀjC³eekeÀefjlee mebyebeOf ele Keeles cebpetjer osFu& e.
4) efpeLes J³eepee®es DeefOeoeve DeefOeke=Àle kesÀuesues Deens, DeMee meJe& ÒekeÀjCeebceO³es mebyebeOf ele Keeles
peyeeyeoejer efveef½ele keÀjerue Je ceeefmekeÀ efveJe=eÊf eJeslevee®³ee DeefOeoeveeceO³es Peeuesu³ee efJeuebyeemeeþer peyeeyeoej
Demeuesu³ee mebyebeOf ele keÀce&®eejerJe=ob ekeÀ[tve J³eepee®eer jkeÌkeÀce Jemetue keÀjC³ee®eer Gef®ele keÀejJeeF& keÀjerue.
5) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee mesJeeefveJe=eÊf eveblej ceneveiejHeeefuekesÀves Iesleuesu³ee efveCe&³ee®³ee
HeefjCeeceer, mesJeeefveJe=eÊf eveblej efouesu³ee efveJe=eÊf eJeslevee®³ee jkeÀcesceO³es -
(De) Deieesoj efouesues efveJe=efÊeJesleve p³ee JesleveeJej efveOee&efjle kesÀuesues Deens l³ee JesleveeHes#ee
peemle Jesleve cebpetj Peeues. eEkeÀJee
* mLee³eer meefceefle®ee þjeJe ¬eÀ. 1772 efo. 25 peevesJeejer 1988 ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ.
85 efo. 5 ces 1988 DevJe³es efve³ece 55 (ye) DebleYe&lt e keÀjC³eele Deeuee DeeefCe Meemeve þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer/
1388/3445/meerDeej/285/88/-³eg[er-21 efo. 22 meHìWyej 1989 DevJe³es l³eeuee efveefM®eleer osC³eele
Deeueer.
48
ye) mebyebeOf ele ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®³ee mesJeeefveJe=eÊf e®³ee efoveebkeÀeHetJeea®³ee leejKesHeemetve
meoj efve³eceeb®³ee lejletoer efMeefLeue keÀjC³eele Deeu³ee ³ee keÀejCeebcegUs Jee{ Peeueer lej efveJe=eÊf eJeslevee®³ee
LekeÀyeekeÀerJej J³eepe efoues peeCeej veener.
6) efveJe=efÊeJeslevee®es DeefOeoeve p³ee ceefnv³eeceO³es Òel³e#e kesÀuesues Deens l³ee ceefnv³ee®³ee
Deieesoj®³ee ceefnv³eeHe³e¥le, efveJe=efÊeJeslevee®³ee efJeuebye Peeuesu³ee DeefOeoeveeJejerue J³eepe os³e nesF&ue.
7) p³ee keÀce&®eeN³ee®eer Keel³eebleie&le eEkeÀJee v³ee³eeue³eerve ®eewkeÀMeer meg© Deens l³ee®³ee
yeeyeleerle efveJe=efÊeJeslevee®es DeefOeoeve kesÀues peele veener. leLeeefHe, Keel³eebleie&le/v³ee³eeue³eerve ®eewkeÀMeer
HetCd e& Peeu³eeveblej pej ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer ne l³ee®³eeJej þsJeuesu³ee DeejesHeebceOetve oes<ecegkeÌle
Peeuee Je l³ee®³ee ÒekeÀjCeer, me#ece ÒeeefOekeÀeN³eeves efveJe=efÊeJeslevee®es DeefOeoeve cebpetj kesÀues lej meoj
DeefOeoeve ns, mesJeeefveJe=efÊe®³ee leejKesveblej®³ee ueies®e®³ee leejKesuee os³e Peeues Demes mecepeeJes.
leLeeefHe, ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee yeeyeleerleerue Keel³eebleie&le/v³ee³eeue³eerve ®eewkeÀMeer ner,
l³ee®³ee ce=l³egcegUs ceeies IesC³eele Deeuesueer Demesue lej J³eepe efoues peeCeej veener. (ÒeYeeJee®ee
efoveebkeÀ 1-6-1988 Heemetve).
*56 : pesJne jenCeerceevee®³ee Ke®ee&le yesmegceej Jee{ nesFu& e l³ee keÀeueeJeOeerle ³ee efve³eceeb®³ee
lejlegoeRvegmeej cebpetj Peeuesu³ee ceefnv³ee®³ee efveJe=ÊeerJesleveeceO³es ceneveiejHeeefuekeÀe efleuee ³eesi³e
Jeeìsue DeMee leNns®eer leelHegjleer (nbieeceer) Jee{ (ceneieeF& Jee{), ³eeyeeyeleerle efJeefnle keÀjC³eele
³esCeeN³ee MeleeameeHes#e cebpetj keÀjerue. ner leelHegjleer (nbieeceer) Jee{ (ceneieeF& Jee{)
ceneveiejHeeefuekeÀe þjefJeue l³ee cegoleerHe³e¥le ®eeuet jenerue. efve³ece ¬eÀceebkeÀ 41 Keeueer cebpetj
kesÀuesu³ee peKece eEkeÀJee Fpee efveJe=eÊf eJesleveeceO³es ³ee efve³eceebvJe³es cebpetj Peeuesueer leelHegjleer (nbieeceer)
Jee{ (ceneieeF& Jee{) Deveg%es³e nesCeej veener. (ÒeYeeJe efoveebkeÀ 1-1-1986 Heemetve).
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 379 efo. 1 meHìWyej 1989 DevJe³es efve³ece 56 megOeejC³eele
Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer-1393/667/meerDeej/93/-³eg[er-27 efo. 31 peevesJeejer,
49
efJeYeeie mene
ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=efÊe GHeoeve
* 57 :--(1) p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves Den&keÀejer mesJes®eer Hee®e Je<ex HetCe& kesÀuesueer
Deensle DeeefCe p³eeuee mesJeeefveJe=Êeerveblej efve³ece 48 DevJe³es mesJee GHeoeve eEkeÀJee efveJe=eÊf e Jesleve Deveg%es³e
Deens l³eeuee, Den&keÀejer mesJes®³ee HetCe& Peeuesu³ee Òel³eskeÀ mene ceefnv³eebmeeþer l³ee®³ee Jeslevee®³ee SkeÀ
1
®elegLee¥Me SJe{s Hejbleg peemleerle peemle Jeslevee®³ee 16 2 Heì, SJe{s ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=eÊf e GHeoeve
cebpetj keÀjC³eele ³eeJes. cee$e, DeMee ÒekeÀejs ÐeeJe³ee®eer ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=eÊf e GHeoevee®eer jkeÌkeÀce ner,
keÀesCel³eener ÒekeÀjCeer, oesve ueeKe HeVeeme npeej ©He³eeHes#ee peemle Demelee keÀecee ve³es.
(ÒeYeeJee®ee efoveebkeÀ 1-4-1995 Heemetve)
(2) pej SKeeoe keÀe³ece eEkeÀJee nbieeceer mJe©Hee®ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer mesJesceO³es
Demeleevee ce=l³et HeeJeu³eeme, efve³ece 58 DevJe³es,GHeoevee®eer jkeÌkeÀce eqmJekeÀejC³ee®es DeefOekeÀej
Òeoeve kesÀuesues Deensle, DeMee J³ekeÌleer eEkeÀJee J³eeÅkeÌlevee Keeueer oMe&efJeuesu³ee ÒeceeCeele GHeoevee®es
DeefOeoeve keÀjC³eele ³eeJes, eEkeÀJee DeMee ÒekeÀej®eer J³ekeÌleer vemesue lej GHeefve³ece (3) ceO³es vecego
kesÀuesu³ee HeOoleerves kegÀìgbyeeleerue n³eele J³ekeÌleeRvee DeefOeoeve keÀjC³eele ³eeJes. cee$e, efo. 1-2-
1989 HetJeea pej efve³eceebvegmeej GHeoevee®es DeefOeoeve kesÀuesues Demesue lej, meoj GHeoeve ÒeeHle
keÀjCeeN³ee J³ekeÌleer®es vegkeÀmeeve (Deefnle) nesCeej veener, ³ee®eer o#elee IesC³eele ³eeJeer.
* mLee. me. þjeJe ¬eÀ. 1457 efo. 5 HesÀye´gJeejer 1992, ce=l³egefve-mesJee GHeoeve SkeÀ ueeKe
©He³eebHes#ee peemle veener. ÒeYeeJe efo. 1-1-1986) ce. ve. Hee. þjeJe ¬eÀ. 980 efo. 21 ef[meWyej
1992 DevJe³es, efve³ece ¬eÀ. 57 megOeejC³eele Deeuee DeeefCe Heg{s mLee. me. þjeJe ¬eÀ. 1792 efo.
21 cee®e& 1996, ce. ve. Hee. þjeJe ¬eÀ. 212 efo. 25 petve 1996 DevJe³es efve³ece 57 megOeejC³eele
Deeuee DeeefCe Meemeve efveCe&³e ¬eÀ. yeerScemeer/1393/667/meerDeej/125/93-³eg[er-21, efo. 31
peevesJeejer 2000 DevJe³es l³eeuee efveef½eefle osC³eele Deeueer.
50
Den&keÀejer mesJes®eer HetCe& Peeuesueer Je<ex : GHeoevee®es ÒeceeCe

SkeÀ) SkeÀ Je<ee&Hes#ee keÀceer. : Jeslevee®³ee ogHHeì
oesve) SkeÀ Je<e& eEkeÀJee peemle Hejbleg : Jeslevee®³ee meneHeì.
Hee®e Je<ee&Hes#ee keÀceer
leerve) Hee®e Je<e& eEkeÀJee peemle Hejbleg : Jeslevee®³ee yeejeHeì
Jeerme Je<ee&Hes#ee keÀceer.
®eej) 20 Je<ex eEkeÀJee peemle : Den&keÀejer mesJes®³ee HetCe& Peeuesu³ee HetCe& Òel³eskeÀ mene
ceefnv³eebmeeþer DeOex Jesleve, Hejbleg peemleerle peemle Jeslevee®³ee
33 Heì cee$e, GHeoevee®eer jkeÌkeÀce keÀesCel³eener ÒekeÀjCeer
oesve ueeKe HeVeeme npeej ©He³eebHes#ee peemle neslee
keÀecee ve³es. (ÒeYeeJee®ee efoveebkeÀ 1-4-1995).
ìerHe :--efve³ece 5 (1) (HeÀ) ceO³es keÀenerner DebleYe&tle kesÀuesues Demeues lejerner, veblej
keÀe³ece ve kesÀuesueer nbieeceer #ecelesceOeerue mesJee osKeerue ner ³ee efve³ecee®³ee Òe³eespeveeLe&, Den&keÀejer
mesJee mecepeC³eele ³esFu& e.
(3) SKeeoe ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer mesJesceO³es Demeleevee ce=l³eg HeeJeu³eeme eEkeÀJee mesJeeefveJe=eÊf eveblej
l³eeuee GHeoevee®³ee jkeÀces®es DeefOeoeve keÀjC³eeHetJeea ce=l³et HeeJeu³eeme, efve³ece 58 DevJe³es GHeoevee®eer
jkeÌkeÀce eqmJekeÀejC³ee®es DeefOekeÀej Òeoeve kesÀuesu³ee J³ekeÌleer eEkeÀJee J³ekeÌleervb ee GHeefve³ece (1) eEkeÀJee
(2) ceO³es efveoxeMf ele kesÀuesu³ee jkeÀcesHes#ee peemle veener, SJe{er GHeoevee®eer jkeÌkeÀce osC³eele ³eeJeer.
(SkeÀ) efve³ece 58 ®³ee GHe efve³ece (9) ®³ee (De) (ye), (keÀ), DeeefCe ([) ceO³es
veceto kesÀu³eeÒeceeCes, pej kegÀìgbyeeleerue SkeÀ eEkeÀJee SkeÀeHes#ee DeefOekeÀ J³ekeÌleer n³eele Demeleerue lej
DeMee meJe& J³ekeÌleerbvee, efJeOeJee cegueieer mees[tve, mece ÒeceeCeele ner jkeÌkeÀce osC³eele ³eeJeer.
(oesve) Jej (SkeÀ) ceO³es veceto kesÀu³eeÒeceeCes kegÀìgyb eeleerue J³ekeÌleer n³eele vemeleerue HeCe SkeÀ
eEkeÀJee efJeOeJee cegueer Demeleerue DeeefCe/eEkeÀJee efve³ece ¬eÀ. 58 ®³ee GHe efve³ece (9) ®³ee yeeye ¬eÀ.
(F), (HeÀ), (ie), (n) DeeefCe (Dee³e) ÒeceeCes kegÀìgyb eeleerue SkeÀ eEkeÀJee SkeÀeHes#ee peemle J³ekeÌleer n³eele
Demeleerue lej DeMee meJe& J³eeÅkeÌlevee ns GHeoeve meejK³ee ÒeceeCeele Jeeìtve osC³eele ³eeJes.
51
(4) efve³ece ¬eÀ. 41 ceO³es veceto kesÀuesu³ee HeefjefmLeleerle pej ce=l³et Peeuee Demesue DeeefCe
efve³ece ¬eÀ. 44 DevJe³es kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve eEkeÀJee GHeoeve cebpetj keÀjC³eele Deeues Demesue lej
³ee efve³eceevJe³es GHeoeve oslee ³esCeej veener. cee$e, DeHeJeeoelcekeÀ HeefjefmLeleerceO³es, ÒekeÀjCee®³ee meJe&
HeefjefmLeleer®ee efJe®eej keÀ©ve, GHe-efve³ece (1) ceO³es veceto kesÀuesu³ee jkeÀcesHes#ee peemle veener SJe{s
GHeoeve ceneveiejHeeefuekeÀe cebpetj keÀ© MekesÀue.
(5) efve³ece 48 Keeueer pees ce.ve.Hee. keÀce&®eejer efveJe=efÊeJesleve eEkeÀJee mesJee GHeoeve ³eeme
Hee$e Deens Demee keÀce&®eejer mesJesceOetve efveJe=Êe Peeu³eeveblej Hee®e Je<ee&®³ee Deele cejCe HeeJeu³eeme, Je
ce=l³et mece³eer, GHe efve³ece (1) Keeueer l³eeuee cebpetj Peeuesues GHeoeve ³eemen mesJee GHeoeve eEkeÀJee
efveJe=eÊf eJesleve ³ee meJee&®eer l³eeuee efceUeuesueer Òel³e#e jkeÌkeÀce DeeefCe l³eeves DebMejeefMekeÀjCe kesÀuesu³ee
efveJe=efÊeJeslevee®³ee keÀesCel³eener Yeeieeb®es DebMejeefMeke=Àle cetu³e ns, Jeslevee®³ee 12 HeìerHes#ee keÀceer
Demesue lej peer letì He[le Demesue lesJe{îee jkeÀces®es GHeoeve GHe-efve³ece (3) ceO³es veceto kesÀuesu³ee
J³eeqkeÌleme eEkeÀJee J³eeÅkeÌlevee osC³eele ³eeJes.
(6) ³ee efve³ecee®³ee Òe³eespeveeLe& Jesleve cnCepes efve³ece 5 (1) (F) ceO³es J³eeK³ee efou³eeÒeceeCes
DemeCeejs Je ce. ve. Hee. keÀce&®eejer mesJeeefveJe=efÊeHetJeea Deieoer ueiele Deieesoj Iesle Demeuesues Jesleve
nes³e. cee$e, ce. ve. Hee. keÀce&®eeN³ee®³ee veeskeÀjer®³ee DeKesj®³ee one ceefnv³eeb®³ee keÀeueeJeOeerceO³es
ob[ mees[tve Flej keÀejCeebkeÀefjlee, l³eeb®es Jesleve pej keÀceer kesÀues Demesue lej efve³ece ¬eÀ. 5 (1)
(F) ceO³es J³eeK³ee efou³eeÒeceeCes, me#ece ÒeeefOekeÀeN³eeb®³ee mJe-efJeJeskeÀevegmeej ‘efveJe=eÊf eJesleveen& Jesleve’
ns Jesleve cnCetve mecepeC³eele ³eeJes.
ce. ve. Hee. keÀce&®eejer mesJeeefveJe=eÊf eHetJeea eEkeÀJee l³ee®³ee ce=l³et ueiele Deieesoj Jesleve Je Yell³eemen
jpesJej Demeu³eeves keÀeceeJej DevegHeefmLele Demesue lej, l³eeuee pes Jesleve efceUeues Demeles les Jesleve
GHeoevee®³ee jkeÀces®³ee efnMesyeemeeþer OejC³eele ³eeJes cee$e, Òel³e#e ve Iesleuesu³ee JesleveeceOeerue Jee{ercegUs
GHeoeveeb®eer jkeÌkeÀce Jee{Ceej veener Je, lees jpesJej iesuee vemelee lej G®®e HeoeJej mLeeveeHeVe eEkeÀJee
nbieeceer mJe©Heeleerue l³ee®eer efve³egkeÌleer Heg{s ®eeuet jeefnueer Demeleer Demes ÒeceeCeHe$e efoues Demesue
lej®e, kesÀJeU mLeeveeHeVelee eEkeÀJee nbieeceer Jeslevee®ee HeÀe³eoe osC³eele ³eeJee.
52
7) ce. ve. Hee. keÀce&®eeN³eeuee Keeueerue yeeyeleerle ³ee efve³eceevJe³es GHeoeve oslee ³esCeej
veener. pej lees :--
De) pees ce. ve. Hee. keÀce&®eejer veeskeÀjerletve ye[leHe&À Peeuee Deens eEkeÀJee iewjJele&CetkeÀ eEkeÀJee
efoJeeUs efveIeeu³eecegUs ce. ve. Hee. ®³ee veeskeÀjerletve p³eeuee efveJe=Êe nesC³eeme meebieC³eele Deeues Deens
eEkeÀJee
ye) Den&keÀejer mesJes®eer 30 Je<ex HetCe& nesC³eeHetJeea DekeÀe³e&#ecelescegUs p³eeuee ce. ve. Hee. ®³ee
veeskeÀjerletve efveJe=Êe nesC³eeme Yeeie Hee[ues Deens.
DeMeer lejleto Deens keÀer, pej Demee ce. ve. Hee. keÀce&®eejer DemeceLe&lescegUs JewÐekeÀer³e ÒeceeCeHe$ee®³ee
DeeOeejeJej ce. ve. Hee. ®³ee veeskeÀjerletve efveJe=Êe Peeuee Demelee lej l³eeuee pes GHeoeve efceUeues
Demeles l³ee GHeoevee®³ee jkeÀces®³ee 2/3 SJe{îee jkeÀcesHes#ee peemle veener SJe{s o³es®es (DevegkebÀHee)
Devegoeve l³eeuee efve³ece ¬eÀ. 43 Devegmeej osC³eele ³eeJes.
(efoveebkeÀ 1-1-1986 Heemetve megOeeefjle efve³ece 57 ÒeYeeJ³e nesF&ue.)
58. (1) SKeeÐee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®eer keÀe³ece HeoeJej keÀe³ece mJe©Heeves
vesceCetkeÀ Peeu³eeJej l³eeves efve³ece ¬eÀ. 57 ®³ee GHe-efve³ece (2) Je (4) ³eeKeeueer cebpetj nesCeejs
keÀesCelesner GHeoeve Je efve³ece 57 ®ee GHe-efve³ece (1) Je efve³ece 48 DevJe³es l³eeuee Deveg%es³e
Demeuesues, ce=l³etHetJeea l³eeuee ve efouesues Demes keÀesCelesner GHeoeve mJeerkeÀejC³ee®ee DeefOekeÀej SkeÀ eEkeÀJee
DeefOekeÀ J³ekeÌleeRvee osC³eemeeþer DeMee J³ekeÌleeR®es veeceefveoxMeve (vee@ecf evesMeve) kesÀues Heeefnpes.
cee$e, DeMee leNnsves veeceefveoxMeve keÀjC³ee®³ee JesUer, meoj ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee
kegÀìgbye Demesue lej, ns veeceefveoxMeve l³ee®³ee kegÀìgbyeeceOeerue J³eeqkeÌle mees[tve, Flej keÀesCel³eeefn
J³ekeÌleer®³ee eEkeÀJee J³eeÅkeÌle®³ee veeJeeves Demelee keÀecee ve³es.
(2) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves pej GHe-efve³ece (1) DevJe³es SkeÀeHes#ee peemle J³ekeÌleeR®es
veeceefveoxMeve kesÀues Demesue lej, GHeoevee®eer meJe& jkeÌkeÀce DebleYe&lt e nesFu& e DeMee leNnsves Òel³eskeÀ J³eeqkeÌleme
efkeÀleer jkeÌkeÀce osC³eele ³eeJeer ns l³eeves meoj veeceefveoxMeve ÒeHe$eeceO³es veceto kesÀues Heeefnpes.
53
(3) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves Keeueerue ieesäeR®eer lejleto meoj veeceefveoxMeve ÒeHe$eeceO³es
keÀjeJeer :--
(De) SKeeÐee keÀesCel³eener efJeefMeä veeceefveoxMeve kesÀuesu³ee J³eeqkeÌle®³ee yeeyeleerle, pej leer J³eeqkeÌle
ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee Deieesoj ce=le HeeJeueer lej l³ee J³eeqkeÌleme jkeÌkeÀce eqmJekeÀejC³eemeeþer
efouesuee DeefOekeÀej ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee kegÀìgyb eeceOeerue p³ee J³ekeÌleerkeÀ[s peeF&ue l³ee
J³ekeÌleer®es veeJe l³eeves efoues Heeefnpes, eEkeÀJee pej l³eeuee kegÀìgyb e vemesue lej, veeceefveoxMeve He$eeceO³es veceto
kesÀuesu³ee ÒeceeCes p³ee J³eeqkeÌleme ne DeefOekeÀej ÒeeHle nesFu& e l³ee J³eeqkeÌle®es veeJe veceto keÀjeJes.
(ye) keÀesCeleer DeekeÀeqmcekeÀ Ieìvee Ie[u³eeme ns veeceefveoxMeve jÎ nesF&ue. leer DeekeÀeqmcekeÀ
HeefjefmLeleerner l³eeves l³eeceO³es veceto keÀjeJe³eeme nJeer.
(4) p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee kegÀìgbye vemesue l³eeves DeMee leNnsves kesÀuesues
veeceefveoxMeve ns veblej l³ee®es ueive Peeu³eeJej jÎ cnCetve mecepeC³eele ³esF&ue.
(5) (De) Òel³eskeÀ veeceefveoxMeveHe$e mebyebeOf ele ÒekeÀjCeeuee ³eesi³e Demeuesu³ee HeefjefmLeleerceO³es,
HeefjefMeä-meele ceO³es veceto kesÀuesu³ee De les [ ³ee ÒekeÀej®³ee ÒeHe$eeceO³es Demeues Heeefnpes.
(ye) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee keÀesCel³eener JesUer Keeles ÒecegKeebvee uesKeer met®eveeHe$e
HeeþJetve veeceefveoxMeve jÎ keÀjlee ³esT MekesÀue. cee$e, ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves l³ee meg®evee
He$ee yejesyej®e ³ee efve³eceevJe³es veJeerve kesÀuesues veeceefveoxMeveHe$e HeeþefJeues Heeefnpes.
(6) p³ee®³ee yeeyele veeceefveoxMeveHe$eeceO³es GHeefve³ece (3) ®³ee kebÀef[keÀe (De) Keeueer
efJeMes<e lejleto kesÀuesueer veener. DeMeer SKeeoer veeceefveoxefMele J³ekeÌleer ce=l³et HeeJeu³eeJej ueies®e
eEkeÀJee l³ee GHeefve³ecee®³ee kebÀef[keÀe (ye) eEkeÀJee GHe efve³ece (4) vegmeej, p³ee keÀejCeecegUs
veeceefveoxMeveHe$e, jÎ nesles, DeMeer keÀesCeleerner Ieìvee Ie[u³eeme, l³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves
Keeles ÒecegKeebvee uesKeer met®eveeHe$e HeeþJetve efjlemej ns veeceefveoxMeveHe$e jÎ kesÀues Heenerpes. ³ee
efve³eceevegmeej kesÀuesues veJeerve veeceefveoxMeveHe$e l³ee yejesyej®e HeeþefJeues Heenerpes.
(7) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves ³ee efve³eceevegmeej kesÀuesues Òel³eskeÀ veeceefveoxMeveHe$e Je jÎ
keÀjC³eekeÀefjlee HeeþefJeuesues Òel³eskeÀ met®evee He$e l³eeves Keeles ÒecegKeebkeÀ[s HeeþefJeues Heeefnpes. meoj
keÀce&®eeN³eekeÀ[tve veeceefveoxMeveHe$e Deeu³eeyejesyej®e ueies®e Keeles ÒecegKeeves l³eeJej mener keÀªve
efceUeu³ee®eer leejerKe ìekeÀeJeer Je ns veeceefveoxMeveHe$e DeeHeu³ee leey³eele megjef#ele efþkeÀeCeer þsJeeJes.
54
(8) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves HeeþefJeuesues Òel³eskeÀ veeceefveoxMeveHe$e DeeefCe jÎ keÀjC³eekeÀefjlee
HeeþefJeuesues Òel³eskeÀ met®evee He$e ns p³ee cegoleermeeþer ûee¿e Demesue l³ee cegoleermeeþer p³ee efoJeMeer ns
veeceefveoxMeveHe$e Keeles ÒecegKeeves mJeerkeÀejues Demesue l³ee leejKesHeemetve les Debceueele ³esFu& e.
(9) ³ee efve³ecee®³ee Òe³eespeveeLe&, kegÀìgbye ³ee meb%esceO³es ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee
Keeueerue veeleueieeb®ee meceeJesMe nesF&ue :--
(De) ceneveiejHeeefuekeÀe Heg©<e - keÀce&®eeN³ee®³ee ÒekeÀjCeer, Helveer.
(ye) ceneveiejHeeefuekeÀe m$eer - keÀce&®eeN³ee®³ee ÒekeÀjCeer, Heleer.
(keÀ) Heg$e.
([) DeefJeJeeefnle eEkeÀJee efJeOeJee cegueer.
* (F) 18 Je<ee&Keeueerue YeeT Je DeefJeJeeefnle eEkeÀJee efJeOeJee yeefnCeer (meeJe$e YeeT DeeefCe meeJe$e
yeefnCeer ³eemen).
(HeÀ) Je[erue.
(ie) DeeF&.
** (n) efJeJeenerle cegueer DeeefCe;
(Dee³e) Deieesoj ce=l³et HeeJeuesu³ee Heg$ee®eer cegues.
ìerHe 1 - (keÀ) Je ([) ³eeceO³es meeJe$e cegueeb®ee meceeJesMe Deens.
ìerHe - 2 oÊekeÀ Heg$e eEkeÀJee keÀv³ee ³eebveener Heg$e eEkeÀJee keÀv³ee cnCetve mecepeC³eele ³eeJes.
cee$e Deewjme cegueeb®ee opee& ÒeeHle nesC³eemeeþer ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee Jew³eeqkeÌlekeÀ
keÀe³eÐeevegmeej DeMee leNnsves cegueeuee eEkeÀJee cegueeruee oÊekeÀ IesCes ns meoj keÀe³eÐeeves cee$e Peeuesues
Demeues Heeefnpes Dev³eLee veener.
** ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 1340, efo. 8 ef[meWyej 1960 DevJe³es ìerHe (n) megOeejC³eele
Deeueer Je veiej efJekeÀeme Je meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/5361/11493-keÀ, efo. 25 SefÒeue,
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 346 efo. 12 Dee@keÌìesyej, 1961 DevJe³es ìerHe (F&) megOeejC³eele
Deeueer Je MeemekeÀer³e þjeJe, veiej efJekeÀeme Je meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/5361/-
38330-keÀ, efo. 6 HesÀye´gJeejer, 1962 DevJe³es l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer.
55
* 58 De : efveJe=efÊeJeslevee®³ee n³eeleYej®³ee LekeÀyeekeÀermeeþer veeceefveoxMeve
1) cegyb eF& ceneveiejHeeefuekeÀe efveJe=eÊf eJesleve efve³ece (1953) ueeiet Demeuesu³ee ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eejer l³ee®³ee mesJeeefveJe=Êeer®³ee leejKesHetJeea keÀesCel³eener JesUer SKeeÐee keÀe³ece HeoeJej keÀe³ece mJe©Heeves
efve³egekq eÌle Peeu³eeyejesyej l³ee ceneveiejHeeefuekeÀe efveJe=eÊf eJesleve OeejkeÀe®³ee ce=l³egveblej, veeceefveoxMevee®³ee leejKes
jespeer, l³ee leejKesHetJeea eEkeÀJee leodveblej efveJe=eÊf eJeslevee®³ee LekeÀyeekeÀerHeesìer l³eeuee/efleuee os³e Demeuesu³ee meJe&
jkeÀcee DeeefCe efveJe=eÊf eJesleve OeejkeÀe®³ee ce=l³eg®³ee ueiele Deieesoj Deveeos³e jeefnuesu³ee jkeÀcee ÒeeHle keÀjC³eemeeþer
l³ee®eer veeceefveoxeMf ele J³ekeÌleer cnCetve Flej keÀesCel³eener J³eeqkeÌleuee veeceefveoxeMf ele keÀ© MekeÀlees DeeefCe l³eemeeþer
lees/leer keÀece keÀjerle Demeuesu³ee Keel³ee®³ee Keeles ÒecegKeebkeÀ[s ÒeHe$e - SkeÌme (ÒeHe$e HeÀ) ceO³es efJeefnle
kesÀuesu³ee ÒeHe$ee®³ee leerve ÒeleeRceO³es veeceefveoxMeve ÒeHe$e meeoj keÀ© MekeÀlees.
2) GHejeskeÌle Heesì - efve³ece (1) DevJe³es veeceefveoxMeve ÒeHe$e ÒeeHle Peeu³eeveblej Keele
ÒecegKe HeefjefMeä-SkeÌme (ÒeHe$e HeÀ) ceO³es keÀce&®eeN³eeb®³ee veceto kesÀuesu³ee leHeefMeueeb®eer DeemLeeHeves®³ee
DeefYeuesKeebMeer He[leeUCeer keÀªve Iesleerue DeeefCe Keeles ÒecegKeebveer ³eLeese®f eleefjl³ee mee#eebekf eÀle kesÀuesu³ee
eEkeÀJee lemes keÀjC³eemeeþer me#ece Demeuesu³ee Flej keÀesCel³eener DeefOekeÀeN³eeves mee#eebefkeÀle kesÀuesu³ee
veeceefveoxeMf ele ÒeHe$ee®eer eflemejer Òele, mebyebeOf ele keÀce&®eeN³eekeÀ[tve l³eeyeeyele Hees®e IesTve, keÀce&®eeN³eeuee
Hejle keÀjleerue. Keeles ÒecegKe veeceefveoxMeve ÒeHe$ee®eer ogmejer Òele DeefYeuesKeemeeþer (peleve keÀjC³eemeeþer)
mJele:®³ee keÀe³ee&ue³eele þsJetve Iesleerue lej meoj ÒeHe$ee®eer cetU Òele megjef#ele þsJeC³eemeeþer ÒecegKe
uesKeeHeeueeb®³ee Keel³ee®³ee ceeefmekeÀ efveJe=eÊf eJesleve cebpegjer GHeefJeYeeieeuee (cegK³eeue³e) HeeþJeleerue.
3) ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee veeskeÀjerceOetve mesJeeefveJe=Êe Peeuesuee DeeefCe efveJe=ÊeJesleve IesCeeje ceneveiejHeeefuekeÀe
efveJe=eÊf eJesleveOeejkeÀ Jejerue Heesì-efve³ece (1) vegmeej SKeeÐee J³eeqkeÌleuee l³ee®eer mJele:®eer veeceefveoxeMf ele
J³ekeÌleer cnCetve veeceefveoxeMf ele keÀª MekeÀlees DeeefCe l³eemeeþer efveJe=eÊf eJesleveOeejkeÀ efveJe=eÊf eJesleve Iesle Demeuesu³ee
mebyebeOf ele efveJe=ÊeJesleve DeefOeoeve cebpegjer uesKee MeeKeskeÀ[s HeefjefMeä - SkeÌme (ÒeHe$e HeÀ) ceO³es efJeefnle
kesÀuesu³ee ÒeHe$ee®³ee leerve ÒeleerceO³es veeceefveoxMeve ÒeHe$e meeoj keÀª MekeÀlees. efveJe=eÊf eJesleve efJelejCe ÒeeefOekeÀejer,
HeefjefMe<ì - SkeÌme (ÒeHe$e HeÀ) ceO³es efveJe=eÊf eJesleveOeejkeÀe®³ee veceto kesÀuesu³ee leHeefMeuee®eer GHeueyOe
Demeuesu³ee DeefYeuesKeebMeer He[leeUCeer keÀªve Iesleerue DeeefCe uesKee MeeKes®³ee ÒeYeejer ÒecegKe mene³ekeÀ
uesKeeHeeueebveer ³eLeesef®eleefjl³ee mee#eebefkeÀle kesÀuesu³ee veeceefveoxMeve. ÒeHe$e®eer eflemejer Òele, mebyebefOele
* mLee³eer meefceefle®ee þjeJe ¬eÀ. 771 efo. 25 peguew 1986 Je ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 692
efo. 25 veesJnWyej 1986 DevJe³es veJeerve efve³ece 58De DebleYe&tle keÀjC³eele Deeuee.
56
efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀekeÀ[tve l³eeyeeyele Hees®e IesTve, efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀeuee Hejle keÀjleerue. meoj
veeceefveoxMeve ÒeHe$ee®eer ogmejer Òele DeefYeuesKeemeeþer (peleve keÀjC³eemeeþer) Keel³eeuee HeeþefJeleerue
lej meoj ÒeHe$ee®eer cetU Òele mebyebefOele uesKee - MeeKee megjef#ele leey³eele þsTve IesF&ue.
4) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer / efveJe=eÊf eJesleveOeejkeÀ keÀesCel³eener JesUer, Keeles ÒecegKe eEkeÀJee
ÒecegKe uesKeeHeeuee®³ee Keel³ee®es cegK³eeue³e DeLeJee efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀ ceeefmekeÀ efveJe=efÊeJesleve Iesle
Demeuesueer uesKee MeeKee ³eLeeefmLeleer, ³eebvee uesKeer mJeªHeele met®evee He$e (veesìerme) HeeþJetve veeceefveoxMeve
jÎ keÀª MekeÀleele. cee$e DeMee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves / efveJe=ÊeJesleveOeejkeÀeves DeMee
met®evee He$eemeesyele (veesìerMeer) ³ee efve³eceevegmeej kesÀuesues veJeerve veeceefveoxMeve ÒeHe$e HeeþefJeues Heeefnpes.
mebyebefOele keÀce&®eejer/- efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀe®³ee Deieesoj veeceefveoxefMele J³ekeÌleer ce=l³eg HeeJeu³eeme
efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀeves Jej efJeefnle kesÀuesu³ee He×leerves®e veeceefveoxMeve yeouee®es met®evee He$e (veesìerme)
meeoj keÀjeJes.
5) veeceefveoxMeve ÒeHe$eeJej eEkeÀJee veJeerve veeceefveoxMeve ÒeHe$eeJej DeLeJee veeceefveoxMeve yeouee®³ee
met®evee He$eeJej efveJe=eÊf eJesleveOeejkeÀeves mJee#ejer kesÀueer Heeefnps es efveJe=eÊf eJesleveOeejkeÀ efvej#ej Demeu³eeme
oesve mee#eeroejeb®³ee ³eeyeeyeleerleerue Òeefle%ee He$eeJejosKeerue mJee#eN³ee IesTve l³eeb®³ee GHeefmLeleerle
meoj efveJe=eÊf eJesleveOeejkeÀeves GHejeskeÌle ÒeHe$eebJej DeeHeu³ee Debieþîee®ee þmee ueeJeeJee.
6) Jejerue efve³eceevegmeej kesÀuesues Òel³eskeÀ veeceefveoxMeve ÒeHe$e eEkeÀJee veJeerve veeceefveoxMeve ÒeHe$e
DeLeJee veeceefveoxMeve yeouee®es met®evee He$e ns Keeles ÒecegKe eEkeÀJee ÒecegKe uesKeeHeeueeb®³ee Keel³ee®ee
efveJe=eÊf eJesleve cebpegjer GHeefJeYeeie DeLeJee uesKee MeeKee, ³eLeeefmLeleer, ³eebvee efceUeu³ee®³ee leejKesHeemetve
ÒeYeeJ³e Demesue.
7) ³ee efve³eceevegmeej kesÀuesues Je Keeles ÒecegKe eEkeÀJee ÒecegKe uesKeeHeeueeb®es keÀe³ee&ue³e ³eebveer
mJeerkeÀejuesues veeceefveoxMeve ÒeHe$e ns efveJe=eÊf eJesleveOeejkeÀe®³ee ce=l³egveblej Deveeos³e jeefnuesueer efveJe=eÊf eJeslevee®eer
LekeÀyeekeÀer®eer jkeÌkeÀce mJeerkeÀejC³eemeeþer veeceefveoxefMele kesÀuesu³ee J³eeqkeÌleyeeyeleerle (yeepetves), Flej
meJe& J³eeÅkeÌlevee JeieUtve, efveCee&³ekeÀ HegjeJee Demesue.
8) ³ee efve³eceeleerue lejlegoer kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀe®³ee yeeyeleerleosKeerue ³eesi³e l³ee
HesÀjHeÀejebmen ueeiet nesleerue DeeefCe l³eecegUs kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀ ³ee efve³eceeleerue lejlegoeRvegmeej
l³ee®³ee / efle®³ee veeceefveoxefMele J³eefkeÌle®es veeceefveoxMeve keÀª MekeÀleerue.
57
efJeYeeie meele
kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve
* 59. (1) GHeefve³ece (8) ceO³es JeCe&ve kesÀuesueer HeefjefmLeleer mees[vt e, GHe-efve³ece (2)
ceO³es efveoxMe kesÀuesu³ee jkeÌkeÀcesHes#ee peemle veener SJe{îee jkeÀces®es kegÀìgyb e efveJe=eÊf e Jesleve, ceneveiejHeeefuekesÀ®ee
SKeeoe keÀce&®eejer 20 Je<ee&®eer Den&keÀejer mesJee HetCe& Peeu³eeJej ce=l³et HeeJeu³eeme DeeefCe DeHeJeeoelcekeÀ
HeefjefmLeleerceO³es 20 Je<ee¥Hes#ee keÀceer Hejbleg 10 Je<ee¥Hes#ee keÀceer veener FlekeÀer Den&keÀejer mesJee Peeu³eeJej
(ce=l³et HeeJeu³eeme) l³ee®³ee kegÀìgeb yf e³eebvee Keeueerue cegoleermeeþer cebpetj keÀjlee ³esFu& e :--
efveJe=efÊe Jesleve 10 Je<ee¥®³ee keÀeueeJeOeermeeþer efoues peeF&ue. cee$e ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eejer mesJeeefveJe=efÊeveblej eEkeÀJee veeskeÀjerceO³es Demeleevee ce=l³et HeeJeu³eeme, ceneveiejHeeefuekeÀe ce=le
keÀce&®eejer p³ee leejKesuee mesJeeefveJe=Êe Peeuee Demesue l³ee leejKesHeemetve eEkeÀJee efve³eefcele keÀeueeJeOeerceO³es
lees efve³ele Je³eesceeveevegmeej efveJe=efÊe JesleveeJej mesJeeefveJe=Êe Peeuee Demelee l³ee (leejKesHeemetve) Het{s
Hee®e Je<ee&®³ee keÀeueeJeOeerHes#ee peemle, keÀesCel³eener ÒekeÀjCeer, kegÀìgbye efveJe=efÊe Jeslevee®³ee DeefOeoevee®ee
keÀeueeJeOeer Demelee keÀecee ve³es.
**(2) Òeefle ceeme ©. 150/- ner keÀceeue ce³ee&oe DeeefCe Òeefle ceeme ©. 40/-
³ee efkeÀceeve ce³ee&osmeeHes#e Je GHe-efve³ece (8) ®³ee lejlegoermeeHes#e kegÀìgbye efveJe=efÊe Jeslevee®eer jkeÌkeÀce
KeeueerueÒeceeCes Demesue :--
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 266 efo. 13 ces 1959 DevJe³es DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, veiej
efJekeÀeme DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. 5359/37242 efo. 3 Dee@iemì, 1960 DevJe³es efve³ece
59 ®ee GHe-efve³ece (1) megOeejC³eele Deeuee.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 375, efo. 24 petve, 1965 DevJe³es efve³ece 59 ®es GHe-efve³ece
(1) Je (2) megOeejC³eele Deeues Je MeemekeÀer³e þjeJe, veiej efJekeÀeme Je meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ.
yeerScemeer/5865/45939-ie, efo. 7 ef[meWyej, 1965 DevJe³es l³eebvee efveef½eleer osC³eele Deeueer.
** ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 43, efo. 7 ces 1973 DevJe³es DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, veiej
efJekeÀeme, meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e DeeefCe ie=nefvecee&Ce efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer-1073-52454-keÀ, efo. 24
Dee@iemì, 1973 DevJe³es efve³ece 59 (2) megOeejC³eele Deeuee. efo. 1 SefÒeue, 1972 Heemetve Debceue osC³eele
Deeuee.
58
(De) DeefOekeÀeN³eeuee veeskeÀjerceO³es Demeleevee ce=l³et Deeu³eeme, l³ee®³ee ce=l³et®³ee leejKesveblej®³ee
leejKesuee lees mesJeeefveJe=efÊe Peeuee Demelee lej l³eeuee pes efve³ele Je³eesceeve efveJe=efÊe Jesleve Deveg%es³e
Peeues Demeles, l³ee jkeÌkeÀces®³ee efvecces SJe{s efveJe=efÊe Jesleve ÐeeJes.
(ye) veeskeÀjerceOetve mesJeeefveJe=eÊf e Peeu³eeveblej ce=l³et Deeu³eeme peKece eEkeÀJee Fpee efveJe=eÊf eJesleve
eEkeÀJee DevegkebÀHee efveJe=efÊeJesleve mees[tve, l³eeuee mesJeeefveJe=Êe nesleevee pes efveJe=efÊeJesleve cebpetj Peeues
Demesue l³ee jkeÌkeÀces®³ee efvecces SJe{s kegÀìgbyeefveJe=efÊe Jesleve ÐeeJes.
cee$e, ceneveiejHeeefuekeÀe ce=le keÀce&®eeN³eeuee lees veeskeÀjerceOetve mesJeeefveJe=Êe nesC³ee®³ee JesUer
pes efveJe=efÊeJesleve cebpetj Peeues Demesue l³ee efveJe=efÊeJeslevee®³ee HetCe& jkeÌkeÀcesHes#ee eEkeÀJee lees veeskeÀjerceO³es
Demeleevee ce=l³et HeeJeu³eeme, l³ee®³ee ce=l³etveblej®³ee leejKesveblej pej lees efve³eleJe³eesceeveevegmeej
efveJe=efÊeJesleveeJej mesJeeefveJe=Êe Peeuee Demelee lej l³eeuee pes efveJe=efÊeJesleve Deveg%es³e Peeues Demeles
l³eeHes#ee keÀesCel³eener ÒekeÀjCeer efkeÀceeve efveJe=efÊeJesleve ns peemle Demelee keÀecee ve³es.
DeeCeKeer Demes keÀer, SKeeÐee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves DeeHeu³ee ce=l³etHetJeea, DeeHeu³ee
meJe&meeOeejCe efveJe=efÊeJeslevee®ee keÀener Yeeie pej DebMejeefMeke=Àle kesÀuee Demesue lej l³eeves ce=l³etHetJeea
meJe&meeOeejCe efveJe=efÊeJeslevee®ee keÀener Yeeie DebMejeefMeke=Àle kesÀuee Deens ner JemlegefmLeleer ue#eele ve
Ieslee, ÒeLece kegÀìgbye efveJe=efÊeJeslevee®³ee jkeÌkeÀces®ee efnMesye keÀjeJee Je Demee efnMesye kesÀu³eeJej peer
jkeÌkeÀce ³esF&ue, l³eeceOetve DebMejeefMekeÀjCe kesÀuesu³ee efveJe=efÊeJeslevee®eer jkeÌkeÀce Jepee keÀjeJeer.
(3) ³ee efve³ecee®³ee Òe³eespeveeLe&, "kegÀìgbye' ³ee meb%es®³ee DeLe& efve³ece ¬eÀceebkeÀ 58
®³ee GHe-efve³ece (9) ceO³es J³eeK³ee kesÀu³eeÒeceeCes I³eeJee.
(4) (Keeueerue J³ekeÌleeRvee) ³ee efve³eceevJe³es efveJe=efÊeJesleve oslee ³esCeej veener :--
(De) efveJee&n DeeOeejemeeþer DeMeer J³ekeÌleer meoj ce=le ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeJej
DeJeuebyetve nesleer DeMee leNns®ee ³eesi³e lees HegjeJee meeoj kesÀu³eeefMeJee³e, GHe-efve³ece (5) ®³ee
kebÀef[keÀe (ye) ceO³es veceto kesÀuesueer J³eeqkeÌle.
(ye) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®³ee kegÀìgyb eeceOeerue DeefJeJeeefnle m$eerves efJeJeen kesÀu³eeme,
DeMee m$eerme.
59
(keÀ) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee kegÀìgbyeeceOeerue efJeOeJee m$eerves Hegvee|JeJeen kesÀu³eeme
DeMee m$eerme.
([) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee YeeJeeme lees 18 Je<ee¥®ee Peeu³eeJej.
(F) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee kegÀìgbyeeHewkeÀer vemeuesu³ee Fmeceeme.
* (5) GHeefve³ece (6) DevJe³es keÀesCelesner ûee¿e veeceefveoxMeve kesÀuesues vemesue lej :--
(De) ³ee efve³eceevJe³es cebpetj Peeuesues efveJe=eÊf eJesleve Keeueerue J³ekeÌleerme osC³eele ³eeJes :--
(SkeÀ) ceneveiejHeeefuekeÀe ce=le keÀce&®eejer Heg©<e Demeu³eeme l³ee®³ee yeeyeleerle n³eele
Demeuesu³ee meJee&le ceesþîee efJeOeJesme eEkeÀJee ceneveiejHeeefuekeÀe ce=le keÀce&®eejer m$eer Demeu³eeme efle®³ee
yeeyeleerle efle®³ee Heleerme.
ìerHe : Jej HeesìkeÀuece (De) (SkeÀ) ceO³es Deeuesues ""n³eele Demeuesueer meJee&le ceesþer
efJeOeJee'' ns Meyo n³eele Demeuesu³ee efJeOeJeeb®³ee Je³eeÒeceeCes ve Ieslee, ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eeN³eebMeer ueive Peeu³ee®³ee leejKesvegmeej p³esÿlJe, ³ee DeLee&ves I³eeJesle.
(oesve) efJeOeJee eEkeÀJee Heleer vemesue lej ³eLeeefmLeleer, n³eele Demeuesu³ee meJee&le ceesþîee Heg$eeme.
(leerve) Jej (1) DeeefCe (2) ³eeceOeerue keÀesCeleerner J³eeqkeÌle vemeu³eeme, n³eele Demeuesu³ee
meJee&le ceesþîee DeefJeJeeefnle keÀv³esme.
(®eej) JejerueHewkeÀer keÀesCeerner vemeues lej, meJee&le ceesþîee efJeOeJee cegueerme, DeeefCe
(ye) kebÀef[keÀe (De) DevJe³es efveJe=efÊeJesleve oslee ³esle vemesue lej, ns efveJe=efÊeJesleve Keeueerue
J³ekeÌleeRvee ÐeeJes :--
(SkeÀ) Jeef[ueebvee,
(oesve) Je[erue vemeu³eeme DeeF&me.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 279, efo. 22 petve, 1959 DevJe³es efve³ece 59 (5) megOeejC³eele
Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, veiej efJekeÀeme, DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e Keeles ¬eÀ. yeerScemeer/5359/
keÀ efo. 13 ces, 1960 DevJe³es l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer.
60
(leerve) Je[erue DeeefCe DeeF& vemesue lej, 18 Je<ee¥Keeueerue meJee&le ceesþîee n³eele
Demeuesu³ee YeeJeeme.
(®eej) ³eeHewkeÀer keÀesCeerner vemesue, lej, n³eele Demeuesu³ee meJee&le ceesþîee efJeJeeefnle
yeefnCeerme.
(Hee®e) Jej 1 les 4 ceO³es veceto kesÀuesu³ee J³ekeÌleeRHewkeÀer keÀesCeerner vemesue lej, n³eele
Demeuesueer meJee¥le ceesþer efJeOeJee yenerCe.
* (6) p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves veeskeÀjer®eer 20 Je<ex HetCe& kesÀueer Deensle.
l³eeves ³ee efve³eceevJe³es l³eeuee cebpetj nesCeejs efveJe=efÊeJesleve ns l³eeves veceto kesÀuesu³ee keÀesCel³eener
¬eÀceevegmeej l³ee®³ee kegÀìgbyeeceOeerue keÀesCel³eener J³ekeÌleerme osC³eele ³eeJes, DeMeer F®íe oMe&efJeueer
lej, l³eeves ¿ee nslegmeeþer HeefjefMeä meeleceOeerue ÒeHe$e F& ceO³es veeceefveoxMeve He$e YejeJes. DeeefCe
l³eeceO³es l³ee®³ee kegÀìgbyeeleerue keÀesCel³ee J³ekeÌleeRvee keÀesCel³ee ¬eÀceeves efveJe=efÊeJesleve osC³eele ³eeJes
Je keÀesCel³ee ce³ee&osHe³e¥le les keÀe³e&#ece jenerue ns veceto keÀjeJes. cee$e efveJe=efÊeJesleve cebpetj
keÀjC³ee®³ee JesUer, mebyebefOele J³ekeÌleeRveer GHeefve³ece ¬eÀ. (4) ceO³es efouesu³ee DeeJeM³ekeÀlee HetCe&
kesÀu³ee lej®e, DeMee veeceefveoxMeve He$eevegmeej efveJe=efÊeJesleve osC³eele ³eeJes. pej meoj GHeefve³eceeceO³es
efouesu³ee DeeJeM³ekeÀlee mebyebefOele J³ekeÌleeRveer HetCe& kesÀu³ee veenerle, lej efveJe=efÊeJesleve ns l³ee ceeieCeer
¬eÀceeleerue veblej®³ee J³ekeÌleerme osC³eele ³esF&ue. ³ee GHe-efve³eceebleerue lejlegoeRKeeueer Demeuesu³ee
veeceefveoxMeve He$ee®³ee yeeyeleerle efve³ece 58 GHeefve³ece (5) (ye), (7) DeeefCe (8) ®³ee
lejletoer ueeiet nesleerue.
(7) (De) ³ee efve³eceevJe³es cebpetj Peeuesues efveJe=efÊeJesleve ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee
kegÀìgbyeeleerue SkeÀeHes#ee peemle J³ekeÌleerme SkeÀe®e JesUer osC³eele ³esCeej veener.
(ye) ³ee efve³eceevJe³es cebpetj Peeuesues efveJe=efÊeJesleve, ÒeeHekeÀe®³ee ce=l³etcegUs eEkeÀJee
* mLee³eer meefceleer þjeJe ¬eÀ. 1603 efo. 24 veesJnWyej, 1955 DevJe³es efve³ece 59 (6) megOeejC³eele
Deeuee DeeefCe ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 1009 efo. 5 ef[meWyej, 1955 DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe ¬eÀ.
yeerScemeer-5955-F, efo. 20 ef[meWyej, 1955, mLeeefvekeÀ mJejep³e Meemeve DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e Keeles
DevJe³es l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer, DeeefCe ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 266, efo. 13 ces, 1959
Je MeemekeÀer³e þjeJe, veiej efJekeÀeme DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e Keeles ¬eÀ. 37242-keÀ efo. 3 Dee@iemì,
1960 DevJe³es lees Heg{s DeeCeKeer megOeejC³eele Deeuee.
61
ueiveecegUs eEkeÀJee Flej keÀejCeebcegUs GHeefve³ece (1) ceO³es veceto kesÀuesuee keÀeueeJeOeer mebHeC³eeHetJeea,
p³eeuee ner jkeÌkeÀce ÐeeJe³ee®eer nesleer l³eeuee oslee ³esle vemesue lej ns efveJe=efÊeJesleve GHeefve³ece (5)
ceO³es veceto kesÀuesu³ee ceeieCeer ¬eÀceeleerue l³ee veblej®³ee J³ekeÌleerme eEkeÀJee GHeefve³ece (6) DevJe³es
kesÀuesu³ee veeceefveoxMeve He$eele oeKeefJeuesu³ee, ³ee efve³ecee®³ee Flej lejlegoer HetCe& keÀjCeeN³ee,
ceeieCeer ¬eÀceeleerue veblej®³ee J³ekeÌleerme, ³eLeeefmLeleer, osC³eele ³esF&ue.
(8) efve³ece ¬eÀceebkeÀ 44 Keeueer pej kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve cebpetj Peeues Demesue lej l³ee
ÒekeÀjCeele, ³ee efve³eceevJe³es efveJe=efÊeJesleve cebpetj keÀjlee ³esCeej veener. cee$e, efve³ece ¬eÀceebkeÀ 44
vegmeej cebpetj Peeuesues efveJe=efÊeJesleve pej ³ee efve³eceevJe³es Deveg%es³e nesCeeN³ee efveJe=efÊeJesleveeHes#ee keÀceer
Demesue lej ³ee efve³eceevJe³es Deveg%es³e nesCeejs efveJe=efÊeJesleve DeeefCe efve³ece ¬eÀceebkeÀ 44 DevJe³es
cebpetj Peeuesues efveJe=efÊeJesleve ³ee oesneWceOeerue pees HeÀjkeÀ Demesue lesJe{er jkeÌkeÀce ³ee efve³eceevJe³es
oslee ³esF&ue.
(9) meJe&meeOeejCe efveJe=efÊeJesleve cebpetj keÀjC³eeyeeyele p³eeÒeceeCes YeefJe<³e keÀeUeleerue

®eebieueer JeeieCetkeÀ ner DeHesef#ele Deens, l³ee®eÒeceeCes ³ee efve³eceeKeeueer cebpetj keÀjC³eele ³esCeeN³ee
Òel³eskeÀ efveJe=efÊeJeslevee®³ee yeeyeleerlener ns efveJe=efÊeJesleve IesCeeN³ee J³ekeÌleer®eer JeeieCetkeÀ ®eebieueer Demeueer
Heeefnpes ns DeefYeÒesle Deens. p³eeuee ns efveJe=efÊeJesleve ÐeeJe³ee®es Deens DeMee J³ekeÌleerme SKeeÐee iebYeerj
mJe©Hee®³ee iegv¿eecegUs DeHejeOeer þjefJeues Demesue lej eEkeÀJee iebYeerj mJe©Hee®³ee iewjJele&CegkeÀercegUs
lees oes<eer þjuee Demesue lej Demes efveJe=efÊeJesleve eEkeÀJee l³ee®ee keÀesCeleener Yeeie me#ece ÒeeefOekeÀejer,
mJeefJeJeskeÀevegmeej, ÐeeJe³ee®es veekeÀeª MekesÀue eEkeÀJee ceeies IesT MekesÀue DeeefCe DeMee yeeyeleerle
l³ee®ee efveCe&³e Debeflece cnCetve mecepeC³eele ³esF&ue.

62
efJeYeeie Deeþ
efveJe=ÊeerJeslevee®es DeefOeoeve
60. efve³ece ¬eÀceebkeÀ 61 ceO³es DebleYe&tle nesCeejer ÒekeÀjCes mees[tve, p³ee leejKesHeemetve
efveJe=ÊeerJesleve OeejkeÀe®eer ceneveiejHeeefuekesÀceOeerue veeskeÀjer mebHegäele ³esF&ue l³ee leejKesHeemetve l³eeuee
efveJe=ÊeerJesleve osC³eeme meg©Jeele nesF&ue.
cee$e ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer ne veeskeÀjerceOetve mesJeeefveJe=Êe Peeu³eeveblej, efJeMes<e HeefjefmLeleerle,
yeN³ee®e keÀeueeJeOeerveblej l³eeuee pes efveJe=ÊeerJesleve cebpetj kesÀues Demesue les efveJe=ÊeerJesleve, ns cebpetj
keÀjCeeje ÒeeefOekeÀejer Dev³eLee keÀener DeeosMe osle vemesue lej, cebpegjer efouesu³ee leejKesHeemetve osC³eele
³eeJes.
61. peKece eEkeÀJee Fpee efveJe=ÊeerJesleve ns peKece eEkeÀJee Fpee Peeueer Demesue l³ee leejKesHeemetve
osC³eele ³eeJes, DeeefCe efve³ece ¬eÀceebkeÀ 44 Keeueer osC³eele ³esCeejs kegÀìgbye efveJe=ÊeerJesleve ns
ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®ee ce=l³et Peeu³ee®³ee leejKesHeemetve osC³eele ³eeJes, cee$e ö
(1) peKece eEkeÀJee Fpee efveJe=ÊeerJesleve ³eemeeþer Depe& keÀjC³eeme yeje®e efJeuebye Peeuee
Demeu³eeme, ns efveJe=ÊeerJesleve, DeHeJeeoelcekeÀ HeefjefmLeleerle, me#ece ÒeeefOekeÀeN³eeves Dev³eLee
DeeosMe efouee vemesue lej, ³ee ÒekeÀjCeeceOeerue JewÐekeÀer³e DenJeeuee®³ee leejKesHeemetve
osC³eele ³esF&ue, DeeefCe
(2) efve³ece ¬eÀ. 44 DevJe³es osC³eele ³esCeeN³ee kegÀìgbye efveJe=ÊeerJesleveemeeþer Depe& keÀjC³eeme
oerIe& mJe©Hee®ee efJeuebye Peeuee Demesue lej, ceneveiejHeeefuekeÀe þjJeerue l³ee leejKesHeemetve
ns efveJe=ÊeerJesleve osC³eele ³eeJes.
62. cebpetj keÀjCeeN³ee DeeosMeeceO³es Dev³eLee, keÀesCel³eener ÒekeÀjCeeceO³es DeMeer mHeäHeCes
lejleto kesÀueer vemesue lej, efveJe=ÊeerJesleve efveJe=ÊeerJesleveOeejkeÀe®³ee ce=l³et®³ee efoveebkeÀemen, l³ee efoveebkeÀeHe³e¥le
osC³eele ³eeJes.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
63
*63. ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌleebÜejs JesUesJesUer efJeefnle keÀjC³eele ³esCeeN³ee keÀe³e&HeOoleervegmeej
efveJe=Êeer Jesleveemen GHeoevee®es DeefOeoeve keÀjC³eele ³esF&ue.
ìerHe :- efveJe=Êeer JesleveOeejkeÀeb®³ee megefJeOeskeÀefjlee efo. 1-4-83 Heemetve þjeefJekeÀ yeBkesÀÜeje
efveJe=Êeer Jeslevee®es DeefOeoeve keÀjC³ee®eer ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌleebÜejs efJeefnle keÀjC³eele Deeuesueer
keÀe³e&HeOoleer DeefOeke=Àle mecepeC³eele Deeuesueer Deens.
(ÒeYeeJee®ee efo. 1-4-1983).
64. efveJe=ÊeerJesleve eEkeÀJee GHeoeve ³ee yeeyeleerleerue keÀesCeleerner jkeÌkeÀce keÀesCeener J³ekeÌleerme
ÐeeJe³ee®eer Demesue DeeefCe DeMeer J³ekeÌleer, ob[eefOekeÀejer ³eeb®³ee oeKeu³eevegmeej, Jes[er J³ekeÌleer cnCetve
þjefJeueer iesueer Demesue, lej l³ee yeeyeleerle, Yeejleer³e DeefOeefve³eceeceO³es (Fbef[³eve u³egvemeer De@keÌì)
veceto kesÀuesu³ee HeOoleerÒeceeCes keÀe³e&Jeener keÀjeJeer.
(ceneveiejHeeefuekeÀe) þjeJe ¬eÀ. 1662 efo. 27 cee®e& 1985 DevJe³es efve³ece 63 megOeejC³eele Deeuee DeeefCe
Meemeve þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer/1385/4014/³eg[er-3 efo. 12 ces 1986 DevJe³es l³eeuee efveef½eleer
osC³eele Deeueer.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
64
efJeYeeie veT
DebMejeefMekeÀjCe
*65 (De)
mesJeeefveJe=efÊeJeslevee®³ee SkeÀ le=efÊe³eebMeeHes#ee DeefOekeÀ vemeuesuee (cnCepes®e, DeefleefjkeÌle
mesJeeefveJe=eÊf eJesleve eEkeÀJee nbieeceer Jee{ JeieUtve cetU mesJeeefveJe=eÊf eJesleve) Yeeie cnCetve þesme DeefOeoeveemeeþer
me#ece ÒeeefOekeÀejer DebMejeefMekeÀjCeemeeþer cebpetj keÀª MekeÀleele.
(ye) efveJe=eÊf eJeslevee®³ee keÀesCel³eener Yeeiee®es DebMejeefMekeÀjCe ner nkeÌkeÀe®eer yeeye vemetve efouesueer
meJeuele Deens, Je me#ece ÒeeefOekeÀejer keÀesCel³eener ÒekeÀjCeer, keÀesCeleerner keÀejCes ve oslee, mJeefJeJeskeÀevegmeej,
DebMejeefMekeÀjCe veekeÀeª MekeÀleerue.
** (keÀ) pees keÀce&®eejer ceneveiejHeeefuekesÀkeÀ[tve DebMele: Je MeemeveekeÀ[tve DebMele: efveJe=eÊf eJesleve
Iesle Demesue l³ee®³ee ÒekeÀjCeer, Jej GHe-efve³ece (De) DevJe³es efveJe=efÊeJeslevee®³ee keÀceeue jkeÀces®es pes
DebMejeefMekeÀjCe keÀjlee ³esT MekesÀue les Keeueerue, efveye¥OeemeeHes#e Demesue :--
(1) MeemeveekeÀ[tve efceUCeeN³ee efveJe=eÊf eJeslevee®³ee Yeeiee®eer DebMejeefMekeÀjCe kesÀuesueer jkeÌkeÀce
DeeefCe ceneveiejHeeefuekesÀkeÀ[tve efceUCeeN³ee efveJe=eÊf eJeslevee®³ee Yeeiee®eer DebMejeefMekeÀjCe kesÀuesueer jkeÌkeÀce
³ee oesneW®eer SketÀCe jkeÌkeÀce Keeueerue jkeÌkeÀcesHes#ee peemle neslee keÀecee ve³es ö
(SkeÀ) p³ee keÀce&®eeN³ee®es efveJe=efÊeJesleve, MeemekeÀer³e megOeeefjle efveJe=efÊeJesleve efve³eceevegmeej
efJeefve³eefcele kesÀuesues Deens l³ee®³ee ÒekeÀjCeer, SketÀCe efveJe=eÊf eJeslevee®³ee SkeÀle=leer³eebMe FlekeÀer jkeÌkeÀce.
* mLee³eer meefceleer®ee þjeJe ¬eÀ. 1854 efo. 12 cee®e& 1986, ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 245
efo. 14 peguew 1986 DevJe³es efve³ece 65 (De) megOeejC³eele Deeuee DeeefCe Meemeve þjeJe ¬eÀceebkeÀ yeerScemeer/
1386/1955/meerDeej-473/86/³eg[er-3 efoveebkeÀ 3 peevesJeejer 1989 DevJe³es efveeqM®eleer osC³eele Deeueer.
** mLee³eer meefceleer þjeJe ¬eÀ. 1603, efo.24 veesJnWyej, 1955 DevJe³es kebÀef[keÀe (keÀ) DebleYe&tle
keÀ©ve efve³ece 65 megOeejC³eele Deeuee, DeeefCe ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 1009 efo. 5 ef[meWyej, 1955
DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, mLeeefvekeÀ mJejep³e Meemeve DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/5955-
F&, efo. 20 ef[meWyej 1955 DevJe³es l³eeuee efveeqM®eleer osC³eele Deeueer.
HeefjefMeä Deeþ ceOeerue met®eveebkeÀ[s JewÐekeÀer³e ceb[Ue®es ceeie&oMe&vee keÀefjlee ue#e JesOeC³eele ³esle Deens.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
65
(oesve) p³ee keÀce&®eeN³ee®es efveJe=eÊf eJesleve MeemekeÀer³e pegv³ee efveJe=eÊf eJesleve-efve³eceebvegmeej efJeefve³eefcele
kesÀuesues Deens, l³ee®³ee ÒekeÀjCeer, ceneveiejHeeefuekesÀkeÀ[tve efceUCeeN³ee efveJe=eÊf eJeslevee®³ee
Ske=Àle=leer³eebMe FlekeÀer jkeÌkeÀce DeefOekeÀ MeemeveekeÀ[tve efceUCeeN³ee efveJe=eÊf eJeslevee®³ee
1/2 SJe{er jkeÌkeÀce.
(keÀ) (2) - JeieUC³eele Deeuee.
*66 De
HeefjefMeä ‘Hee®e’ eEkeÀJee ‘Hee®e De’ ceOeerue p³eeÒeceeCes yeeye Demesue l³eeÒeceeCes-efJeefnle vecegv³eeceO³es
DebMejeefMekeÀjCeemeeþer Depe& keÀjeJes ueeieleerue Je Depe&oejeuee mesJeeefveJe=eÊf eJeslevee®³ee DebMejeefMekeÀjCe
keÀ© Feq®íCeeN³ee Yeeiee®ee efveoxMe keÀjeJee ueeiesue DeeefCe DebMejeefMekeÀjCe keÀjeJe³ee®³ee l³ee®³ee F®ísÒeceeCes
SkeÀ le=eÊf e³eebMe mesJeeefveJe=eÊf eJeslevee®³ee keÀceeue ce³ee&oe eEkeÀJee DeMee keÀceer ce³ee&o®s ee efveoxMe keÀjeJee
ueeiesue. DebMejeefMekeÀjCe keÀjeJe³ee®³ee mesJeeefveJe=eÊf eJeslevee®ee Yeeie DeHetCee¥keÀele ©He³ee®ee Yeeie Deeuee,
lej DebMejeefMekeÀjCeemeeþer Demee ©He³ee®ee Yeeie ogue&e#f ele keÀjC³eele ³esFu& e.
(ye) DebMejeefMekeÀjCeemeeþer®ee Depe& KeelesÒecegKeebceeHe&Àle meeoj kesÀuee Heeefnpes, KeelesÒecegKe
Keeueerue ceeefnleermen meoj Depe& ÒecegKe uesKeeHeeue ³eeb®³eekeÀ[s HeeþJeleerue :
(1) efveJe=efÊeJesleve Heì ¬eÀceebkeÀ, (2) pevce efoveebkeÀ, (3) efveJe=efÊeJeslevee®eer
jkeÌkeÀce, (4) Deieesoj®e DebMejeefMekeÀjCe kesÀuesueer jkeÌkeÀce, Demesue lej, (5) efveJe=efÊeJeslevee®ee
ÒekeÀej, DeeefCe, (6) mesJeeefveJe=eÊf e®ee efoveebkeÀ,
(keÀ) ÒecegKe uesKeeHeeue ns efve³ece ¬eÀceebkeÀ 69 ceO³es efJeefnle kesÀuesu³ee HeOoleervegmeej,
DebMejeefMekeÀjCeeveblej, DeefOeoeve keÀjeJe³ee®eer þeskeÀ jkeÌkeÀce keÀe{leerue Je ³ee yeeyeleerle DeeJeM³ekeÀ
Demeuesu³ee l³eeb®³ee ÒeceeCeHe$eemen meoj keÀeieoHe$e me#ece ÒeeefOekeÀeN³eekeÀ[s HeeþJeleerue.
efo. 14 peguew 1986 DevJe³es efve³ece 66 (De) megOeejC³eele Deeuee DeeefCe Meemeve þjeJe ¬eÀceebkeÀ yeerScemeer/
1386/1955/meerDeej-473/86/³eg[er-3 efoveebkeÀ 3 peevesJeejer 1989 DevJe³es efveeqM®eleer osC³eele Deeueer.
efìHe :-- JewÐekeÀer³e ceb[Ue®es l³eeb®³ee ceeie&oMe&veekeÀefjlee HeefjefMeä Deeþ ceO³es veceto kesÀuesu³ee met®eveebkeÀ[s
ue#e JesOeC³eele ³esle Deens.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
66
* 67 De
efve³ele Je³eesceeveevegmeej efveJe=eÊf eJesleve, DeLeJee, HetCe&mesJee efveJe=eÊf eJesleve (cegoleHetJe& mJes®íe mesJeeefveJe=eÊf e
³eespevesKeeueerue mJes®íe efveJe=eÊf eJesleveemen) DeLeJee YejHeeF& efveJe=eÊf eJesleve eEkeÀJee Keel³eebleie&le DeLeJee v³eeef³ekeÀ
keÀe³e&Jeener HetCe& nesTve l³eeyeeyele Debelf ece DeeosMe efou³eeveblej mebHetCe&HeCes DeLeJee, DebMele: efveJe=eÊf eJesleve
Deveg%es³e Demeuesu³ee ce. ve. Hee. keÀce&®eeN³eeves, l³ee®³ee mesJeemeceeHleer®³ee leejKesHeemetve SkeÀ Je<ee&®³ee
Deele DeLeJee, v³eeef³ekeÀ eEkeÀJee Keel³eebleie&le keÀe³e&Jeener ®eeuet Demeuesu³ee keÀce&®eeN³ee®³eeyeeyeleerle Debelf ece
DeeosMe efou³ee®³ee leejKesHeemetve SkeÀ Je<ee&®³ee Deele HeefjefMeä Hee®eceO³es efJeefnle kesÀuesu³ee ÒeHe$eeceO³es
DebMejeefMekeÀjCeemeeþer Depe& kesÀu³eeme, efve³ece 70 (De) DevJe³es DeeJeM³ekeÀ Demeuesueer JewÐekeÀer³e
leHeemeCeer l³eeuee ueeiet nesCeej veener. l³ee®eÒeceeCes, cegyb eF& ceneveiejHeeefuekeÀe YeefJe<³e efveJee&n efveOeer efve³ece
DeLeJee, cegyb eF& ceneveiejHeeefuekeÀe efveJe=eÊf eJesleve efve³ece (1953) ®ee efJekeÀuHe HetJe&ue#eer ÒeYeeJeeves efveJe[C³ee®eer
Devegceefle osC³eele Deeuesu³ee Je efve³eleJe³eesceeveevegmeej efveJe=eÊf eJesleve eEkeÀJee, (efve³ele Je³eesceeveeHetJeea veeskeÀjerceOetve
mesJeeefveJe=Êe Peeu³eeves ÐeeJe³ee®es efveJe=eÊf eJesleve) DeLeJee, YejHeeF& efveJe=eÊf eJesleve Deveg%es³e Demeuesu³ee DeeefCe
efJekeÀuHee®eer efveJe[ kesÀu³ee®³ee leejKesHeemetve SkeÀ Je<ee&®³ee Deele HeefjefMeä Hee®e ceO³es efJeefnle kesÀuesu³ee
ÒeHe$eeceO³es efveJe=eÊf eJeslevee®³ee DebMejeefMekeÀjCeemeeþer Depe& kesÀuesu³ee ce. ve. Hee. keÀce&®eeN³eeyeeyeleerle
osKeerue GHejeskeÌle JewÐekeÀer³e leHeemeCeer ueeiet nesCeej veener. JewÐekeÀer³e ceb[Ueuee kesÀuesuee keÀesCeleener meboYe&
JewÐekeÀer³e leHeemeCeer DeeefCe l³eemebyebOeer®es HeefjCeece l³ee®³ee/efle®³ee ÒekeÀjCeer ueeiet nesCeej veenerle. Jejerue
lejleto ner, Keeueerue MeleeameeHes#e Demesue.
(SkeÀ) Jej meboe|Yele kesÀuesu³ee J³eefleefjkeÌle keÀesCel³eener ÒekeÀej®³ee efveJe=efÊeJesleveemeeþer Hee$e
DemeCeeN³ee keÀce&®eeN³eebvee/efveJe=eÊf eJesleve OeejkeÀebvee ne efve³ece ueeiet nesCeej veener.
efo. 14 peguew 1986 DevJe³es efve³ece 67 JeieUC³eele Deeuee DeeefCe efve³ece 67 (De) megOeejC³eele Deeuee
DeeefCe Meemeve þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer/1386/1955/meerDeej/473/86/³eg[er-3 3 peevesJeejer 1989 DevJe³es
l³eeuee efveeqM®eleer osC³eele Deeueer ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀceebkeÀ 960 efo. 21 ef[meWyej 1992 DevJe³es
megOeejC³eele Deeuee DeeefCe Meemeve þjeJe ¬eÀceebkeÀ yeerScemeer/1393/667/meerDeej-125/93/³eg[er-27 efo.
31 peevesJeejer 2000 DevJe³es efveef½eleer osC³eele Deeueer.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
67
(oesve) p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeefJe©Oo mesJeeefveJe=eÊf e®³ee leejKesHetJeea Keel³eebleie&le/
v³ee³eeue³eerve keÀejJeeF& Dee³eesepf euesueer Demesue/®eeuet Demesue DeLeJee, p³ee®³eeyeeyeleerle Demes DeejesHe
leHeemeCeermeeþer Demeleerue DeMee keÀce&®eeN³eeMeer eEkeÀJee p³ee®³ee yeeyeleerle DeMee ÒekeÀej®eer keÀejJeeF&
®eeuet DemeC³ee®³ee keÀeueeJeOeerceO³es, l³ee®³ee leelHegjl³ee efveJe=efÊeJeslevee®³ee eEkeÀJee efveJe=efÊeJeslevee®³ee
Yeeieeb®es (efnMMeeb®es) DebMejeefMekeÀjCe keÀjC³eeme lees Hee$e DemeCeej veener.
(leerve) ³ee efve³eceevJe³es efveJe=eÊf eJeslevee®³ee DebMejeefMekeÀjCeemeeþer Depe& mesJeeefveJe=eÊf e®³ee leejKesveblej
Hejbleg, mesJeeefveJe=efÊe®³ee leejKesHeemetve, SkeÀ Je<ee&®³ee Deele DeLeJee, Keel³eebleie&le eEkeÀJee v³eeef³ekeÀ
keÀe³ee&Jeener ®eeuet Demeuesu³ee keÀce&®eeN³ee®³ee yeeyeleerle Debeflece DeeosMe efou³ee®³ee leejKesHeemetve
eEkeÀJee, cegyb eF& ceneveiejHeeefuekeÀe efveJe=eÊf eJesleve efve³ece (1953) ®³ee efJekeÀuHee®eer efveJe[ kesÀu³ee®³ee
leejKesHeemetve ³eLeeefmLeleer, SkeÀ Je<ee&veblej veener (SkeÀ Je<ee&®³ee Deele), keÀjeJe³ee®ee Deens.
DebMejeefMekeÀjCe efvee|JeJeeo yevesue, cnCepes®e mesJeeefveJe=Êe ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves
DebMejeMeerkeÀjCeemeeþer®ee Depe& p³ee leejKesuee p³ee keÀe³ee&ue³eele veeWouee Demesue l³ee efoJemeeHeemetve
keÀce&®eejer DebMejeefMekeÀjCee®es cetu³e mJeerkeÀejC³eeme Hee$e yevesue ³ee efve³eceevJe³es p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eeN³eeves efveJe=efÊeJeslevee®³ee DebMejeefMekeÀjCeemeeþer Depe& kesÀuee Demesue l³eeuee DeeHeuee Depe&
jÎ keÀjC³ee®ee efJekeÀuHe (He³ee&³e) DemeCeej veener.
(®eej) pees efve³eleJe³eesceeveevegmeej efveJe=Êe nesCeej Deens Je efveJe=eÊf eJesleve Òeoeve DeeosMe efveie&ecf ele
keÀjlesJesUer efveJe=efÊeJeslevee®³ee DebMejeefMeke=Àle cetu³eeb®es DeefOeoeve JneJes Demes Feq®ílees Demee
ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer, mesJeeefveJe=efÊe®³ee leejKesHetJeea efveJe=efÊeJeslevee®³ee keÀener Yeeiee®³ee
DebMejeefMekeÀjCeemeeþer Depe& keÀjC³eeme Hee$e Demesue.
cee$e,
(De) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer HeÀkeÌle efve³eleJe³eesceeveevegmeej®³ee efveJe=efÊeJesleveeJej efveJe=Êe
Peeuesuee Demeuee Heeefnpes.
(ye) efve³eleJe³eesceevee®³ee leejKes®³ee keÀceerle keÀceer leerve ceefnves Deieesoj Depe& Heesnes®esue
DeMee jerleervess lees Depe& Keeles ÒecegKeeuee meeoj keÀjC³eele Deeuee Heeefnpes.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
68
(keÀ) Jej (ye) ceO³es veceto kesÀu³eeÒeceeCes ÒeeHle ve Peeuesuee Depe& ne, efveJe=efÊeJesleve Òeoeve
DeeosMe efveie&efcele keÀjC³ee®³eeJesUer DeefOeoeve keÀjC³ee®³ee Òe³eespeveeLe&, mJeerkeÀejC³eele ³esCeej
veener.DeMeeÒekeÀejs GMeerje ÒeeHle Peeuesuee Depe& ne efveJe=eÊf eJesleve Òeoeve DeeosMe efveie&ecf ele keÀjC³ee®³eeJesUer
DeefOeoeve keÀjC³ee®³ee Òe³eespeveeLe& mJeerkeÀejC³eele ³eeJee eEkeÀJee keÀmes ns, mebHetCe&HeCes ÒecegKe uesKeeHeeue/
meb³egkeÌle ÒecegKe uesKeeHeeueeb®³ee mJes®íeefveCe&³eeJej DeJeuebyetve jeefnue.
([) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer efve³ele Je³eesceevee®³ee leejKesHetJeea ce=l³et HeeJeuee eEkeÀJee l³eeves
efveJe=eÊf eJesleve efceUC³ee®ee nkeÌkeÀ mesJeeefveJe=ÊeerHetJeea ieceeJeuee lej, efveJe=eÊf eJeslevee®es DebMejeefMeke=Àle cetu³e
Òeoeve keÀjC³ee®es keÀesCelesner oeef³elJe ceneveiejHeeefuekesÀJej DemeCeej veener.
(F) ³ee efve³eceevJe³es p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves efveJe=eÊf eJeslevee®³ee DebMejeefMekeÀjCeemeeþer
Depe& kesÀuee Demesue l³eeuee DeeHeuee Depe& jÎ keÀjC³ee®ee efJekeÀuHe DemeCeej veener.
(³ee megOeejCes®ee ÒeYeeJe efo. 1 SefÒeue 1990 Heemetve Debceueele ³esF&ue.)
*68. (1) DebMejeefMekeÀjCeeuee cebpetjer efceUeu³eeveblej, Keeueer efve³ece ¬eÀceebkeÀ 70 ceO³es
efJeefnle kesÀu³eeÒeceeCes JewÐekeÀer³e ÒeeefOekeÀeN³eeves DebMejeefMekeÀjCeemeeþer Depe&oej uee³ekeÀ Deens DeMee leNns®ee
oeKeuee efou³eeJej, Depe&oejeuee DebMejeefMekeÀjCeeveblej peer þeskeÀ jkeÌkeÀce ÐeeJe³ee®eer Deens l³eeyeeyele®eer
ÒecegKe uesKeeHeeueeb®³ee ÒeceeCeHe$ee®eer SkeÀ Òele osC³eele ³eeJeer. lemes®e l³ee®eyejesyej l³eeuee DeeosMee®³ee
leejKesHeemetve 3 ceefnv³eeb®³ee Deele, eEkeÀJee pej l³eeves veeskeÀjerceOetve mesJeeefveJe=Êe nesC³ee®³ee leejKesHetJeea
DebMejeefMekeÀjCeemeeþer Depe& kesÀuee Demesue lej l³ee leejKesHetJeea 3 ceefnv³eeb®³ee Deele Hejbleg keÀesCel³eener
ÒekeÀjCeer veeskeÀjerceOetve mesJeeefveJe=Êe nesC³ee®³ee Òel³e#e leejKesHetJeea veener DeMee efjleerves GkeÌle JewÐekeÀer³e
ÒeeefOekeÀeN³eebmeceesj leHeemeCeermeeþer npej jenC³ee®ee DeeosMe osC³eele ³eeJee. pej efJeefnle keÀeueeJeOeerle
JewÐekeÀer³e leHeemeCeer Peeueer veener lej DebMejeefMekeÀjCeemeeþer efouesueer ÒeMeemekeÀer³e cebpetjer keÀeueyee¿e
nesFu& e. pej efJeefnle cegoleerle Depe&oej GkeÌle JewÐekeÀer³e ÒeeefOekeÀeN³eeHeg{s JewÐekeÀer³e leHeemeCeermeeþer npej
jeefnuee veener, lej me#ece ÒeeefOekeÀejer DeeHeu³ee mJeefJeJeskeÀevegmeej ÒeMeemekeÀer³e cebpegjer®es DeeCeKeer 3
efo. 14 peguew 1986 DevJe³es efve³ece 68 megOeejC³eele Deeuee DeeefCe Meemeve þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer/1386/
/1955/meerDeej - 473/86/³eg[er-efoveebkeÀ 3-peevesJeejer 1989 DevJe³es l³eeuee efveeqM®eleer osC³eele Deeueer.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
69
ceefnv³eeb®³ee keÀeueeJeOeermeeþer, efveJe=ÊeerJeslevee®³ee DebMejeefMekeÀjCeemeeþer veJeerve Depe& ve ceeieefJelee, vetleveerkeÀjCe
keÀ© MekesÀue. JewÐekeÀer³e leHeemeCeer nesC³ee®³ee HetJeea keÀesCel³eener #eCeer uesKeer met®eveeHe$e osTve Depe&oej
DeeHeuee Depe& Hejle IesT MekesÀue. Hejbleg, lees JewÐekeÀer³e ÒeeefOekeÀeN³eeHeg{s npej Peeu³eeJej l³eeuee ner
mebOeer efceUCeej veener. cee$e, JewÐekeÀer³e ÒeeefOekeÀeN³eeves Demee DeeosMe efouee keÀer, DebMejeefMekeÀjCee®³ee
nsletmeeþer l³ee®es pes Òel³e#e Je³e Deens l³eeHes#ee peemle Je³e mJeerkeÀejC³eele ³esFu& e lej l³ee yeeyeleerle
p³ee efoJeMeer DebMejeefMekeÀjCeeveblej ÐeeJe³ee®³ee megOeeefjle jkeÌkeÀcesyeeyele®ee DeeosMe efceUsue l³ee leejKesHeemetve
oesve DeeþJe[îee®³ee Deele uesKeer met®eveeHe$e HeeþJetve Depe&oej Depe& Hejle IesT MekesÀue eEkeÀJee pej ner
jkeÌkeÀce, cebpetj keÀjCeeN³ee DeeosMeeceO³es Deieesoj®e veceto kesÀuesueer Demesue lej JewÐekeÀer³e ÒeeefOekeÀeN³eeb®ee
efve<keÀ<e& l³eeuee p³ee leejKesuee keÀUefJeC³eele ³esFu& e l³ee leejKesHeemetve oesve DeeþJe[îee®³ee Deele lees
DeeHeuee Depe& ceeies IesT MekesÀue. pej Depe&oejeves Jej efJeefnle kesÀuesu³ee oesve DeeþJe[îee®³ee Deele
DeeHeuee Depe& uesKeer keÀUJetve Hejle Iesleuee veener lej l³eeuee osT kesÀuesueer jkeÌkeÀce l³eeves mJeerkeÀejueer
Deens Demes mecepeC³eele ³esFu& e.
(2) keÀbe[f keÀe (3) ceO³es DebleYe&lt e Demeuesu³ee lejlegoeRmeeHes#e DeeefCe ³ee efve³ecee®³ee kebÀef[keÀe
(1) ®³ee HejblegkeÀeKeeueer Depe& Hejle IesC³ee®³ee lejlegoeRmeeHes#e, ns DebMejeefMekeÀjCe efvee|JeJeeo
yevesue. cnCepes®e p³ee leejKesuee JewÐekeÀer³e ÒeeefOekeÀejer JewÐekeÀer³e ÒeceeCeHe$eeJej mener keÀjerue l³ee
leejKesHeemetve DebMejeefMele cegu³e efceUefJeC³eemeeþer mesJee efveJe=Êe ceneHeeefuekeÀe keÀce&®eejer nkeÌkeÀoej
yevesue. MeeefjjerkeÀ DemJeemL³e Demeuesu³ee ÒekeÀjCeer DebMejeefMekeÀjCe efvee|JeJeeo yevesue cnCepes (SkeÀ)
meeoj keÀjC³eele Deeuesueer ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®eer DebMejeefMekeÀjCee®eer uesKeer mJeerke=Àleer
keÀe³ee&ue³eeves veeWou³ee®³ee efoveebkeÀeHeemetve (oesve) DebMejeefMekeÀjCee®ee Depe& ceeies IesC³ee®ee keÀeueeJeOeer.
lees keÀeueeJeOeer mebHeu³eeefMeJee³e DebMejeefMeke=Àle cegu³e efceUCeej veener.
(3) JewÐekeÀer³e leHeemeCeer®³ee JesUer l³ee mebyebOeele l³eeuee efJe®eejuesu³ee keÀesCel³eener uesKeer
Jee leeW[er ÒeMveebvee GÊej osleebvee pej Depe&oejeves l³eeuee ceenerle Demeleebvee keÀesCelesner Demel³e
efJeOeeve kesÀues eEkeÀJee nslegHegjmmej keÀesCeleerner cenlJee®eer ieesä ueHeJetve þsJeueer lej Òel³e#e Hewmes osC³eeHetJeea
keÀesCel³eener JesUer me#ece ÒeeefOekeÀejer DeeHeueer cebpegjer jÎ keÀ© MekesÀue. DeeefCe DeMee ÒekeÀej®es
efJeOeeve eEkeÀJee JemlegefmLeleer nslegHegjmmej o[efJeCes ns efve³ece 14 (De) (ye) ®³ee Òe³eespeveeLe& iebYeerj
mJe©Hee®eer iewjJele&CetkeÀ cnCetve mecepeC³eele ³esF&ue.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
70
*69. Jejerue efve³ece 67 De DeeefCe 68 ceOeerue meboe|Yele kesÀuesueer, DebMejeefMekeÀjCeeJejerue
DeefOeoevee®³ee þesme jkeÌkeÀces®eer HeefjieCevee ceneveiejHeeefuekesÀves JesUesJesUer efJeefnle kesÀuesu³ee Òe®eefuele
cetu³eeb®³ee lekeÌl³eevegmeej kesÀueer peeF&ue. HeefjefMeä meneceO³es meceeefJeä kesÀuesuee lekeÌlee yeoue keÀjsHe³e¥le
keÀe³ece jenerue. ³ee efve³eceemeeþer neveer Hees®euesu³ee peereJf elee®³ee ÒekeÀjCeer, ÒeceeCeve JewÐeefkeÀ³e ÒeeefOekeÀeN³eeves
efveoxMe kesÀu³eeÒeceeCes l³ee®es Je³e Demes Oejues peeF&ue keÀer, les Òel³e#e Je³eeHes#ee keÀceer Je³e DemeCeej
veener. DebMejeefMekeÀjCe efvee|JeJeeo yeveC³ee®³ee efoveebkeÀeHetJeea, pej Òe®eefuele cetu³eeb®ee lekeÌlee yeoueuee,
lej yeoueuesu³ee lekeÌl³eevegmeej DeefOeoeve kesÀues peeF&ue. Hejbleg HetJeea DeefmlelJeele Demeuesu³ee lekeÌl³eeHes#ee
yeoueuesuee lekeÌlee ne keÀceer HeÀe³eosMeerj Demeuee lej yeoueC³ee®eer met®evee efceUeu³ee®³ee efoveebkeÀeHeemetve
®eewoe efoJemeeb®³ee Deele uesKeer met®evee HeeþJetve Depe& ceeies IesC³ee®eer Depe&oejeuee cegYee jeefnue.
*69 (De) veJeerve efve³ece (1) - p³ee ÒekeÀjCeer, ÒecegKe uesKeeHeeue mesJeeefveJe=eÊf eJesleveeJejerue
DebMejeefMele cetu³e HejmHej yeBkesÀle pecee keÀjle Demeleerue DeMee ÒekeÀjCeer, SKeeoe Depe&oej
ceev³eleeÒeeHle yeBkesÀ®³ee MeeKeskeÀ[tve ceeefmekeÀ mesJeeefveJe=efÊeJesleve ÒeeHle keÀjerle Demesue, lej
DebMejeefMekeÀjCeecegUs mesJeeefveJe=eÊf eJesleveeJejerue jkeÌkeÀces®eer Ieì, mesJeeefveJe=eÊf eJeslevee®es DebMejeefMele cetu³e
yeBkesÀle Yeju³ee®³ee efoveebkeÀeHeemetve HeefjCeecekeÀejkeÀ nesF&ue.
(2) efpeLes ceneHeeefuekeÀe keÀes<eeieejeletve DebMejeefMekeÀjCee®eer jkeÌkeÀce ÐeeJe³ee®eer Demesue DeMee
ÒekeÀjCeebceO³es DebMejeefMekeÀjCeecegUs mesJeeefveJe=efÊeJeslevee®³ee jkeÌkeÀcesceOeerue Ieì mesJeeefveJe=efÊeJeslevee®es
DebMejeefMele cetu³e efceUeu³ee®³ee efoveebkeÀeHeemetve HeefjCeecekeÀejkeÀ nesFu& e.
70. (De) ÒeMeemekeÀer³e cebpegjerves efveJe=eÊf eJeslevee®es DebMejeefMekeÀjCe efvee|JeJeeo yeveC³eeHetJeea
efve³ece 8 DevJe³es mLeeefHele Peeuesu³ee JewÐekeÀer³e ceb[Ueves Depe&oeje®eer Hejer#ee IesCes DeeJeM³ekeÀ Deens.
(ye) JewÐekeÀer³e ceb[U efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀe®eer keÀ[keÀ JewÐekeÀer³e Hejer#ee keÀjsue DeeefCe l³eeme
l³ee®es Je³e, Òeke=Àleer Je meJe³eer ³eemeejKeer efJecee kebÀHeveeruee peerefJelee®eer nceer osC³eekeÀefjlee HegjJee³e®eer
ceeefnleer osC³eeme Yeeie Hee[erue Je Keeueerue HeOoleervegmeej DenJeeue osFu& e. lemes®e l³ee®³ee GHeefmLeleerle,
efveJe=eÊf eJesleveOeejkeÀe®eer mener, DeeefCe [eJ³ee nelee®³ee Debieþîee®ee Je yeesìeb®es þmes IesFu& e.
efo. 14 peguew 1986 DevJe³es veJeerve efve³ece 69 megOeejC³eele Deeuee DeeefCe veJeerve efve³ece 69 De (1),
69De (2) DebleYe&tle keÀjC³eele Deeues. DeeefCe Meemeve þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer/1386/1955/meerDeej-
473/86/³eg[er efo. 3 peevesJeejer 1989 DevJe³es l³eeuee efveefM®eleer osC³eele Deeueer.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
71
mLeU -------------------------------
efoveebkeÀ -------------------------------
efveJe=efÊeJeslevee®³ee DebMejeefMekeÀjCeekeÀefjlee Depe&oeje®³ee JewÐekeÀer³e Hejer#eskeÀefjlee Ieeuetve efouesu³ee

met®eveebÒeceeCes (*) Deecner,
Þeer -----------------------------------------------------------
mesJeeefveJe=Êe -----------------------------------------------------------
³eebvee keÀeUpeerHetJe&keÀ leHeemeues Deens, DeeefCe Deecner DeMee celee®es Deenesle keÀer,
*efìHe :-- JewÐekeÀer³e ceb[Ue®es l³eeb®³ee ceeie&oMe&veekeÀefjlee HeefjefMeä Deeþ ceO³es veceto
kesÀuesu³ee met®eveebkeÀ[s ue#e JesOeC³eele ³esle Deens.
(1) SkeÀ lej Þeer ------------------------------- Òeke=Àleerves ®eebieues Deensle/veenerle
Je l³eeb®es Dee³eg<³eceeve YeefJe<³eele mejemejer yejs Deens. / DebMejeefMekeÀjCeekeÀefjlee les ³eesi³e veenerle.
eEkeÀJee, (DebMejeefMekeÀjCeekeÀefjlee ³eesi³e Deens DeMee DeÐeeefHe p³ee®ee efJe®eej keÀjeJe³ee®ee
Deens DeMee SKeeÐee ogye&ue Dee³eg<³ee®³ee ÒekeÀjCeer) Þeer. -------------------------------
ns ------------------------------- ves ûemle Demeu³eecegUs DebMejeefMekeÀjCeekeÀefjlee l³eeb®es
Je³e l³eeb®³ee pevceefoveebkeÀe®³ee meeueeHeemetve IesC³eele ³eeJes.
(2) mebyebefOele KeelesÒecegKeebveer HegjefJeuesu³ee DeesUKeef®evneb®³ee leHeefMeueeb®³ee meboYee&vegmeej
Deecner Þeer. ------------------------------------------------ ³eebvee DeesUKeues Deens.
DeesUKeef®evns
(1) -----------------------------------------------------------------
(2) -----------------------------------------------------------------
pee@ye - 11116 (ce. 2)
72
(3) -----------------------------------------------------------------
mener : ------------------------------
ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee [eJ³ee nelee®³ee Debieþîee®ee, lemes®e yeesìeb®es þmes.
JewÐekeÀer³e ceb[Ue®ee meYeemeo JewÐekeÀer³e ceb[Ue®ee meYeemeo DeO³e#e JewÐekeÀer³e ceb[U
(keÀ) SKeeÐee Depe&oeje®³ee ÒekeÀjCeer DemeceLe&lee efveJe=eÊf eJesleve cebpetj kesÀuesues Deens Jee keÀjeJe³ee®es
Deens eEkeÀJee l³ee®³ee Òel³e#e Je³eeceO³es DeefleefjkeÌle Je<ee&®³ee DeeOeejeJej efveJe=efÊeJeslevee®³ee keÀener
Yeeieeb®es HetJeea DebMejeefMekeÀjCe kesÀuesues Deens (eEkeÀJee, DebMejeefMekeÀjCee®eer mJeerke=Àleer veekeÀejuesueer
Deens.) eEkeÀJee, JewÐekeÀer³e DeeOeejeJej DebMejeefMekeÀjCe veekeÀejuesues Deens. DeMee ÒekeÀjCeer, ÒeceeCeHe$eeJej
mener nesC³eeHetJeea HetJeea®³ee JewÐekeÀer³e DenJeeueeb®³ee eEkeÀJee efJeOeeveeb®³ee Òeleer JewÐekeÀer³e ceb[Ueuee
meeoj keÀjeJe³eeme nJ³eele.
([) JewÐekeÀer³e ceb[Ue®³ee Hejer#eskeÀefjlee efve³ece DeeþceOeerue efve³eceebvJe³es efveef½ele kesÀues peeCeejs
MegukeÀ Depe&oejeves mJele: YejeJe³eeme nJes.
(F) mebyebefOele KeelesÒecegKeebveer (efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀeuee JewÐekeÀer³e Hejer#eskeÀefjlee HeeþefJeleevee)

efveJe=eÊf eJesleveOeejkeÀe®³ee DeesUKeef®evneb®ee leHeMeerue JewÐekeÀer³e ceb[Ueuee HegjJeeJe³eeme nJee.
(HeÀ) JewÐekeÀer³e ceb[Ue®³ee efMeHeÀejMeervegmeej SKeeÐee efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀeuee DebMejeefMe-

keÀjCeekeÀefjlee ³eesi³e vemeu³eecegUs DebMejeefMekeÀjCe SkeÀoe veekeÀeju³eeveblej eEkeÀJee, JewÐekeÀer³e ceb[Ueves
efMeHeÀejme kessÀuesu³ee l³ee®³ee Òel³e#e Je³ee®³ee DeefleefjkeÌle Je<ee¥®³ee DeeOeejeJej pej l³eeves SkeÀoe
DebMejeefMekeÀjCee®eer mJeerke=Àleer veekeÀejueer lej cetU efve<keÀ<ee&®³ee megOeejCesmeeþer pej l³eeveblej l³eeuee
mJele:uee JewÐekeÀer³e Hejer#esuee npej Jne³e®es Demesue lej mJele:®³ee Ke®ee&ves, me#ece ÒeeefOekeÀeN³eeb®³ee
mJes®ísves, kesÀJeU SkeÀoe®e HegveHe&jer#eskeÀefjlee HejJeeveieer efoueer peeF&ue. cee$e Heefnu³ee Je ogmeN³ee
JewÐekeÀer³e Hejer#es®³ee ceOeerue keÀeueeJeOeer ne SkeÀ Je<ee&Hes#ee keÀceer Demelee keÀecee ve³es.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
73
(ie) JewÐekeÀer³e ceb[U Keeles ÒecegKeebkeÀ[s efJeveeefJeuebye cetU JewÐekeÀer³e ÒeceeCeHe$e HeeþJeerue.
Keeles ÒecegKe, les ÒeceeCeHe$e ÒeMeemekeÀer³e cebpegjermen Heg{s ÒecegKe uesKeeHeeueebkeÀ[s HeeþJeleerue. JewÐekeÀer³e
ceb[U ÒeceeCeHe$ee®eer ÒeceeefCele Òele Depe&oejeueeosKeerue HeeþJeerue.
(n) neveer ve Hees®euesu³ee peereJf elee®³ee ÒekeÀjCeer, ÒecegKe uesKeeHeeue leelkeÀeU ³eesi³e DebMejeefMele
cetu³ee®es DeefOeoeve Je l³eevegmeej efveJe=eÊf eJeslevee®³ee IeìerkeÀefjlee J³eJemLee keÀjleerue. JewÐekeÀer³e ceb[Ue®³ee
GHeefmLeleerle Iesleuesueer Je efveJe=efÊeJeslevee®³ee DeeosMeeyejesyej efceUeuesueer mener, Debieþe Je yeesìeb®es
þmes les He[leeUleerue.
71. p³eeves efveJe=eÊf eJeslevee®ee keÀener Yeeie DebMejeefMele kesÀuesuee Deens Demee efveJe=eÊf eJesleveOeejkeÀ
DebMejeefMekeÀjCe efvee|JeJeeo yeveu³ee®³ee efoJeMeer Jee veblej®³ee efoJeMeer Hejbleg DebMejeefMele cetu³e
efceUC³eeHetJeea ce=l³et HeeJeuee lej ns cetu³e l³ee®³ee Jeejmeebvee osC³eele ³esF&ue.
72. DebMejeefMekeÀjCeekeÀefjlee SkeÀoe Depe& kesÀu³eeveblej, les cebpetj kesÀu³eeveblej DeeefCe
Debceueele Deeu³eeveblej les ceeies Ieslee ³esCeej veener. cnCepes®e, efveJe=efÊeJeslevee®ee DebMejeefMele Yeeie,
l³ee®³ee Yeeb[Jeueer cetu³ee®³ee HejleeJ³eeJej HetJe&efmLeleerle DeeCelee ³esCeej veener.
* 72 (De) veJeerve efve³ece
efve³ele ¬eÀceebkeÀ 72 ceO³es keÀenerner DebleYe&gle Demeues lejerner, p³ee efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀeves
DeeHeu³ee efveJe=efÊeJeslevee®³ee Yeeiee®es DebMejeefMekeÀjCe kesÀuesues Deens Je l³eeves efveJe=efÊeJeslevee®es
DebMejeefMekeÀjCe kesÀu³ee®³ee leejKesHeemetve efoveebkeÀ 1 SefÒeue 1985 jespeer eEkeÀJee l³eeHetJeea
15 Je<ee&®ee keÀeueeJeOeer mebHeuesuee Deens l³ee®³eeyeeyeleerle, efveJe=eÊf eJeslevee®³ee DebMejeefMekeÀjCe kesÀuesu³ee
Yeeiee®eer efoveebkeÀ 1 SefÒeue 1985, jespeer HegvemLee&Hevee nesF&ue. p³eebveer efo. 1 SefÒeue 1985
veblej efveJe=efÊeJeslevee®³ee Yeeiee®es DebMejeefMekeÀjCe kesÀuesues Deens eEkeÀJee pes, DebMejeefMekeÀjCe keÀjleerue
l³eeb®³ee yeeyeleerle, efveJe=eÊf eJeslevee®es DebMejeefMekeÀjCe kesÀu³ee®³ee leejKesHeemetve 15 Je<ex HetCe& Peeu³eeJej,
l³eeb®³ee efveJe=efÊeJeslevee®es DebMejeefMekeÀjCe kesÀuesu³ee Yeeiee®eer Hegve:mLeeHevee keÀjC³eele ³esF&ue.
(efoveebkeÀ 1-4-1985 Heemetve ÒeYeeJ³e).
* mLee³eer meefceleer®ee þjeJe ¬eÀ. 1497 efo. 5 HesÀye´gJeejer, 1992 ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ.
960 efo. 21 ef[meWyej 1992 DevJe³es veJeerve efve³ece 72 (De) DebleYe&tle keÀjC³eele Deeuee DeeefCe Meemeve
þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer/1393/667/meerDeej/125/93-³eg[er-21, efo. 31 peevesJeejer 2000 DevJe³es l³eeuee
pee@ye - 11116 (ce. 2)
74
efJeYeeie one
DeeqiveMeecekeÀ oue keÀce&®eejer
73. DeeqiveMeecekeÀ mesJesceO³es Òel³e#e keÀe³e&#es$e efJeYeeieemeeþer DemeCeeN³ee ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eeN³eeb®³ee yeeyeleerle, ³ee efJeYeeieeleerue efve³eceebvegmeej efveJe=eÊf eJesleve osC³eele ³esFu& e. ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eeN³eebvee efveJe=efÊeJesleve osC³ee®es efve³eceve keÀjCeejs Flej meJe& efve³ece, pej ³ee efJeYeeieeleerue
efve³eceebMeer efJemebiele vemeleerue lej eEkeÀJee l³eeb®³ee efJe<e³eele eEkeÀJee meboYee&le ³eeefJe©Oo keÀenerner
vemesue lej, DeeqiveMeecekeÀ oue mesJesleerue ³ee keÀce&®eeN³eebvee osKeerue ueeiet Deensle.
ìerHe :-- DeeqiveMeecekeÀ oueeleerue SKeeoe efJeMes<e ÒekeÀej®ee keÀce&®eejer DeeqiveMeecekeÀ oue
mesJes®³ee keÀe³e&#es$e efJeYeeieeJej Deens eEkeÀJee veener DeMee yeeyeleerle MebkeÀe GlHeVe Peeu³eeme ne ÒeMve
ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌle ³eeb®³eekeÀ[s HeeþefJeC³eele ³eeJee. ³ee yeeyeleerle ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌle
³eeb®ee efveCe&³e Debelf ece jenerue.
74. ³ee efve³eceeb®³ee lejlegoerKeeueer p³ee meJe& nsletmb eeþer ceneveiejHeeefuekeÀe JewÐekeÀer³e Hejer#ekeÀebkeÀ[tve
JewÐekeÀer³e ÒeceeCeHe$e DeeJeM³ekeÀ Demeles l³eemeeþer, DeeqiveMeecekeÀ oue mesJesceOeerue keÀce&®eeN³eeb®³ee yeeyeleerle
DeeqiveMeecekeÀ oue Meu³eef®eefkeÀlmekeÀ ³eebveer mener kesÀuesues JewÐekeÀer³e ÒeceeCeHe$e IesC³eele ³eeJes.
75. efve³ece ¬eÀ. 34 ceO³es veceto kesÀuesu³ee Flej DeìeRmeeHes#e, DeeqiveMeecekeÀ oueeleerue
pees keÀce&®eejer, efve³eleJe³eesceeveevegmeej efceUCeeN³ee efveJe=eÊf eJesleveeme Hee$e veener l³eeuee l³ee®eer Den&keÀejer
mesJes®eer 20 Je<ex HetCe& Peeu³eeveblej, efve³eleJe³eesceeveeHetJeea®es efveJe=eÊf eJesleve osC³eele ³eeJes.
* 76 (1) : Den&keÀejer mesJes®eer 10 Je<ex HetCe& nesC³eeHetJeea efve³ele Je³eesceeve, mesJee-
efveJe=*Êeer, DemeceLe&lee eEkeÀJee YejHeeF& efveJe=ÊeerJesleve ³eeJej mesJeeefveJe=Êe nesCeeN³ee DeeqiveMeceve oue
Keel³eeleerue ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®³ee yeeyeleerle, efve³ece 48 (1) ®³ee lejlegoervegmeej
mesJee-GHeoevee®eer jkeÌkeÀce efJeefve³eefcele keÀjC³eele ³esF&ue.
* mLee³eer meefceleer þjeJe ¬eÀ. 42 efo. 19 SefÒeue, 1989 ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 319
efo. 1 meHìWyej 1989 DevJe³es efve³ece 76 megOeejC³eele Deeuee DeeefCe Meemeve þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer/1393/
667/meerDeej/125/93-³eg[er-21 efo. 31 peevesJeejer 2000 DevJe³es l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer.
(efoveebkeÀ 1-1-1986 Heemetve Debceue osC³eele Deeuee).
pee@ye - 11116 (ce. 2)
75
(2) (De) Den&keÀejer mesJes®eer 21½ Je<e& HetCe& Peeu³eeveblej, ³ee efve³eceeb®³ee lejlegoer®³ee
Devegmeej efve³eleJe³eesceeve, mesJeeefveJe=Êeer, DemeceLe&lee eEkeÀJee YejHeeF& efveJe=ÊeerJesleve ³eeJej mesJeeefveJe=Êe
nesCeeN³ee DeeqiveMeecekeÀ oue Keel³eeleerue ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee keÀce&®eeN³eeb®³ee yeeyeleerle, efveJe=ÊeerJesleveen&
Jeslevee®³ee 50 ìkeÌkesÀ efveJe=efÊeJeslevee®eer jkeÌkeÀce Demesue. Hejbleg leer keÀceerle keÀceer Òeefleceeme ©.
375/- Je peemleerle peemle Òeefleceeme ©. 4,000/- SJe{er Demesue.
(ye) Den&keÀejer mesJes®eer 21 Je<ee&ntve keÀceer Hejbleg 10 Je<ex eEkeÀJee l³eentve peemle
mesJee HetCe& Peeu³eeveblej, ³ee efve³eceeb®³ee lejlegoeR®³ee Devegmeej efve³eleJe³eesceeve , mesJeeefveJe=Êeer,
DemeceLe&lee eEkeÀJee YejHeeF& efveJe=ÊeerJesleve ³eeJej mesJeeefveJe=Êe nesCeeN³ee DeeqiveMeecekeÀ oue Keel³eeceOeerue
ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®³ee yeeyeleerle efveJe=Êeer Jeslevee®eer jkeÌkeÀce Heesìefve³ece (De) DevJe³es
Deveg%es³e Demeuesu³ee keÀceeue efveJe=ÊeerJesleve jkeÀces®³ee ÒeceeCeele Demesue. Hejbleg leer, keÀceerle
keÀceer Òeefleceeme ©. 375/- Je peemleerle peemle Òeefleceeme ©. 4,000/- SJe{er Demesue.
ìerHe : ìHHee meg$eevegmeej (mue@ye HeÀe@c³e&tuee) p³eeb®³ee efveJe=Êeer Jeslevee®ee efnMesye kesÀuesuee
Deens DeMee efoveebkeÀ 1-1-1986 ®³ee efveJe=ÊeerJesleve OeejkeÀeb®³ee yeeyeleerle, Den&keÀejer
mesJes®³ee efnMesyeele I³eeJe³ee®³ee keÀeueeJeOeerceO³es Je efveJe=ÊeerJesleveen& JesleveeceO³es yeoue ve
keÀjlee, efveJe=ÊeerJesleveen& Jeslevee®³ee 50 ìkeÌkeÌ³eeves efveJe=efÊeJeslevee®ee Hegvne efnMesye keÀjC³eele ³esF&ue.
DeMeeÒekeÀejs efveJe=efÊeJesleveeceO³es Jee{uesueer jkeÌkeÀce efveJe=efÊeJeslevee®³ee peeoe DebMejeefMekeÀjCeekeÀefjlee
Oejlee ³esCeej veener.
(efoveebkeÀ 1-1-1986 Heemetve ÒeYeeJ³e.)
*77. (De) DeeqiveMeecekeÀ oueeleerue keÀce&®eejer DeeHeues keÀle&J³e yepeeJeerle Demelee þej
Peeuee eEkeÀJee DeeHeues keÀece keÀjerle Demeleevee l³eeuee Peeuesu³ee peKeceebcegUs lees ce=l³et HeeJeuee lej
l³eeyeeyeleerle efve³ece ¬eÀ. 44 DevJe³es l³ee®³ee kegÀìgbyeeuee pej kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve cebpetj kesÀues lej
l³ee®eer jkeÌkeÀce KeeueerueÒeceeCes Demesue :--
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 369, efo. 15 peguew, 1971 DevJe³es efve³ece 77 (De) megOeejC³eele
Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe ¬eÀ. veiej efJekeÀeme DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/5371/
47946 keÀ. efo. 7 peevesJeejer, 1972 DevJe³es l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer. ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe
¬eÀ. 43, efo. 7 ces 1973 DevJe³es lees Heg{s DeeCeKeer megOeejC³eele Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, veiej
efJekeÀeme, meeJe&peefvekeÀ Deeji³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScedmeer/1073/52454/keÀ, efo. 24 Dee@iemì 1973
DevJe³es l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer. efo. 1 SefÒeue 1972 Heemetve ³ee megOeejCes®ee Debceue osC³eele Deeuee.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
76
Òeefle ceeme efveJe=ÊeerJesleve
ngÎe efJeOeJesmeeþer 20 Je<ee&He³e¥le®³ee
Òel³eskeÀ cegueemeeþer
©. ©.
ÒecegKe DeeqiveMeceve DeefOekeÀejer 300 90
GHe ÒecegKe DeeqiveMeceve DeefOekeÀejer 200 60
efJeYeeieer³e DeefOekeÀejer 160 50
mene³³ekeÀ efJeYeeieer³e DeefOekeÀejer 150 45
mLeevekeÀ DeefOekeÀejer 130 40
mene³³ekeÀ mLeevekeÀ DeefOekeÀejer 70 25
og³³ece DeefOekeÀejer 50 20
³eb$e ®eeuekeÀ 40 15
ÒecegKe DeeqiveMeecekeÀ pees[ejer 40 15
ÒecegKe DeeqiveMeecekeÀ 40 15
ÒecegKe DeeqiveMeecekeÀ ceesìj pees[ejer 40 15
ÒecegKe DeeqiveMeecekeÀ pees[ejer - efÜleer³e 40 15
ÒecegKe DeeqiveMeecekeÀ keÀeleejer - efÜleer³e 40 15
ÒecegKe DeeqiveMeecekeÀ ueesnej - ÒeLece 40 15
DeeqiveMeecekeÀ pees[ejer - efÜleer³e 40 15
DeeqiveMeecekeÀ jbieejer - efÜleer³e 40 15
DeeqiveMeecekeÀ megleej 40 15
DeeqiveMeecekeÀ cees®eer 40 15
DeeqiveMeecekeÀ, DeeqiveMeecekeÀ Heefj®ej 40 15
(ye) (SkeÀ) efJeOeJesuee efle®³ee n³eeleYej efveJe=efÊeJesleve osC³eele ³esF&ue. cee$e meoj efJeOeJesves
Hegvee|JeJeen kesÀu³eeme efleuee osC³eele ³esCeejs efveJe=efÊeJesleve yebo keÀjC³eele ³esF&ue.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
77
(oesve) cegueeuee efceUCeejs efveJe=efÊeJesleve meoj cegueeuee 21 Je<ex nesF&He³e¥le eEkeÀJee DeLee&peve
keÀjC³eeme meg©Jeele keÀjs He³e¥le eEkeÀJee keÀv³es®³ee yeeyeleerle efle®es ueive nesF&He³e¥le, Je³ee®³ee 24
J³ee Je<ee&He³e¥le ³eeHewkeÀer peer cegole ueJekeÀj®eer Demesue, leesHe³e¥le osC³eele ³esF&ue.
ìerHe :-- DeeqiveMeecekeÀ oueeleerue keÀce&®eejer DeeHeues keÀle&J³e yepeeJeerle Demeleevee þej Peeuee
eEkeÀJee DeeHeues keÀece keÀjerle Demeleevee l³eeuee Peeuesu³ee peKeceebcegUs lees ce=l³et HeeJeuee lej l³ee
ce=le keÀce&®eeN³ee®³ee kegÀìgbyeeuee Jej efveOee&efjle kesÀuesueer lejleto HeÀe³eosMeerj þjle vemesue; Hejbleg l³ee
leguevesle efve³ece ¬eÀ. 88 ®³ee lejlegoer DevJe³es efveOee&efjle kesÀuesues kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve HeÀe³eosMeerj
nesle Demesue lej ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌle l³ee ce=le ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee kegÀìgbyee®³ee
mebceleerves efve³ece ¬eÀ. 88 DevJe³es l³ee kegÀìgyb eeuee Deveg%es³e nesCeejs efveJe=eÊf eJesleve cebpetj keÀª MekeÀleerue.
*78 (1) : efve³ece 57 ceO³es veceto kesÀuesu³ee Flej Meleea DeeefCe ce³ee&oe (efveye¥Oe)
³eeb®³eemeeHes#e efve³ece 76 DevJe³es, GHeoeve eEkeÀJee efveJe=ÊeerJesleve Deveg%es³e Demeuesu³ee
ceneveiejHeeefuekeÀe DeeqiveMeecekeÀ oue Keel³eeceOeerue keÀce&®eeN³eeb®³ee yeeyeleerle, ce=l³et-efve-mesJee-
efveJe=efÊe GHeoevee®eer jkeÌkeÀce ner, veeskeÀjer®³ee Heefnu³ee 10 Je<ee&meeþer, Den&keÀejer mesJes®³ee HetCe&
kesÀuesu³ee Òel³eskeÀ mene ceefnv³eebkeÀefjlee Jeslevee®³ee ¼ ojeves cebpetj keÀjC³eele ³esFu& e DeeefCe veblej®³ee 11½
Je<ee&meeþer DeMee Òel³eskeÀ keÀeueeJeOeerkeÀefjlee (meneceener) Jeslevee®³ee ½ ojeves osC³eele ³esFu& e.
(2) keÀce&®eeN³ee®ee mesJesceO³es Demeleevee ce=l³et Peeu³eeme, efve³ece 57 (2) ceO³es
veceto kesÀu³eeÒeceeCes eEkeÀJee Jej GHeefve³ece (1)ceO³es oMe&efJeu³eeÒeceeCes, ³eeHewkeÀer peer keÀce&®eeN³ee®³ee
efnlee®eer (HeÀe³eÐee®eer) HeOole Demesue l³eeÒeceeCes,ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=eÊf e GHeoeve Deveg%es³e nesFu& e.
(efoveebkeÀ 1-1-1986 Heemetve ÒeYeeJe osC³eele ³esF&ue.)
* mLee³eer meefceleer þjeJe ¬eÀ. 42 efo. 19 SefÒeue, 1989 ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 319 efo.
1 meHìWyej 1989 DevJe³es efve³ece 78 megOeejC³eele Deeuee DeeefCe Meemeve þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer/1393/
667/meerDeej/125/93-³eg[er-21 efo. 31 peevesJeejer 2000 DevJe³es l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
78
*79.(De) efve³ece ¬eÀ. 59 ceO³es veceto kesÀuesu³ee Flej DeìeRmeeHes#e, l³ee efve³eceeKeeueer
DeeqiveMeecekeÀ oueeleerue keÀce&®eeN³ee®eer 15 Je<ex Den&keÀejer mesJee Peeu³eeveblej pej lees ce=l³et HeeJeuee
lej l³ee®³ee kegÀìgyb eeuee kegÀìgyb e efveJe=eÊf eJesleve osC³eele ³eeJes. cee$e DeHeJeeoelcekeÀ HeefjefmLeleerle, keÀce&®eeN³ee®eer
15 Je<ee&Hes#ee keÀceer, Hejbleg 10 Je<ee&Hes#ee keÀceer veener SJe{îee keÀeueeJeOeerkeÀefjlee Den&keÀejer mesJee
Peeu³eeveblej pej lees ce=l³et HeeJeuee lej l³ee®³ee kegÀìgbyeeuee kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve osC³eele ³eeJes.
(ye) efve³ece ¬eÀ. 59 ®³ee GHe efve³ece ¬eÀ. 6 ®³ee Òe³eespeveekeÀefjlee, DeeqiveMeecekeÀ oueeleerue
p³ee keÀce&®eeN³eeves 15 Je<ex Den&keÀejer mesJee HetCe& kesÀueer Deens, l³eeves HeefjefMeä meeleceOeerue (F)
ÒeHe$eeceO³es veceto kesÀu³eeÒeceeCes veeceefveoxMeve He$e keÀjeJes.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 1659 efo. 16 HesÀye´gJeejer, 1968 DevJe³es efve³ece 79 (De)
megOeejC³eele Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, veiej efJekeÀeme, meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e DeeefCe ie=nefvecee&Ce efJeYeeie
¬eÀ. yeerScemeer/5368/26879-keÀ, efo. 12 peguew, 1968 DevJe³es l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer
DeeefCe efo. 1 SefÒeue, 1957 Heemetve l³ee®ee Debceue osC³eele Deeuee.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
79
efJeYeeie DekeÀje
mesJeeefveJe=Êeeves Hejle veeskeÀjer keÀjCes.
80. ³ee efJeYeeieeceO³es keÀesCel³eener yeeyeleerle SleodefJe©Oo Dev³eLee mHeäHeCes lejleto kesÀueer
vemesue lej, p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves mesJeeefveJe=efÊeveblej efveJe=efÊeJesleve mJeerkeÀejues Deens
DeeefCe pej l³eeuee ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee veeskeÀjerle Hejle IesC³eele Deeues lej l³eeuee ogmeN³ee
efveJe=leerJesleveemeeþer l³ee®eer veJeerve mesJee Den&keÀejer mesJee cnCetve ieCeC³eeme l³eeuee HejJeeveieer osC³eele
³esT ve³es. veJeerve veeskeÀjer ner pej efveJe=efÊeJesleveemeeþer Den&keÀejer mesJee nesle Demesue lej efveJe=efÊeJesleve
keÀe{C³eemeeþer HetJeea kesÀuesueer veeskeÀjer DeeefCe veJeerve veeskeÀjer ner SkeÀef$ele kesÀueer Heeefnpes Je ner meJe&
veeskeÀjer SkeÀ®e veeskeÀjer cnCetve OejC³eele ³eeJeer.
81. ³ee efJeYeeieeleerue efve³eceebceO³es keÀenerner DebleYe&lt e Demeues lejermegOoe, p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eeN³eeuee peKece eEkeÀJee Fpee efveJe=efÊeJesleve efve³ece 51 vegmeej cebpetj keÀjC³eele Deeues Deens,
l³eeves Hejle veeskeÀjer OejC³ee®³ee keÀeueeJeOeerceO³es, eEkeÀJee l³ee®eer veeskeÀjer Heg{s ®eeuet þsJeC³ee®³ee
keÀeueeJeOeerceO³es, DeMee mesJeeefveJe=Êe ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee meoj efveJe=efÊeJesleve osC³ee®es
®eeuet þsJeeJes DeeefCe les efveJe=efÊeJesleve osC³eeyeeyele®³ee Demeuesu³ee DeìerJej®e HeÀkeÌle les efveJe=efÊeJesleve
DeJeuebyetve jenerue.
82. peer J³ekeÌleer YejHeeF& GHeoeveemen ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee veeskeÀjerceOetve mesJeeefveJe=Êe Peeueer
Deens eEkeÀJee peer DemeceLe&lee GHeoeveemen veeskeÀjerceOetve mesJeeefveJe=Êe Peeueer Deens Hejbleg, ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee
veeskeÀjerceO³es l³ee®e MeeKesceO³es eEkeÀJee ogmeN³ee MeeKesceO³es Hejle veeskeÀjerkeÀefjlee IesC³eeme peer
Deejesi³e¢<ì³ee uee³ekeÀ Peeueer Deens DeMee J³ekeÌleeruee Keeueerue DeìeRJej Hejle veeskeÀjerle IesC³eele
³eeJes :--
(1) leer J³ekeÌleer DeeHeues GHeoeve DeeefCe pej Demesue lej, ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=Êeer GHeoeve
þsJetve IesT MekesÀue. l³ee ÒekeÀjCeer, Heg{erue efveJe=efÊeJesleveemeeþer efle®eer HetJeea®eer veeskeÀjer efnMesyeele
Iesleueer peeCeej veener eEkeÀJee l³ee J³ekeÌleerves les Hejle keÀjeJes, DeeefCe ³ee efve³eceebvJe³es l³ee J³ekeÌleer®eer
HetJeea®eer mesJee efveJe=eÊf eJesleveekeÀefjlee Den&keÀejer mesJee cnCetve OejeJeer.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
80
(2) l³ee J³ekeÌleerves DeeHeues GHeoeve DeeefCe ce=l³et=-efve-mesJeeefveJe=efÊe GHeoeve, pej Demesue lej,
Hejle keÀjC³ee®es þjefJeues lej veeskeÀjerJej Hejle Iesleu³eeJej leeye[leesye l³eeÒeceeCes DeeHeuee nslet
peenerj kesÀuee Heeefnpes. Hejbleg Hejle keÀjeJe³ee®eer jkeÌkeÀce DeeHeu³ee Jeslevee®³ee SkeÀ - le=leer³eebMe ³ee
jkeÀcesHes#ee keÀceer veener SJe{îee ceeefmekeÀ nHl³eeves Hejle kesÀueer Heeefnpes. mebHetCe& jkeÌkeÀce Hejle kesÀueer
peeF&He³e¥le, HetJeea®eer veeskeÀjer efveJe=eÊf eJesleveekeÀefjlee efnMesyeele OejC³ee®ee nkeÌkeÀ Debceueele ³esCeej veener.
(3) pej l³ee J³ekeÌleerves DeeHeues GHeoeve DeeefCe pej Demesue lej, ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=efÊe
GHeoeve þsJetve IesC³ee®es þjefJeues lej l³eeuee DeeHeu³ee ogmeN³ee veeskeÀjer®³ee keÀeueeJeOeermeeþer GHeoeve
eEkeÀJee efveJe=eÊf eJesleve DeeefCe ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=eÊf e GHeoeve efceUt MekesÀue. cee$e :--
(SkeÀ) DeMee GHeoevee®eer jkeÌkeÀce eEkeÀJee DeMee efveJe=eÊf eJeslevee®es HeefjefMeä meneceO³es efJeefnle
kesÀuesu³ee meejerCeervegmeej keÀe{uesues efJeÐeceeve cetu³e pesJne HetJeea®³ee GHeoeveeceO³es
efceUefJeues peeF&ue lesJne leer jkeÌkeÀce GHeoevee®³ee jkeÌkeÀcesHes#ee eEkeÀJee veeskeÀjerJej
Hejle Iesleu³eeJej HetJeea®es GHeoeve pej Hejle kesÀues Demeles lej os³e Demeuesu³ee
efveJe=eÊf eJeslevee®³ee meO³ee®³ee cetu³eeHes#ee peemle neslee keÀecee ve³es, DeeefCe,
(oesve) DeMee ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=Êeer GHeoevee®eer jkeÌkeÀce pesJne HetJeea®³ee ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=Êeer
GHeoevee®eer jkeÌkeÀce pesJne HetJeea®³ee ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=Êeer GHeoevee®³ee jkeÌkeÀcesceO³es
efceUefJeueer peeF&ue lesJne leer jkeÌkeÀce, veeskeÀjerceO³es Hejle Iesleu³eeveblej, HetJeea®³ee
ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=Êeer GHeoevee®eer jkeÌkeÀce pej Hejle keÀjC³eele Deeueer Demeleer
lej peer jkeÌkeÀce oslee Deeueer Demeleer l³ee jkeÌkeÀcesHes#ee peemle neslee keÀecee ve³es.
83. (De) peer J³ekeÌleer ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee veeskeÀjerceOetve YejHeeF& efveJe=eÊf eJesleveemen mesJeeefveJe=Êe
Peeueer Deens eEkeÀJee peer veeskeÀjerceOetve DemeceLe&lee efveJe=efÊeJesleveemen mesJeeefveJe=Êe Peeueer Deens; Hejbleg
ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee veeskeÀjerceO³es l³ee®e MeeKesceO³es eEkeÀJee ogmeN³ee MeeKesceO³es veeskeÀjerle Hejle
IesC³eeme MeejerefjkeÀ ¢<ì³ee uee³ekeÀ Peeueer Deens DeMee J³ekeÌleerme veeskeÀjerle Hejle Ieslee ³esF&ue Je
DeMee efjleerves efleuee Hejle veeskeÀjerle Iesleu³eeveblej :--
(SkeÀ) leer J³ekeÌleer DeeHeues efveJe=ÊeerJesleve DeeefCe ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=Êeer GHeoeve þsJetve IesT
MekesÀue. l³ee ÒekeÀjCeeceO³es, efle®³ee ogmeN³ee veeskeÀjer®³ee keÀeueeJeOeermeeþer, efveJe=efÊeJeslevee®es HeÀe³eos
þjefJeleevee efle®eer HetJeea®eer veeskeÀjer efnMesyeele Iesleueer peeCeej veener, eEkeÀJee
pee@ye - 11116 (ce. 2)

81
(oesve) l³ee J³ekeÌleerves efveJe=eÊf e-Jesleve IesC³ee®es yebo keÀjeJes DeeefCe ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=Êeer GHeoevee®eer
jkeÌkeÀce Hejle keÀjeJeer Je Heg{erue efveJe=eÊf eJesleveemeeþer HetJeea®eer veeskeÀjer Den&keÀejer mesJee cnCetve efnMesyeele
I³eeJeer.
(ye) pej l³ee J³ekeÌleerves ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=Êeer GHeoevee®eer jkeÌkeÀce Hejle keÀjC³ee®es þjefJeues
DeeefCe efveJe=eÊf eJesleve IesC³ee®es yebo keÀjC³ee®es þjefJeues lej veeskeÀjerceO³es Hejle Iesleu³eeveblej leeye[leesye
efleves DeeHeuee Demee nslet peenerj kesÀuee Heeefnpes, HeCe efle®³ee Jeslevee®³ee SkeÀ-le=leer³eebMe FlekeÌ³ee
jkeÌkeÀcesHes#ee keÀceer veener SJe{îee ceeefmekeÀ nHl³eeves meoj jkeÌkeÀce Hejle kesÀueer Heeefnpes. peesHe³e¥le
mebHetCe& jkeÌkeÀce Hejle kesÀuesueer veener leesHe³e¥le HetJeea®eer veeskeÀjer efveJe=eÊf eJesleveemeeþer efnMeesyeele OejC³ee®ee
nkeÌkeÀ Debceueele ³esCeej veener. pes efveJe=eÊf eJesleve ceO³eblejer Iesleues Demesue les Hejle keÀjC³ee®eer DeeJeM³ekeÀlee
veener.
(keÀ) pej l³ee J³ekeÌleerves DeeHeues efveJe=ÊeerJesleve DeeefCe ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=Êeer GHeoeve þsJetve
IesC³ee®es þjefJeues lej l³ee J³ekeÌleer®es efveJe=efÊeJesleve efleuee veeskeÀjerceO³es Hejle Iesleu³eeveblej l³ee
keÀeueeJeOeerceO³es mebHetCe&le: eEkeÀJee DebMele: mLeefiele keÀjeJe³ee®es eEkeÀJee veener ns þjefJeC³ee®ee DeefOekeÀej
l³ee J³ekeÌleer®eer vesceCetkeÀ keÀjCeeN³ee ÒeeefOekeÀeN³eeuee jenerue. veeskeÀjer®³ee ogmeN³ee keÀeueeJeOeermeeþer
Deveg%es³e Demeuesues efveJe=efÊeJesleve, eEkeÀJee GHeoeve DeeefCe ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=Êeer GHeoeve, pej Demesue
lej, leer les efceUJet MekesÀue. cee$e, ns HeÀe³eos Keeueerue efveye¥OeeJej DeJeuebyetve Demeleerue, cnCepes,
(SkeÀ) veeskeÀjer®es oesvner keÀeueeJeOeer pej SkeÀ$e kesÀues Demeleerue lej leer J³ekeÌleer veeskeÀjerceOetve Debelf ecele:
mesJeeefveJe=Êe Peeu³eeveblej efleuee pes efveJe=efÊeJesleve Deveg%es³e Peeues Demeles l³ee efveJe=efÊe Jeslevee®es cetu³e
DeeefCe HetJeea®³ee veeskeÀjermeeþer Deieesoj®e cebpetj Peeuesu³ee efveJe=elf eJeslevee®es cetu³e ³eeceOeerue HeÀjkeÀeHes#ee
GHeoevee®eer jkeÌkeÀce eEkeÀJee efveJe=efÊeJeslevee®es efJeÐeceeve cetu³e peemle Demelee keÀecee ve³es, DeeefCe
(oesve) veeskeÀjer®es oesvner keÀeueeJeOeer pej SkeÀ$e keÀjC³eele Deeues Demeleerue lej leer J³ekeÌleer veeskeÀjerceOetve
Debeflecele: mesJeeefveJe=Êe Peeu³eeveblej efleuee pes ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=Êeer GHeoeve Deveg%es³e Peeues Demeles
l³ee®eer jkeÌkeÀce DeeefCe HetJeea®³ee veeskeÀjermeeþer Deieesoj®e efceUeuesu³ee ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=Êeer GHeoevee®eer
jkeÌkeÀce ³eeceOeerue HeÀjkeÀeHes#ee ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=Êeer GHeoevee®eer jkeÌkeÀce peemle Demelee keÀecee ve³es.
ìerHe : (1) ³ee efve³ecee®³ee Òe³eespeveemeeþer HeefjefMeä meneceO³es efJeefnle kesÀuesu³ee meeefjCeervegmeej
efJeÐeceeve cetu³e keÀe{C³eele ³esF&ue.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
82
(2) SkeÀe Je<ee&Hes#ee peemle veener SJe{îee cegoleer®³ee nbieeceer efJeMJemeveer³e veeskeÀjermeeþer pej
efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀeuee Hejle veeskeÀjerle IesC³eele Deeues Demesue lej l³ee yeeyeleerle l³eeuee mebHetCe&
efveJe=efÊeJesleve IesT osC³eele ³eeJes.
84. ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee keÀeceeJej Hejle Iesleu³ee®³ee leejKesHeemetve leerve
ceefnv³eeb®³ee Deele pej l³eeves efve³ece 83 ceO³es efouesu³ee He³ee&³ee®eer, cnCepes efveJe=efÊeJesleve IesC³ee®es
yebo keÀjCes DeeefCe Heg{erue efveJe=eÊf eJesleveemeeþer DeeHeu³ee HetJeea®eer veeskeÀjer efnMeesyeele IesCes, efveJe[ kesÀueer
veener lej l³ee®eer vesceCetkeÀ keÀjCeeN³ee ÒeeefOekeÀeN³ee®³ee HejJeeveieerefMeJee³e ³eeveblej Demes l³eeuee
keÀjlee ³esCeej veener.
85. (De) peer J³ekeÌleer efve³ele Je³eesceeveevegmeej eEkeÀJee HetCe&mesJee efveJe=efÊeJesleve Iesle Deens
efleuee meeJe&peefvekeÀ nslet DeeefCe efveJJeU nbieeceer mJe©Hee®eer vesceCetkeÀ ³ee ieesäer JeieUtve Hejle veeskeÀjerle
Ieslee ³esCeej veener eEkeÀJee veeskeÀjerle Heg{s ®eeuet þsJelee ³esCeej veener. DeMee J³ekeÌleeruee pej veeskeÀjerceO³es
Hejle IesC³eele Deeues lej l³ee J³ekeÌleeruee ogmeN³ee veeskeÀjer®³ee yeeyeleerle keÀesCelesner efveJe=efÊeJesleve
DeLeJee GHeoeve IesC³eeme HejJeeveieer osC³eele ³esT ve³es.
(ye) efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀeuee p³ee HeoeJej Hejle vesceC³eele Deeues Deens l³ee HeoeJej
vesceCetkeÀ keÀjC³eeme me#ece Demeuesuee ÒeeefOekeÀejer, l³ee efveJe=eÊf eJesleveOeejkeÀeuee mebHetCe&le: eEkeÀJee DebMele:
efveJe=efÊeJesleve mLeefiele keÀjlee ³esF&ue eEkeÀJee keÀmes ns þjJeerue.
86. (De) pees efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀ ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee veeskeÀjerceO³es Hejle Iesleuee iesuee
Deens, l³ee®³ee ÒekeÀjCeer, DeeefCe DeMee leNnsves veeskeÀjerle Hejle Iesleu³eeveblej p³eeves DeeHeu³ee
efveJe=efÊeJeslevee®ee keÀener Yeeie DebMejeefMeke=Àle kesÀuee Deens l³ee®³ee yeeyeleerle pej DebMejeefMekeÀjCe
Peeues vemeles lej peer jkeÌkeÀce l³eeuee efceUeueer Demeleer leer jkeÌkeÀce Jepee DebMejeefMeke=Àle kesÀuesueer
jkeÌkeÀce, SJe{er jkeÌkeÀce ³ee efJeYeeieeleerue efve³eceeKeeueer l³eeuee efveJe=ÊeerJeslevee®eer jkeÌkeÀce cnCetve
efceUC³eeme lees Hee$e þjsue.
(ye) p³ee efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀeves veeskeÀjerle Hejle ³esC³eeHetJeea DeeHeu³ee efveJe=efÊeJeslevee®ee
keÀener Yeeie DebMejeefMeke=Àle kesÀuee Deens l³ee®³ee yeeyeleerle, l³eeuee veeskeÀjerle Hejle Iesleu³eeveblej®³ee
keÀeueeJeOeerceO³es eEkeÀJee veeskeÀjerle Heg{s ®eeuet þsJeu³eeveblej l³ee keÀeueeJeOeerceO³es efveJe=efÊeJesleve mLeefiele
keÀjeJe³ee®es eEkeÀJee veener Je efkeÀleer ÒeceeCeele les mLeefiele keÀjC³eele ³eeJes ns þjefJeleebvee kesÀJeU Deve-
DebMejeefMeke=Àle efveJe=eÊf eJesleve ue#eele ve Ieslee l³ee®³ee efveJe=eÊf eJeslevee®eer cetU®eer jkeÌkeÀce ue#eele Iesleueer
Heeefnpes.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
83
** 87. (De) p³ee efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀeuee ne efve³ece ueeiet Deens l³ee®eer veeskeÀjerceOetve
mesJeeefveJe=Êe nesC³ee®³ee leejKesHeemetve oesve Je<ee&®³ee Deele, keÀesCeleerner Keepeieer veeskeÀjer keÀjC³ee®eer
F®íe Demesue lej, DeMee leNns®eer veeskeÀjer efmJekeÀejC³eemeeþer l³eeves ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌleeb®eer
HetJe& cebpetjer Iesleueer Heeefnpes. p³ee efveJe=efÊeJesleve OeejkeÀeves DeMee leNns®eer HetJe& cebpetjer ve Ieslee Keepeieer
veeskeÀjer eqmJekeÀejueer Deens l³ee®³ee yeeyeleerle lees DeMee efjleerves peesHe³e¥le l³ee veeskeÀjerle Deens DeMee
keÀesCel³eener keÀeueeJeOeermeeþer eEkeÀJee ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌle p³ee oerIe& cegoleermeeþer DeeosMe osleerue
l³ee cegoleermeeþer, l³eeuee efveJe=efÊeJesleve oslee ³esCeej veener.
cee$e, p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee lees mesJeeefveJe=efÊeHetJeea®³ee jpesJej Demeleevee l³ee
keÀeueeJeOeerceO³es efJeefMeä ÒekeÀej®eer Keepeieer veeskeÀjer mJeerkeÀejC³eeme ³eesi³e l³ee ÒeeefOekeÀeN³eeves cebpetjer
efoueer Demesue lej l³ee®³ee yeeyeleerle, lees veeskeÀjerceOetve mesJeeefveJe=Êe Peeu³eeveblej, DeMee Keepeieer
veeskeÀjerceO³es DeMee leNnsves keÀece keÀjC³ee®es Heg{s ®eeuet þsJeC³eeme veblej HejJeeveieer IesC³ee®eer DeeJeM³ekeÀlee
veener.
ìerHe : pes efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀ mesJeeefveJe=Êe nesC³eeHetJeea Deieoer Deieesoj mLee³eer meefceleer®³ee

ÒeMeemekeÀer³e efve³eb$eCeeKeeueer nesles l³eeb®³ee yeeyeleerle ³ee efve³eceevJe³es ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌleebvee
pes DeefOekeÀej efoues Deensle les DeefOekeÀej mLee³eer meefceleer Debceueele DeeCeerue.
(ye) veeskeÀjerceOetve mesJeeefveJe=Êe nesC³eeHetJeea Deieoer Deieesoj pees efveJe=ÊeerJesleveOeejkeÀ DeefYe³eebe$f ekeÀer
mebJeiee&ceO³es Demesu³ee HeoeJej neslee eEkeÀJee ceeueceÊee keÀj DeekeÀejC³eeme Hee$e Demeuesu³ee ceeueceÊeeb®es
cetu³e Je efvejer#eCe keÀjC³eemebyebOeer Demeuesu³ee HeoeJej eEkeÀJee DeMee leNnsves ³ee keÀjeb®eer Jemegueer
keÀjC³eemebyebOeer Demeuesu³ee HeoebJej eEkeÀJee ogkeÀeves Je Flej lelmece J³eeHeejer mebmLee ³eeb®³ee efvejer#eCeemebyebOeer
Demeuesu³ee HeoebJej eEkeÀJee Yeeb[ejKejsoer mebyebOeer®³ee HeoeJej eEkeÀJee Deveg%eeHe$e osC³eemebyebOeer®³ee
** ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 491 efo. 6 meHìWyej, 1976 DeeefCe ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe
¬eÀ. 755 efo. 26 veesJnWyej, 1976 DevJe³es efve³ece 87 ceO³es megOeejCee keÀjC³eele Deeueer DeeefCe MeemekeÀer³e
þjeJe, veiej efJekeÀeme DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/1876/6814/³eg[er-keÀ, efo.
28 cee®e&, 1977 DevJe³es l³eeuee efveefM®eleer osC³eele Deeueer.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
84
HeoeJej neslee DeMee Òel³eskeÀ efveJe=eÊf eJesleveOeejkeÀeuee DeeefCe pes efveJe=eÊf eJesleveOeejkeÀ p³ee Heoeb®es keÀceeue
Jesleve Òeefle ceeme ©. 1,000/- eEkeÀJee l³eeHes#ee peemle Deens DeMee HeoebJej nesles, l³ee meJe&
efveJe=eÊf eJesleveOeejkeÀebvee ne efve³ece ueeiet Deens.
ìerHe : kebÀef[keÀe (De) ceO³es GuueseKf euesuee oesve Je<ee&®ee keÀeueeJeOeer, p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eeN³eeuee veeskeÀjerceOetve mesJeeefveJe=Êe Peeu³eeveblej l³ee®e HeoeJej eEkeÀJee Jejerue JeCe&vee®³ee ogmeN³ee
HeoeJej, Kebef[lekeÀeueeefMeJee³e, veeskeÀjerceO³es Hejle IesC³eele Deeues Deens, l³ee®³ee ÒekeÀjCeer, lees
keÀce&®eejer veeskeÀjerceOetve Debelf ecele: pesJne mesJeeefveJe=Êe nesFu& e l³ee leejKesHeemetve OejC³eele ³eeJee.
(keÀ) ³ee efve³eceeceO³es ‘Keepeieer veeskeÀjer’ cnCepes SKeeÐee kebÀHeveerceO³es keÀece keÀjCeeje Spebì,
eEkeÀJee mebmLesceO³es keÀece keÀjerle Demeuesuee Spebì cnCetve eEkeÀJee Keepeieer J³eJemee³e GÐeesieOebos DeeefCe
lelmece GÐeesie ³eeceO³es veeskeÀjerle Demeuesuee keÀce&®eejer DeMeer keÀesCel³eener ÒekeÀej®eer veeskeÀjer nes³e Je
³eeceO³es DeMee kebÀHeveerceO³es meb®eeuekeÀ cnCetve kesÀuesueer veeskeÀjer eEkeÀJee DeMee SKeeÐee mebmLesceO³es
Yeeieeroej cnCetve kesÀuesueer veeskeÀjer ³ee®ee osKeerue meceeJesMe neslees.
([) mesJeeefveJe=Êe ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee yeeyeleerle,³ee efve³ecee®³ee Òe³eespeveeLe&, JeeefCep³e

eEkeÀJee Keepeieer mesJeebceO³es SKeeÐee mebmLes®ee - mJeleb$eHeCes eEkeÀJee Yeeieeroej cnCetve meuueeieej eEkeÀJee
(mebcebb$ekeÀ) cnCetve J³eJemee³e keÀjCes ³ee®eener DebleYee&Je keÀjeJee :--
(SkeÀ) J³eeJemeeef³ekeÀ Den&lee vemesue Hejbleg J³eJemee³e mLeeHeC³ee®³ee eEkeÀJee ®eeueJetve vesC³ee®³ee
meboYee&leerue yeeyeer l³ee®³ee keÀe³ee&ue³eerve %eeveeJej eEkeÀJee DevegYeJeeJej DeJeuebeyf ele Demeleerue, eEkeÀJee
(oesve) J³eeJemeeef³ekeÀ Den&lee Demesue Hejbleg p³ee J³eJemee³eeb®³ee yeeyeerceO³es l³ee®³ee keÀe³ee&ue³eerve
ngÐeecegUs l³ee®³ee DeefMeueebvee DeJeepeJeer ÒeceeCeele peemle HeÀe³eoe efceUle Demesue, eEkeÀJee
(leerve) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀe³ee&ue³eebMeer eEkeÀJee ceneveiejHeeefuekesÀleerue DeefOekeÀeN³eebMeer mebHeke&À

Jee mebyebOe ³esF&ue DeMee ÒekeÀej®es keÀece mJeerkeÀejues Demesue lej.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
85
ìerHe : meJe&meeOeejCeHeCes Keeueerue ieesäer (keÀmeesìer) ue#eele IesTve, veeskeÀjerceOetve mesJeeefveJe=Êe
Peeu³eeJej Keepeieer veeskeÀjer mJeerkeÀejC³eemeeþer HejJeeveieerkeÀefjlee kesÀuesu³ee efJevebleerJej efveCe&³e IesC³eele
³eeJee :--
(SkeÀ) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer veeskeÀjerle Demeleevee efve³eesefpele ceeuekeÀeMeer l³eeves DeMee
leNns®ee keÀener J³eJenej kesÀuee neslee keÀe, keÀer p³eecegUs l³eeves meoj ceeuekeÀeJej veeskeÀjerle Demeleevee
keÀener Devegûen oeKeefJeuee Deens, DeMeer MebkeÀe GlHeVe nesles keÀe³e ?
(oesve) l³eeves veeskeÀjerle Demeleevee pes keÀe³ee&ue³eerve %eeve DeeefCe DevegYeJe efceUefJeuee Deens, lees
DevegYeJe Je les %eeve, ³eecegUs efve³eesefpele ceeuekeÀe®ee, iewjHeÀe³eoe (DeJeepeJeer) nesF&ue DeMee leNns®eer
l³ee®eer Keepeieer veeskeÀjer Deens keÀe³e ?
(leerve) l³ee®eer veeskeÀjer DeMee ÒekeÀej®eer Deens keÀe³e keÀer p³eecegUs l³ee®ee mebIe<e&
ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee efnlemebyebOeeMeer nesFu& e ?
(®eej) efve³eesefpele J³eJemee³e ne mebHetCe&HeCes ÒeefmeOo DeMee mJe©Hee®ee Deens keÀe³e ?
(Hee®e) HejJeeveieer osC³eele Deeueer veener lej l³eecegUs KejesKej®e $eeme nesFu& e DeMee mJe©Hee®eer
keÀesCeleerner DeHeJeeoelcekeÀ HeefjefmLeleer Deens keÀe³e ?
pee@ye - 11116 (ce. 2)

86
efJeYeeie yeeje*
megOeeefjle kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve ³eespevee
*(³ee ³eespeves®³ee Meer<e&keÀeceOeerue yeouee®ee Debceue efo. 1-10-1977 Heemetve efouesuee
Deens.
** 88. (1) ³ee efJeYeeieeceOeerue efve³eceebvee megOeeefjle kegÀìgyb e efveJe=eÊf eJesleve efve³ece Demes mebyeesOeC³eele
³eeJes. (veeJeeceOeerue yeoue efo. 1-10-1977 Heemetve Debceueele Deeuee Deens.)
*** 88 (2) : ce. ve. Hee. ®³ee veeskeÀjerle Demeleevee eEkeÀJee, mesJeeefveJe=eÊf eveblej ce=l³et Peeu³ee®³ee
ÒekeÀjCeer ce=l³et®³ee JesUer mesJeeefveJe=Êe ce. ve. Hee. keÀce&®eeN³eeuee YejHeeF& DemeceLe&lee, DevegkebÀHee, HetCe&
mesJee efveJe=eÊf eJesleve, eEkeÀJee efve³eleJe³eesceeveevegmeej efveJe=eÊf eJesleve efceUle Demesue lej, kegÀìgyb e efveJe=eÊf eJesleve
Deveg%es³e nesF&ue. veeskeÀjerle Demeleevee ce=l³et Deeu³ee®³ee ÒekeÀjCeer, ce=l³et®³ee efoveebkeÀeuee ce. ve. Hee.
®³ee veeskeÀjerle efkeÀceeve SkeÀ Je<ee&®ee keÀeueeJeOeer HetCe& kesÀuesu³ee meJe& nbieeceer Je keÀe³ece ce. ve. Hee.
keÀce&®eeN³eebvee kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve Deveg%es³e nesF&ue. cee$e efve³ece 2 ®³ee GHe-efve³ece (2) ceO³es
meboe|Yele kesÀuesu³ee keÀce&®eeN³eeb®³ee ÒekeÀjCeer, ³ee ³eespeves DevJe³es kegÀìgyb e efveJe=eÊf eJesleve Deveg%es³e nesCeej
veener.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 1514 efo. 9 HesÀyeǵJeejer 1981 DevJe³es efJeYeeie yeeje ®³ee meb%esceO³es
(efMe<e&keÀeceO³es) megOeejCee keÀjC³eele Deeueer DeeefCe efo. 1 Dee@keÌìesyej 1977 Heemetve Debceue osC³eele Deeuee.
** ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 14, efo. 25 SefÒeue 1978 DevJe³es efve³ece 88 (1)
megOeejC³eele Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, veiejefJekeÀeme DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/
1378/1859/³eg[er-3, efo. 31 cee®e&, 1978 DevJe³es l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer.
*** ÒeMeemekeÀeb®ee (mLee³eer meefceleer) þjeJe ¬eÀ. 1577 efo. 16 cee®e& 1985, ÒeMeemekeÀeb®ee
(ceneveiejHeeefuekeÀe) þjeJe ¬eÀ. 1662 efo. 27 cee®e& 1985 DevJe³es efve³ece 88(2) megOeejC³eele
Deeuee DeeefCe Meemeve þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer/1388/5561/meerDeej-488-88 efve.Jes.-21 efo. 18-
9-89 DevJe³es l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer. mLee³eer meefceleer þjeJe ¬eÀ. 1497 efo. 5-2-92 ce.ve.Hee.
þjeJe ¬eÀ. 980 efo. 21-12-92 DevJe³es efve³ece 88(2) ceO³es megOeejCee keÀjC³eele Deeueer DeeefCe
Meemeve þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer-1393/667/meerDeej-125/93/³e§[er-21 efo. 31-1-2000 DevJe³es
pee@ye - 11116 (ce. 2)
87
DeeCeKeer DeMeer lejleto Deens keÀer, veeskeÀjerle Demeleevee ce=l³et Deeu³ee®³ee ÒekeÀjCeer, ce=l³et®³ee
efoveebkeÀeuee, ce. ve. Hee. ®³ee veeskeÀjerle SkeÀ Je<ee&®eer meueie mesJee HetCe& ve kesÀuesu³ee meJe& nbieeceer
DeLeJee, keÀe³ece ce. ve. Hee. keÀce&®eeN³eebvee osKeerue kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve Deveg%es³e nesF&ue. cee$e
mebyebefOele ce=le ce. ve. Hee. keÀce&®eeN³ee®eer, veeskeÀjerceOeerue efve³egkeÌleer®³ee ueieleHetJeea DeLeJee, l³ee®³ee
ce=l³et®³ee leejKes®³ee HetJeea, Gef®ele JewÐekeÀer³e ÒeeefOekeÀeN³eeves JewÐekeÀer³e leHeemeCeer kesÀueer Demeueer Heeefnpes,
DeeefCe ce. ve. Hee. ®³ee veeskeÀjermeeþer ÒeeefOekeÀeN³eeves l³eeuee ‘Hee$e’ cnCetve Ieesef<ele kesÀues Demeues
Heeefnpes.
ìerHe :- p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®³ee kegÀìbyg eebvee, ner megOeejCee Debceueele ³esC³ee®³ee
HetJeea, DevegkebÀHee-efveJe=eÊf eJesleve efceUle Deens/nesles l³ee kegÀìgyb eeueeosKeerue, ner megOeejCee Debceueele ³esC³ee®³ee
leejKesHeemetve, ³ee efve³eceevJe³es kegÀìgyb e efveJe=eÊf eJesleve Deveg%es³e nesFu& e.
*88 (3) : (De) ³ee efve³ecee®³ee lejlegoeRmeeHes#e, ce=le keÀce&®eeN³ee®³ee kegÀìgbyeeuee
Keeueer oMe&efJeuesu³ee ÒeceeCeele kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve Deveg%es³e nesF&ue :--
ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®es Jesleve ceeefmekeÀ kegÀìgyb e efveJe=eÊf eJesleve
SkeÀ) ©. 1500/--He³e¥le Jeslevee®³ee 30% Hejbleg keÀceerle keÀceer ©. 375/--
oesve) ©. 1500/ö Je peemle Jeslevee®³ee 20% Hejbleg keÀceerle keÀceer ©. 450/--
leersve) ©. 3000/ö Je peemle Jeslevee®³ee 15% Hejbleg keÀceerle keÀceer ©. 600/--
DeeefCe peemleerle peemle ©. 1200/ö
* ye) SkeÀ) ÞeefcekeÀ YejHeeF& DeefOeefve³ece 1923 (1923 ®ee 8 Jee) ueeiet ve
nesCeeje ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer meele Je<ee&ntve keÀceer veener FlekeÀer meueie (DeKebef[le) mesJee
kesÀu³ee veblej mesJesle Demeleevee ce=l³et HeeJeuee lej, l³eeuee efceUeuesu³ee Jeslevee®³ee 50% jkeÌkeÀce,
eEkeÀJee Heesìefve³ece (3) Keb[ (De) vegmeej, Deveg%es³e DemeCeeN³ee kegÀìgbye efveJe=efÊeJeslevee®³ee ogHHeì
jkeÌkeÀce, ³eebHewkeÀer peer keÀceer Demesue l³ee jkeÀcesSJe{e l³ee kegÀìgbyeeuee Òeos³e nesCeeN³ee kegÀìgbye
efveJe=eÊf eJeslevee®ee oj Demesue DeeefCe DeMeer Deveg%es³e jkeÌkeÀce, ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee ce=l³et®³ee
efoveebkeÀeveblej®³ee efoveebkeÀeHeemetve meele Je<ee&®ee keÀeueeJeOeer eEkeÀJee ce=le ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer
n³eele jeefnuee Demelee lej lees p³ee efoveebkeÀeme 65 Je<ex Je³ee®ee Peeuee Demelee l³ee efoveebkeÀeHe³e¥le®ee
keÀeueeJeOeer, ³eeHewkeÀer keÀceer Demesue l³ee keÀeueeJeOeermeeþer Òeos³e nesFu& e.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
88
oesve) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee mesJee efveJe=eÊf eveblej ce=l³et Peeu³eeme, HeesìkeÀuece (ye)
(SkeÀ) Devegmeej, efveOee&efjle kesÀuesues kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve meele Je<ee&®ee keÀeueeJeOeer eEkeÀJee mesJeeefveJe=Êe
ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer n³eele jeefnuee Demelee lej p³ee efoveebkeÀeme lees 65 Je<ex Je³ee®ee
Peeuee Demelee l³ee efoveebkeÀeHe³e¥le®ee keÀeueeJeOeer, ³eeHewkeÀer keÀceer Demesue l³ee keÀeueeJeOeermeeþer, Òeos³e
jenerue.
cee$e, keÀesCel³eener HeefjefmLeleerle, ³ee Keb[e®³ee GHeKeb[ (oesve) Devegmeej, efveOee&efjle kesÀuesueer
kegÀìgbye efveJe=efÊeJeslevee®eer jkeÌkeÀce ceneHeeefuekeÀe mesJesletve efveJe=Êe Peeu³eeveblej ÒeeefOeke=Àle kesÀuesu³ee
efveJe=eÊf eJesleveentve DeefOekeÀ neslee keÀecee ve³es.
DeeCeKeer Demes keÀer, mesJeeefveJe=efÊeveblej ÒeeefOeke=Àle kesÀuesueer efveJe=ÊeJeslevee®eer jkeÌkeÀce Heesìefve³ece
(3) Keeueerue Deveg%es³e kegÀìgbye efveJe=efÊeJeslevee®³ee jkeÀcesntve keÀceer Demesue lesJne, ³ee keÀueceeKeeueer
efveOee&efjle kesÀuesueer kegÀìgbye efveJe=ÊeJeslevee®eer jkeÌkeÀce Heesìefve³ece (3) (De) Keeueerue Deveg%es³e kegÀìgbye
efveJe=eÊf eJeslevee®³ee jkeÀcesFlekeÀer ce³ee&eof le Demesue.
ìerHe :- efo. 1-1-1975 HetJeea efve³ece 88 (3) (De) Devegmeej Deveg%es³e Demeuesueer
kegÀìgbye efveJe=efÊeJeslevee®eer jkeÌkeÀce ner, keÀce&®eeN³ee®³ee efveJe=efÊeJesUer cebpetj kesÀuesu³ee efveJe=efÊeJeslevee®³ee
jkeÀcesHes#ee peemle Demesue lej, cebpetj kesÀueer peeCeejer kegÀìgbye efveJe=efÊeJeslevee®eer jkeÌkeÀce ner, l³ee
jkeÀcesHes#ee keÀceer Demelee keÀecee ve³es.
mHeäerkeÀjCe :ö ³ee Keb[e®³ee Òe³eespeveemeeþer, mesJeeefveJe=efÊeveblej cebpetj kesÀuesu³ee
efveJe=efÊeJesleveeceO³es, ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves ce=l³etHetJeea DebMejeefMekeÀjCe kesÀuesuee Demesue lees
efveJe=eÊf eJeslevee®ee Yeeie meceeefJeä Demelees.
* (keÀ) (SkeÀ) ÞeefcekeÀ YejHeeF& DeefOeefve³ece 1923 (1923 ®ee 8 Jee) ueeiet
nesCeeje ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer, meele Je<ee&ntve keÀceer veener FlekeÀer meueie (DeKebef[le) mesJee
kesÀu³eeveblej mesJesle Demeleevee ce=l³et HeeJeuee lej, l³ee®³ee kegÀìgbyeeuee Òeos³e Demeuesu³ee kegÀìgbye
efveJe=efÊeJeslevee®ee oj ne, l³eeuee efceUeuesu³ee Jeslevee®³ee 50% jkeÌkeÀce eEkeÀJee kegÀ. efve. Jes. ®³ee
oer[Heì jkeÌkeÀce, ³eeHewkeÀer peer keÀceer Demesue leer os³e nesF&ue.
* mLee³eer meefceefle®ee þjeJe ¬eÀ. 42 efo. 19 SefÒeue 1989, ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe
¬eÀ. 319, efo. 1 meHìWyej 1989 DevJe³es efve³ece 88 (3) 3(ye) (oesve) (keÀ) (oesve) megOeejC³eele
Deeuee DeeefCe Meemeve þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer/1393/667/meerDeej - 125/93/-³eg[er-21 efo. 31
peevesJeejer 2000 DevJe³es l³eeuee efveefM®eleer osC³eele Deeueer.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
89
(oesve) GHeKeb[ (1) Devegmeej DeMee ÒekeÀejs efveef½ele kesÀuesues kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve Keb[ (ye)
(SkeÀ) ceO³es GuueseKf euesu³ee keÀeueeJeOeerkeÀefjlee Òeos³e Demesue.
cee$e, HetJeexkeÌle DeefOeefve³eceeKeeueer YejHeeF& Òeos³e vemesue lesJne, Keeles ÒecegKe, ce=le ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eeN³eeb®es kegÀìgbye HetJeexkeÌle DeefOeefve³eceeKeeueerue keÀesCeleerner YejHeeF& efceUC³eeme Hee$e veener. DeMee
DeLee&®es ÒeceeCeHe$e ÒecegKe uesKeeHeeueeb®³ee keÀe³ee&ue³eekeÀ[s HeeþefJeleerue DeeefCe l³ee kegÀìgyb eeuee, keÀuece
(ye) (SkeÀ) ceO³es GuueseKf euesu³ee ÒeceeCeele Je keÀeueeJeOeermeeþer kegÀìgyb e efveJe=eÊf eJesleve efoues peeF&ue.
([) HeesìkeÀuece (ye) (SkeÀ) DeeefCe (oesve) ceO³es veceto kesÀuesuee keÀeueeJeOeer meceeHle Peeu³eeveblej
l³ee HeesìkeÀueceevJe³es kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve IesCeeN³ee kegÀìgbyeeuee Heesì-efve³ece (De) DevJe³es Deveg%es³e
Demeuesu³ee ojeves kegÀìgyb e efveJe=eÊf eJesleve efceUsue.
ìerHe 1 :- ³ee nsletkeÀjerlee Demeuesues Jesleve cnCepes cegbyeF& ceneveiejHeeefuekeÀe efveJe=efÊeJesleve
efve³ece (1953) ®³ee efve³ece 5 (1) (F) ceO³es J³eeK³ee kesÀu³eeÒeceeCes Demeuesues, pes mesJesle
Demeleevee ce=l³et HeeJeuesu³ee J³eeqkeÌleuee efle®³ee ce=l³et®³ee efoveebkeÀeuee efceUle Demeuesues DeLeJee keÀce&®eejer
veeskeÀjerceOetve mesJeeefveJe=Êe nesC³ee®³ee ueieesueie Deieesoj Iesle Demeuesues Jesleve nes³e. pej leer J³ekeÌleer
veeskeÀjerle Demeleevee ce=l³et HeeJeu³ee®³ee efoveebkeÀeuee eEkeÀJee, mesJeeefveJe=Êeer®³ee ueieesueie Deieesoj jpesJej
Demeu³eecegUs keÀeceeJej iewjnpej Demeueer (DemeeOeejCe jpes®³ee meceeJesMeemen) eEkeÀJee veeskeÀjerletve
efleuee efveuebefyele kesÀues Demesue eEkeÀJee leer J³ekeÌleer jpesefJevee DevegHeefmLele Demesue lej, Jesleve cnCepes
leer J³ekeÌleer jpesJej peeC³eeHetJeea, efleuee veeskeÀjerceOetve efveuebeyf ele keÀjC³eeHetJeea, eEkeÀJee jpeseJf evee DevegHeefmLele
jenC³eeHetJeea ueieesueie pes Jesleve Iesle Demesue les Jesleve nes³e. (efo. 1-7-1985 jespeer
eEkeÀJee l³eeveblej mesJeeefveJe=ÊePeeuesu³ee DeLeJee, ce=l³et HeeJeuesu³ee DeeefCe efo. 1-7-1985 HetJeea
ueieesueie Deieesoj jpesJej Demeuesu³ee, ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee JesleveÞesC³eebceOeerue ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eeN³eeb®³eeyeeyeleerle ‘Jesleve’ ³ee meb%esceO³es efve³ece 5 (1) (F) (leerve) ceO³es J³eeK³ee kesÀuesu³ee
Jesleve IeìkeÀeb®ee osKeerue meceeJesMe nesF&ue. DeeefCe efo. 1-1-1986 jespeer eEkeÀJee l³eeveblej
mesJee efveJe=Êe Peeuesu³ee DeLeJee, ce=l³et HeeJeuesu³ee DeeefCe efo. 1-1-1986 HetJeea ueieesueie
Deieesoj jpesJej Demeuesu³ee, efJeÐeeHeerþ Devegoeve Dee³eesiee®³ee Jesleve ÞesC³eebceOeerue ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eeN³eeb®³eeyeeyeleerle, ‘Jesleve’ ³ee meb%esceO³es, efve³ece 5 (1) (F) (®eej) Je (Hee®eceO³es)
J³eeK³ee kesÀuesu³ee Jesleve IeìkeÀeb®ee meceeJesMe nesFu& e.)
pee@ye - 11116 (ce. 2)
90
* ìerHe - 2 : JejerueÒeceeCes ieCevee keÀªve Deeuesueer kegÀìgbye efveJe=ÊeerJeslevee®eer jkeÌkeÀce
Heg{erue ©He³eeble HetCee¥keÀele keÀjeJeer. (Meemeveeves ³ee megOeejCesme efveef½eleer efou³ee®³ee efoveebkeÀeveblej®³ee
ceefnv³ee®³ee Heefnu³ee leejKesHeemetve ¿ee ìerHes®ee Debceue efouee peeF&ue.)
* ìerHe - 3 : GHejeskeÌle ìerHe -2 ceO³es meboe|Yele kesÀu³eeÒeceeCes MeemekeÀer³e þjeJee®³ee
leejKesHetJeea®³ee keÀeueeJeOeerleerue kegÀìgbye efveJe=ÊeerJeslevee®eer jkeÌkeÀceosKeerue Meemevee®³ee þjeJee®³ee
leejKesveblej®³ee ceefnv³ee®³ee Heefnu³ee leejKesHeemetve Heg{erue ©He³eele HetCee¥keÀeble keÀjeJeer.
(ceneveiejHeeefuekeÀs®³ee JesleveÞesC³eebceOeerue ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®³eeyeeyeleerle efoveebkeÀ
1-7-1985 Heemetve ÒeYeeJe osC³eele ³esF&ue. DeeefCe efJeÐeeHeerþ Devegoeve Dee³eesiee®³ee
JesleveÞesC³eebceOeerue ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®³eeyeeyeleerle efo. 1-1-1986 Heemetve ÒeYeeJe
osC³eele ³esF&ue.)
88. (4) ¿ee ³eespeves®³ee Òe³eespeveeLe&, ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®³ee Keeueerue
veelesJeeF&keÀeb®ee ‘kegÀìgbye’ ¿ee meb%esceO³es meceeJesMe nesF&ue.
(De) ceneveiejHeeefuekeÀe Heg©<e keÀce&®eeN³eeb®³ee yeeyeleerle, ‘Helveer’
(ye) ceneveiejHeeefuekeÀe m$eer keÀce&®eeN³eeb®³ee yeeyeleerle, ‘Heleer’
(keÀ) De%eeve cegueies (Heg$e) DeeefCe
([) DeefJeJeeefnle De%eeve keÀv³ee
ìerHe (1) mesJeeefveJe=Êe nesC³eeHetJeea keÀe³eosMeerjefjl³ee oÊekeÀ Iesleuesu³ee cegueeb®ee (keÀ) DeeefCe
([) ¿eeceO³es meceeJesMe neslees.
** ìerHe (2) mesJeeefveJe=Êeerveblej kesÀuesuee efJeJeen osKeerue, ceneveiejHeeefuekesÀceO³es megOeeefjle kegÀìgbye
efveJe=ÊeerJesleve ³eespevee ueeiet kesÀu³ee®³ee efoveebkeÀeHeemetve, cnCepes®e 1-1-1964 Heemetve, ³ee Òe³eespeveeLe&
ceev³e mecepeC³eele ³esF&ue.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 1514 efo. 9 HesÀye´gJeejer, 1981 DevJe³es efve³ece 88(3) ®eer
ìerHe 2 Je ìerHe 3 ®ee meceeJesMe kesÀuesuee Deens, DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, veiej efJekeÀeme ¬eÀ. yeerScemeer/
1381/11/³eg[er-3 efo. 10 HesÀye´gJeejer 1983 DevJe³es l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer.
* * mLee³eer meefceleer þjeJe ¬eÀ. 945 efo. 14 Dee@keÌìesyej 1992 ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe
¬eÀ. 889, efo. 21 ef[meWyej 1992 DevJe³es efve³ece 88 (4) ®eer ìerHe (2) megOeejC³eele Deeueer DeeefCe
MeemekeÀer³e þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer/1393/667/meerDeej-125/93-³eg[er 21 efo. 31 peevesJeejer
pee@ye - 11116 (ce. 2)
91
* 88 (5) efveJe=Êeer Jesleve Keeueer oMe&efJeu³eeÒeceeCes oslee ³esF&ue.
De) efJeOeJee/efJeOegj ³eeb®³ee yeeyeleerle, ce=l³et eEkeÀJee Hegvee|JeJeen ³eebceOeerue peer Deieesoj®eer
leejerKe Demesue leesHe³e¥le.
ye) ceguee®³ee yeeyele lees 21 Je<ee&®ee nesF&He³e¥le.
keÀ) DeefJeJeeefnle cegueer®³ee yeeyele leer 24 Je<ee&®eer nesFH& e³e¥le eEkeÀJee efle®es ueive nesFH& e³e¥le ³eeceOeerue
peer Deieesoj®eer leejerKe Demesue leesHe³e¥le. (Jejerue megOeejerle efve³ece (ye) Je (keÀ) efoveebkeÀ 29-3-
1978 cnCepes®e Meemeveeves Debceue efouesu³ee leejKesHeemetve Debceueele ³esFu& e.) cee$e pej ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eeN³ee®³ee cegueeuee Jee cegueeruee pes Meejerejf keÀ¢<ìîee DeHebie Jee DemeceLe& Jee ceeveefmekeÀ ©iCe Deensle
keÀer, p³eecegUs ceguee®³ee yeeyele 21 Je<ex HetCe& Peeu³eeveblej DeeefCe DeefJeJeeefnle cegueer®³ee yeeyele 24
Je<ex HetCe& Peeu³eeveblej l³eeuee/efleuee GHeefpeefJekesÀkeÀefjlee keÀceeF& keÀjCes keÀþerCe Demeu³eecegUs DeMee
cegueeuee Jee cegueeruee Keeueerue DeìermeeHes#e kegÀìgyb e efveJe=Êeer Jesleve osC³eele ³esFu& e.
(SkeÀ) pej ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®ee DeHebie ÒekeÀej®ee cegueiee Jee cegueieer, pej oesve
cegueeHewkeÀer SkeÀ Jee DeefOekeÀ cegueebceOeerue Demesue lej yeeye ¬eÀ. (mene) ceO³es ¬eÀce efveef½ele kesÀu³eevegmeej
ÒeejbYeer efveJe=Êeer Jesleve ns De%eeve cegueeuee osC³eele ³esF&ue, MesJeì®es De%eeve cegue 21 Jee 24 Je<ex
Je³ee®es nesF&He³e¥le, ³eLeeefmLeleer, osC³eele ³esF&ue DeeefCe l³eeveblej cegueiee Jee DeefJeJeeefnle cegueieer pees
/peer ceeveefmekeÀ ©iCe, ceeveefmekeÀ ¢<ìîee ogye&ue Jee MeeefjjerkeÀ¢<ìîee DeHebie Jee DemeceLe& Demesue
DeMeebvee kegÀìgbye efveJe=Êeer Jesleve ueeiet nesF&ue DeeefCe l³eeuee/efleuee n³eeleYej osC³eele ³esF&ue.
(oesve) ceeveefmekeÀ ©iCe Jee ogye&ue, MeeefjjerkeÀ<ìîee DeHebie Jee DemeceLe& Demee cegueiee Jee
cegueieer pej SkeÀeHes#ee DeefOekeÀ Demeleerue lej kegÀìgbye efveJe=Êeer Jesleve ns Keeueerue ¬eÀceevegmeej osC³eele
³esF&ue. cnCepes®e :--
(De) ÒeLecele: cegueeme osC³eele ³esF&ue DeeefCe pej SkeÀeHes#ee peemle cegues Demeleerue lej
ceesþîee®ee ce=l³et Peeu³eeveblej ueneve cegueeme kegÀìgbye efveJe=Êeer Jesleve efoues peeF&ue.
(ceneveiejHeeefuekeÀe) þjeJe ¬eÀ. 1662 efo. 27 cee®e& 1985 DevJe³es efve³ece 88(5) megOeejC³eele
Deeuee DeeefCe Meemeve þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer/1385/88(6) efo. 12 ces 1986 DevJe³es l³eeuee efveef½eleer
osC³eele Deeueer DeeefCe mLee³eer meefceleer þjeJe ¬eÀ. 945 efo. 14 Dee@keÌìesyej 1992 DeeefCe 21 ef[meWyej
1992 vegmeej megOeeefjle keÀjC³eele Deeuee Je Meemeve þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer/1393/667/meerDeej-125/
93 ³eg[er-21, efo. 31 peevesJeejer 2000 DevJe³es l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
92
(ye) veblej cegueerme osC³eele ³esF&ue DeeefCe pej SkeÀeHes#ee DeefOekeÀ cegueer Demeleerue lej ceesþîee
cegueer®³ee ce=l³egveblej ueneve cegueerme kegÀìgbye efveJe=Êeer Jesleve osC³eele ³esF&ue.
(leerve) DeMee cegueeuee Jee cegueeruee lees/leer De%eeve Deens Demes mecepetve HeeuekeÀeceeHe&Àle kegÀìgyb e
efveJe=Êeer Jesleve osC³eele ³esF&ue.
(®eej) DeMee cegueeuee Jee cegueeruee kegÀìgyb e efveJe=Êeer Jesleve n³eeleYej osC³eeDeeOeer cebpetj keÀjCeeN³ee
ÒeeefOekeÀeN³eeb®es meceeOeeve Peeues Heeefnpes keÀer, DeHebielJe ns DeMee leNnsves Deens keÀer l³eecegUs l³eeuee/
efleuee GHeefpeJeerkesÀkeÀefjlee keÀceeF& keÀjC³eeme DemeceLe& Deens DeeefCe ³eeuee DeeOeej cnCetve p³ee
keÀce&®eeN³eeb®es kegÀìgbye cegbyeF& yeensj jenles l³eeb®³ee yeeyele efmeeqJnue mepe&veÜeje mee#eebkeÀve kesÀuesues
DeeefCe JewÐekeÀer³e DeefOekeÀeN³eeÜeje efou³ee iesuesu³ee DeeefCe cegyb eF&le jeneCeeN³ee keÀce&®eeN³eeb®³ee yeeyeleerle
ceneveiejHeeefuekeÀe meJe&meeOeejCe ©iCeeue³eeletve efouee iesuesuee Je ceguee®³ee/cegueer®³ee De®etkeÀ ceeveefmekeÀ
Je MeeefjjerkeÀ JemlegefmLeleer mebyebOeer®ee Demeu³eeÜejs l³eeuee ogpeesje efouee Demeuee Heeefnpes.
(Hee®e) DeMee ceguee®es/cegueer®es HeeuekeÀ cnCetve p³ee J³ekeÌleeRvee kegÀìgbye efveJe=Êeer Jesleve efceUles
l³eebveer Jejerue yeeye ¬eÀceebkeÀ 4 ceO³es efJeefnle kesÀuesu³ee mebyebefOele JewÐekeÀer³e ÒeeefOekeÀeN³eeÜejs, lees/leer
Depetve ceeveefmekeÀ ©iCe Jee MeeefjefjkeÀ¢<ìîee DeHebie Jee DemeceLe& Deens Demee mee#eebefkeÀle kesÀuesuee
oeKeuee Òel³eskeÀ leerve Je<ee&ves meeoj kesÀuee Heeefnpes.
mHeäerkeÀjCe :
(De) efo. 2-7-1991 Heemetve JeieUC³eele Deeuee.
(ye) ³ee GHeefve³eceeKeeueer, cegueer®es ueive Peeu³ee®³ee leejKesHeemetve leer kegÀìgyb e efveJe=Êeer JesleveekeÀefjlee
DeHee$e þjsue.
(keÀ) l³eeves/efleves GHeefpeJeerkesÀkeÀefjlee DeLee&pe&ve keÀjC³eeme meg©Jeele kesÀueer lej l³eeuee/efleuee
osC³eele ³esCeejs kegÀìgbye efveJe=Êe Jesleve yebo keÀjC³eele ³esF&ue.
([) DeMee ÒekeÀjCeer ÒecegKe uesKeeHeeueebvee Òel³eskeÀ ceefnv³eeuee -
(1) l³eeves/efleves Depetve l³ee®³ee/efle®³ee GHeefpeJeerkesÀkeÀefjlee DeLee&pe&ve keÀjC³eeme megjJeele
kesÀuesueer veener DeeefCe
(2) cegueer®³ee yeeyele efleves Depetve efJeJeen kesÀuesuee veener DeMeer ÒeceeCeHe$es HeeuekeÀeves meeoj
keÀjCes ns l³eeb®es keÀle&J³e jenerue.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
93
(mene) pej cegueiee DeeefCe DeefJeJeeefnle cegueieer n³eele Demeleeuer lej ³ee GHeefve³eceeKeeueer
ueneve cegueiee 21 Je<ee&®ee nesF&He³e¥le DeefJeJeeefnle cegueeruee n³eeleYej kegÀìgbye efveJe=ÊeerJesleve efceUCeej
veener DeeefCe l³eeveblej kegÀìgbye efveJe=Êeer Jesleve efceUt MekesÀue.
(efve³ece 88 (5) ®³ee Jejerue HejblegkeÀeme efo. 12-8-1976 Heemetve cnCepes®e p³ee
leejKesHeemetve jep³e Meemeveeves Decebue efouee Deens lesJnebHeemetve Debceue osC³eele ³esF&ue.)
* 88 (6) ³ee ³eespevesKeeueer osC³eele ³esCeejs efveJe=Êeer Jesleve ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee
kegÀìgbyeeleerue SkeÀeHes#ee DeefOekeÀ ceeCemeevee SkeÀe®e JesUer oslee ³esCeej veener, les ÒeLecele: efJeOeJesuee/
efJeOegjeuee DeeefCe l³eeveblej cegueeuee l³ee®³ee Je³ee®³ee 21 J³ee Je<ee&He³e¥le DeeefCe DeefJeJeeefnle
cegueer®³ee yeeyele leer 24 Je<ee&®eer nesF&He³e¥le osC³eele ³esF&ue.
**88 (7) efJeOeJes®³ee/efJeOegje®³ee Hegvee|JeJeene®eer DeLeJee ce=l³et®eer Ieìvee Ie[u³eeme,
cegueeuee eEkeÀJee DeefJeJeeefnle cegueeruee, ³eLeeefmLeleer, l³eeves/leerves Deveg¬eÀces Je³ee®eer 21 Je<ex Jee 24
Je<ex HetCe& keÀjsHe³e¥le, efveJe=efÊeJesleve osC³eele ³eeJes. p³ee ÒekeÀjCeer De%eeve cegueeuee/cegueeruee kegÀìgbye
efveJe=eÊf eJeslevee®eer jkeÌkeÀce Òeos³e Deens, l³ee ÒekeÀjCeer l³ee ceguee®³ee/cegueer®³ee HeeuekeÀeves ceneveiejHeeefuekeÀe
Dee³egkeÌleebveer efJenerle kesÀuesu³ee ÒeHe$eebceO³es HeeuekeÀlJemebyebefOe®es #eefleHete|le yebOeHe$ekeÀ (nceerHe$e) DeeefCe
MeHeLeHe$e meeoj kesÀu³eeveblej, l³ee De%eele ceguee®³ee/cegueer®³ee Jeleerves kegÀìgyb eefveJe=eÊf eJeslevee®eer jkeÌkeÀce
l³ee HeeuekeÀeuee osC³eele ³esFu& e. leLeeefHe Jeeoûemle ÒekeÀjCeebceO³es keÀe³esoMs eerj HeeuekeÀebceeHe&Àle jkeÌkeÀce
efoueer peeF&ue.
ìerHe -1:- ³ee efve³ecee®³ee Òe³eesspeveeLe& Deþje Je<ex Je³ee®³ee Keeueerue cegueiee/DeefJeJeeefnle
cegueieer ner De%eeve cegues cnCetve mecepeC³eele ³esF&ue.
* ÒeMeemekeÀeb®ee (mLee³eer meefceefle®ee) þjeJe ¬eÀ. 1577 efo. 16 cee®e& 1985 ÒeMeemekeÀeb®ee
(ceneveiejHeeefuekeÀe) þjeJe ¬eÀ. 1662 efo. 27 cee®e& 1985 DevJe³es efve³ece 88 (6) megOeejC³eele
Deeuee DeeefCe Meemeve þjeJe ¬eÀ. yeerScemeer/1385/88(6) efo. 12 ces 1986 DevJe³es l³eeuee
** mLee³eer meefceefle®ee þjeJe ¬eÀ. 1497, ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 980 efo. 21 ef[meWyej
1992 DevJe³es efve³ece 88 (7) megOeejC³eele Deeuee DeeefCe Meemeve efveCe&³e ¬eÀ. yeerScemeer/1393/667/
meerDeej - 125/93/-³eg[er-21 efo. 31 peevesJeejer 2000 DevJe³es l³eeuee efveefM®eleer osC³eele Deeueer.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
94
ìerHe - 2 : eEnot DeLeJee ef¸emleer DeeF&®³ee yeeyeleerle mJeeYeefJekeÀ (vewmee|iekeÀ) HeeuekeÀ
cnCetve #eefleHetleea yebOeHe$e (nceerHe$e) DeLeJee MeHeLeHe$e meeoj keÀjC³ee®eer DeeJeM³ekeÀlee veener.
* 88 (8) JeieUC³eele Deeuee Deens.
88 (9) ³ee ³eespevesKeeueerue kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleveeuee Hee$e Demeuesues efJeOeJee/efJeOegj Flej

keÀesCel³eener efve³eceeKeeueerue kegÀìgyb e efveJe=eÊf eJesleveeuee Hee$e þjCeej veenerle.
88 (10) efveJe=efÊeJeslevee®es pejer DebMejeefMekeÀjCe kesÀues Demesue lej l³ee®ee kegÀìgbye

efveJe=eÊf eJeslevee®³ee jkeÀcesJej keÀener HeefjCeece nesCeej veener. keÀejCe kegÀìgyb e efveJe=eÊf eJeslevee®ee oj, l³eeuee
cebpetj Peeuesu³ee efveJe=eÊf eJesleveeJej DeeOeeefjle vemetve ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer l³ee®³ee mesJeeefveJe=Êeer®³ee
HetJeea Deieoer DeeOeer pes Jesleve Iesle neslee, l³eeJej DeeOeeefjle Demelees.
** 88 (11) Heleer/Helveer DeLeJee oÊekeÀ Iesleuesu³ee cegueebmen De%eeve cegues ³eeb®³eeefMeJee³e

Demeuesu³ee, mesJeeefveJe=Êe nesCeeN³ee eEkeÀJee veeskeÀjerceO³es Demeleevee efveOeve HeeJeCeeN³ee ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eeN³ee®³ee yeeyeleerle, DeefJeJeeefnleeb®³ee yeeyeleerleu³eeÒeceeCes, oesve ceefnv³eeb®es Jesleve GHeoeveeceOetve
Jepee kesÀues peeCeej veener.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 1290 efo. 9 Dee@keÌìesyej 1978 DevJe³es efve³ece 88 (8)
JeieUC³eele Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe veiejefJekeÀeme DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. yeerScemeer/
1379/1385/³eg[er-3 efo. 24 peguew 1979 DevJe³es l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer Deens. efo. 1
Dee@keÌìesyej 1977 Heemetve Debceue efouesuee Deens.
** ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 477 efo. 9 Dee@iemì 1971 DevJe³es efve³ece 88 (11)
megOeejC³eele Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe veiejefJekeÀeme DeeefCe meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e DeeefCe ie=nefvecee&Ce efJeYeeie
¬eÀ. yeerScemeer/1071/55328/-keÀ efo. 7 peevesJeejer 1972 DevJe³es l³eeuee efveef½eleer osC³eele Deeueer Deens.
efo. 7 peevesJeejer 1972 Heemetve Debceue efouesuee Deens.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
95
*88 (12) ³ee ³eespevescegUs megOeeefjle kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve ³eespevesKeeueer ³esCeeN³ee
ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee l³ee®³ee/efle®³ee Jeslevee®³ee DeLeJee efveJe=ÊeerJeslevee®³ee pees[eruee kegÀìgyb e
efveJe=eÊf eJesleve IesC³eeme ÒeefleyebOe nesCeej veener. pes ceneveiejHeeefuekesÀ®es keÀce&®eejer nesles Demes DeeF&Jeef[ue
oesIesner ce=l³et HeeJeu³eeme, n³eele Demeuesu³ee cegueeuee DeLeJee cegueebvee ce=le ceelee-efHel³ee®³ee yeeyeleerleerue
oesvner kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve ner, Keeueer veceto kesÀuesu³ee ce³ee&oebmeeHes#e Deveg%es³e nesleerue :ö
cnCepes :--
1) pej n³eele Demeuesues-ner cetue DeLeJee cegues ns/ner efve³ece ¬eÀ. 88 (3) ®³ee Heefnu³ee
HejblegkeÀeceO³es GuuesefKeu³eeÒeceeCes efJeMes<e ojeves (cnCepes meele Je<ee&Hes#ee keÀceer veener. SJe{er meueie
mesJee keÀ©ve mesJesle Demeleevee ce=l³eg HeeJeuesu³ee keÀce&®eeN³eeb®³ee yeeyeleerle kegÀìgbye efveJe=efÊeJeslevee®³ee
Jee{erJe ojeves) oesve kegÀìgyb e efveJe=eÊf eJesleve efceUC³eeme Hee$e Demesue/Demeleerue lej oesvner efveJe=eÊf eJesleveeb®³ee
jkeÀcesJej Òeefle ceeme ©. 2400/ö (ceneieeF& YeÊee JeieUtve) SJe{er ce³ee&oe Demesue.
2) pej oesvnerHewkeÀer SkeÀ kegÀìgyb e efveJe=eÊf eJesleve ns efve³ece 88 (3) ®³ee Heefnu³ee HejblegkeÀeceO³es
GuuesefKeuesu³ee ojeves (Jej (1) ceO³es mHeä kesÀu³eeÒeceeCes) osC³ee®es LeebyeefJeC³eele Deeues DeeefCe
l³eeSsJepeer, efve³ele 88 (3) ceO³es veceto kesÀuesu³ee vesnceer®³ee ojeves efveJe=efÊe Jesleve Òeos³e Demesue
lej oesvner efveJe=efÊeJesleveeb®³ee jkeÀcesJej Òeefle ceeme ©. 2400/ö(ceneieeF& YeÊee JeieUtve) SJe{er
ce³ee&oe Demesue.
3) pej oesvner kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve®es ner efve³ece ¬eÀ. 88 (3) ceO³es veceto kesÀuesu³ee
vesnceer®³ee ojebveer Òeos³e Demeleerue lej oesvner efveJe=efÊeJeslevee®³ee jkeÀcesJej Òeefle ceeme ©. 1200/
- (ceneieeF& YeÊee JeieUtve) SJe{er ce³ee&oe Demesue. (³ee megOeejCes®ee ÒeYeeJe ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee
JesleveÞesC³eebceOeerue ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®³ee yeeyeleerle efo. 1-7-1985 Heemetve osC³eele
³esF&ue DeeefCe efJeÐeeHeerþ Devegoeve Dee³eesiee®³ee JesleveÞesC³eebceOeerue ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®³ee
yeeyeleerle efo. 1-1-1986 Heemetve osC³eele ³esleerue).
* mLee³eer meefceefle®ee þjeJe ¬eÀ. 1497, ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 980 efo. 21 ef[meWyej
1992 DevJe³es efve³ece 88 (12) megOeejC³eele Deeuee DeeefCe Meemeve efveCe&³e ¬eÀ. yeerScemeer/1393/
667/meerDeej - 125/93/-³eg[er-21 efo. 31-1-2000 DevJe³es l³eeuee efveefM®eleer osC³eele Deeueer.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
96
* 88 (13) efJeYeeie meele ceOeerue kegÀìgbye efveJe=ÊeerJeslevee®³ee lejlegoeRveer efve³eefcele nesCeeN³ee
DeeefCe efve³ece 4 ([) (oesve) (De) DevJe³es He³ee&³ee®eer efveJe[ ve kesÀu³eecegUs megOeeefjle kegÀìgbye
efveJe=eÊf eJesleve ³eespevee, 1965 Keeueer DeeCeu³ee iesuesu³ee SKeeÐee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee
DeefYeJesoveeJej ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌle l³eeuee Hejle efJeYeeie meele ceO³es Demeuesu³ee kegÀìgbye
efveJe=efÊeJeslevee®es HeÀe³eos IesC³ee®eer Deveg%ee osleerue. DeeefCe ³ee ³eespevesKeeueer kegÀìgbye efveJe=efÊeJeslevee®ee
HeÀe³eoe IesC³ee®ee l³ee®ee nkeÌkeÀ veenermee keÀjleerue.
(efo. 13-7-1968 Heemetve DebceueyepeeJeCeer)
** efve³ece 89 JeieUC³eele Deeuee. (efo. 31peevesJeejer 2000 Heemetve)
‘ ’ ’
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 340 efo. 5 peguew, 1971 DevJe³es efve³ece 88(13) ®ee DebleYee&Je
keÀjC³eele Deeuee, DeeefCe efo. 13 peguew 1968 Heemetve cnCepes p³ee efoveebkeÀeHeemetve efve³ece 4[ Debceueele
Deeuee l³ee efoveebkeÀeHeemetve Debceue efouesuee Deens Je MeemekeÀer³e þjeJe, veiej efJekeÀeme, meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e
DeeefCe ie=nefvecee&Ce efJeYeeie ¬eÀ. yeersScedmeer/5371/56318-keÀ, efo. 7 peevesJeejer, 1972 DevJe³es l³eeuee
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 960 efo. 21-12-92 DevJe³es efve³ece 89 JeieUC³eele Deeuee
DeeefCe Meemeve efveCe&³e ¬eÀ. yeerScemeer/1893/667/meerDeej-125/93 ³eg[er-21efo. 31 peevesJeejer 2000
pee@ye - 11116 (ce. 2)
97
veJeerve lejleto * efJeYeeie ®eewoe

ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eebkeÀefjlee cegoleHetJe& mJes®ísves mesJeeefveJe=Êe nesC³ee®eer ³eespevee (ke=ÀHe³ee
efve³ece ¬eÀ. 34 (1) HeneJee).
ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eebvee Den&keÀejer mesJes®eer 20 Je<ex HetCe& Peeu³eeveblej Den&keÀejer

mesJesle pesLes ueeiet Demesue lesLes Hee®e Je<ee&He³e¥le®eer efJeMes<e meJeuele osTve ³eLeeÒeceeCeeleerue efveJe=eÊf eJesleve
DeeefCe GHeoeveeJej, Keeueerue lejlegoermeeHes#e mJes®ísves mesJeeefveJe=Êe nesC³ee®eer HejJeeveieer oslee
³esF&ue :--
(De) Den&keÀejer mesJee 20 Je<ee&nvt e keÀceer Peeuesueer veener DeMee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeme
mesJeeefveJe=Êe JneJe³ee®es Demesue lej mesJeeefveJe=Êe nesC³ee®³ee efoveebkeÀeHetJeea keÀceerle keÀceer 3 ceefnv³eeb®eer
uesKeer met®evee ³eesi³e l³ee ÒeeefOekeÀeN³eeuee osTve l³eeuee mesJesceOetve mJes®ísves mesJeeefveJe=Êe neslee ³esF&ue.
ner ³eespevee Deieoer mJes®íekeÀejer Demeu³eecegUs Heg{ekeÀej IesCes ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®³ee®e
neleer Deens. l³ee Gueì ³ee ³eespevesKeeueer ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eebvee mJele:ntve mesJeeefveJe=Êe
keÀjC³ee®ee nkeÌkeÀ ceneveiejHeeefuekesÀkeÀ[s jenle veener.
(ye) ³ee ³eespevesKeeueer mesJeeefveJe=Êe nesCeeN³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eebvee, ‘HetCe&mesJee

efveJe=efÊeJeslevee’ (efjìe³eeEjie HesvMeve) ®ee HeÀe³eoe Deveg%es³e nesF&ue.
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 34 efo. 20 peguew 1978 DevJe³es efJeYeeie ®eewoe ®ee DebleYee&Je
keÀjC³eele Deeuee DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, veiej efJekeÀeme meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e DeeefCe ie=nefvecee&Ce efJeYeeie ¬eÀ.
yeerScemeer/1378/1859/³eg[er-3 efo. 17 veesJnWyej 1978 DevJe³es efveef½eleer osC³eele Deeueer. efo.
1 ef[meWyej 1978 Heemetve Debceue efouesuee Deens.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
98
(keÀ) ³eesi³e ÒekeÀjCeeceO³es leerve ceefnv³eebHes#ee keÀceer keÀeueeJeOeer®eer met®eveemegOoe ³eesi³e les
ÒeeefOekeÀejer mJeerkeÀejleerue.
([) pej SKeeoe ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer os³e vemeuesu³ee jpesJej Demeleevee, keÀeceeJej
©pet ve neslee mJes®ísves mesJeeefveJe=Êe nesC³ee®³ee ³eespevesKeeueer mesJeeefveJe=Êe Peeuee lej os³e vemeuesu³ee
jpes®³ee meg©Jeeleer®³ee efoveebkeÀeHeemetve l³ee®eer mesJeeefveJe=Êeer megª nesF&ue, DeeefCe DeMee os³e vemeuesu³ee
jpes®³ee yeeyeleerle efouesues jpee Jesleve, kebÀef[keÀe (F) DeeefCe ceneveiejHeeefuekeÀe mesJee efve³eceeJeueer®³ee
ÒekeÀjCe DekeÀje, efJeYeeie Deeþ Keeueerue, mesJesle veJeerve ÒeJesMe keÀjCeeN³eebmeeþer Demeuesu³ee megOeeefjle
jpee efve³eceeb®³ee efve³ece 9 Keeueerue ìerHesÒeceeCes Jemetue kesÀues peeF&ue.
(F) ³ee ³eespeves®³ee Deveg<ebieeves mJes®ísves mesJeeefveJe=Êeer®eer met®evee osC³eeHetJeea ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eeN³eeves ³eesi³e ÒeMeemekeÀer³e ÒeeefOekeÀeN³eeMeer meboYe& keÀ©ve DeeHeueer efveJe=ÊeerJesleveekeÀefjlee Den&keÀejer
mesJee 20 Je<ex HetCe& Peeueer Deens, ³eeyeÎue mJele:®eer Kee$eer keÀ©ve I³eeJeer.
(HeÀ) mJes®ísves mesJeeefveJe=Êeermeeþer efouesueer met®evee veblej kesÀJeU ³eesi³e ÒeeefOekeÀeN³ee®³ee ceev³elesves®e
ceeies Ieslee ³esF&ue. cee$e, DeMeer ceeies IesC³ee®eer efJevebleer met®eves®ee keÀeueeJeOeer mebHeC³eeHetJeea kesÀueer
Heeefnpes.
(ie) pej met®eves®ee keÀeueeJeOeer mebHeu³eeveblej®ee efoveebkeÀ, mebyebeOf ele ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee
ueeiet Demeuesu³ee efJeÐeceeve efve³eceeb®³ee cnCepes®e ceneveiejHeeefuekeÀe mesJee efve³eceeJeueer®³ee efve³ece
205 Keeueer mJes®ísves mesJeeefveJe=Êe nesC³ee®³ee efoveebkeÀeHes#ee Deieesoj®ee Demesue lej 20 Je<ex
Den&keÀejer mesJee HetCe& kesÀu³eeveblej mJes®ísves mesJeeefveJe=Êe nesC³ee®³ee met®eves®ee ³eesi³e ÒeeefOekeÀeN³eeves
mJeerkeÀej keÀjCes DeeJeM³ekeÀ Deens. meJe&meeOeejCele: Demee mJeerkeÀej Keeueerue yeeyeer mees[tve meJe&
yeeyeleerle kesÀuee peeF&ue :--
(SkeÀ) p³ee yeeyeleerle mebyebeOf ele ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeefJe©Oo ceesþer efMe#ee osC³eemeeþer
efMemleYebiee®eer keÀejJeeF& Deefvee|Cele Deens eEkeÀJee keÀjC³ee®ee efJe®eej Deens DeeefCe ÒekeÀjCee®³ee
HeefjefmLeleervegmeej mebyebefOele ÒeeefOekeÀeN³ee®³ee celes veeskeÀjerceOetve keÀe{tve ìekeÀCes eEkeÀJee ye[leHe&À keÀjCes
DeMee leNns®eer efMe#ee JneJeer DeMeer yeeye Deens.
eEkeÀJee
pee@ye - 11116 (ce. 2)

99
(oesve) p³ee yeeyeleerle mebyebefOele ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeefJe©Oo v³ee³eeue³eele oeJee
oeKeue keÀjC³ee®ee efJe®eej Deens eEkeÀJee kesÀuesuee Deens, DeMee yeeyeleerle pej mJes®ísves mesJeeefveJe=Êeer®eer
met®evee mJeerkeÀeje³e®eer Demesue lej l³eeuee me#ece ÒeeefOekeÀeN³ee®eer ceev³elee efceUJeeJeer ueeiesue. pejer
ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves efouesu³ee mJes®ísves mesJeeefveJe=Êeer®³ee met®evesuee ³eesi³e ÒeeefOekeÀeN³ee®eer
mJeerke=Àleer DeeJeM³ekeÀ Demeueer lejer p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves DeMeer met®evee efoueer Demesue
l³eeves, pej met®eves®ee keÀeueeJeOeer mebHeC³eeHetJeea me#ece ÒeeefOekeÀeN³eeves l³eeefJe©Oo DeeosMe keÀe{uesuee
vemesue lej, leer mJeerkeÀejuesueer Deens Demes ie=nerle OejeJes Je meoj mesJeeefveJe=Êeer met®evee He$eevegmeej megª
nesFu& e.
* (n) ³ee ³eespevesKeeueer mJes®ísves mesJeeefveJe=Êe nesCeeN³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee
³eLeeÒeceeCe efveJe=ÊeerJesleve osleebvee, l³eeves Òel³e#eele kesÀuesu³ee Den&keÀejer mesJesle Yej cnCetve Hee®e
Je<ee&He³e¥le®eer efJeMes<e meJeuele efoueer peeF&ue leLeeefHe, DeMeer Hee®e Je<ee&He³e¥le®eer efJeMes<e meJeuele osCes
ns Keeueerue DeìeRmeeHes#e Demesue.
SkeÀ) keÀesCel³eener HeefjefmLeleerle, efJeMes<e meJeueleer®ee HeÀe³eoe efou³eeveblej, SketÀCe Den&keÀejer
mesJee lesnleerme Je<ee&®³ee Den&keÀejer mesJesHes#ee peemle neslee keÀecee ve³es DeeefCe,
oesve) efJeMes<e meJeueleer®ee HeÀe³eoe efou³eeveblej mebyebeOf ele ceneHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®eer Den&keÀejer
mesJee ceneHeeefuekeÀe mesJee efve³eceeJeueeR®³ee efve³ece 205 Keeueerue efve³ele Je³eesceeveevegmeej efveJe=Êe
nesC³ee®³ee vesnceer®³ee efoveebkeÀeHeg{s peelee keÀecee ve³es.
leerve) veJeerve efve³ece : ceneHeeefuekeÀe mesJee efve³eceeJeueeR®³ee efve³ece 205 Keeueer leerve
ceefnv³eeb®³ee met®evesmen Je³ee®³ee Heb®eeJeVeeJ³ee Je<eea SKeeoe ceneHeeefuekeÀe keÀce&®eejer mesJeeefveJe=Êe nesle,
Demesue eEkeÀJee, ye=nvcegbyeF& ceneveiejHeeefuekeÀe mesJeeefveJe=efÊeJesleve efve³eceeJeueeR®³ee efve³ece 34 vegmeej,
leerme Je<ee¥®³ee Den&keÀejer mesJesveblej, mesJeeefveJe=Êe nesle Demesue, lej Jejerue (1) Je (2) ceO³es G¢le
kesÀuesu³ee l³ee®e DeìeRmeeHes#e l³ee®eer Den&keÀejer mesJee Hee®e Je<ee¥Hes#ee peemle nesCeej veener DeMee
ÒekeÀejsoKs eerue Jee{efJeC³eele ³eeJeer.
* mLee³eer meefceleer þjeJe ¬eÀ. 1842 efo. 12 cee®e& 1986 ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 1122
efo. 27 cee®e& 1986 DevJe³es veefJeve lejleto efJeYeeie 14(n) (SkeÀ) DeeefCe (oesve) metOeejC³eele Deeuee,
DeeefCe Meemeve efveCe&³e ¬eÀ. yeerScemeer/1386/1955/meerDeej-473/86/³et[er-3 efo. 3 peevesJeejer 1989
pee@ye - 11116 (ce. 2)
100
ìerHe :- keÀce&®eeN³eebvee Keeueerue keÀejCeemleJe mesJeeefveJe=le kesÀues Demesue lej DeMee ce.ve.Hee.
keÀce&®eeN³eebvee ³eesi³e l³ee ÒeeefOekeÀjCeeÜejs Jejerue meboe|Yele Hee®e Je<ee¥He³e¥le®ee efJeMes<e meJeueleer®ee
ueeYe Deveg%es³e DemeCeej veener.
De) meeJe&peefvekeÀ efnlee®³ee ¢äerkeÀesveeletve ceneHeeefuekeÀe mesJee efve³eceeJeueer efve³ece 205 vegmeej,
ye) leerme Je<ee¥®eer Den&keÀejer mesJee HetCe& kesÀu³eeveblej ce.ve.Hee. efveJe=Êeer Jesleve efve³ece ye=nvcegbyeF&
ceneveiejHeeefuekeÀe mesJeeefveJe=eÊf eJesleve efve³eceeJeueeR (1953) ceOeerue efve³ece 34 vegmeej.
(Dee³ed) ³ee ³eespevesKeeueer osC³eele ³esCeejer efJeMes<e meJeuele efveJe=ÊeerJesleve DeeefCe GHeoevee®eer
HeefjieCevee keÀjC³eekeÀefjlee Den&keÀejer mesJesle HeÀkeÌle Yej cnCetve Demesue. efle®ee mesJeeefveJe=Êeer®³ee efoveebkeÀe®³ee
meboYee&ves HeefjieCevee kesÀuesu³ee Òel³e#e ‘Jeslevee’Jej DeeOeeefjle Demeuesu³ee efveJe=eÊf eJesleve DeeefCe GHeoevee®eer
HeefjieCevee keÀjC³ee®³ee GÎsMeeLe& keÀesCel³eener keÀeuHeefvekeÀ JesleveefveefM®eleerkeÀefjlee ueeYe IesC³eeme mJes®ísves
mesJeeefveJe=Êe nesCeeje ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer Hee$e þjCeej veener.
(pes) efJeMes<e meJeuele osTve osC³eele ³esCeeN³ee efveJe=ÊeerJeslevee®eer jkeÌkeÀce cegyb eF& ceneveiejHeeefuekeÀe
efveJe=eÊf eJesleve efve³ece (1953) ®³ee efve³ece 13 Keeueerue lejlegoeRmeeHes#e Demesue. efveJe=eÊf eJeslevemegOoe
cegbyeF& ceneveiejHeeefuekeÀe efveJe=efÊeJesleve efve³ece (1953) ®³ee efve³ece 14 Keeueerue lejlegoeRmeeHes#e
Demesue.
* keÀs) cegoleHetJe& mJes®íe efveJe=Êeer®eer meg®evee osCeeje ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eejer mejemejerJesleve,
HegCe& Jesleve Jee DeOe& JesleveeJejerue l³ee®³ee Keeleer pecee Demeuesu³ee jpesHewkeÀer, meg®evee keÀeueeJeOeer
mebHeC³eeHegJeea jpesmeeþer Depe& keÀ© MekeÀlees Je l³eeuee meg®eves®³ee keÀeueeJeOeerlener jpee cebpetj nesG
MekeÀles DeeefCe lees meg®eves®ee keÀeueeJeOeer mebHeC³ee®³ee efoveebkeÀe®³ee (ogmeN³ee efoJeMeer ceneHeeefuekeÀe
mesJelegve mesJee efveJe=Êe nesFu& e.)
(Sue) ³ee ³eespevesKeeeueer mJes®ísves mesJeeefveJe=Êe nesCeeN³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eebvee
efveJe=ÊeerJesleve efve³eceebceOeerue efveJe=eÊf eveblej®³ee J³eeJemeeef³ekeÀ Keepeieer veeskeÀjereJf e<e³ekeÀ lejlegoer yebOevekeÀejkeÀ
jenleerue. leLeeefHe, l³eeb®³ee yeeyeleerle efveJe=Êeerveblej®³ee J³eeJemeeef³ekeÀ Keepeieer veeskeÀjermeeþer
ceneveiejHeeefuekeÀe mesJee efve³eceeJeueer®³ee efve³ece 205 eEkeÀJee cegbyeF& ceneveiejHeeefuekeÀe efveJe=efÊeJesleve
efve³ece (1953) ®³ee efve³ece 34 (oesve) DeeefCe (leerve) ³eeceOeerue lejlegoeRÒeceeCes mesJeeefveJe=Êe
nesCeeN³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeHes#ee Goejlesves Deveg%ee efou³ee peeleerue.
* mLee³eer meefceleer þjeJe ¬eÀ. 1842 efo. 12 cee®e& 1986 ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 1122
efo. 27 cee®e& 1986 DevJe³es veefJeve lejleto efJeYeeie 14 (kesÀ) metOeejC³eele Deeuee, DeeefCe Meemeve efveCe&³e
¬eÀ. yeerScemeer/1386/1955/meerDeej-473/86/³et[er-3, efo. 3 peevesJeejer 1989 DevJe³es l³eeuee
pee@ye - 11116 (ce. 2)
101
HeefjefMeä SkeÀ
(efve³ece ¬eÀ. 17 HeneJee)
ÒeHe$e SkeÀ
õõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõ
kegÀìgyb e efveJe=eÊf eJeslevee®³ee Òe³eespeveeLe& ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee “kegÀìgyb ee®es ”
leHeMeerue :--
õõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõõ
keÀce&®eeN³ee®es veebJe :--
Keeles ö
veeJe ceneveiejHeeefuekeÀe pevce efoveebkeÀ efJeJeeefnle
keÀce&®eeN³eeMeer veeles Jee
DeefJeJeeefnle
(1) õõõõõõõõõõõõ-õõõõõõõõ
2) õõõõõõõõõõõõöõöõõõõõõ
(3) õõõõõõõõõõõõõõõõõõõõ
keÀce&®eeN³ee®eer mJee#ejer eEkeÀJee [eJ³ee nelee®³ee

Debieþîee®ee þmee.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
102
HeefjefMeä SkeÀ
(efve³ece ¬eÀ. 17 HeneJee)
ÒeHe$e oesve
efveJe=efÊeJesleve DeeefCe / eEkeÀJee GHeoeve ³eekeÀefjlee
(1) keÀce&®eeN³ee®es veeJe
(þUkeÀ De#ejeceO³es,
(Dee[veeJeeves megªJeele
keÀªve mebHetCe& veebJe).
(2) Heoveece.
(3) meO³ee®ee HeÊee.
(4) FmeJeer meveeÒeceeCes
pevceefoveebkeÀ (mesJee DeefYeuesKee-
ceO³es veeWo kesÀu³eeÒeceeCes).
(5) veeskeÀjerceO³es ©pet
Peeu³ee®ee efoveebkeÀ.
(6) ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee
veeskeÀjerceO³es ÒeLece keÀe³ece
Peeu³ee®ee efoveebkeÀ
(7) veeskeÀjer mees[u³ee®ee/
meceeHleer®ee efoveebkeÀ.
(8) veeskeÀjer®³ee meceeHleer®es keÀejCe
(9) Den&keÀejer mesJee Je<e& ........... ceefnves .......... efoJeme. ..................
(10) (SkeÀ) efve³ece 5 (1) (F)
ceO³es J³eeK³ee kesÀu³eeÒeceeCes.
(oesve) efve³ece 88 ceO³es
J³eeK³ee kesÀu³eeÒeceeCes
(11) Deveg%es³e Demeuesues efveJe=eÊf eJesleve
eEkeÀJee GHeoeve ³eeb®ee ÒekeÀej.
(12) efveJe=efÊeJesleveen& Jesleve ©. Hew.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
103
(13) efveJe=efÊeJeslevee®eer Deveg%es³e jkeÌkeÀce ©. Hew.
(14) efveJe=eÊf eJesleveOeejkeÀe®³ee ce=l³et®³ee
ÒekeÀjCeeceO³es kegÀìgyb e efveJe=eÊf e-
Jeslevee®eer Deveg%es³e nesCeejer jkeÌkeÀce. ©.
(15) efveJe=ÊeerJesleve megª
nesC³ee®ee efoveebkeÀ.
(16) kegÀìgyb e efveJe=eÊf eJeslevee®³ee (1)
ceeieCeeroejeb®eer veeJes.
(l³eeb®ee pevce efoveebkeÀ DeeefCe (2)
efveJe=eÊf eJesleveOeejkeÀeMeer
veeles ³eemen (3)
(4)
(17) Flej keÀesCelesner DeefYeÒee³e.
Keeles ÒecegKe.
Keeles ÒecegKeeb®es DeefYeÒee³e.
(1) keÀce&®eeN³ee®es ®eeefj$³e DeeefCe
ceeieerue Jele&CetkeÀ ³eemebyebOeer .........................................................
(2) keÀesCel³eener efveuebyeve
eEkeÀJee HeoeJeveleer®es
mHeäerkeÀjCe ...........................................................
(3) Deieesoj®e ÒeeHle
Peeuesues keÀesCelesner
efveJe=eÊf eJesleve eEkeÀJee
GHeoeve, ³eeefJe<e³eer .........................................................
(4) efveJe=eÊf eJesleveoeJee mJeerkeÀejeJee
eEkeÀJee keÀmes
³eemebyebOeer Keeles ÒecegKeeb®es efJeefMeä
cele ..........................................................
(5) Flej keÀesCelesner DeefYeÒee³e ........................................................
pee@ye - 11116 (ce. 2)
104
Jejerue leHeefMeueemebyebOeer ceePes meceeOeeve Peeuesues Demeu³eecegUs ceer © .......................
(De#ejer ©. ........................) SJe{s efveJe=efÊeJesleve / kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve / GHeoeve
DeeefCe ©. ..................... (De#ejer ©. ................................) SJe{s ce=l³et-
efve-mesJeeefveJe=efÊe GHeoeve osC³eekeÀefjlee, ÒecegKe uesKeeHeeueeb®eer l³eeuee Deveg%es³elee Demeuesu³ee
ÒeceeCeHe$eemeeHes#e, efMeHeÀejme kesÀuesueer Deens.
Keeles ÒecegKe
Demee oeKeuee osC³eele ³esle Deens keÀer ............ Je<ex ............... ceefnves ............
efoJeme SJe{er Den&keÀejer mesJee ³eesi³e efjleerves efmeOo Peeueer Deens DeeefCe efveJe=efÊeJesleve efve³ecee®³ee
efve³ece ¬eÀceebkeÀ .............. DevJe³es ojcene ©. ............. ³eeHes#ee peemle veener SJe{s
efveJe=efÊeJesleve / GHeoeve DeeefCe efve³ece ¬eÀ. ............. Keeueer GHeoeve ©. ...............
SJe{s Deveg%es³e Deens. Jejerue efnMesye ³eesi³e efjleerves He[leeUtve Heeefnues Deensle. efveJe=efÊeJesleve efo.
............. Heemetve megª nesF&ue. efveJe=efÊeJesleve efve³eceeb®³ee efve³ece ¬eÀ. 13 keÀ[s ue#e JesOeC³eele
³esle Deens.
Heg{s Demee oeKeuee osC³eele ³esle Deens keÀer, efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀe®³ee ce=l³et®³ee ÒekeÀjCeeceO³es,
©. ............. SJe{s kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve ce=l³et®³ee efoveebkeÀeveblej®³ee efoveebkeÀeHeemetve Deveg%es³e
nesFu& e.
ÒecegKe uesKeeHeeueebkeÀefjlee,
ÒecegKe uesKeeHeeueebveer ÒeceeefCele kesÀu³eeÒeceeCes efveJe=eÊf eJesleve/GHeoeve/kegÀìgyb e efveJe=eÊf eJesleve, efveJe=eÊf eJesleve
efve³eceeb®³ee lejlegoeRmeeHes#e, cebpetj kesÀues Deens.
cebpetjer osCeeje ÒeeefOekeÀejer.

pee@ye - 11116 (ce. 2)
105
DeKesj®³ee one ceefnv³eebceO³es Iesleuesues ‘Jesleve’
oMe&efJeCeejs efJeJejCeHe$e
Je<e& Je<e& Je<e&
ceefnvee
efoJemeeb®eer ©. Hew. efoJemeeb®eer ©. Hew. efoJemeeb®eer ©. Hew.
mebK³ee mebK³ee mebK³ee
peevesJeejer
HesÀye´gJeejer
cee®e&
SefÒeue
ces
petve
peguew
Dee@iemì
meHìWyej
Dee@keÌìesyej
veesJnWyej
ef[meWyej
SketÀCe
efveJe=efÊeJesleveen& Jesleve ©. ................

pee@ye - 11116 (ce. 2)
106
“Den&keÀejer mesJes” ®ee DeefYeuesKe
DeemLeeHevee vesceCegkeÀer®es meg©Jeeleer®ee meceeHleer®ee keÀle&J³ee®ee SketÀCe DeefYeÒee³e
mJe©He efoveebkeÀ efoveebkeÀ keÀeueeJeOeer
Je<e& ceefnves efoJeme
ìerHe ö efveuebyeve keÀeueeJeOeer, Je pej Demesue lej, l³eeleerue ceeHeÀ ve kesÀuesuee keÀeueeJeOeer,
jpeseMf eJee³e DevegHeefmLele Demeu³ee®ee keÀeueeJeOeer DeeefCe HejkeÀer³e mesJesceOeerue p³ee keÀeueeJeOeerkeÀefjlee
efveJe=efÊeJesleveeyeÎue®es DebMeoeve Yejues vemesue lees keÀeueeJeOeer DeefYeÒee³eebkeÀefjlee Demeuesu³ee mlebYeele
mJeleb$eHeCes oeKeefJeC³eele ³eeJee.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
107
veeskeÀjer®³ee DeKesj®³ee 10 ceefnv³eebceOeerue jpee Fl³eeoeR®ee DeefYeuesKe
De ye
jpee keÀeceeJejerue ogmejer kegÀþueerner DevegHeefmLeleer
jpes®es Heemetve He³e¥le Je<e& ceefnves efoJeme jpes®es Heemetve He³e¥le Je<e& ceefnves efoJeme
mJe©He mJe©He
Keeles ÒecegKe
pee@ye - 11116 (ce. 2)

108
HeefjefMeä SkeÀ
ÒeHe$e leerve
Keeles
%eeHe
efoveebkeÀ ........................
Òeefle,
Þeer / Þeerceleer .........................................
........................................................
........................................................
efJe<e³e : mJe. Þeer / Þeerceleer ......................
³eeb®³eeyeeyeleerleerue kegÀìgbye efveJe=efÊeJeslevee®³ee DeefOeoeveemebyebOeer
ceuee KesoHetJe&keÀ mecepeues Deens keÀer, Þeer / Þeerceleer .........................................
Keeles ................................ ³eeb®es efveOeve Peeuesues Deens. cegyb eF& ceneveiejHeeefuekeÀe efveJe=eÊf eJesleve
efve³eceeb®³ee (1953) efve³ece ¬eÀ. 88 ®³ee lejlegoervegmeej legcneuee kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve Deveg%es³e
nesF&ue ns keÀUefJeC³eele ³esle Deens.
l³eeÒeceeCes kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve efceUC³eekeÀefjlee Keeueerue keÀeieoHe$eebmen meesyele pees[uesu³ee
ÒeHe$e ®eej®³ee oesve ÒeleeRceO³es legcner jerlemej oeJee meeoj keÀjeJee Demes ceer meg®eefJele Deens.
(1) ce=l³et ÒeceeCeHe$e.
(2) pej De%eeve cegueebvee efveJe=eÊf eJesleve Deveg%es³e Demesue lej HeeuekeÀlJee®ee oeKeuee.
(Heoveece)
pee@ye - 11116 (ce. 2)
109
HeefjefMeä SkeÀ
ÒeHe$e ö ®eej
Depee&®ee vecegvee (megOeeefjle kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve ³eespevee, 1965)
........................................................... ³ee keÀe³ee&ue³eeceOeerue / Keel³eeceOeerue
mJe. Þeer. / Þeerceleer .....................................................................³eeb®³ee
kegÀìgbyee®ee kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleveekeÀefjlee Depe&.
(1) Depe&oeje®es veeJe .....................................................................
(þUkeÀ De#ejebceO³es, Dee[veeJeeves meg©Jeele keÀ©ve)
(2) ceneveiejHeeefuekeÀe ce=le keÀce&®eejer / efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀeMeer veeles ...............................
(3) efJeJeene®ee efoveebkeÀ ....................................
(4) ce=le keÀce&®eeN³ee®³ee n³eele veeleueieeb®eer veeJes DeeefCe Je³e
veeJe pevceefoveebkeÀ
(FmeJeer meveeÒeceeCes)
efJeOeJee / efJeOegj
Heg$e
(1)
(2)
(3)
DeefJeJeeefnle keÀv³ee
(1)
(2)
(3)
(5) mJe. Þeer. / Þeerceleer ³eeb®eer / ³eeb®es

efJeOeJee Helveer / efJeOegj Heleer / ³eeb®³ee De%eeve cegueeb®es HeeuekeÀ Þeer./Þeerceleer
³eeb®³ee JeCe&vee®eer ³eeoer.
(De) pevceefoveebkeÀ (FmeJeer meveeÒeceeCes) (ye) Gb®eer
(keÀ) nele eEkeÀJee ®esnN³eeJej, pej Demeleerue lej Jew³eeqkeÌlekeÀ KegCee
ìerHe :ökegÀìgbye efveJe=efÊeJeslevee®³ee Depee&meesyele®³ee JeCe&vee®eer ³eeoer mlebYe ¬eÀ. (5) DeeefCe mJee#ejer eEkeÀJee
[eJ³ee nelee®ee Debieþe Je yeesìeb®es þmes ³ee mebyebOeer®eer ceeefnleer oesve ÒeleeRceO³es (oesve mJeleb$e lekeÌl³eeceO³es)
meeoj keÀjeJe³eeme nJeer. l³ee Òeleer 2 jepeHeef$ele DeefOekeÀejer eEkeÀJee Depe&oej p³ee efþkeÀeCeer jenle Demesue
l³ee Menj, ieeJe eEkeÀJee HejieeC³eeceOeerue ceev³eJej J³ekeÌleerves mee#eebefkeÀle kesÀuesu³ee Demeu³ee Heeefnpesle.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
110
([) [eJ³ee nelee®ee Debieþe DeeefCe yeesìeb®es þmes.
keÀjbieUer DeveeefcekeÀe ceO³ecee lepe&veer Debieþe
Depe&oeje®ee mebHetCe& HeÊee ...................................................................

...................................................................
mee#eeroej ö
(1)
Depe&oeje®eer mJee#ejer eEkeÀJee
[eJ³ee nelee®³ee Debieþîee®ee þmee
keÀe³ee&ue³eeves YejeJe³ee®es
(1) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®es veeJe ......................................
(2) efHel³ee®es veeJe (eEkeÀJee, ceneveiejHeeefuekeÀe
efJeJeeefnle ceefnuee keÀce&®eeN³ee®³ee yeeyeleerle
Heleer®es veeJe.) ......................................
(3) Heoveece ......................................
(4) FmeJeer meveeÒeceeCes pevceefoveebkeÀ (mesJee
HegmlekeÀeceO³es veeWo kesÀu³eeÒeceeCes). ......................................
(5) veeskeÀjerceO³es ©pet Peeu³ee®ee efoveebkeÀ ......................................
(6) ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee veeskeÀjerceO³es ÒeLece
keÀe³ece Peeu³ee®ee efoveebkeÀ ......................................
(7) veeskeÀje®³ee meceeHleer®ee efoveebkeÀ ......................................
(8) veeskeÀjerceOeerue jpeseMf eJee³e DevegHeefmLeleer®ee
keÀeueeJeOeer ......................................
pee@ye - 11116 (ce. 2)
111
(9) DeKesjerme Iesleuesu³ee jpes®ee keÀeueeJeOeer
(Dee|pele jpee/efJevee Jesleve jpee, Fl³eeoer) ......................................
(10) efveJe=eÊf eJesleve efve³ece (1953) ®³ee efve³ece
¬eÀ. 88 ceO³es J³eeK³ee kesÀu³eeÒeceeCes ‘Jesleve’ ......................................
(11) GHeoevee®³ee Òe³eespeveeLe& ‘Jesleve’ ......................................
(12) kegÀìgyb e efveJe=eÊf eJeslevee®eer Deveg%es³e jkeÌkeÀce ......................................
(13) kegÀìgyb e efveJe=eÊf eJesleve megª nesC³ee®ee efoveebkeÀ ......................................
mJe. Þeer. / Þeerceleer ................................... ³eeb®³ee mebyebOeer Jej veceto kesÀuesu³ee
leHeMeerueebveer ceePes meceeOeeve Peeuesues Demeu³eecegUs efo. ................... Heemetve efo. ............
He³e¥le ojcene ©. ................... DeeefCe efo. ............... Heemetve ............ SJe{s
kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve DeeefCe ©. ................. (De#ejer ©. .......................) SJe{s
ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=Êeer GHeoeve osC³eekeÀefjlee, ÒecegKe uesKeeHeeueeb®eer l³eeuee Deveg%es³elee Demeuesu³ee
ÒeceeCeHe$eemeeHes#e, ³eeÜejs efMeHeÀejme kesÀueer Deens.
Keeles ÒecegKe / mene³³ekeÀ Dee³egkeÌle.
Demee oeKeuee osC³eele ³esle Deens keÀer, efveJe=efÊeJesleve efve³eceeb®³ee efve³ece ¬eÀ. 88 DevJe³es
³ee ÒekeÀjCeeceO³es efo. .................... Heemetve efo. .......................... He³e¥le ojcene
©. ............. DeeefCe efo. ................. Heemetve ojcene ©. ..................... SJe{s
‘ ’
kegÀìgyb e efveJe=eÊf eJesleve DeeefCe ©. ................ SJe{s ce=l³eg-efve-mesJeeefveJe=Êeer GHeoeve Deveg%es³e Deens.
ÒecegKe uesKeeHeeueebkeÀefjlee
ÒecegKe uesKeeHeeueebveer efMeHeÀejme

kesÀu³eeÒeceeCes cebpegjer efouesueer Deens.
cebpetj keÀjCeeje ÒeeefOekeÀejer

pee@ye - 11116 (ce. 2)
112
HeefjefMeä oesve
(efve³ece ¬eÀ. 24 HeneJee).
DeeHeues keÀle&J³e yepeeJeerle Demeleebvee, ...................................... ³ee Keel³eeceOeerue
........................................ ce=le De, ye þej Peeuee. l³ee®³ee kegÀìgyb eemeeþer efveJe=eÊf eJesleve
(efkebÀJee GHeoeve) ³eemeeþer Depe& ö
ceeieCeeroeje®es JeCe&ve
(1) veebJe ......................................................
(2) HeÊee .....................................................
(3) Je³e ......................................................
(4) Gb®eer ......................................................
(5) JebMe, peele eEkeÀJee peceele ......................................................
(6) DeesUKeC³eemeeþer KegCee ......................................................
(7) meO³ee®ee J³eJemee³e
Deee|LekeÀ HeefjefmLeleer .....................................................
...........................................................................................
(8) ce=leeMeer veeles ......................................................
ce=lee®es JeCe&ve
(1) veeJe ......................................................
(2) J³eJe³eeme DeeefCe veeskeÀjer ......................................................
(3) SkebÀoj veeskeÀjer ......................................................
(4) pesJne þej Peeuee lesJneb®es
Jesleve ......................................................
(5) ce=l³et Ie[Jetve DeeCeCeeN³ee
Fpes®es mJe©He ......................................................
...................................................................................................
pee@ye - 11116 (ce. 2)
113
ce=le keÀce&®eeN³ee®³ee n³eele veeleueieeb®eer veeJes Je Je³e
veeJe FmeJeer meveeÒeceeCes pevceefoveebkeÀ
Heg$e .................................................................................
efJeOeJee/efJeOegj ...........................................................................
keÀv³ee .................................................................................
Je[erue .................................................................................
DeeF& .................................................................................
ìerHe :-- (ce=leeveblej l³ee®³ee ceeies Heg$e, efJeOeJee/efJeOegj keÀv³ee, Je[erue eEkeÀJee DeeF& n³eele vemesue
lej Òel³eskeÀ veeleueieemeceesj ‘keÀesCeerner veener’ eEkeÀJee ‘ce=le’ Demes Meyo IeeueC³eele ³eeJesle.)
Keeles ÒecegKeeb®es DeefYeÒee³e
(1) efveJe=eÊf eJesleve eEkeÀJee GHeoevee®eer efve³eesepf ele .........................................
jkeÌkeÀce
(2) keÀesCel³ee efoveebkeÀeHeemetve efveJe=eÊf eJesleve meg©
nesFu& e .........................................
(3) Flej DeefYeÒee³e .........................................
..................................................................................................
..................................................................................................
cegbyeF&, efoveebkeÀ ö Keeles ÒecegKee®eer mJee#ejer

pee@ye - 11116 (ce. 2)
114
HeefjefMeä leerve
ceneveiejHeeefuekeÀe ce=le efveJe=eÊf eJesleveOeejkeÀe®³ee efveJe=eÊf eJeslevee®eer LekeÀyeekeÀer efceUC³eemeeþer ÒeHe$e
Je #eefleHetel| e yebOeHe$e.
³ee DeefOeuesKeeÜejs meJe& ueeskeÀebvee %eele JneJes keÀer, ceer
(De) ............................. ³esLeerue jefnJeemeer .............. DeeefCe ..............
(ye) ........................... ³eeb®eer efJeOeJee / ³eeb®ee Heg$e .........................
DeeefCe ceer / Deecner
(keÀ) ....................... efle®³ee / l³ee®³ee Jeleerves peeceerveoej, ye=nvcegyb eF& ceneveiejHeeefuekeÀe
Dee³egkeÌle (³eeHeg{s ³eeb®ee Dee³egkeÌle Demee GuuesKe keÀjC³eele Deeuesuee Deens). ³eebvee Je®eve osTve
GkeÌle ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌle eEkeÀJee l³eeb®es GÊejeefOekeÀejer eEkeÀJee l³eeb®es DeefYenmleebefkeÀleer ³eebvee
ÐeeJe³ee®³ee ©. ............. ©. ........... ³ee jkeÀces®³ee yeeyeleerle ¢{leeHetJe&keÀ yeebeOf eue jenle
Deenesle. meodnsletves Je Fceeveeves ÐeeJe³ee®³ee ³ee jkeÀcesmeeþer Deece®³eeHewkeÀer Òel³eskeÀpeCe mJele:
DeeefCe l³eeb®es Jeejmeoej, J³eJemLeeHekeÀ, cegKel³eej DeeefCe Deece®³eeHewkeÀer Òel³eskeÀ oesIespeCe DeeefCe
Deecner meJe& SkeÀef$eleHeCes DeeefCe Deece®es Jeejmeoej, J³eJemLeeHekeÀ, ÒeMeemekeÀ Je cegKel³eej ³ee
uesKeevJe³es ¢{leeHetJe&keÀ yeebOetve Iesle Deenesle. ³eeme mee#eeroej cnCetve Deecner ...............
Deepe ............. ®ee efoJeme ........... 20 ............ jespeer ³esLes mJee#ejer keÀjlees.
p³ee DeLeea ([) ................... ne l³ee®³ee ce=l³etmece³eer ye=nvcegyb eF& ceneveiejHeeefuekesÀ®³ee
(³eeHeg{s ‘ceneveiejHeeefuekeÀe’ Demee meboYe& kesÀuee Deens). veeskeÀjerle neslee eEkeÀJee ceneveiejHeeefuekesÀkeÀ[tve
©. ............... ©. .............. SJe{s efveJe=efÊeJesleve Iesle neslee DeeefCe p³eeDeLeea meoj
........... efoveebkeÀ ............... ®ee efoJeme ............ 20 .......... ³eeefoJeMeer cejCe
HeeJeuee DeeefCe l³eeJesUer l³eeuee (GkeÌle keÀe³ee&ue³eeleerue l³ee®es Jesleve DeeefCe YeÊes ³eeyeeyeleerle)
eEkeÀJee (l³eeb®³ee GHejeskeÌle efveJe=eÊf e JesleveemebyebOeer) ©. ........... ©. ............ SJe{er jkeÌkeÀce
os³e nesleer DeeefCe p³eeDeLeea Jej oMe&efJeu³eeÒeceeCes yeebefOeue Demeuesues (De) .......... (³eeHeg{s
p³eeb®ee GuuesKe ‘ceeieCeeroej’ cnCetve kesÀuee Deens). ns ([) ............. ³eeb®es Jeejmeoej cnCetve
pee@ye - 11116 (ce. 2)
115
meoj jkeÌkeÀce efceUC³eemeeþer nkeÌkeÀ meebiele Deensle, Hejbleg ............ ³eebveer ([) ........ ³eeb®es
JeefnJeeì He$e eEkeÀJee l³eeb®eer ceeueceÊee Je efle®es GÊejeefOekeÀej ÒeceeCeHe$e efceUefJeuesues veener DeeefCe
p³eeDeLeea l³eeves / efleves DeeHeuee nkeÌkeÀ GkeÌle jkeÀcesJej Heesn®ele Deens Je ([) ........... ³eeb®es
JeefnJeeì He$e eEkeÀJee ceeueceÊee Je efle®es GÊejeefOekeÀej ÒeceeCeHe$e efceUefJeC³eeme pej ceeieCeeroejebvee
Yeeie Hee[ues lej l³eecegUs efve<keÀejCe efJeuebye Je $eeme nesF&ue ³eeyeeyele Dee³egkeÌleeb®eer meceeOeevekeÀejkeÀ
Kee$eer HeìJetve efoueer Deens, DeeefCe p³ee DeLeea ceneveiejHeeefuekeÀe Dee³egkeÌleeb®eer meoj jkeÌkeÀce meoj
ceeieCeeroejeme ÐeeJe³ee®eer F®íe Deens HeCe ceneveiejHeeefuekeÀe efve³eceevegmeej DeeefCe DeeosMeebvJe³es,
meoj ceeieCeeroejeuee meoj jkeÌkeÀce osC³eeHetJeea, JejerueÒeceeCes, ([) ............. ³eebvee DeMee
jerleerves os³e Demeuesu³ee meJe& jkeÀcesmeeþer, nceer cnCetve ceeieCeeroejeves 1 peeefceveoej /2 peeefceveoej
³eebmen ÒeLece SkeÀ yebOeHe$e keÀ©ve osCes DeeJeM³ekeÀ Deens. Deelee ³ee yebOeHe$ee®eer DeMeer Deì Deens
keÀer,meoj ceeieCeeroejeuee Hewmes efou³eeveblej pej Jejerue ©. .............. ³eeyeeyeleerle keÀesCel³eener
Flej J³ekeÌleerves ceneveiejHeeefuekesÀJej nkeÌkeÀ meebefieleuee lej ceeieCeeroej eEkeÀJee peeefceveoej
ceineveiejHeeefuekesÀuee ©. ................. ner jkeÌkeÀce Hejle keÀjleerue Je Dev³eLee YejHeeF& keÀjleerue
Je GkeÌle jkeÀcesyeeyele®³ee meJe& peyeeyeoejerceOetve Je l³eeyeeyele®³ee keÀesCel³eener nkeÌkeÀemebyebOeer Ke®e&
Peeuesu³ee meJe& jkeÀcesletve ceneveiejHeeefuekesÀme mees[Jeleerue. veblej ns Jejerue uesKeer yebOeHe$e Jee yebOeve
efvejLe&keÀ nesF&ue HeCe Dev³eLee ns GkeÌle yebOeHe$e HetCe&le: Je mebHetCe&HeCes Debceueele jenerue.
meoj uesKeer yebOeHe$eeme DeeefCe l³ee®³ee Deìerme mee#eeroej cnCetve Deecner ...................
DeeefCe ..........................
DeeefCe ..................
Deepe .................. ®ee efoJeme ................... 20 ............... ³ee jespeer ³eeJej
mJee#ejer keÀjerle Deenesle.
(De) ceeieCeeroeje®es efveJeememLeeveemen mebHetCe& veebJe
(ye) ce=leeMeer Demeuesues veeles ³esLes veceto keÀjeJes.
(keÀ) peeefceveoeje®es eEkeÀJee peeefceveoejeb®es mebHetCe& veebJe
([) ce=lee®es veeJe
pee@ye - 11116 (ce. 2)
116
HeefjefMeä ®eej
peKece eEkeÀJee Fpee efveJe=eÊf eJesleve ³ee mebyebOeele, JewÐekeÀer³e ÒeeefOekeÀejer ³eeb®³eekeÀ[tve ÐeeJe³ee®³ee
ÒeceeCeHe$ee®es ÒeHe$e.
õõõõõö
Þeer / Þeerceleer ....................................
³eebvee, ³ee efþkeÀeCeer (Fpee Peeu³ee®eer peeiee) ................................
³eeefoJeMeer (Fpee Peeu³ee®ee efoveebkeÀ) .................................
Peeuesueer peKece eEkeÀJee Fpee ³eeb®eer JewÐekeÀer³e leHeemeCeer keÀjCeeN³ee DeeefCe l³eemebyebOeer meÐe:efmLeleer®ee
DenJeeue osCeeN³ee JewÐekeÀer³e ÒeeefOekeÀeN³ee®es cele.
(De) p³ee HeefjefmLeleerle peKece eEkeÀJee Fpee Peeueer leer HeefjefmLeleer Lees[keÌ³eele veceto keÀje.
(ye) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®eer meÐee®eer efmLeleer keÀMeer Deens ?
(keÀ) l³ee®eer / efle®eer meÐe:efmLeleer ner mebHetCe&HeCes, peKecescegUs eEkeÀJee FpescegUs Peeueer Deens
keÀe³e ? lemes vemesue lej, Flej keÀesCel³ee keÀejCeebcegUs leer Peeueer Deens les veceto keÀje.
Keeueerue ÒeMveebJej JewÐekeÀer³e ÒeeefOekeÀeN³eeb®es cele KeeueerueÒeceeCes Deens :
GÊejs
Heefnueer peKece ogmejer peKece eflemejer peKece
eEkeÀJee Fpee eEkeÀJee Fpee eEkeÀJee Fpee
³eeyeeyele (pej Demesue lej) (pej Demesue lej)
³eeyeeyele ³eeyeeyele
1. ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®ee [esUe
eEkeÀJee DeJe³eJe iesuee Deens keÀe³e, eEkeÀJee
[esUe eEkeÀJee SKeeoe DeJe³eJe GHe³eesiee®³ee
¢äerves keÀe³ece mJe©Heeves efvekeÀeceer Peeuee
Deens keÀe³e. eEkeÀJee Peeuesueer Fpee ner
SKeeoe DeJe³eJe iesu³eemeejKeer®e Deens
keÀe³e DeeefCe leer (neveer) keÀe³ece®eer Deens
keÀe³e eEkeÀJee leer keÀe³ece nesC³eemeejKeer
Deens keÀe³e ? -------------------------------------------
pee@ye - 11116 (ce. 2)

117
2. pej ns ÒekeÀjCe Jeie& 1 ceO³es ³esle
vemesue lej ö
(De) ÒeLecele: ner Fpee Del³eble
iebYeerj mJe©Hee®eer nesleer keÀe³e ? --------------------------------------
(ye) ³ee peKeces®es HeefjCeece Depetvener
iebYeerj mJe©Hee®es DeenslekeÀe³e ? --------------------------------------
3. Jeie& ¬eÀ. 2 Keeueer pej ns ÒekeÀjCe
³esle Demesue lej, ³ee Fpes®es HeefjCeece
keÀe³ece mJe©Hee®es Deensle keÀe³e eEkeÀJee
les keÀe³ece mJe©Hee®es nesC³ee®ee mebYeJe
Deens keÀe³e ? ---------------------------------
4. Jejerue Jeie&ÞesCeerceO³es ve ³esCeeN³ee Fpeeb®es
¿ee efþkeÀeCeer JeieeakeÀjCe keÀjeJes Je
l³eeceO³es Keeueerue meb%eeb®ee GHe³eesie
keÀjeJee iebYeerj eEkeÀJee efkeÀjkeÀesU DeeefCe
keÀe³ece eEkeÀJee keÀe³ece vemeuesueer, ³eLeeefmLeleer õõõõõõõõõõ
mJee#eN³ee õõõõõõõõ
efþkeÀeCe õõõõõõõ
õõõ-õõõõõ
efoveebkeÀ õõõõõõõ
õõõö
DenJeeue le³eej keÀjCeeN³ee JewÐekeÀer³e ÒeeefOekeÀeN³eeves ue#eele I³eeJe³ee®es DevegosMe
1. pej Fpee SkeÀeHes#ee DeefOekeÀ Demeleerue lej, ¬eÀceebefkeÀle keÀ©ve mJeleb$eHeCes l³eeb®es JeCe&ve
keÀjeJes. HeCe Fpee HeÀkeÌle ‘iebYeerj’ eEkeÀJee ‘efkeÀjkeÀesU’ DemegvemegOoe pej SkeÀef$eleHeCes ‘DeefleMe³e
peyej’ eEkeÀJee ‘DeefleMe³e iebYeerj’ DeMee ÒekeÀej®³ee SKeeÐee FpesÒeceeCes l³eeb®es mJe©He nesle Demesue
lej l³eeÒeceeCes, l³eebveer ³ee nsletmeeþer Demeuesu³ee mlebYeeceO³es ³eeyeeyele®es cele J³ekeÌle keÀjeJes.
2. p³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®eer JewÐekeÀer³e leHeemeCeer kesÀueer l³ee®³eepeJeU, eEkeÀJee
meoj DenJeeueeceO³es, l³eeuee YejHeeF& efceUCeej Deens eEkeÀJee veener eEkeÀJee l³ee yeeyele®eer jkeÌkeÀce
³eeyeeyele JewÐekeÀer³e ÒeeefOekeÀeN³eeves DeeHeues keÀesCelesner cele J³ekeÌle keÀjlee keÀecee ve³es. lemes®e meoj
peKece eEkeÀJee Fpee ner keÀesCel³ee ÒekeÀej®eer Deens ³eeyeeyele l³eeves ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeme
keÀUefJelee keÀecee ve³es.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
118
HeefjefMe<ì - Hee®e
(efve³ece 66 (1) DeeefCe 67De HeneJee)
JewÐeefkeÀ³e Heefj#esefMeJee³e efveJe=efÊeJeslevee®³ee efnM³ee®es DebMejeMeerkeÀjCe keÀjC³eemeeþer®ee Depe&.
(meoj®ee Depe& mesJeeefveJe=efÊeveblej Hejbleg mesJeeefveJe=Êeer®³ee leejKesHeemetve SkeÀ Je<ee&®³ee Deele
oesve ÒeleeRceO³es meeoj keÀjeJe³ee®ee Deens).
Yeeie SkeÀ
Òeefle,
.................................
.................................
.................................
(³ee efþkeÀeCeer Keeles ÒecegKeeb®es Heoveece DeeefCe Keel³ee®ee HetCe& HeÊee veceto keÀjeJee).
efJe<e³e :- JewÐekeÀer³e Heefj#esefMeJee³e efveJe=efÊeJeslevee®es DebMejeefMekeÀjCe.
ceneso³e/ceneso³ee
ceer, cegyb eF& ceneveiejHeeefuekeÀe efveJe=eÊf eJesleve efve³ece (1953) ceO³es veceto kesÀuesu³ee lejlegoeR®³ee
Deveg<ebieeves Keeueer veceto kesÀu³eeÒeceeCes ceeP³ee efveJe=efÊeJeslevee®³ee efnM³ee®es DebMejeMeerkeÀjCe keÀ©
Feq®ílees/Feq®íles. l³eeyeeyeleerleerue DeeJeM³ekeÀ leHeMeerue Keeueer veceto kesÀuesues Deensle ö
1) veeJe (þUkeÀ De#ejeceO³es) :
2) Jeef[ueeb®es veeJe (ceefnuee ceneveiejHeeefuekeÀe :
keÀce&®eeN³ee®³ee yeeyeleerle Heleer®es veeJe)
3) Heoveece :
* efveJe=efÊeJeslevee®³ee DebMejeMeerkeÀjCee®es HeefjefMeä - Hee®e DeeefCe Hee®e (De) ns mLee³eer meefceleer®³ee
þjeJe ¬eÀ. 1842 efoveebkeÀ 12-03-1986, ce. ve. Hee. þjeJe ¬eÀ. 1122 efoveebkeÀ 27-03-
1986 DevJe³es keÀe³ee&evq Jele keÀjC³eele Deeues DeeefCe Meemeve efveCe&³e ¬eÀ. yeerScemeer-1386/1955/meerDeej-
473/86/veefJe-3 efo. 03-01-1989 DevJe³es keÀe³ece keÀjC³eele Deeues.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
119
4) keÀce&®eejer veeskeÀjer keÀjerle Demeuesu³ee Keel³ee®es veeJe :
5) pevce efoveebkeÀ : (F. me. vee. ÒeceeCes) :
6) mesJeeefveJe=eÊf e®eer leejerKe :
7) efveJe=eÊf eJeslevee®ee ÒekeÀej :
8) efveJe=eÊf eJeslevee®eer jkeÌkeÀce pej efveJe=eÊf eJeslevee®eer Debelf ece jkeÌkeÀce
ÒeeefOeke=Àle keÀjC³eele Deeuesueer vemesue lej efveJe=eÊf eJeslevee®eer
leelHegjleer jkeÌkeÀce veceto keÀjeJeer).
9) (De) efveJe=eÊf eJesleve veeWoCeer ¬eÀceebkeÀ :
(ye) efveJe=efÊeJesleve DeefOeoeve DeeosMe ¬eÀceebkeÀ :
(keÀ) ÒeceeCeve DeefOekeÀejer :
10) * * efveJe=eÊf eJeslevee®³ee DeefOeoeveemeeþer efJelejCe ÒeeefOekeÀejer :
De) ÒecegKe uesKeeHeeue/Deefle. ÒecegKe uesKeeHeeue GHe ÒecegKe uesKeeHeeue (He. G.)/GHe
ÒecegKe uesKeeHeeue (Het. G.)/GHe ÒecegKe uesKeeHeeue (efMe. efve.)/efJeYeeieer³e uesKee
DeefOekeÀejer
(ye) efpe®³eeceeHe&Àle ceeefmekeÀ efveJe=eÊf eJesleve efoues peeles l³ee ceev³eleeÒeeHle yeBkesÀ®es DeeefCe
efle®³ee MeeKes®es veeJe Je ìHeeuee®ee HeÊee DeeefCe yeBkesÀ®ee ye®ele Keeles ¬eÀceebkeÀ
veceto keÀjeJee.
keÀ) ceefveDee@[j& Üejs efveJe=eÊf eJesleve IesC³eeme HejJeeveieer efouesueer Demeu³eeme ìHeeuee®ee
HeÊee veceto keÀjeJee.
11) * DebMejeefMekeÀjCe keÀjC³eemeeþer ÒemleeefJeuesuee efveJe=eÊf eJeslevee®ee efnmmee veceto keÀjeJee.
efþkeÀeCe : .......................................... Depe&oeje®eer mJee#ejer .........................................
leejerKe : .......................................... Heesäe®ee HeÊee. ..........................................
met®evee :--
* Depe&oejeves lees ceeefmekeÀ efveJe=eÊf eJeslevee®³ee jkeÀces®ee DebMejeefMekeÀjCe keÀ© Feq®íle Demeuesuee
efnmmee (peemleerle peemle SkeÀ le=leer³eebMe efnM³eemeeHes#e) veceto keÀjeJee Hejbleg jkeÌkeÀce eEkeÀJee ©He³es
veceto keÀ© ve³esle.
** ueeiet vemeuesuee Yeeie Kees[eJee.
pee@ye - 11116 (ce. 2)

120
Yeeie oesve
.....................................
FLes (mebyebefOele uesKee keÀe³ee&ue³ee®es veeJe veceto keÀjeJes) ³eeb®³eekeÀ[s
Keeueerue DeefYeÒee³eemen
jJeevee :
1) Depe&oejeves Yeeie SkeÀ ceO³es veceto kesÀuesues leHeMeerue He[leeUC³eele Deeuesues Demetve les
yejesyej Deensle.
2) Depe&oej JewÐekeÀer³e Heefj#esKesjerpe DebMejeefMekeÀjCe kesÀuesuee l³ee®ee efveJe=eÊf eJeslevee®ee efnmmee
efceUC³eemeeþer Hee$e Deens.
3) meO³ee Òe®eefuele Demeuesu³ee lekeÌl³eevegmeej efveJe=efÊeJeslevee®es DebMejeMeerke=Àle cetu³e
©He³es............................... FlekesÀ efveOee&efjle keÀjC³eele Deeuesues Deens.
4) DebMejeefMekeÀjCeeveblej efveJe=eÊf eJeslevee®eer GJe&ejf le jkeÌkeÀce ©. ...................... FlekeÀer Demesue.
efveJe=efÊeJeslevee®³ee DebMejeefMekeÀjCee®³ee efve³eceebvegmeej efveJe=efÊeJeslevee®³ee DebMejeefMekeÀjCee®³ee
jkeÀces®es DeefOeoeve ÒeeefOeke=Àle keÀjC³ee®eer Heg{erue keÀe³e&Jeener keÀjC³eele ³eeJeer DeMeer efJevebleer Deens.
HeefjefMeä - Hee®e ceOeerue Yeeie - SkeÀ®eer Hees®e Yeeie - leerve ceO³es osC³eele Deeuesueer Deens.
efþkeÀeCe : .......................................... mJee#ejer ..........................................
leejerKe : .......................................... Keeles ÒecegKe eEkeÀJee Keeles ÒecegKeebkeÀefjlee
ÒeeefOeke=Àle keÀjC³eele Deeuesuee DeefOekeÀejer
Yeeie leerve
Hees®e
Þeer/Þeerceleer.................................................................................................³eeb®³eekeÀ[tve
JewÐeefkeÀ³e Heefj#esefMeJee³e, efveJe=efÊeJeslevee®³ee efnM³ee®es DebMejeMeerkeÀjCe keÀjC³eemeeþer®ee HeefjefMeä -
Hee®e®³ee Yeeie - SkeÀceOeerue Depe& efceUeuesuee Deens.
efþkeÀeCe : .......................................... mJee#ejer ....................................................

leejerKe : .......................................... Keel³ee®ee veeJee®ee jyejer efMekeÌkeÀe
pee@ye - 11116 (ce. 2)
121
HeefjefMeä Hee®e De.
(efve³ece 66 De HeneJee)
Yeeie SkeÀ
JewÐekeÀer³e Heefj#esveblej efveJe=efÊeJeslevee®³ee efnM³ee®es DebMejeMeerkeÀjCe keÀjC³eemeeþer®ee Depe&.
( meoj®ee Depe& oesve ÒeleeRceO³es meeoj keÀjeJe³ee®ee Deens )
Òeefle,
.............................................
.............................................
keÀce&®eeN³ee®³ee
íe³eeef®e$eemeeþer peeiee.
.............................................
(³ee efþkeÀeCeer Keeles ÒecegKeeb®es Heoveece DeeefCe Keel³ee®ee HetCe& HeÊee veceto keÀjeJee).
efJe<e³e :- JewÐekeÀer³e Heefj#esveblej efveJe=efÊeJeslevee®es DebMejeefMekeÀjCe.
ceneso³e/ceneso³ee
ceer, cegyb eF& ceneveiejHeeefuekeÀe efveJe=eÊf eJesleve efve³ece (1953) ceO³es veceto kesÀuesu³ee lejlegoeR®³ee
Deveg<ebieeves ceeP³ee efveJe=eÊf eJeslevee®³ee efnM³ee®es DebMejeMeerkeÀjCe keÀ© Feq®ílees/Feq®íles. l³eeyeeyeleerleerue
DeeJeM³ekeÀ leHeMeerue Keeueer veceto kesÀuesues Deensle ö
1) veeJe (þUkeÀ De#ejeceO³es) :
2) Jeef[ueeb®es veeJe (ceefnuee ceneveiejHeeefuekeÀe :
keÀce&®eeN³ee®³ee yeeyeleerle Heleer®es veeJe)
3) Heoveece :
4) keÀce&®eejer veeskeÀjer keÀjerle Demeuesu³ee Keel³ee®es veeJe :
5) pevce efoveebkeÀ : (F.meveeÒeceeCes) :
pee@ye - 11116 (ce. 2)
122
6) mesJeeefveJe=eÊf e®eer leejerKe :
7) efveJe=eÊf eJeslevee®ee ÒekeÀej :
8) efveJe=eÊf eJeslevee®eer jkeÌkeÀce pej efveJe=eÊf eJeslevee®eer Debelf ece jkeÌkeÀce
ÒeeefOeke=Àle keÀjC³eele Deeuesueer vemesue lej efveJe=eÊf eJeslevee®eer
leelHegjleer jkeÌkeÀce veceto keÀjeJeer).
9) (De) efveJe=eÊf eJesleve veeWoCeer ¬eÀceebkeÀ :
(ye) efveJe=efÊeJesleve DeefOeoeve DeeosMe ¬eÀceebkeÀ :
(keÀ) ÒeceeCeve DeefOekeÀejer :
10) * * efveJe=eÊf eJeslevee®³ee DeefOeoeveemeeþer efJelejCe ÒeeefOekeÀejer :
De) ÒecegKe uesKeeHeeue/Deefle. ÒecegKe uesKeeHeeue/GHe ÒecegKe uesKeeHeeue (He. G.)/GHe
ÒecegKe uesKeeHeeue (Het. G.)/GHe ÒecegKe uesKeeHeeue (efMe. efve.)/efJeYeeieer³e uesKee
DeefOekeÀejer
(ye) efpe®³eeceeHe&Àle ceeefmekeÀ efveJe=eÊf eJesleve efoues peeles l³ee ceev³eleeÒeeHle yeBkesÀ®es DeeefCe
efle®³ee MeeKes®es veeJe Je ìHeeuee®ee HeÊee DeeefCe yeBkesÀ®ee ye®ele Keeles ¬eÀceebkeÀ
veceto keÀjeJee.
keÀ) ceefveDee@[j& Üejs efveJe=eÊf eJesleve IesC³eeme HejJeeveieer efouesueer Demeu³eeme ìHeeuee®ee
HeÊee veceto keÀjeJee.
11) * DebMejeefMekeÀjCe keÀjC³eemeeþer ÒemleeefJeuesuee efveJe=eÊf eJeslevee®ee efnmmee veceto keÀjeJee.
efþkeÀeCe : .......................................... Depe&oeje®eer mJee#ejer .........................................
leejerKe : .......................................... ìHeeuee®ee HeÊee. ..........................................
..........................................
met®evee :--
* Depe&oejeves lees ceeefmekeÀ efveJe=eÊf eJeslevee®³ee jkeÀces®ee DebMejeefMekeÀjCe keÀ© Feq®íle Demeuesuee
efnmmee (peemleerle peemle SkeÀ le=leer³eebMe efnM³eemeeHes#e) veceto keÀjeJee Hejbleg jkeÌkeÀce eEkeÀJee ©He³es
veceto keÀ© ve³esle.
** ueeiet vemeuesuee Yeeie Kees[eJee.
pee@ye - 11116 (ce. 2)

123
Yeeie - oesve
FLes (mebyebefOele uesKee keÀe³ee&ue³ee®es veeJe veceto keÀjeJes) ³eeb®³eekeÀ[s
.....................................
Depe&oejeves Yeeie SkeÀ ceO³es veceto kesÀuesues leHeMeerue He[leeUC³eele Deeuesues Demetve les yejesyej
Deensle DeeefCe Depe&oej JewÐekeÀer³e Heefj#esKesjerpe DebMejeefMekeÀjCe kesÀuesuee l³ee®ee efveJe=efÊeJeslevee®ee
efnmmee efceUC³eemeeþer Hee$e Deens.
efveJe=eÊf eJeslevee®³ee DebMejeefMekeÀjCe ÒeceeefCele keÀjC³ee®eer DeeefCe efveJe=eÊf eJeslevee®³ee DebMejeefMeke=Àle
kesÀuesu³ee jkeÀces®es DeefOeoeve keÀjC³ee®eer DeeJeM³ekeÀ leer keÀe³e&Jeener keÀjC³eele ³eeJeer DeeefCe keÀeieoHe$es
MekeÌ³e eflelekeÌ³ee ueJekeÀj ³ee keÀe³ee&ue³eekeÀ[s Hejle HeeþJeeJeer DeMeer efJevebleer Deens.
efþkeÀeCe : ..........................................
leejerKe : .......................................... Keeles ÒecegKe
Yeeie - leerve
Hees®e
Þeer/Þeerceleer.........................................................................................................³eeb®³eekeÀ[tve
JewÐekeÀer³e Heefj#esveblej, efveJe=efÊeJeslevee®³ee efnM³ee®es DebMejeMeerkeÀjCe keÀjC³eemeeþer®ee HeefjefMeä -
Hee®e-De ®³ee Yeeie - SkeÀceOeerue Depe& efceUeuesuee Deens.
efþkeÀeCe : .......................................... mJee#ejer ....................................................
leejerKe : .......................................... Keel³ee®ee veeJee®ee jyejer efMekeÌkeÀe
pee@ye - 11116 (ce. 2)

124
HeefjefMeä mene
(efve³ece ¬eÀ. 69 Je 83 HeneJee).
* ceneHeeefuekesÀves megOeejuesuee DeeefCe efmJekeÀejuesuee DebMejeefMekeÀjCe lekeÌlee
ojJe<eea ©. SkeÀ ¿ee efveJe=ÊeerJesleveemeeþer DebMejeefMekeÀjCe cetu³e
Je³e Kejsoer®³ee Je<ee&ÒeceeCes Je³e Kejsoer®³ee Je<ee&ÒeceeCes
Heg{erue oMe&efJeuesues DebMejeefMekeÀjCe Heg{erue oMe&efJeuesues DebMejeefMekeÀjCe
pevceefoJeMeer cetu³e pevceefoJeMeer cetu³e
17 19.28 35 16.92
18 19.20 36 16.72
19 19.11 37 16.52
20 19.01 38 16.31
21 18.91 39 16.09
22 18.81 40 15.87
23 18.70 41 15.64
24 18.59 42 15.40
25 18.47 43 15.15
26 18.34 44 14.90
27 18.21 45 14.64
28 18.07 46 14.37
29 17.93 47 14.10
30 17.78 48 13.82
31 17.62 49 13.54
32 17.46 50 13.25
33 17.29 51 12.95
34 17.11 52 12.66
pee@ye - 11116 (ce. 2)
125
Je³e Kejsoer®³ee Je<ee&ÒeceeCes Je³e Kejsoer®³ee Je<ee&ÒeceeCes

Heg{erue oMe&efJeuesues DebMejeefMekeÀjCe Heg{erue oMe&efJeuesues DebMejeefMekeÀjCe
pevceefoJeMeer cetu³e pevceefoJeMeer cetu³e
53 12.35 71 6.60
54 12.05 72 6.30
55 11.73 73 6.01
56 11.42 74 5.72
57 11.10 75 5.44
58 10.78 76 5.17
59 10.46 77 4.90
60 10.13 78 4.65
61 9.81 79 4.40
62 9.48 80 4.17
63 9.15 81 3.94
64 8.82 82 3.72
65 8.50 83 3.52
66 8.17 84 3.32
67 7.85 85 3.13
68 7.53
69 7.22
70 6.91
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 13 efo. 18 meHìWyej, 1972 DevJe³es efveJe=efÊeJeslevee®³ee
DebMejeefMekeÀjCee®ee lekeÌlee Heg{s DeeCeKeer megOeejC³eele Deeuee DeeefCe efo. 24 veesJnWyej 1972 Heemetve meoj
lekeÌlee Debceueele Deeuee.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
126
HeefjefMeä meele
ÒeHe$e ‘De’ (efve³ece ¬eÀ. 58 HeneJee).
ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=Êeer GHeoeve ³eemeeþer veeceefveoxMeve keÀjCes.
(pesJne ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee kegÀìgyb e Demesue DeeefCe l³ee kegÀìgyb eeleerue SkeÀe J³ekeÌleeruee
veeceefveoxefMele keÀjC³ee®eer l³ee®eer F®íe Demesue lesJne).
ceer ³eevJe³es, ceeP³ee kegÀìgbyeeleerue Keeueer veceto kesÀuesu³ee J³ekeÌleeruee veeceefveoxefMele keÀjerle
Deens, DeeefCe ceer veeskeÀjerle Demeleevee ceuee ce=l³et Deeu³eeme cebpetj nesCeeN³ee keÀesCel³eener GHeoevee®eer
jkeÌkeÀce mJeerkeÀejC³ee®ee DeeefCe ceer mesJeeefveJe=Êe Peeu³eeJej ceeP³ee ce=l³etveblej ceuee Deveg%es³e Demeuesu³ee
keÀesCel³eener GHeoevee®³ee DeoÊe jkeÀces®ee mJeerkeÀej keÀjC³ee®ee DeefOekeÀej l³eeuee osle Deens.
veeceefveoxeMf ele ceneveiejHeeefuekeÀe Je³e keÀesCel³ee ceneveiejHeeefuekeÀe
J³ekeÌleer®es veeJe keÀce&®eeN³eeMeer DeekeÀeqmcekeÀ keÀce&®eeN³ee®³ee
Je HeÊee veeles HeeefjefmLeleerle ns ce=l³etHetJeea®e veeceefveoxeMf ele
veeceefveoxMeve J³ekeÌleer pej cejCe
jÎ þjsue HeeJeueer lej DeMee
veeceeefveoxeMf ele J³ekeÌleeruee
efouesues DeefOekeÀej
p³ee®³eekeÀ[s peeleerue
DeMee J³ekeÌleer®es veeJe, HeÊee
DeeefCe pej Demesue lej veeles.
pee@ye - 11116 (ce. 2)

127
ìerHe : keÀesCel³eener cetU veeceefveoxefMele J³ekeÌleeryeÎue SkeÀeHes#ee peemle He³ee&³eer J³ekeÌleeRvee
veeceefveoxeMf ele keÀjC³ee®ee DeefOekeÀej ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee veener.
Deepe efoveebkeÀ ................. ceefnvee ............ 200 ........ ³ee efþkeÀeCeer .............
³ee mJee#ejeruee mee#eeroej
(1) õõõõõõõõ
(2) õõõõõõõõ ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®eer mJee#ejer
(Keeles ÒecegKeeves YejeJe³ee®es Deens).

õõõõõõõõõõõõõõõö ³eebveer kesÀuesues veeceefveoxMeve
Heoveece õõõõõõõõõ
GHeefJeYeeie, MeeKee eEkeÀJee efJeYeeie õõõõõõ
Keeles ÒecegKee®eer mJee#ejer

efoveebkeÀ õõõõõõö Heoveece õõõõõõõö
pee@ye - 11116 (ce. 2)

128
HeefjefMeä meele ö (Heg{s ®eeuet)

ÒeHe$e ‘ye’ (efve³ece ¬eÀ. 58 HeneJee).
ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=Êeer GHeoeve ³eemeeþer veeceefveoxMeve
(pesJne ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee kegÀìgbye Demesue DeeefCe l³ee kegÀìgbyeeleerue SkeÀHes#ee
peemle J³ekeÌleeRvee veeceefveoxeMf ele keÀjC³ee®eer l³ee®eer F®íe Demesue lesJne).
ceer ³eevJe³es, ceeP³ee kegÀìgbyeeleerue Keeueer veceto kesÀuesu³ee J³ekeÌleeruee veeceefveoxefMele keÀjerle
Deens, DeeefCe Keeueer oMe&efJeuesu³ee ÒeceeCeele, ceer veeskeÀjerle Demeleevee ceuee ce=l³et Deeu³eeme ceuee
cebpetj nesCeeN³ee keÀesCel³eener GHeoevee®eer jkeÌkeÀce mJeerkeÀejC³ee®ee DeeefCe ceer mesJeeefveJe=Êe Peeu³eeJej,
ceeP³ee ce=l³etveblej, Keeueer oMe&eJf euesu³ee ÒeceeCeele ceuee Deveg%es³e Demeuesu³ee keÀesCel³eener GHeoevee®³ee
DeoÊe jkeÀces®ee mJeerkeÀej keÀjC³ee®ee DeefOekeÀej l³eebvee osle Deens.
veeceefveoxefMele ceneveiej- Je³e Òel³eskeÀeuee keÀesCel³ee ceneveiejHeeefuekeÀe
J³ekeÌleer®es veeJe HeefuekeÀe ÐeeJe³ee®eer DeekeÀeqmcekeÀ keÀce&®eeN³ee®³ee
Je HeÊee keÀce&®eeN³eeMeer GHeoevee®eer HeeefjefmLeleerle ce=l³etHetJeea®e veeceefveoxefMele
veeles jkeÌkeÀce eEkeÀJee ns J³ekeÌleer pej cejCe HeeJeueer
efnmmee* veeceefveoxMeve lej DeMee veeceefveoxefMele
jÎ þjsue J³ekeÌleeruee efouesues DeefOekeÀej
p³ee®³eekeÀ[s peeleerue DeMee
J³ekeÌleer®es veebJe, HeÊee DeeefCe
pej Demesue lej veeles
pee@ye - 11116 (ce. 2)

129
ìerHe : ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves MesJeì®³ee veeWoCeer®³ee Keeueerue efjkeÀec³ee peeiesJej
jsIee Dees{eJ³eele. ³eecegUs l³eeves mJee#ejer kesÀu³eeveblej keÀesCel³eener J³ekeÌleer®es veeJe l³eeceO³es DebleYe&lt e
keÀjlee ³esCeej veener. keÀesCel³eener cetU veeceefveoxeMf ele J³ekeÌleeryeÎue SkeÀeHes#ee peemle He³ee&³eer J³ekeÌleeRvee
Deepe efoveebkeÀ ................... ceefnvee .............. 20 ......... ³ee efþkeÀeCeer

..............
* ìerHe : GHeoevee®eer mebHetCe& jkeÌkeÀce DebleYe&tle nesF&ue DeMee leNnsves ne mlebYe YejC³eele ³eeJee.
(ns Keeles ÒecegKeeves YejeJe³ee®es Deens).
.................................................................... ³eebveer kesÀuesues
veeceefveoxMeve.
Heoveece .....................
GHeefJeYeeie, MeeKee
eEkeÀJee efJeYeeie ...........................
efoveebkeÀ õõõõõõõõ
Keeles ÒecegKee®eer mJee#ejer .........................

Heoveece ...........................
pee@ye - 11116 (ce. 2)

130
HeefjefMeä meele (Heg{s ®eeuet)
ÒeHe$e ‘keÀ’
ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=Êeer GHeoeve ³eemeeþer veeceefveoxMeve
(pesJne ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee kegÀìgbye vemesue DeeefCe SkeÀe J³ekeÌleeruee veeceefveoxefMele
keÀjC³ee®eer l³ee®eer F®íe Demesue lesJne).
ceuee kegÀìgbye vemeu³eeves ceer ³eevJe³es Keeueer veceto kesÀuesu³ee J³ekeÌleeruee veeceefveoxefMele keÀjerle
Deens DeeefCe ceer veeskeÀjerle Demeleevee ceuee ce=l³et Deeu³eeme ceuee cebpetj nesCeeN³ee keÀesCel³eener GHeoevee®eer
jkeÌkeÀce mJeerkeÀejC³ee®ee DeeefCe ceer mesJeeefveJe=Êe Peeu³eeJej ceeP³ee ce=l³etveblej ceuee Deveg%es³e Demeuesu³ee
keÀesCel³eener GHeoevee®³ee DeoÊe jkeÀces®ee mJeerkeÀej keÀjC³ee®ee DeefOekeÀej l³eeuee osle Deens.
veeceefveoxeMf ele ceneveiejHeeefuekeÀe Je³e keÀesCel³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee
J³ekeÌleer®es veeJe keÀce&®eeN³eeMeer DeekeÀeqmcekeÀ ce=l³etHetJeea®e veeceefveoxeMf ele kesÀuesueer
Je HeÊee veeles HeeefjefmLeleerle ns J³ekeÌleer pej cejCe HeeJeueer lej
veeceefveoxMeve DeMee J³ekeÌleeruee efouesues
jÎ þjsue DeefOekeÀej p³ee®³eekeÀ[s peeleerue
DeMee J³ekeÌleer®es veeJe, HeÊee
DeeefCe pej Demesue lej veeles.
pee@ye - 11116 (ce. 2)

131
ìerHe : keÀesCel³eener cetU veeceefveoxefMele J³ekeÌleeryeÎue SkeÀeHes#ee peemle He³ee&³eer J³ekeÌleeRvee
Deepe efoveebkeÀ ...................... ceefnvee ......................... 20 .................
efþkeÀeCe ........................
(ns Keeles ÒecegKeeves YejeJe³ee®es Deens)
õõõõõõõõõõõõö ³eebveer kesÀuesues veeceefveoxMeve
Heoveece õõõõõõõ
eEkeÀJee efJeYeeie õõõöõõõõ
efoveebkeÀ õõõõõõö
Keeles ÒecegKee®eer mJee#ejer õõõõõõõ
Heoveece õõõõõõ-õõõö
pee@ye - 11116 (ce. 2)

132
ÒeHe$e ‘[’
ce=l³et efve mesJeeefveJe=Êeer GHeoeve ³eemeeþer veeceefveoxMeve
(pesJne ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeuee kegÀìgbye vemesue DeeefCe SkeÀeHes#ee peemle J³ekeÌleeRvee
veeceefveoxefMele keÀjC³ee®eer l³ee®eer F®íe Demesue lesJne).
ceuee kegÀìgbye vemeu³eeves ceer ³eevJe³es Keeueer veceto kesÀuesu³ee J³ekeÌleeruee veeceefveoxefMele keÀjerle
Deens DeeefCe Keeueer oMe&efJeuesu³ee ÒeceeCeele, ceer veeskeÀjerle Demeleebvee ceuee ce=l³et Deeu³eeme ceuee
cebpetj nesCeeN³ee keÀesCel³eener GHeoevee®eer jkeÌkeÀce, mJeerkeÀejC³ee®ee DeeefCe ceer mesJeeefveJe=Êe Peeu³eeJej,
ceeP³ee ce=l³etveblej, Keeueer oMe&eJf euesu³ee ÒeceeCeele ceuee Deveg%es³e Demeuesu³ee keÀesCel³eener GHeoevee®³ee
DeoÊe jkeÀces®ee mJeerkeÀej keÀjC³ee®ee DeefOekeÀej l³eebvee osle Deens.
veeceefveoxefMele ceneveiej- Je³e Òel³eskeÀeuee keÀesCel³ee ceneveiejHeeefuekeÀe
J³ekeÌleer®es veeJe HeefuekeÀe ÐeeJe³ee®eer DeekeÀeqmcekeÀ keÀce&®eeN³ee®³ee ce=l³etHetJeea®e
Je HeÊee keÀce&®eeN³eeMeer GHeoevee®eer HeeefjefmLeleerle veeceefveoxefMele J³ekeÌleer pej
veeles jkeÌkeÀce eEkeÀJee ns cejCe HeeJeueer lej DeMee
efnmmee* veeceefveoxMeve veeceefveoxefMele J³ekeÌleeruee
jÎ þjsue efouesues DeefOekeÀej
p³ee®³eekeÀ[s peeleerueDeMee
J³ekeÌleer®es veebJe,HeÊee DeeefCe
pej Demesue lej veeles
pee@ye - 11116 (ce. 2)

133
ìerHe : ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves MesJeì®³ee veeWoCeer®³ee Keeueerue efjkeÀec³ee peeiesJej

jsIee Dees{eJ³eele. ³eecegUs l³eeves mJee#ejer kesÀu³eeveblej keÀesCel³eener J³ekeÌleer®es veeJe l³eeceO³es DebleYe&lt e
keÀjlee ³esCeej veener. keÀesCel³eener cetU veeceefveoxeMf ele J³ekeÌleeryeÎue SkeÀeHes#ee peemle He³ee&³eer J³ekeÌleeRvee
Deepe efoveebkeÀ ............................. ceefnvee ....................... 20
....................
efþkeÀeCe ............................
* ìerHe : GHeoevee®eer mebHetCe& jkeÌkeÀce DebleYe&tle nesF&ue DeMee leNnsves ne mlebYe
YejC³eele ³eeJee.
---------------------------------------------------------------------------
.................................................................... ³eebveer kesÀuesues veeceefveoxMeve.
Heoveece .....................
eEkeÀJee efJeYeeie ......................
efoveebkeÀ õõõõõõõõ Keeles ÒecegKee®eer mJee#ejer .......................
Heoveece ..............................
pee@ye - 11116 (ce. 2)

134
ÒeHe$e ‘F&’
kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleveemeeþer veeceefveoxMeve
ceer ³eevJe³es Keeueer oMe&efJeuesu³ee ¬eÀceevegmeej ceeP³ee ce=l³etveblej 20* Je<ee&®³ee Den&keÀejer mesJesveblej,
ceuee osC³eele ³esCeeN³ee kegÀìgbye efveJe=efÊeJeslevee®eer jkeÌkeÀce mJeerkeÀejC³eeme ceeP³ee kegÀìgbyeeleerue Keeueer veceto kesÀuesu³ee
J³ekeÌleeRvee veeceefveoxefMele keÀjerle Deens.
veeceefveoxefMele J³ekeÌleer®es ceneveiejHeeefuekeÀe Je³e efJeJeeefnle eEkeÀJee
veeJe Je HeÊee keÀce&®eeN³eeMeer veeles DeefJeJeeefnle
ìerHe : ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeves MesJeì®³ee veeWoCeer®³ee Keeueerue efjkeÀec³ee peeiesJej jsIee Dees{eJ³eele
³eecegUs l³eeves mJee#ejer kesÀu³eeveblej keÀesCel³eener J³ekeÌleer®es veeJe l³eeceO³es DebleYe&tle keÀjlee ³esCeej veener.
Deepe efoveebkeÀ ....................... ceefnvee .............................. 20 ..............
efþkeÀeCe .............................
(1) ..........................
(2) .......................... ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®eer mJee#ejer
.......................................................... ³eebveer kesÀuesues veeceefveoxMeve.
Heoveece .....................
eEkeÀJee efJeYeeie ...........................
efoveebkeÀ õõõõõõõõ Keeles ÒecegKee®eer mJee#ejer ..........................
Heoveece ......................................
* ceneveiejHeeefuekeÀe þjeJe ¬eÀ. 266 efo. 18-5-1959 DeeefCe MeemekeÀer³e þjeJe, veiejefJekeÀeme DeeefCe
meeJe&peefvekeÀ Deejesi³e efJeYeeie ¬eÀ. 5359/37242/-keÀ, efo. 3-8-1980 DevJe³es 25 ne DeekeÀ[e yeouetve
l³eepeeieer 20 ne DeekeÀ[e DebleYe&tle kesÀuee Deens.
pee@ye - 11116 (ce. 2)
135
HeefjefMeä Deeþ
JewÐekeÀer³e ceb[Ueuee DevegosMe
..................................... ³eeb®³ee yeeyeleerle ef®eefkeÀlmeeue³eerve efìHHeCeer
(ns leHeemeCeer keÀjCeeN³ee JewÐekeÀer³e ceb[Ueves YejeJe³ee®es Deens Je Heg{erue meboYee&meeþer
DeefYeuesKeeceO³es þsJeeJe³ee®es Deens).
(1) GIe[ efomeCeejs Je³e
(2) Gb®eer
(3) HeeQ[eceO³es Jepeve
(4) veeYeer®³ee efþkeÀeCeer Goje®ee Iesj
(5) vee[er®es ÒeceeCe :
(De) yemeuesues Demeleevee ö
(ye) GYes Demeleevee ö
(keÀ) mJe©He ö
(6) jkeÌleoeye :
(De) Ëo³ee®es DeekegÀb ®eve oeKeefJeCeejs (mee³emìeseuf ekeÀ)
(ye) ËlmHeÀej ([e³emìeseuf ekeÀ)
(7) Oecev³eeb®eer (jkeÌleJeeefnv³eeb®eer) efmLeleer ö
(8) ÒecegKe Fbefê³eebceO³es jesie Demeu³eeyeeyele®eer keÀesCeleerner ue#eCes efomeleele keÀe³e ?
(De) Ëo³e
(ye) HegÀHHegÀmes
(keÀ) ³eke=Àle
([) Hueerne (mHueerve)
(F) ¢äer
(HeÀ) ÞeJeCeMekeÌleer
pee@ye - 11116 (ce. 2)
136
(9) cet$e leHeemeCeer :
(De) Heeb{je yeuekeÀ (De@uy³etcesve)
(ye) meeKej
(keÀ) efJeefMeä ieg©lJe (mHesemf eefHeÀkeÀ ûe@Jnerìer)
([) Òeefleef¬eÀ³ee
(10) MejerjeJej SKeeos efJeoejCe (jH®ej) DeefmlelJeele Deens eEkeÀJee keÀmes :
pej DeefmlelJeele Demesue lej keÀesCel³ee ÒekeÀej®es :
ns efJeoejCe keÀceer keÀjlee ³esF&ue eEkeÀJee veener :
(11) DeesUKeC³eemeeþer KegCee :
(1)
(2)
(3)
(12) keÀesCeleerner peeoe ceeefnleer
(De) 20 ........... ³ee meeueer, ceneveiejHeeefuekeÀe JewÐekeÀer³e Hejer#ekeÀeves / JewÐekeÀer³e
ceb[Ueves Keeueerue keÀejCeemleJe .......................... ³eebvee veeskeÀjermeeþer DemeceLe& þjefJeues
nesles :ö
(13) ........................ ³eemeeþer efveJe=eÊf eJeslevee®³ee DebMejeMeerkeÀjCeemeeþer Dee³egce&³ee&oe
......................... Je<ex.
JewÐekeÀer³e ceb[Ue®ee JewÐekeÀer³e ceb[Ue®ee JewÐekeÀer³e ceb[Ue®es

meom³e meom³e DeO³e#e
pee@ye - 11116 (ce. 2)
137
HeefjefMeä veT
(efve³ece 26 Je 31 ³ee Keeueerue Òeefle%eeHeve ÒeHe$e).
p³ee DeLeea ³eeb v eer
............................................................................. (³esLes efveJe=eÊf eJesleve
/ kegÀìgyb e efveJe=eÊf eJesleve / ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=eÊf e GHeoeve / efveJe=eÊf eJesleve Jee GHeoeve ³eeb®eer LekeÀyeekeÀer
Jeiewjs cebpetj keÀjCeeje ÒeeefOekeÀejer veceto keÀjeJee) efveJe=efÊeJesleve/kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve ³eeyeeyele®eer
ojcene ©. ......................... SJe{er jkeÌkeÀce eEkeÀJee GHeoeve / ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=efÊe
GHeoeve / efveJe=efÊeJesleve Jee GHeoevee®eer LekeÀyeekeÀer ³eeyeeyele®eer, Þeer / Þeerceleer ................
(³esLes ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®es veeJe Je Heoveece veceto keÀjeJes). ³eebveer os³e Demeuesueer,
©. .............................. SJe{er jkeÌkeÀce ceuee Deecneuee osC³eemeeþer cebpegjer efoueer
Deens. cnCetve ceer / Deecner ner jkeÌkeÀce mJeerkeÀejleebvee ³eevJe³es Demes ceev³e keÀjlees keÀer, Þeer /
Þeerceleer ...........................................³eebvee os³e Demeuesues efveJe=efÊeJesleve / kegÀìgbye
efveJe=efÊeJesleve / GHeoeve / ce=l³et-efve-mesJeefveJe=efÊe GHeoeve / efveJe=efÊeJesleve Jee GHeoeve ³eeyeeyele®eer
LekeÀyeekeÀer ³eeceO³es, ³ee efve³eceevJe³es ceuee / Deecneuee pes efceUC³eepeesies Deens l³eeHes#ee peemle
Demeu³ee®es Dee{Uu³eeme, megOeejCes meeHes#e Deens ³ee®eer ceuee / Deecneuee mebHetCe&HeCes peeCeerJe
Deens. ceer / Deecner DeMee ÒekeÀej®³ee megOeejCesme njkeÀle IesCeej veener Demes Je®eve oslees. DeeCeKeer
Demes keÀer pes ceuee / Deecneuee Jemlegle: os³e Deens l³eeHes#ee ceuee / Deecneuee peemle efouesueer
keÀesCeleerner jkeÌkeÀce Hejle keÀjC³ee®es ceer / Deecner Je®eve oslees.
(vekeÀes Demesue lees Yeeie Kees[vt e ìekeÀeJee)
mJee#ejer / mJee#eN³ee
HeÊee :--
pee@ye - 11116 (ce. 2)

138
HeefjefMeä ö one
ÒeHe$e HeÀ
ke=ÀHe³ee efve³ece 58 De HeneJee).
(efveJe=ÊeerJeslevee®es n³eeleYej®³ee LekeÀyeekeÀermeeþer veeceefveoxMele)
ceer Þeer./Þeerceleer
..............................................................................................
³eeÜejs, ceePee ce=l³et Peeu³eeme ceeP³ee n³eeleYej®³ee
efveJe=efÊeJeslevee®eer ve Iesleuesueer/ve ceeefieleuesueer jkeÌkeÀce ÒeeHle keÀjC³eemeeþer cegbyeF& ceneveiejHeeefuekeÀe efveJe=ÊeerJesleve
efve³ece (1953) ®³ee efve³ece 58 De DevJe³es veeceefveoxeMf ele keÀjerle Deens.
veece efveJe=Êeer veeceefveoxefMele pej veece- efveJe=Êeer efveJe=Êeer ogmeN³ee meoj veeceefveoxMeve
efveoxefMele JesleveOeej- J³ekeÌleeR®eer efveoxefMele Jesleve Jesleve veece veece- DeJewOe
J³eeqkeÌle®es keÀeMeer pevceleejerKe J³ekeÌleer OeejkeÀe®³ee OeejkeÀeMeer efveoxefMele efveoxefMele þjC³ee®es
veebJe Demeuesues pej De%eeve ce=l³etHetJeea Demeuesues J³ekeÌleer®eer pej keÀejCe
DeeefCe veeles Demesue mlebYe 1 veeles pevce De%eeve (Òemebie)
HeÊee lej leer ceOeerue leejerKe Demesue
De%eeve veeceefveoxefMele lej leer
DemeC³ee®³ee J³ekeÌleer De%eeve
keÀeueeJeOeerle ce=l³et DemeC³ee®³ee
meoj HeeJeu³eeme keÀeueeJeOeerle
efveJe=efÊe ogmeN³ee meoj efveJe=Êeer-
Jesleve veeceefveoxefMele Jesleve
IesT J³ekeÌleer®es veeJe IesT
MekeÀCeeN³ee Je HeÊee MekeÀCeeN³ee
J³ekeÌleer®es J³ekeÌleer®es
veeJe Je HeÊee veeJe Je HeÊee
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)
efþkeÀeCe :-
efoveebkeÀ :- mener (DeLeJee, efvej#ej Demesue lej Debieþîee®ee þmee)

mee#eeroej :- keÀce&®eejer/efveJe=eÊf eJesleveOeejkeÀe®es veeJe Je HeÊee .........................................
(1) mener....................................................................... efveJe=ÊeerJesleve OeejkeÀe®es keÀce&®eeN³ee®es veeJe Je HeÊee.
veeJe Je HeÊee .................................................... ...................................................................................................................
(2) mener......................................................................... efveJe=ÊeerJesleve DeefOeoeve Je DeeosMe ¬eÀceebkeÀ

veeJe Je HeÊee .................................................... efveJe=ÊeerJesleve Iesle Demeuesu³ee yeBkesÀ®es veeJe
Je MeeKee ........................................................................
pee@ye - 11116 (ce. 2)
139
MeyoeJeueer
(Fbûepeer ö cejeþer)
A
Authority -- ÒeeefOekeÀejer
Appointed date -- efve³ele leejerKe
Appendix -- HeefjefMeä
B
Break in Service -- veeskeÀjerceOeerue Keb[

C
Competant -- me#ece
Contributory Provided Fund -- DebMeoe³eer YeefJe<³eefveJee&n efveOeer
Condoning deficiency -- keÀcelejlee ceeHeÀ keÀjCes
Chief Accountant -- ÒecegKe uesKeeHeeue
Commutation -- DebMejeefMekeÀjCe
Commuted -- DebMejeefMeke=Àle
Contributed Family Pension Scheme -- DebMeoe³eer kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve ³eespevee
Contra - distinction -- HejmHejefJejesOeer
Commutation Table -- DebMejeefMekeÀjCe lekeÌlee
Commutation Value -- DebMejeefMekeÀjCe cetu³e
D
Date of effect -- DebceueyepeeJeCeer®eer leejerKe
Definition -- J³eeK³ee
Delegation of Power -- DeefOekeÀejeb®es Òel³ee³eespeve
Discharged from Service -- veeskeÀjerletve cegkeÌle keÀjCes
Death - cum - Retirement gratuity -- ce=l³et-efve-mesJeeefveJe=efÊe GHeoeve
Distinctly -- mHeäHeCes
Decreased employee -- ce=le keÀce&®eejer
Disregarded -- ogue&ef#ele kesÀuesuee
pee@ye - 11116 (ce. 2)

140
E
Eligibility -- Hee$elee
Excess Payment -- peeoe DeefOeoeve
Existing Rules -- efJeÐeceeve efve³ece
Emoluments -- efJeÊeueyOeer
Extraordinary leave -- DemeeOeejCe jpee
F
Fire Brigade Servants -- DeeqiveMeecekeÀ oueeleerue keÀce&®eejer
Foreign Service -- HejkeÀer³e mesJee
Formal application -- efjlemej Depe&
Fire Brigate Surgeon -- DeeqiveMeecekeÀ oue Meu³eef®eefkeÀlmekeÀ
Former Service -- HetJeea®eer veeskeÀjer
G
Gratuity -- GHeoeve
Government Servant -- mejkeÀejer keÀce&®eejer
H
Head of the department -- Keeles ÒecegKe
I
Illegal Strike -- yeskeÀe³eosMeerj mebHe
Irregular habits -- Deefve³eefcele meJe³eer
Instructions -- DevegosMe
Incapacity -- DemeceLe&lee
Implied -- OJeefvele
L
Legal heirs -- keÀe³eosMeerj Jeejme
Legal authority -- keÀe³eosMeerj DeefOekeÀej He$e
Lumpsum -- þeskeÀ jkeÌkeÀce
Lien -- OeejCeeefOekeÀej
pee@ye - 11116 (ce. 2)

141
M
Medical Board -- JewÐekeÀer³e ceb[U
Misconduct -- iewjJele&CetkeÀ
Medical Certificate -- JewÐekeÀer³e ÒeceeCeHe$e
Municipal Treasury -- ceneveiejHeeefuekeÀe keÀes<eeieej
Medical Examination -- JewÐekeÀer³e leHeemeCeer
Municipal Secretary -- ceneveiejHeeefuekeÀe ef®eìCeerme
Municipal Chief Auditor -- ceneveiejHeeefuekeÀe ÒecegKe uesKeeHejer#ekeÀ
Medical Authority -- JewÐekeÀer³e ÒeeefOekeÀejer
Municipal Medical Examiner -- ceneveiejHeeefuekeÀe JewÐekeÀer³e Hejer#ekeÀ
Memorandum -- %eeHeve
N
Nearest multiple -- efvekeÀìlece Heì
Nomination -- veeceefveoxMeve
Non-Private Practice allowance -- Keepeieer J³eJemee³eneefve YeÊee
Notice in Writting -- uesKeer met®evee
O
Option -- He³ee&³e, efJekeÀuHe, efveJe[
Officiating Capacity -- mLeeveeHeVe #ecelee
Operational Side -- keÀe³e&keÀejer efJeYeeie
P
Permanent employee -- keÀe³ece keÀce&®eejer
Pension -- efveJe=efÊeJesleve
Pension Cases -- efveJe=efÊeJeslevee®eer ÒekeÀjCes
Participation -- men³eesie
Compensation Pension -- YejHeeF& efveJe=efÊeJesleve
Invalid Pension -- DemeceLe&lee efveJe=eÊf eJesleve
pee@ye - 11116 (ce. 2)
142
Wound or Injury Pension -- peKece eEkeÀJee Fpee efveJe=efÊeJesleve
Family Pension -- kegÀìgyb e efveJe=eÊf eJesleve
Superannuation Pension -- efve³elemesJeeJeOeer efveJe=eÊf eJesleve
Compansionate Pension -- DevegkebÀHee efveJe=efÊeJesleve
Retiring Pension -- HetCe&mesJee efveJe=eÊf eJesleve
Varieties of Pension -- efveJe=efÊeJeslevee®es ÒekeÀej
Prescribed form -- efJeefnle vecegvee/ÒeHe$e
Premature Voluntary Retirement -- cegoleHetJe& mJes®ísves mesJeeefveJe=Êeer
Provisions -- lejlegoer
Public Body -- meeJe&peefvekeÀ mebmLee
Pay -- Jesleve
Pensionable Pay -- efveJe=efÊeJesleveen& Jesleve
Average Pay -- mejemejer Jesleve
Special Pay -- efJeMes<e Jesleve
Technical Pay -- leebef$ekeÀ Jesleve
Personal Pay -- Jew³eeqkeÌlekeÀ Jesleve
Dearness Pay -- ceneieeF& Jesleve
Personal allowance -- Jew³eeqkeÌlekeÀ YeÊee
Personal allowance Consolidate -- SkeÀef$ele Jew³eeqkeÌlekeÀ YeÊee
Revised Pay & Old Pay -- megOeeefjle Jesleve DeeefCe pegves Jesleve
Position in a Cadre -- mebJeiee&ceOeerue mLeeve/efmLeleer
Pensionable Service -- efveJe=efÊeJesleveen& mesJee
Pensioners -- efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀ
O
Qualifying Service -- Den&keÀejer mesJee
pee@ye - 11116 (ce. 2)

143
R
Revised Family Pension Scheme -- megOeeefjle kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleve ³eespevee
Right of Interpretation -- DeLe& ueeJeC³ee®ee DeefOekeÀej
Reduction -- keÀceer keÀjCes
Record of Leave -- jpes®ee DeefYeuesKe
S
Subscribers -- Jeie&Ceeroej
Special Cases -- efJeMes<e ÒekeÀjCes
Service Record -- mesJee DeefYeuesKe
Single Sum -- SkeÀ jkeÀceer
Suspension Period -- efveuebyeve keÀeueeJeOeer
Service Book -- mesJee HegmlekeÀ
Special Conditions -- efJeMes<e Deìer
T
Title -- meb%ee
Temporary increase -- leelHegjleer Jee{
Terminal Benefits -- Debeflece HeÀe³eos
U
Unauthorised absence -- DeveefOeke=Àle DevegHeefmLeleer
W
Written Statement -- uesKeer efveJesove
Workmen’s Compensation Act, 1923 -- keÀeceieej YejHeeF& DeefOeefve³ece, 1923
Weightage -- efJeMes<e meJeuele
BMPP-11116-2011-12-500 Bks. (M 2)
144
Jejerue met$eeÒeceeCes efveefM®ele keÀjC³eele ³esCeejer efveJe=ÊeerJeslevee®eer jkeÌkeÀce 33 Je<ee&®³ee cnCepes®e
66 HetCe& meneceener®³ee keÀeueeJeOeer®³ee keÀceeue Den&keÀejer mesJesMeer efveie[erle jenerue. 10 Je<ex
eEkeÀJee l³eentve DeefOekeÀ Hejbleg 33 Je<ee&nvt e keÀceer Den&keÀejer mesJee Peeueer Demesue DeMee ceneveiejHeeefuekeÀe
keÀce&®eeN³eeb®³ee yeeyeleerle l³eeb®³ee efveJe=eÊf eJeslevee®eer jkeÌkeÀce, l³eebveer kesÀuesu³ee Den&keÀejer mesJes®es, 33
Je<ee&®³ee keÀceeue Den&keÀejer mesJesMeer pes ÒeceeCe Demesue, lesJe{îee®e ÒeceeCeHe$eeleerue keÀceeue Deveg%es³e
efveJe=eÊf eJesleveeFlekeÀer Demesue.
efveJe=eÊf eJesleve KeeueerueÒeceeCes þjefJeC³eele ³esFu& e :
GHejeskeÌle met$eevegmeej keÀe{C³eele Deeuesues Den&keÀejer mesJes®ee HetCe& Peeuesuee
Deveg%es³e keÀceeue efveJe=efÊeJesleve X meneceener®ee keÀeueeJeOeer
3
66
pees[He$e 14- De ceO³es GoenjCe efou³eeÒeceeCes
3
8 pees[He$e ö oesve
Den&keÀejer mesJes®ee GHeoeve eEkeÀJee ojJe<eea ©He³eebceO³es keÀceeue
HetCe& Peeuesuee efveJe=eÊf eJeslevee®es ÒeceeCe efveJe=eÊf eJesleve
meneceener®ee keÀeueeJeOeer
(De) GHeoeve ? ©. Hewmes
1 ceefnv³eeb®es Jesleve
2 1 ceefnv³eeb®es Jesleve
pee@ye - 11116 (ce. 2)
143
Den&keÀejer mesJes®ee GHeoeve eEkeÀJee ojJe<eea ©He³eebceO³es keÀceeue
HetCe& Peeuesuee efveJe=eÊf eJeslevee®es ÒeceeCe efveJe=eÊf eJesleve
meneceener®ee keÀeueeJeOeer
©. Hewmes
13
14
5
6
ceefnv³eeb®es Jesleve
ceefnv³eeb®es Jesleve ?
1
19 8 1 ceefnv³eeb®es Jesleve
2
(ye) efveJe=ÊeerJesleve
³ee efve³eceebc12eO³es keÀesCel³eener yeeyeleerle mHeäHeCes Dev³eLee ³eeefJe©Oo keÀener veceto kesÀues vemesue
lej, ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eeb®³ee efveJe=eÊf eJeslevee®eer jkeÌkeÀce KeeueerueÒeceeCes efveefM®ele keÀjC³eele
³esF&ue : 1
2
pee@ye - 11116 (ce. 2)
144
efveJe=eÊf eJesleveen& Jesleve ceeefmekeÀ efveJe=eÊf eJeslevee®eer jkeÌkeÀce

(De) efveJe=eÊf eJesleveen& Jeslevee®³ee efveJe=eÊf eJesleveen& Jeslevee®³ee 50 ìkeÌkesÀ
Heefnu³ee ©. 1000/- He³e¥le
(ye) efveJe=eÊf eJesleveen& Jeslevee®es efveJe=eÊf eJesleveen& Jeslevee®³ee 45 ìkeÌkesÀ
veblej®es ©. 500/-
(keÀ) ©. 1500/- Jejerue efveJe=eÊf e- efveJe=eÊf eJesleveen& Jeslevee®³ee 40 ìkeÌkesÀ
Jeslevee®eer efMeuuekeÀ
ìerHe : Jejerue met$eeÒeceeCes keÀe{C³eele Deeuesues ceeefmekeÀ efveJe=efÊeJesleve ns SketÀCe ©.
1500/- FlekesÀ ce³ee&eof le Demesue. (efveJe=eÊf eJesleveeceOeerue leelHegjl³ee Jee{ermen).
Jejerue met$eeÒeceeCes efveefM®ele keÀjC³eele ³esCeejer efveJe=ÊeerJeslevee®eer jkeÌkeÀce 21 Je<ee&®³ee (cnCepes®e,
43 HetCe& meneceener®³ee keÀeueeJeOeer®³ee) keÀceeue Den&keÀejer mesJesMeer efveie[erle jenerue. 10 Je<ex
eEkeÀJee l³eentve DeefOekeÀ Hejbleg 21 Je<ee&nvt e keÀceer Den&keÀejer mesJee Peeueer Demesue DeMee DeeqiveMeecekeÀ
oue Keel³eeleerue keÀce&®eeN³eeb®³ee yeeyeleerle l³eeb®³ee efveJe=eÊf eJeslevee®eer jkeÌkeÀce, l³eebveer kesÀuesu³ee 21
Je<ee&®³ee (cnCepes®e, 43 HetCe& meneceener®³ee keÀeueeJeOeer®³ee) keÀceeue Den&keÀejer mesJesMeer pes ÒeceeCe
Demesue, lesJe{îee®e ÒeceeCeHe$eeleerue keÀceeue Deveg%es³e efveJe=eÊf eJesleveeFlekeÀer Demesue.
efveJe=eÊf eJesleve Keeueerue oMe&eJf euesu³ee met$eeÒeceeCes þjefJeC³eele ³esFu& e :
GHejeskeÌle met$eevegmeej keÀe{C³eele Deeuesues Den&keÀejer mesJes®ee HetCe& Peeuesuee
Deveg%es³e keÀceeue efveJe=efÊeJesleve X meneceener®ee keÀeueeJeOeer
43
efveJe=eÊf eJesleveeleerue leelHegjl³ee Jee{er®³ee meceeJesMeemen ceeefmekeÀ efveJe=eÊf eJeslevee®eer jkeÌkeÀce ojcene
©. 1500/- FlekeÀer efveye¥eOf ele Demesue. (Keeueerue GoenjCeeÒeceeCes).
(1) efveJe=eÊf eJesleveen& Jesleve ©. 465 /- ©. 1000 /- He³e¥le 50 ìkeÌkesÀ ojeves = © .
232.50 Den&keÀejer mesJee 22 Je<ex Deens. HetCe& Peeuesuee 44 meneceener®ee keÀeueeJeOeer).
?
pee@ye - 11116 (ce. 2)
145
ner Den&keÀejer mesJee keÀceeue Den&keÀejer mesJesHes#ee cnCepes®e 43 meneceener®³ee keÀeueeJeOeerHes#ee
peemle Deens cnCetve efveJe=eÊf eJesleve ojcene ©. 232.50 (cnCepes®e, ©. 233/- ojcene HeÀkeÌle).
(2) efveJe=eÊf eJesleveen& Jesleve ©. 465/- Deens. Heefnues ©. 1000/- 50 ìkeÌkesÀ ojeves =
©. 232.50. Den&keÀejer mesJee 16 Je<ex Deens = mesJes®ee 33 HetCe& meneceener®ee keÀeueeJeOeer.
232.50 = 33
43
= ©. 178.43
= ©. 179/- ojcene efveJe=eÊf eJesleve
(2) efveJe=eÊf eJesleveen& Jesleve ©. 1000/- Deens. Heefnues ©. 1000/- 50 ìkeÌkesÀ ojeves
= ©. 500/- . Den&keÀejer mesJee 21 Je<ex Deens (43 HetCe& meneceener®ee keÀeueeJeOeer).
500 x 43
= 500
43
= ©. 500/- ojcene efveJe=eÊf eJesleve
(4) efveJe=eÊf eJesleveen& Jesleve = ©. 1200/-
Heefnues ©. 1000/- - 50 ìkeÌkesÀ ojeves = ©. 500/-
veblej®es ©. 200/- ö 45 ìkeÌkesÀ ojeves = ©. 90/-
©. 590/-
Den&keÀejer mesJee 20 Je<ex (40 HetCe& meneceener®ee keÀeueeJeOeer)
500 x 43
= 548.84 ©. 549/- ojcene efveJe=efÊeJesleve
43
?
pee@ye - 11116 (ce. 2)
139
HeefjefMeä ö one
ÒeHe$e HeÀ
ke=ÀHe³ee efve³ece 58 De HeneJee).
(efveJe=ÊeerJeslevee®es n³eeleYej®³ee LekeÀyeekeÀermeeþer veeceefveoxMele)
ceer Þeer./Þeerceleer
..............................................................................................
³eeÜejs, ceePee ce=l³et Peeu³eeme ceeP³ee n³eeleYej®³ee
efveJe=efÊeJeslevee®eer ve Iesleuesueer/ve ceeefieleuesueer jkeÌkeÀce ÒeeHle keÀjC³eemeeþer cegbyeF& ceneveiejHeeefuekeÀe efveJe=ÊeerJesleve
efve³ece (1953) ®³ee efve³ece 58 De DevJe³es veeceefveoxeMf ele keÀjerle Deens.
veece efveJe=Êeer veeceefveoxefMele pej veece- efveJe=Êeer efveJe=Êeer ogmeN³ee meoj veeceefveoxMeve
efveoxefMele JesleveOeej- J³ekeÌleeR®eer efveoxefMele Jesleve Jesleve veece veece- DeJewOe
J³eeqkeÌle®es keÀeMeer pevceleejerKe J³ekeÌleer OeejkeÀe®³ee OeejkeÀeMeer efveoxefMele efveoxefMele þjC³ee®es
veebJe Demeuesues pej De%eeve ce=l³etHetJeea Demeuesues J³ekeÌleer®eer pej keÀejCe
DeeefCe veeles Demesue mlebYe 1 veeles pevce De%eeve (Òemebie)
HeÊee lej leer ceOeerue leejerKe Demesue
De%eeve veeceefveoxefMele lej leer
DemeC³ee®³ee J³ekeÌleer De%eeve
keÀeueeJeOeerle ce=l³et DemeC³ee®³ee
meoj HeeJeu³eeme keÀeueeJeOeerle
efveJe=efÊe ogmeN³ee meoj efveJe=Êeer-
Jesleve veeceefveoxefMele Jesleve
IesT J³ekeÌleer®es veeJe IesT
MekeÀCeeN³ee Je HeÊee MekeÀCeeN³ee
J³ekeÌleer®es J³ekeÌleer®es
veeJe Je HeÊee veeJe Je HeÊee
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)
efþkeÀeCe :-
efoveebkeÀ :-
?
mener (DeLeJee, efvej#ej Demesue lej Debieþîee®ee þmee)
mee#eeroej :- keÀce&®eejer/efveJe=eÊf eJesleveOeejkeÀe®es veeJe Je HeÊee .........................................
(1) mener....................................................................... efveJe=ÊeerJesleve OeejkeÀe®es keÀce&®eeN³ee®es veeJe Je HeÊee.
veeJe Je HeÊee .................................................... ...................................................................................................................
(2) mener......................................................................... efveJe=ÊeerJesleve DeefOeoeve Je DeeosMe ¬eÀceebkeÀ

veeJe Je HeÊee ....................................................
efveJe=ÊeerJesleve Iesle Demeuesu³ee yeBkesÀ®es veeJe
Je MeeKee ........................................................................
pee@ye - 11116 (ce. 2)

M Pension Rule 1953

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

M Pension Rule 1953

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

M Pension Rule 1953

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Deveg¬eÀceefCekeÀe

efve³ece ¬eÀ. JeCe&ve He=ÿ ¬eÀ.

efveJe=efÊe Jesleve-11116 (ce-2)

efveJe=efÊe Jesleve-11116 (ce-2)

efveJe=efÊeJesleve efve³ece (1953)

efoveebkeÀ 31 cee®e& 2000 He³e¥le megOeeefjle

efveJe=efÊeJesleve efve³ece (1953)

efoveebkeÀ 31 cee®e& 2000 He³e¥le megOeeefjle

efveJe=efÊe Jesleve-11116 (ce-2)

efveJe=efÊe Jesleve-11116 (ce-2)

(ÒeYeeJee®ee efo. 1-6-1986)

ìerHe : ceneveiejHeeefuekeÀe ÒeMeemeveekeÀ[tve ®etkeÀ Peeu³eeves eEkeÀJee SKeeoer ieesä jentve

*30 : efveJe=Êeer Jesleve OeejkeÀe®³ee ce=l³etveblej l³eeuee Òel³e#e ÐeeJe³ee®³ee keÀesCel³eener

(ÒeYeeJee®eer efoveebkeÀ 1-6-1986)

efveJe=efÊe Jesleve-11116 (ce-2)

efveJe=efÊe Jesleve-11116 (ce-2)

efveJe=efÊe Jesleve-11116 (ce-2)

efveJe=efÊe Jesleve-11116 (ce-2)

5) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee mesJeeefveJe=eÊf eveblej ceneveiejHeeefuekesÀves Iesleuesu³ee efveCe&³ee®³ee

ye) mebyebeOf ele ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee mesJeeefveJe=eÊf e®³ee efoveebkeÀeHetJeea®³ee leejKesHeemetve

7) p³ee keÀce&®eeN³eeb®eer Keel³eebleie&le eEkeÀJee v³ee³eeue³eerve ®eewkeÀMeer meg© Deens l³eeb®³ee

8) GHejeskeÌle lejletoer ¿ee, mesJesceO³es Demeleevee®e ce=l³eg HeeJeuesu³ee ceneveiejHeeefuekeÀe

(ÒeYeeJee®ee efoveebkeÀ 1-4-1995 Heemetve)

Den&keÀejer mesJes®eer HetCe& Peeuesueer Je<ex : GHeoevee®es ÒeceeCe

(9) meJe&meeOeejCe efveJe=efÊeJesleve cebpetj keÀjC³eeyeeyele p³eeÒeceeCes YeefJe<³e keÀeUeleerue

efveJe=efÊe Jesleve-11116 (ce-2)

efveJe=efÊeJeslevee®³ee DebMejeefMekeÀjCeekeÀefjlee Depe&oeje®³ee JewÐekeÀer³e Hejer#eskeÀefjlee Ieeuetve efouesu³ee

ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee [eJ³ee nelee®³ee Debieþîee®ee, lemes®e yeesìeb®es þmes.

JewÐekeÀer³e ceb[Ue®ee meYeemeo JewÐekeÀer³e ceb[Ue®ee meYeemeo DeO³e#e JewÐekeÀer³e ceb[U

(F) mebyebefOele KeelesÒecegKeebveer (efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀeuee JewÐekeÀer³e Hejer#eskeÀefjlee HeeþefJeleevee)

(HeÀ) JewÐekeÀer³e ceb[Ue®³ee efMeHeÀejMeervegmeej SKeeÐee efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀeuee DebMejeefMe-

pee@ye - 11116 (ce. 2)

ìerHe : pes efveJe=efÊeJesleveOeejkeÀ mesJeeefveJe=Êe nesC³eeHetJeea Deieoer Deieesoj mLee³eer meefceleer®³ee

([) mesJeeefveJe=Êe ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³ee®³ee yeeyeleerle,³ee efve³ecee®³ee Òe³eespeveeLe&, JeeefCep³e

(leerve) ceneveiejHeeefuekeÀe keÀe³ee&ue³eebMeer eEkeÀJee ceneveiejHeeefuekesÀleerue DeefOekeÀeN³eebMeer mebHeke&À

pee@ye - 11116 (ce. 2)

* 88 (8) JeieUC³eele Deeuee Deens.

88 (9) ³ee ³eespevesKeeueerue kegÀìgbye efveJe=efÊeJesleveeuee Hee$e Demeuesues efJeOeJee/efJeOegj Flej

88 (10) efveJe=efÊeJeslevee®es pejer DebMejeefMekeÀjCe kesÀues Demesue lej l³ee®ee kegÀìgbye

** 88 (11) Heleer/Helveer DeLeJee oÊekeÀ Iesleuesu³ee cegueebmen De%eeve cegues ³eeb®³eeefMeJee³e

veJeerve lejleto * efJeYeeie ®eewoe

ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eebvee Den&keÀejer mesJes®eer 20 Je<ex HetCe& Peeu³eeveblej Den&keÀejer

(ye) ³ee ³eespevesKeeueer mesJeeefveJe=Êe nesCeeN³ee ceneveiejHeeefuekeÀe keÀce&®eeN³eebvee, ‘HetCe&mesJee

pee@ye - 11116 (ce. 2)

keÀce&®eeN³ee®eer mJee#ejer eEkeÀJee [eJ³ee nelee®³ee

cebpetjer osCeeje ÒeeefOekeÀejer.

efveJe=efÊeJesleveen& Jesleve ©. ................

pee@ye - 11116 (ce. 2)

(5) mJe. Þeer. / Þeerceleer ³eeb®eer / ³eeb®es

Depe&oeje®ee mebHetCe& HeÊee ...................................................................

ÒecegKe uesKeeHeeueebveer efMeHeÀejme

cebpetj keÀjCeeje ÒeeefOekeÀejer

cegbyeF&, efoveebkeÀ ö Keeles ÒecegKee®eer mJee#ejer

pee@ye - 11116 (ce. 2)

pee@ye - 11116 (ce. 2)

efþkeÀeCe : .......................................... mJee#ejer ....................................................

pee@ye - 11116 (ce. 2)

efþkeÀeCe : .......................................... mJee#ejer ....................................................