14.05.

2023

Układy zstępujące

Układy zstępujące
Realizacja czynności ruchowej jest zależna od kilku ważnych układów i ośrodków. Neurony tych
ośrodków bezpośrednio lub pośrednio wpływają na czynność motoneuronów w rogach przednich
rdzenia kręgowego (lub też w jądrach ruchowych nerwów czaszkowych) i rozpoczynająca się tam
tak zwana wspólna droga końcowa osiąga mięśnie szkieletowe
 Kora mózgu

(układ piramidowy)

Pień mózgowia
 Jądra podstawne Rdzeń kręgowy
(układ pozapiramidowy)
Wspólna droga końcowa

 Móżdżek

(układ móżdżkowy)

 Ośrodki pnia mózgowia

 Ośrodki rdzenia kręgowego

Mięśnie szkieletowe

1
 14.05.2023

Układy zstępujące
Główne funcje układów zaangażowanych w wykonywanie czynności ruchowej przedstawia tabela
ułożona w układzie hierarchicznym.

układ / ośrodek rola

Układ piramidowy (kora mózgu)
Układ pozapiramidowy (jądra podstawne)
Układ móżdżkowy
Planowanie, rozpoczęcie i przebieg czynności
ruchowej
Przygotowanie ruchu
Napięcie mięśni, wykonywanie współruchów
Pamięć wzorców ruchowych
Kontrola wykonywania aktywności ruchowej,
Pamięć wzorców ruchowych

Ośrodki pnia mózgowia Napięcie mięśni, postawa ciała, równowaga

Ośrodki rdzenia kręgowego Odruchy rdzeniowe

Układy zstępujące

Układ piramidowy to podstawowy układ odpowiedzialny za wykonywanie ruchów dowolnych

4
Układ piramidowy

2
 14.05.2023

Układy zstępujące

Podstawowym układem wspomagającym układ piramidowy w wykonywaniu ruchów to układ jąder

podstawnych. Działa on poprzez korę ruchową

5
Układ piramidowy + układ jąder podstawnych

Układy zstępujące

Drugim układem wspomagającym układ piramidowy w wykonywaniu ruchów to układ móżdżkowy.

Działa on również przede wszystkim poprzez korę ruchową

6
Układ piramidowy + układ jąder podstawnych + układ móżdżkowy

3
 14.05.2023

Układy zstępujące

Ośrodki pnia mózgowia oraz rdzenia kręgowego pełnią istotną lecz pomocniczą rolę w
wykonywaniu czynności ruchowej odpowiadając za czynności automatyczne oraz dostosowywanie
równowagi, postawy ciała do wykoywanego ruchu dowolnego.

Układ piramidowy + układ jąder podstawnych + układ móżdżkowy + ośrodki pnia mózgowia i rdzenia kręgowego

Układy zstępujące

Kontrola czynności ruchowej

Układ piramidowy
Jądra podstawne (Układ pozapiramidowy*)
Móżdżek
Ośrodki pnia mózgowia
Rdzeń kręgowy

4
 14.05.2023

Układ piramidowy
Zasadniczym układem odpowiadającym za wykonywanie ruchów dowolnych jest układ piramidowy.
Obejmuje on dwa neurony: neuron ośrodkowy, którego ciało znajduje się w korze mózgu i neuron
obwodowy, którego ciało znajduje się też w o.u.n. (w rdzeniu kręgowym lub w jądrach ruchowych
nerwów czaszkowych), lecz akson biegnie w nerwach obwodowych

#neuron I - ośrodkowy

#neuron II - obwodowy

Układ piramidowy

Zdecydowana większość włókien drogi piramidowej rozpoczyna się w korze czołowej - w korze
ruchowej pierwszorzędowej oraz korze przedruchowej (ubogo- lub bezziarnistej) w polu 4 i 6
Brodmanna

10

5
 14.05.2023

Układ piramidowy
Pierwszorzędowa kora ruchowa posiada organizację somatotopową – homunkulus ruchowy.
Obszar reprezentacji ruchowej mięśni danej okolicy ciała zależy od stopnia skomplikowania
wykonywanych ruchów.

11

Układ piramidowy
Pierwszorzędowa kora ruchowa.
-Leży w zakręcie przedśrodkowym i przedniej części płacika okołośrodkowego.
-Kontroluje ruchy dowolne przeciwległej strony ciała
-Kontroluje przede wszystkim dystalne części kończyn
-Otrzymuje połączenia z móżdżku (poprzez wzgórze)
-Otrzymuje połączenia z kory ruchowej dodatkowej i przedruchowej

12

6
 14.05.2023

Wykonywanie czynności ruchowej

Pierwszorzędowa kora ruchowa.
Pozostaje pod bezpośrednim wpływem kory przedruchowej oraz kory ruchowej dodatkowej, a tez
kolei są pod wpływem asocjacyjnych ośrodków korowych wyższego rzędu (włączając „decyzyjną”
korę przedczołową)
kora asocjacyjna kory asocjacyjne: ciemieniowa, skroniowa,
przedczołowa potyliczna

kora somatosensoryczna I rzędowa

kora przedruchowa (PMA; 6) pierwszorzędowa

dodatkowe pole ruchowe (SMA; 6) kora ruchowa (4)

13
rdzeń kręgowy lub pień mózgowia

Układ piramidowy
Kora przedruchowa
Bierze udział w przygotowaniu ruchu
Kontroluje bardziej złożone ruchy przede wszystkim przeciwległej połowy ciała
Działa poprzez korę ruchową lub bezpośrednio
Otrzymuje połączenia z jąder podstawnych, móżdżku oraz kory asocjacyjnej

14

7
 14.05.2023

Układ piramidowy
Dodatkowe pole ruchowe. Znajduje się na przyśrodkowej powierzchni półkuli do przodu od płacika
okołośrodkowego.
-Kontroluje obie strony ciała
-Programuje i koordynuje złożoną czynność ruchową
-Jest aktywne nawet podczas „mentalnego” wykonywania ruchu

15

Układ piramidowy
Układ piramidowy wykorzystuje drogę piramidową. Ze względu na miejsce docelowe rozróżniamy
1. drogę korowo-rdzeniową - dla mięśni zaopatrywanych przez nerwy rdzeniowe

#neuron I - ośrodkowy

#droga korowo-rdzeniowa
#droga korowo-jądrowa

#neuron II - obwodowy

16

8
 14.05.2023

Układ piramidowy – droga korowo-rdzeniowa

Akson komórki warstwy V (piramidowej wewnętrznej) w korze ruchowej przechodzi kolejno przez:
wieniec promienisty [telencephalon], odnogę tylną torebki wewnętrznej [telencephalon], odnogę
mózgu [midbrain], pęczki podłużne [pons], i wnika do piramidy rdzenia przedłużonego [medulla].

Układ piramidowy – droga korowo-rdzeniowa

Aksony neuronów ośrodkowych drogi korowo-rdzeniowej:
-krzyżują się (~ 90%) w skrzyżowaniu piramid i przechodzą do sznura bocznego rdzenia kręgowego
-nie krzyżują się w skrzyżowaniu piramid (8%), lecz krzyżują się dopiero w spoidle białym przednim
danego segmentu rdzenia
-nie krzyżują się wcale (około 2%)
-zstępują do określonego segmentu rdzenia, docierając do motoneuronów rogów przednich
bezpośrednio lub przez neuron pośredniczący.

9
 14.05.2023

Układ piramidowy
Organizacja somatotopowa drogi korowo-rdzeniowej bocznej. Przebieg włókien drogi korowo-
rdzeniowej w sznurze bocznym rdzenia jest uporządkowany.

S L Th C

Prawo odśrodkowego ułożenia włókien nerwowych (Auerbacha-Flateau):

Aksony kończące się w segmentach niższych – lędźwiowych (L) i krzyżowych (S) zstępują
bocznie od aksonów kończących się w segmentach wyższych rdzenia kręgowego - piersiowych
19
(Th) i szyjnych (C).

Układ piramidowy
Układ piramidowy wykorzystuje drogę piramidową. Ze względu na miejsce docelowe rozróżniamy
2. drogę korowo-jądrową dla mięśni zaopatrywanych przez nerwy czaszkowe.

Układ piramidowy:
#neuron I - ośrodkowy

#droga korowo-rdzeniowa
#droga korowo-jądrowa

#neuron II - obwodowy

20

10
 14.05.2023

Układ piramidowy – droga korowo-jądrowa

Akson komórki warstwy V kory ruchowej przechodzi przez: wieniec promienisty [telencephalon],
kolano torebki wewnętrznej [telencephalon], odnogę mózgu [midbrain], i pęczki podłużne [pons],
wnikając na odpowiednim poziomie do jądra nerwu czaszkowego po tej samej lub przeciwnej
stronie

Układ piramidowy
Droga korowo-jądrowa może kończyć się w jądrze ruchowym nerwu czaszkowego po stronie
przeciwnej, lub poprzez neuron pośredniczący – również po tej samej stronie. Zależy to przede
wszystkim od roli mięśni zaopatrywanych przez dane jądro. Jeżeli wypełniają one podstawowe
„życiowe” funkcje powinny być unerwione przez neurony z obu półkul mózgowych.

11
 14.05.2023

Układ piramidowy
Droga korowo-jądrowa - zakończenia
1. Jądra, do których pobudzenia dochodzą z obu półkul:
górna część jądra n.VII (FN)
jądro dwuznaczne (IX, X, XI) (AmbN)
jądro ruchowe n. V

V V

VIIs VIIs
FN

IX IX
AmbN X X

Układ piramidowy
Droga korowo-jądrowa – zakończenia:
2. Jądra ruchowe, do których docierają pobudzenia ...
wyłącznie lub przede wszystkim z przeciwległej półkuli:
dolna część jądra n.VII (FN) i jądro n. XII (HN)

FN
VII*

HN XII

12
 14.05.2023

Układ piramidowy
Droga korowo-jądrowa - zakończenia
Nieco odrębną kategorię stanowią jądra mięśni zewnętrzych gałki ocznej. Skorelowanie
ruchów obu gałek ocznych ze sobą (obie gałki patrzą w lewo, w prawo, do góry, ku dołowi)
„wymusiło” powstanie dodatkowych ośrodków pnia mózgowia, które wysyłają impulsy do
jąder ruchowych nn. III, IV oraz VI obu stron.

25

Układ piramidowy
Droga korowo-jądrowa - zakończenia
3. Jądra ruchowe nie otrzymujące bezpośrednio pobudzenia z kory mózgu - ale
otrzymujące je poprzez ośrodki pnia mózgowia:
jądra ruchowe nn.: III, IV, VI

III III
IV PPRF IV
riMLF

VI VI

Do ośrodków pnia mózgowia należą:

ośrodek mostowy skojarzonego spojrzenia do boku (PPRF)
jądro pęczka podłużnego przyśrodkowego (riMLF)
Ośrodki te pozostają pod wpływem między innymi korowego ośrodka skojarzonego
spojrzenia do boku znajdującego się w płacie czołowym, wykonującego dowolne
ruchy gałek ocznych. 26

13
 14.05.2023

Układy zstępujące

Kontrola czynności ruchowej

Układ piramidowy
Układ jąder podstawnych (Układ pozapiramidowy*)
Móżdżek
Ośrodki pnia mózgowia
Rdzeń kręgowy

27

Układy zstępujące

28

14
 14.05.2023

Układ jąder podstawnych - układ pozapiramidowy*

Jądra podstawne w czynności ruchowej odpowiadają za:
• napięcie mięśni
• płynne wykonywanie ruchu
• wykonywanie współruchów
• pamięć wzorców ruchowych

29

Układ jąder podstawnych - układ pozapiramidowy*

Film – wykonywanie rzutu młotem

30

15
 14.05.2023

Układ jąder podstawnych

Jądra podstawne
Pojęcie jąder podstawnych wskazuje na jądra położone w podstawie mózgu
Historycznie struktury wchodzące w ich skład zwano „zwojami podstawy” /basal ganglia/. Nazwa ta
jest jednak niewłaściwa – bowiem zwój jest to skupisko ciał komórek nerwowych poza o.u.n.
Pojęcie jąder podstawnych jest pojęciem raczej czynnościowym. Klinicznie jądra te określa się jako
układ pozapiramidowy - a więc układ biorący udział w czynnościach ruchowych ale obejmujący
struktury poza układem piramidowym – będącym podstawowym i najważniejszym układem
odpowiedzialnym za wykonywanie ruchów dowolnych.

Jądra podstawne

Do jąder podstawnych należą struktury:

kresomózgowia - prążkowie, gałka blada
międzymózgowia - jądro niskowzgórzowe, oraz
śródmózgowia - istota czarna

16
 14.05.2023

Układ jąder podstawnych - układ pozapiramidowy*

Układ jąder podstawnych włączony jest w wykonywanie czynności ruchowej

kora asocjacyjna kory asocjacyjne: ciemieniowa, skroniowa,

przedczołowa potyliczna

kora somatosensoryczna I rzędowa

kora przedruchowa (PMA; 6)

dodatkowe pole ruchowe (SMA; 6) kora ruchowa (4)

Wzgórze

VA

Jj. podstawne

Rdzeń kręgowy

33

Prążkowie
W prążkowiu znajdują się:
• neurony projekcyjne (ponad 90%) – uwalniające kwas gammaaminomasłowy (neurony
GABA-ergiczne)
• neurony pośredniczące (interneurony ) – uwalniające acetylocholinę (cholinergiczne), oraz
GABA-ergiczne

34

17
 14.05.2023

Układ jąder podstawnych

Prążkowie i gałka blada są częściami układu jąder kresomózgowia
– jądra soczewkowatego i jądra ogoniastego

35

Prążkowie
GABA-ergiczne neurony projekcyjne prążkowia posiadają jako przekaźnik towarzyszący -
enkefalinę lub substancję P
• Aksony neuronów GABA/Enk osiągają gałkę bladą zewnętrzną
• Aksony neuronów GABA/P osiągają gałkę bladą wewnętrzną

36

18
 14.05.2023

Pętla połączeń jąder podstawnych

Jądra podstawne działają na zasadzie pętli neuronalnych obejmujących: układ wejściowy –
prążkowie otrzymujące informacje z kory mózgu oraz układ wyjciowy – gałkę bladą, która
wysyła włókna do wzgórza (a stamtąd docierają one do kory).

Kora mózgu

Prążkowie

Gałka blada

Wzgórze 37

Pętle jąder podstawnych

Jądra podstawne odpowiadają nie tylko za czynność ruchową. Nie istnieje więc jedna,
lecz kilka pętli funkcjonalnych jąder podstawnych:

-budują je te same zasadnicze składniki: prążkowie, gałka blada, wzgórze

-różnią się przede wszystkim źródłem informacji wejściowych, oraz miejscem docelowym dla
informacji wyjściowych

38

19
 14.05.2023

Jądra podstawne
Do zasadniczych pętli jąder podstawnych zaliczamy:
-klasyczną petlę ruchową oraz
-pętlę limbiczną

W powyższych pętlach jąder podstawnych:

1) określona populacja neuronów prążkowia pobudzana jest przez glutaminergiczne neurony
określonych okolic kory, neurony prążkowia oddziaływują na określone populacje neuronów
gałki bladej

2) neurony prążkowia pozostają pod istotnym modulacyjnym wpływem neuronów

dopaminergicznych oraz cholinergicznych

3) neurony gałki bladej, wpływają, poprzez odpowiednie jądra wzgórza, na określone obszary
kory przede wszystkim płatów czołowych

39

Klasyczna pętla ruchowa jąder podstawnych

Klasyczna pętla ruchowa jąder podstawnych bierze udział w:
- inicjacji i zakończeniu ruchu
- torowaniu ruchów i współruchów pożądanych
- hamowaniu ruchów i współruchów niepożądanych

Źródłem dopaminy dla klasycznej pętli ruchowej jest część zbita

istoty czarnej (SNc)

Kora przedruchowa Kora

Dopamina
Prążkowie (z SNc)

Gałka blada

Wzgórze (VA)

20
 14.05.2023

Klasyczna pętla ruchowa jąder podstawnych

Klasyczną pętlę ruchową budują przede wszystkim dwa szlaki:
1. szlak bezpośredni służy torowaniu ruchów pożądanych i pożądanych współruchów
Kora przedruchowa Kora Szlak bezpośredni

Kora mózgu Kora przedruchowa

Kora przedruchowa
Prążkowie

Gałka blada
Prążkowie Wzgórze
Wzgórze (VA)

Gałka blada

Klasyczna pętla ruchowa jąder podstawnych

Klasyczną pętlę ruchową budują przede wszystkim dwa szlaki:
2. szlak pośredni służy hamowaniu ruchów niepożądanych, szlak ten przechodzi przez
jądro niskowzgórzowe Szlak pośredni

Kora przedruchowa Kora Kora mózgu Kora

Kora
przedruchowa
przedruchowa

Prążkowie

Prążkowie Wzgórze

Gałka blada

Wzgórze (VA)
Gałka blada

Jądro
niskowzgórzowe

21
 14.05.2023

Pętla limbiczna jąder podstawnych

Pętla limbiczna jąder podstawnych służy motywacji i reguluje emocjonalne zachowanie

Pętla limbiczna jąder podstawnych

Odmienność pętli limbicznej jąder podstawnych:

-prążkowie otrzymuje połączenia również z hipokampa i ciała migdałowatego
-pętla przechodzi przez jądra przyśrodkowe wzgórza (MD), rzutujące do „decyzyjnej” kory
przedczołowej
-źródłem dopaminy dla prążkowia brzusznego jest brzuszne pole nakrywki (VTA)

Kora przedczołowa Kora

Dopamina
Prążkowie brzuszne (z VTA)

Gałka blada brzuszna

Wzgórze (MD)

22
 14.05.2023

Zaburzenia funkcjonowania jąder podstawnych

 zaburzenia napięcia mięśniowego (hyper- i hypotonia)

 zaburzenia wykonywania współruchów (hyper- i hypokineza)
 pojawienie się patologicznych ruchów mimowolnych
 zaburzenia funkcjonowania pętli limbicznej mogą prowadzić do:
schizofrenii oraz uzależnień

45

Układy zstępujące

Kontrola czynności ruchowej

Układ piramidowy
Jądra podstawne (Układ pozapiramidowy*)
Móżdżek
Ośrodki pnia mózgowia
Rdzeń kręgowy

46

23
 14.05.2023

Móżdżek
Układem, który czuwa nad wykonywaniem czynności ruchowej jest układ móżdżkowy.
Funkcje móżdżku:
kontrola równowagi
kontrola postawy ciała
kontrola napięcia mięśni
planowanie, rozpoczęcie ruchu
ostateczna „on-line” koordynacja ruchowa
uczenie się i zapamiętywanie wzorców ruchowych

Móżdżek

-50% neuronów mózgu

100 cm

48

24
 14.05.2023

Móżdżek
Zakręty móżdżku (folia) przedzielone są bardzo głębokimi szczelinami (fissures)

49

Móżdżek
Móżdżkowa reguła: 7 x 3 = 21

25
 14.05.2023

Móżdżek
Połączenia aferentne i eferentne móżdżku

Przez konar…. Połączenia aferentne Połączenia eferentne

Górny drogi z rdzenia kręgowego droga do kory mózgu przez wzgórze

Środkowy droga z kory mózgu (korowo-mostowo- -

móżdżkowa)
Dolny drogi z rdzenia kręgowego drogi do ośrodków pnia mózgowia
drogi z ośrodków pnia mózgowia (oliwka, jądra
przedsionkowe)

Móżdżek
Trzy strefy czynnościowe móżdżku:
płat kłaczkowo-grudkowy
robak i strefa przyrobakowa
część boczna półkuli

W móżdżku istnieje organizacja somatotopowa - homunkulus móżdżkowy. Cechuje ją

podwójna reprezentacja ciała człowieka.

26
 14.05.2023

Móżdżek – funkcjonowanie

kora ruchowa Kora mózgu

pierwszorzędowa

info - planowany ruch

Przedsionek

droga piramidowa
kanały półkoliste

info - równowaga, położenie głowy

MÓŻDŻEK

info – z rdzenia kręgowego,

z mięśni, ścięgien i stawów

Rdzeń kręgowy

Mięśnie

Móżdżek – przepływ informacji

Informacje osiągające móżdżek docierają do kory móżdżku, stamtąd – do jąder

móżdżku, aby następnie opuścić móżdżek.

Kora móżdżku

Jądro móżdżku

Pień mózgowia lub

kora mózgu (przez wzgórze)

Neuron ruchowy

54

27
 14.05.2023

Móżdżek
Podział móżdżku w aspekcie filogenezy oraz źródła informacji docierającej do móżdżku

Pochodzenie filogenetyczne części móżdżku

Najstarsza część Stara część Nowa część

Źródło informacji
Układ przedsionkowy Rdzeń kręgowy Kora mózgu

Móżdżek przedsionkowy Móżdżek rdzeniowy Móżdżek „mózgowy”

Móżdżek
Drogi domóżdżkowe w zależności od ich źródła docierają do kory odpowiedniej części móżdżku, a
stamtąd do odpowiedniego jądra móżdżku

Jądra przedsionkowe Rdzeń kręgowy Kora mózgu

płat kłaczkowo-grudkowy robak strefa część boczna półkuli

przyrobakowa

jądro jądra jądro

wierzchu wsunięte zębate

28
 14.05.2023

Móżdżek
Włókna wychodzące z jąder móżdżku opuszczają go i docierają do następujących struktur:
-wzgórze
-jądro czerwienne, jądra przedsionkowe, twór siatkowaty

informacje z powyższych miejsc docierają do kory ruchowej pierwszorzędowej mózgu lub rdzenia
kręgowego

Móżdżek – funkcje

Część móżdżku Rola

najstarsza równowaga i postawa ciała
koordynacja ruchów głowy i gałek ocznych
płat kłaczkowo-grudkowy
stara

postawa ciała (napięcie mięśni)

robak koordynacja ruchowa tułowia
kontrola mm. proksymalnych
koordynacja ruchowa kończyn
strefa przyrobakowa
kontrola mm.dystalnych
nowa planowanie, rozpoczęcie ruchu
strefa boczna ostateczna koordynacja ruchowa

58

29
 14.05.2023

Móżdżek – pamięć wzroców ruchowych

Móżdżek, obok jąder podstawnych, jest również istotną strukturą włączoną w układ
pamięci wzorców ruchowych. Umożliwia to nauczenie się i zapamiętanie wzorców
ruchowych.
Jądro oliwki dolne położone w oliwce rdzenia przedłużonego jest najważniejszą
strukturą włączoną w procesy zapamiętywania wzorców ruchowych

Układ oliwkowo-móżdżkowy

 j. oliwki dolne

Móżdżek – budowa mikroskopowa

Kora móżdżku składa się z trzech warstw: drobinowej, zwojowej (warstwy komórek
Purkinjego) oraz warstwy ziarnistej

 Warstwa drobinowa
Komórki koszyczkowe
Komórki gwiaździste
 Warstwa zwojowa
Komórki Purkinjego
 Warstwa ziarnista
Komórki ziarniste małe Komórki
Golgiego

60

30
 14.05.2023

Móżdżek – warstwy kory

Warstwą projekcyjną kory móżdżku jest warstwa komórek Purkinjego. Otrzymują one
połączenia z komórek ziarnistych warstwy III oraz z komórek jądra oliwki

Warstwa Typ Opis

komórek

Warstwa II - komórek Purkinjego Komórka hamujące komórki GABA-ergiczne

Purkinjego
Jedyne komórki projekcyjne kory
móżdżku
Aksony komórek Purkinjego docierają do
jąder móżdżku, lub do jąder
przedsionkowych

Móżdżek – warstwy kory

Jedynymi komórkami pobudzającymi kory móżdżku są komórki ziarniste warstwy III.
Pobudzają one komórki Purkinjego
Warstwa Typ Opis
komórek

Warstwa III - ziarnista Komórki zawierają glutaminian

ziarniste
Jedyne komórki pobudzające kory
móżdżku

Komórki
Golgiego

31
 14.05.2023

Móżdżek – zaburzenia funkcjonowania

Objawami chorób móżdżku są:

• zaburzenia równowagi i postawy ciała (próba Romberga)
• zaburzenia płynności ruchów gałek ocznych
• drżenie zamiarowe, dysmetria (próba palec-nos i pięta-kolano)
• zaburzenie w naprzemiennym wykonywaniu antagonistyczych ruchów
(adiadochokineza)

63

Układy zstępujące

Kontrola czynności ruchowej

Układ piramidowy
Ośrodki pnia mózgowia
Jądra podstawne (Układ pozapiramidowy*)
Móżdżek
Rdzeń kręgowy

64

32
 14.05.2023

Ośrodki i drogi ruchowe rozpoczynające się w pniu mózgowia

Neurony czterech struktur pnia mózgowia wysyłają aksony do rdzenia kręgowego

Jądro czerwienne

 Jądra przedsionkowe

 Blaszka pokrywy

 Twór siatkowaty

Ośrodki te otrzymują połączenia z kory ruchowej - mające istotny wpływ na wykonanie ruchu.
65

Ośrodki i drogi ruchowe pnia mózgowia

Drogi zstępujące rozpoczynające się w pniu mózgowia:
-czerwienno-rdzeniowa
-przedsionkowo-rdzeniowe
-siatkowo-rdzeniowe
-pokrywowo-rdzeniowe

Z wyjątkiem drogi czerwienno-rdzeniowej pozostałe drogi rozpoczynające się w pniu mózgowia

lokalizują się w rdzeniu kręgowym w sznurze przednim
66

33
 14.05.2023

Ośrodki i drogi ruchowe pnia mózgowia

droga czerwienno-rdzeniowa
drogi korowo-rdzeniowe

początek droga rola

jądro czerwienno-rdzeniowa droga prawdopodobnie ograniczona do
czerwienne segmentów szyjnych - zaopatrująca
zginacze kończyny górnej –
filogenetycznie starszy odpowiednik
drogi piramidowej występujący u
niższych zwierząt

67

Ośrodki i drogi ruchowe pnia mózgowia

droga pokrywowo-rdzeniowa
drogi korowo-rdzeniowe

początek droga rola

blaszka pokrywowo-rdzeniowa droga ograniczona do segmentów
pokrywy szyjnych
czynność odruchowa - zmiana położenia
głowy towarzysząca ruchom gałek
ocznych lub bodźcom słuchowym czy też
czuciowym

68

34
 14.05.2023

Ośrodki i drogi ruchowe pnia mózgowia

drogi przedsionkowo-rdzeniowe
drogi korowo-rdzeniowe

początek droga rola

jądra przedsionkowo- stabilizacja położenia głowy, odruchowa
przedsionkowe rdzeniowe: koordynacja położenia gałek ocznych w
przyśrodkowa i boczna stosunku do położenia głowy
automatyczna stabilizacja postawy ciała –
wzrost napięcia mięśni prostowników
(mięśnie antygrawitacyjne) – mięśni
przykręgosłupowych oraz części bliższych
kończyn 69

Ośrodki i drogi ruchowe pnia mózgowia

drogi siatkowo-rdzeniowe
drogi korowo-rdzeniowe

początek droga rola

twór siatkowaty siatkowo-rdzeniowe działanie na mięśnie osiowe, regulacja
mostu i rdzenia przyśrodkowa i napięcia mięśniowego, odruchy postawne,
przedłużonego boczna automatyzmy ruchowe (chodzenie)

70

35
 14.05.2023

Układy zstępujące

Kontrola czynności ruchowej

Układ piramidowy
Ośrodki pnia mózgowia
Jądra podstawne (Układ pozapiramidowy*)
Móżdżek
Rdzeń kręgowy

71

Ośrodki i drogi ruchowe rdzenia kręgowego

Ośrodki rdzenia kręgowego (neurony własne rdzenia) służą przede wszystkim
koordynacji mięśni przy wykonywaniu określonych czynności.

Neurony własne rdzenia

długoaksonalne krótkoaksonalne
koordynacja ruchów i koordynacja ruchów
statyki mięśni tułowia i różnych grup mięśni
kończyn tej samej kończyny

Neurony ruchowe słupów przednich

72

36
 14.05.2023

Układy zstępujące: przyśrodkowy oraz boczny

Podsumowując:
Czynnościowo istnieją dwa główne układy wpływające na aktywność ruchową – układ
przyśrodkowy oraz układ boczny. Układy te posiadają własne układy struktur oraz drogi zstępujące

KORA MÓZGU

Układ przyśrodkowy Układ boczny

- mięśnie tułowia i proksymalnych części kończyn

-mięśnie dystalnych części kończyn
-mięśnie szyi i karku
postawa ciała i równowaga
utrzymywanie głowy i koordynacja ruchów gałek ruchy dowolne
ocznych z ruchami głowy , automatyzmy
ruchowe

Układy zstępujące
W układach wpływających na aktywność ruchową istnieją trzy zasadnicze hierarchiczne
poziomy regulacji
I KORA MÓZGU

D R O G I Z S T Ę P U J Ą C E
Układu przyśrodkowego Układu bocznego

II Twór siatkowaty,
Jądro
jądra przedsionkowe,
czerwienne
blaszka pokrywy
korowo-rdzeniowa przednia

III
przedsionkowo-rdzeniowe

korowo-rdzeniowa boczna

czerwienno-rdzeniowa
pokrywowo-rdzeniowa
siatkowo-rdzenowe

Neurony własne rdzenia

droga

droga
drogi

droga

74
Obwodowy neuron ruchowy – wspólna droga końcowa

37
 14.05.2023

Układy zstępujące – obwodowy neuron ruchowy

Neurony dróg układu Organizacja somatotopowa Neurony dróg układu
przyśrodkowego bocznego (przede
w rogu przednim rdzenia kręgowego
(przede wszystkim wszystkim drogi

przyśrodkowego
dróg z ośrodków pnia korowo-rdzeniowej)

drogi układu

drogi układu

bocznego
mózgowia) kończą się kończą się na
na przyśrodkowych bocznych częściach
częściach rogów rogów przednich.
przednich. Motoneurony tych
Motoneurony tych części odpowiadają
części odpowiadają za za ruchy dowolne
mięśnie osiowe i mięśni dystalnych
proksymalne kończyn.

75

Układy zstępujące – wspólna droga końcowa

Wspólna droga końcowa

76

38
 14.05.2023

Układy zstępujące – uszkodzenie

 zniesienie ruchów dowolnych w wielu grupach

mięśniowych lub nawet całej kończynie,
 wzmożenie napięcia mięśniowego
 wzmożenie odruchów ze ścięgien,
 brak zaników mięśniowych oraz drżeń
mięśniowych,
 nieprawidłowe odruchy z podeszwy w tym objaw
Babińskiego
 zniesienie odruchów powierzchniowych

 niedowład lub porażenie mięśni o charakterze

ograniczonym do wybranych grup mięśniowych,
 obniżenie napięcia mięśniowego,
 osłabienie lub zniesienie odruchów,
 zaniki mięśniowe,
 drżenia włókienkowe i pęczkowe 77

39