Professional Documents
Culture Documents
File Giáo Trình BG 1 - BG2
File Giáo Trình BG 1 - BG2
AG? = - RTInK, Trong dé: Ke: Hing sé cén biing theo néng 46; Kp: Hing sé cn bing theo ap sudt; R: Hing sé khi. R= 1,987 cal/mol.K R= 8,314 /moL.K * Pn sult didn Aging cia nguyén t8 ganvanic trnng dé xdy ra phin img hia hoe va tinh AG": AG? = -nFE” Trong 6: ni: Sé e ma mot phan tr chat oxy hod nhin hay mét phan tr chat kht nhudng: F: S6 Faraday, F = 96500 Coulomb; E: Sudt dign dng ciia pin. 53Chwong 5 DONG HOA HOC Déng hoa hoc nghién citu tée d6 ctta cde phan img hod hoe va cde yéu t6 anh hudng dén téc dé nhu: néng dé, nhiét d6, chat xic tac... Tir dé, cho phép tim hidu vé cor ché cia cdc phan img hoa hoe. 1. MOT SO KHAI NIEM 1.1. Téc d6 phan tmg Bé biéu thi mite d6 nhanh hay chm cia mét phan tg ngudi ta ding khai nigm téc do phan img. ‘Téc 46 ciia mét phan img hod hoe due biéu thi bing bién thién néng 46 ctia chit tham gia phan dng hay san phdin coa phan dng trong mOt don vj doi gian. Vi du: Xét phan img A+ B > C+D ‘Néu phan img thu hién & nhiét 46 va thé tich khéng d6i, tai cdc thei diém t) va b, néng 6 chét A tuong ting 1a Cy vi Ce thi tc d6 trung binh cua phan img trén trong khoang thé gian (tp -t)) la: Trong dé: C: Nang dé mol/l; : Thai gian (gidy); v: Toc d6 (moV/.gidy). Vi ndng dé cua cae chat bién dai lién tuc, nén dé chinh xic hon ngudi ta sir dung téc do tire thdi cla phan tmg (nghia la téc 6 tai thoi diém t xac dinh). Lic d6 tée d6 tite théi cia phan img dugc tinh bing dao ham bac nhat cia thai gian, ac dt vet O day, néu C 1a néng d6 chat tham gia phan img ta phai dt thém dau tri, néu C 1a néng 46 san phim thi lay dau (+) dé dm bao téc 46 phan ting 1d mot dai lugng ludn ludn dung. 1.2. Phan img don gin va phan tg phite tap - Phan img don gidn: La phan img chi dién ra qua mét giai doan. 34Vi dy: Hy +1 2HI NO + 03+ NO2 + O2 ~ Phan img phire tap: La phan tg xay ra qua nhiéu giai doan. Vidy: 2N20s -» 4NO3 + Oz nhau: La phan ting phi tap vi xay ra qua 2 giai doan N:0s ~> N:O5 + Or (gia doan 1) N2O3 +N2Os > 4NO> (giai doan 2) 1.3. Phan tir sé va bac phan tng Dé tim ra cc quy luat chung vé téc dd phan img, ngudi ta phn loai phan tmg dua theo bac phan img va phan tir sé. a. Phan tie so La sé tiéu phan (phan tir, nguyén tir hay ion) déng thoi tvong tic véi nhau trong mot giai doan cua phan img. Vi vay, phan tir sé la mét sé nguyén. Vidy: CH - N=N - CHs > CHs - CHs +N Tham gia vio trong tic chi c6 mét phan tir, Vi vay, phan tir s6 1 mot va duge goi 1a phan img don phan ti. Néu sy trong tic xay ra khi co sy tham gia ciia 2, 3 phan tir thi duge goi li phan img luéimg phan tir, tam phan ti Vidy: Hy + bb =2HI (phan img lung phan tir) 2NO + Hy =N,O +H,0 (phin tig tam phan tit) Phan tmg 4 phan tir tro lén thong khéng gap trong thy té vi mudn cé phan img cée phan tir phai va cham nhau va xac suat va cham ciia 4 phan tir tré 1én thudng rat hiém nén dai da s6 phan img hod hge ki don hoe lueng phan ti b. Béc phan tng Bac phan ing la tng cdc sé mii cia néng dé viét trong biéu thite cita dinh luat tac dung khdi lugng cia mot phuong trinh dong hoc thyc nghiém (yéu t6 ndng do thye sy quyét dinh t6c dé cua mét phan img). ‘Vi dy: Op + 21 2H20 Ia phan img bie 3 Bac phan img cé thé la sé nguyén nhung cing cé6 thé 1a phan sé, i Véi phan img don gian, bac phan dmg tring vSi phan tir sO, d6i véi phan 55tng phire tap bie phan img duge xc dinh dya trén giai dogn nao xay ra chim nhat, ltic d6 c6 thé bie phan ting khong tring véi phan tir sé cia phan itng, Vi du: 2N20s > 4NO2 + O2 La phan tng bac 1 mac di cé phan tir s6 1a 2 vi bac pha vao giai doan 1 18 giai doan xay ra chim hon, ling nay duge xée dinh dya N20s—> N:O3 + O2 Ngoai ra, khi ndng d6 cia cdc chat rét khéc nhau thi béc cia ching cing khdng tring véi hé sé ty lugng cita cde chat phan img. Vi du: Phan ting thuy phan dung saccarose: CiHe01 + W205 CeH2Os + Collie (glucose) (Fructose) La phan tng bic 1 vi long nude thuy phan rét lén, nén anh huréng cia made dén qua trinh hau nhwr khong di nén khdng edn chi y dén, 1.4, Phan tng dang thé va phan tng di thé = Phan tmg déng thé: La phan img xay ra trong hé déng thé, Vi du: Naw + 3Haa) S$ 2NH3 a = Phan img di thé: La phan img xay ra trong hé di thé. Vi du: Ci +H20m > COw + Ira Phau Guy dj thé xy ca phie tap hon phan dug ddug thé vi ngodi qua wink chuyéu hoa hoc cén phai tinh dén qua trinh chuyén vat thé dén bién gidi tiép xtc gitta hai pha va nguyge lai. 2. CAC YEU TO ANH HUONG DEN TOC DQ PHAN UNG anh huéng dén téc d6 phan img nhu: ban chat ciia cdc chat phin img, ndng d6, nhiét d6, chat xuc tac... Xét mt phan img cu thé thi cae yéu t6 quan trong anh huang dén téc dd phan img li ndng d6, nhii , chat xtte tac. 2.1. Anh hiring ciia nang a6 dén the d6 phan ing, 2.1.1. Dinh lugt tic dung khdi legng M6t phan img hoa hoc muén xay ra, cdc chat tham gia phan img phai va cham nhau, nihimng va cham din dén xay ra phan img goi la ede va cham c6 higu qua. Khi ndng dé cée chat tang, sé va cham ¢6 higu qua cling tang dan nén phan img xay ra nhanh hon, 56Nam 1867, Gulberg va Waager di dua ra dinh lujt téc dung khdi lugng néu lén anh huéng cia ndng d6 dén téc 6 ctia phan img: "O nhiét 46 xdc dinh, toe 49 phan img ty 1¢ thuan v6i tich 6 nong d6 clia cde chat tham gia phan img, mdi néng d6 c6 s6 mii 1a hé s6 ty lwgng ciia cdc chat d6 trong phuong trinh phan img" Vi dy: Voi phan img tong quat: aA +bB > eC +dD Theo dinh lugt nay ta ed: v= KCC} (Bigu thite nay 1a phuong trinh dng hoc eiia phan tg trén). Trong 6: k: Hing s6 téc a6, phu thudc vao ban chat ctia chat phan img va nhiét 46; Cay Cat Nong d6 mol/l ciia cde chat tham gia phan img; Néu Cy = Cy = IM thi lite 46, * Chay: =k nén k cn duge goi la tée d6 rigng cita phan img. - bi véi phan iing phite tap, bic eta phan img duge xée dinh dua vio giai dogn xay ra chim nhit, do d6 téc d6 cia phan img sé duge xac dinh bang téc 49 cia giai doan chim nhat. Nghia v=KCRCS Céc uf thira m, n sé duge xéc dinh bang con duéng thye nghiém cho giai doan cham nat, con trong trudng hop phan img don gian thi né tring véi hé sé a va b trong phuong trinh phan img. = Déi voi phan tng thudn nghich: aA + bB S cC + dD ‘Toc 46 phan img tai thei diém nat dinh bang higu s6 céc tc 46 cla phan img thudn nghich. Vir Va Tai thoi diém can bing thi v;= vy > v=0 2.2. Anh hudng cia nhigt d6 dén téc d6 phan ting Néi chung téc d6 cia ce phan img hod hoc thung tang lén khi nhiét 46 tang. 2.2.1. Quy tic Van't Hoff "Khi nhigt d6 ciia phan img tang 1én 10° thi hing sé téc d6 cia phan tmg (hay la tbe 46 phan tmg) ting lén tir 2 dén 4 lan". 37234 Trong dé: kj. 10: Hang s6 téc d6 6 nhigt 46 t+ 10°; ky: Hang s6 tc d6 6 nbiét 6 t; ‘y: Hé 86 nhigt d9 ciia phan ing. Trong trong hop tong quat, biéu thite ciia dinh luat Van't Hoff co dang Trong 46: 10 ku, ki: Hang s6 tée d6 6 nhiét d6 ty, to; th, ta: Nhigt d6 trusie va sau khi ting. Vi dy: mét phan img e6 hé s6 nhigt d6 lay = 3. Hoi khi ting nhigt 46 1én 40° thi tée a6 ‘cia phan img ting lén bao niu lan. Giai: Theo quy tic Van't Hoff ta c6: 40 ‘ = a4 Kem 3-81 1-55 Vay, tée d6 phan tmg ting lén 81 lan khi ting nhiét 46 1én 40°C. 2.2.2. Biéu thie Arrhénius Anh hung ctia nhigt do dén téc dO phan img duge biéu thj chinh xac hon va 4p dung. duge trong mét khong nhiét d6 rng hon qua biéu thire Arrhénius: k=Ac Trong dé: R: Hang sé khi ly tuéng (R = 1,987 cal/mol.K); mer A: Hang s6; E*: Nang lugng hoat hod cla phan tmg; e: Cor sé logarit tyr nhién (e = 2,71), Tir biéu thite nay ta thay khi nhigt d6 ting, toc 6 phan wng ting va phan tmg c6 nang lugng hogt hod eang bé thi phan img cang d& dang xiy ra. 2.2.3. Thuyét hoat hod (thuyét va cham hoat d6ng) va ning lupng hogt hod Theo thuyét nay thi khéng phai tat cd moi va cham déu xay ra phan (mg ma chi co nhiing va cham ciia cae nguyén tir hay phan tir hoat dng méi din dén phan img, 58Cae nguyén tir hay phan tir hoat dng la cae nguyén tir hay phan tir ¢6 mt nang lugng dur da 16n so véi ning lugng trung binh cia ching, “Nang lugng hoat hoa ctia mét phan img 1a nang lwong tdi thiéu ma mét mol chat phan mg phai c6 dé chuyén phan tr cita ching tir trang thai binh thurdng sang trang thai hoat déng”. Nhu vay, dé 6 thé phan img duoc véi nhau, phan tir cdc chat phan img phai vuot qua mét hang rao nang lvgng, dé chinh la nang lugng hoat hoa cia phan img. Néu nang lugng hoat hod cang nhé thi t6c d6 phan img sé cing Ién, Vi vay, khi xét kha ning phan img ngudsi ta thudng diing dai rong nay aé so sinh. Don vi nang long hoat hoa 1a kcal/mol hogc ki/mol. 2.3. Anh huéng cita ede chiit xte tic dén tée 46 phan tng 2.3.1. M6t 86 khdi nigm vé xtc tic 2.3.1.1. Hién negng xiie the Xie tie 1 hién trong lam thay déi téc dé cita cde phéin img hoa hoc boi mét sé chit dic bigt goi la chit xe téc, cde chét nay sau khi phan img xay ra thi hodn toan khéng thay ddi ve Iugng va chit. ‘Thong thurdng "chit xiic tac" duge ding dé chi cc chat lam tang tée d6 phan img (goi 1 chat xtic tic duong). Vidu: H+ 120. > 1,0 2Kcio, = —M®@"_5 aKci +30, Chat xiic tac lam giam téc 46 phan (mg goi la chat xitc tée am (hay chat ire ché). Vi dy: NaxSOs dé lau trong khong khi dé bi oxy hod theo pin tng. 2NaSO; + OQ) =2Na,SOs Nhung néu cho duéng hodc SnCl, thi sé lam gidm téc d6 ctta phan img na Tuy nhién, khi n6i dén su xite tc, chai yéu ngudi ta van quan tim dén cae chat xite téc dong. 2.3.1.2. Mic tie déng thé va xite tée dj thé -X dong thé: Chat xiic téc va chat phan img 6 cing mét pha (léng hoac khi) phan {mg xay ra trong toan bd thé tich cua hé phan img nghia la trong khong gian ba chigu, NO«y Vidu: 2802) + Ory) ——"> 28059) ~ Xtic tic di thé: Chat xiic tac va chat phan img 6 cdc pha khic nhau. Thudng thi chat xtic te & pha rin con cée chat phan img 6 pha long hodc khi, Phan img chi xay ra trong 59khéng gian hai chiéu, trén bé mat cia chit xtc téc. Téc d6 phan tg ty 1é thudn v6i bé mat chat xiic tac. MnO2(r) Vi du: 2H;02(y ——" 2H209 + Ow Dite diém cia cht xite tée ~ Lurgng chit xtie tae sir dung rat bé so véi lurgng chat phan img. - Chat xiic tac khong gay ra duge phan ting hod hge; d6i véi nhitng phan ting khong co kha nang xay ra vé mt nhiét dng hoc thi khéng thé ding cha: xiie tac dé lim cho phan tmg xay ra duge. - Trong phin img thudn nghich, chat xite tae lm bién d6i téc dé phan img thudn va phan tmg nghich mét sé lan nhu nhau nén né chi lam cho qué trinh mau dat dén trang thai can. bing chtr khéng lam chuyén dich can bang. = Chat xuic tde c6 tinh chon loc, mot chat xiie téc thudng chi c6 thé xiie téc cho mét phan img hode mot loa phan img nhat dinh. Vi dy: Tir CyHsOH cé thé didu ché C3Hy hose CHsCHO tuy theo chat xiic tae dem sir dung, ALO3,350°C C:H30H —————> GH, + H20 CoH0H —2"2 5 CHCHO + Hp * Cha §: Khi sir dung chat xiic tc ta con gap cdc chit sau: ‘Chat ting hoat: Chat lam ting hogt tinh ctia xue tac. Vi du: Khi thém mét it Na,SO, ‘vaio V20s thi hogt tinh xiie tae cita V20s ting manh, ~ Chit de xie téc: La chat ma khi trdn né vao chat xii tée thi hogt tinh cua chat xe tic mat di, Vi du: HCN 1a chat dc cia chat xtic tic AsxSs 2.3.3. Co ché xite tie 2.3.3.1. Co ché xiie tic déng thé Vai tro ctia chit xtic tac ld kim gidm nang long hoat hod ciia phan tng hoa hoe, khi cée phan img xte tae xdy ra, ede chit xe tae tham gia tao cde hgp chit trung gian véi cde chat phan img, sau 46 cdc hop chat trung gian sé phan img tiép véi cdc chat cdn Tai hoe tyr phan huy dé tao nén san phim. Mac dit, phan img cé xtc tac déng thé xay ra theo nhiéu giai doan hon, nhung méi giai doan lai cé nang Iugng hoat hod bé nén van téc chung cia phan img ting. Vi dy: Xét phan img: A+B>AB 60~ Khi khéng c6 xiie tic (during 1): A+B>[A...B] > AB E\* ~ Khi cd m&t xiic téc K, qué trinh xay ra qua nhigu giai doan (dudng 2): A+K>[A..K] > AK E)* AK+B >[AK...B] > AB+K , Est Cie dai Iugng Ep", E;° déu rit nho so voi Ey nén cée phan (mg nay xay ra nhanh hon, do d6 tée 46 phan img tang (sin phim cudi cing van 14 AB, edn chit xte tie K duge khoi phye nhur ea). Diéu nay duge mé ta qua gidn dd nang lwong sau: * [A.B] Ex3 EY2 ABSK ‘Dudng phan img 24. Co ché xtic tac di thé Co ché xtic tac dj thé phire tap hon va cé nhiéu thuyét dé giai thich, trong dé thuyét hap phy 1a dé dang nh§n hon ca. Ta biét bé mat chit xe tac cd kha ning hap phy cdc chit phin img, lim cho céc chat phan img tién lai gin nhau va dui tring lye cae tiéu phan & be xiie tac, hoat tinh hod hoc cia cde phan tir ting 1én, nén nang Ingng hoat hod cla phan img giam xudng. Két qua la phan tng xay ra trén bé mat chat xie tac véi te d6 Ién hon rat nhiéu so véi khi khéng c6 xtic tac. Khong phi tit cd cdc phan trén bé mat chat xtic tac déu c6 kha nang lam cho cdc phan tir chat phan img tro nén hoat déng ma chi cé mét sé trung tam hoat déng & bé mat xtc tac tao duge hgp chat trung gian hoat dng giita chat xtc tac va chat phan img, cdc hop chat nay sé phan img véi cae chat cén lai dé tao nén sin pham. Dé tang thém s6 trung tam hoat déng, ngudi ta ting dién tich bé mat cita chat xiie tac bling cich nghién nh xiic tae, hoe cho xtc tae & dang x6p hoe kéo sgi rit minh. Co ché xite tic di thé gém cae giai doan sau: 61~ Cac chat phan img khuéch tan dén bé mat chat xiic tée sé hap phy mét trong cae chat phan img dé ting hoat tinh cia chat phan img. - Phan tmg xay ra trén bé mat chit xitc tac. - Cc sin phm phan (mg tao thanh va tach khoi bé mat chat xtic tae va di vao trong hé. 2.3.4, Xite te enzim (xtie the men) Cae phan ding hoa hge xay ra trong co thé s tic, dé la cde men hay enzim goi ld xiie tie men, ng thudng co sy tham gia clia cdc chat xtic Enzi la chat xiic tic sinh hgc, co ban chat protein. Trong xtc tae enzim, cac chat phan tig duge goi la co chat. Phan img gitta enzim va co chat duge thye dong cilia chit xtic ti n 6 cae trung tim hoat ~ Kha ning xc tée cia enzim khong xay ra trén tod b6 phan tir ma xay ra 6 cdc trung tim hoat dng dec bigt. Nhig trung tim ¢6 tinh xiie téc thug chira céc nhém hogt dong nu: -SH, -OH, -NH2, -NH-,... huge ion ca 6 chuyén \iép nhu Cu, Mu, Mo, Fe,... 86 trung tim hoat dng cang ting thi kha nding xiie tac ctia enzim cing lén, ~ Sy ton tai va kha nang hogt dng cia men phy thugc véo nhigt d6, chi s6 pH trudng, sy co mat cia cde chat la, cic men déu bi phan huy. - Mot phan img xay ra trong sinh hoc thurémg cé mot xii tac men riéng bigt nén vige tim ra cic enzim dic higu thie diy cdc qua trinh sinh hoc theo hudng c6 Igi 14 m6t trong nhimg mue tiu cua céng nghé sinh hge. Vi vay, xe tac men cé tinh chon loge cao. Vi du Men ureaza xite tic cho phan ting thuy phan ure: CO(NFD): + Hx + CO) +2NH3 Men amilaza xite tte cho qué trinh thiy phan tinh b6t: (CeHi00s)y + nH2O0 > nCHi2O¢ glucose ~ Xitc tic enzim xay ra & nhiét d6 va 4p suat binh thudng v6i higu suat phan img rat cao. Néu sir dung ching trong san xuat thi higu qua kinh té s€ rat lon, 3. MOT SQ PHAN ING KHAC 3.1. Phan tng quang hod 3.1.1. Dinh nghia Phan img quang hod ki phan ting hod hoe xiy ra dudi téc dung eta énh sing. oeAnh sang 6 day c6 thé 14 anh sang trong thay, bite xa hérg ngoai va bite xa tir ngoai. Bue xa ¢6 bude séng cing ngin c6 ning Ivgng cang lén thi sé ¢6 tée dung manh dén cae chit phan img, Trong ving quang phé nhin thay, bite xa dé cé tac dung yéu nhat, bite xa tim c6 tac dung manh nhit, bite xa tir ngoai eé tac dung manh hon nhiéu. Vidy: AgBr Ag+ L/2Br Hz +Cl > 2HCL 3.1.2. Dinh lugit duong lgng quang hod Quan hé gitra nang lugng anh sang duge hap phy va lugng chat phan img duge mé ta theo dinh lujt duong lwong quang hod cia Einstein dua ra vao nim 1912: "Mt phan tir chat phan img co thé duge hogt hoa va tro nén o6 kha ning phan img do hap phy mét lugng tir nang Iugng ciia Anh sang". e=hv Tu day, ta tinh duge nang Iugng E can thiét ma mt mol chat phan tng da hap phy tir mét bite xa nao dé. c v x C=3,10% cm/s h= 6,625.10 J/s Thay gia tri cdc hing s6 vao, ta e6: hay h = 1,58.10™ cal/s 2,859 N° = 6,023.10 phan tir cal/mol Tir day ta thay: = Dua vao bite xa da hap thy ta tinh duge nang lugng can thiét dé mét phan tir gam chit tham gia phan ing. ~ Mai phan img xay ra cin c6 mot nang long xéc dinh nén phan img quang hod cé tinh chon loc. Khdi lugn; it phan img ty 1g thudin véi nding lugng bite xa bi hap thy. 3.1.3. Phin tong cam quang, sw ting nhay ‘MOt s6 phan tng quang hod chi xay ra khi trong hé c6 mat mt chat khac, chat nay co vai trd gitip cho chat tham gia phan tmg hap thu nang lrong cia bite xa. Chat nay duge goi la chit ting nhay. 63Phan img quang hod c6 chat ting nhay goi la phan mg cim quang. Vi dy: Phan tng quang hgp cay xanh, tng hgp dung Glucéza tir COz va H:0 vai chat ting nhay 1a clorophin (chat diép luc). 6CO, + 6HLO > ChHi05 + 602 Day 1a phan (mg quan trong nhat xay ra trén trai dat vi nhé né ma tao ra oxy, tong hop duge cic hydrocacbon 1a cac chat hitu co, nguon nang lugng cho tat ca cae qua trinh song cia sinh vat. 3.2. Phan img day chuyén Phan img day chuyén cé lién quan dén sy xuat hign cac goc ty do. Vi vay, nguéi ta can goi la phan img goc tu do. C6 2 loai: - Phan img day chuyén khéng phan nhanh: Vi du: Phan img Hy + Cl — 2HCI cl + th > HCl+H H+ Ch > HCI+ cr ~ Phan img day chuyén phan nhanh: Vi du: Phan tng: H> + OQ: + HO ‘M61 phan img géc uy do thudng v6 3 giai dogn: khoi mao, phat trién mach va ngit mach. Giai doan ngat mach 1a két qua phan img gitta cée gée tur do: path ye 2+ 0 . OH +H, Hy +0: od Hh + uo ot th , H? _O. ae ah a Giai doan khoi mao Giai doan phat trién mach Giai doan ngit mach: OH + HY > HO “aH+ HY > Hp oO" + OT +O 3.3. Phan tng ndi tiép La phan tg dién ra theo nhiéu giai doan néi tiép nhau: Vi dy: Phan tng thuy phan trisaccarit CisH32016 CiH2Ois + HO > CiHnOy ~ CoHl20¢ CHO + HO > CoHi206 + CoH2Oc Glucose Fructose Téc dé cia phan img néi tiép 1a toc 46 ciia giai doan no chim nhat trong cae phan img thanh phin, 3.4. Phan tig song song Tir nhiing chat ban dau phan img dién ra theo mét sé hung dé tao ra cac sin phim khac nhau, Vi dy: Khi nitro hod phenol (theo ty Ig 1 + 1) ta thu duge dng thdi ba sin phim khée nhau: orto, meta va para nitro phenol. Trong loai phan img nay, néng dé cita cde sa 1 véi téc d6 cita cae phan tg thanh phan OH I on +H,0 OH ‘OH | 1 +HNOsg Se > NO, +H,0 OH I (0) +H,0 T No;Chuong 6 CAN BANG HOA HQC 1. PHAN UNG THUAN NGHICH VA PHAN UNG MOT CHIEU. 1.1. Phan tng mot chiéu La phan img xay ra dén cng cho dén khi tigu thy hét mét trong cdc chat tham gia phan tg. Vi du: Zn + 4HNOs@) —> Zn(NO3): + 2NO. + 2H,0 Néu lugng acid HNO; du thi phan img sé két thie khi long kém tan hét; nguge lai, néu suc khi NO» vio dung dich thi cfing khong thu duge kim loai va acid. 1.2. Phain dng thugn nghjeh dau va san Cé nhig phan img ma sau m6t thoi gian phan img ta con tim thay ca chat pham, nghia la phan tng khéng xay ra dén cing. Nhiing phan ing nay goi la phan img thugn nghjch. Trong logi phan img nay ngudi ta dang dau hai mii tén nguge chiéu nhau (45) thudng chiéu tir trai sang phai 14 chiéu thudn, chiéu nguge lai 1 chiéu nghich. Vi du: No + 3H, —— 2NEb Fe:O, + 4H; % 3Fe + 41,0 Dac diém cia phan img thuan nghich la khong bao gid hét cde chat ban dau, vi Ximg thudn nghjch la phan ‘ing khdng hodn toan, 2. CAN BANG HOA HQC - HANG SO CAN BANG 2.1. Khai niém vé efin bing hoa hoc ‘Xét phan img thudin nghich: aA+bB S eC + dD Tai thoi diém ban dau: C,# 0, Cy #0 con Co=0, Cp=0 Tacé: =k,CACR 66Tai thi diém t # 0, xudt hién san pham nghia la c6 phan tng nghich xdy ra. a =k CeCy Neudi ta goi trang thai ciia phan ting thudn nghich khi cé v; = va la trang thai cdn bang hoa hoc. Khi dé: v, =k [APIBP =», = &[eF [DF Khi hé dat trang thai can bang hod hoe thi cde phan tig thudn nghjch van xay ra v6i t6e d6 bing nhau nén trang thai cn bing hoa hoc la trang thai cfin bing dong. 2.2. Hang s6 can bang 2.2.1. Hing sé can bing Khi hé dat trang thai cn bing ta c6 v; = vp. Tirdétacé: ki [A [B]? =k [CT [D}’ x -h& t py k, [ape TAP. [BP [C1°, [D]*: ndng 46 tai céin bing (mol/!) Vay, Ke la ti sé gitta tich s6 néng 6 cae chat sin phim phan tng va tich ndng d6 cia cc chat tham gia phan img. mét mhigt d6 xée dinh k,, ky 1a hang sé nén Ke eiing la mét hing sé va duge goi la hang sé can bang cia phan img. "Khi hé dat trang thai cn bang, tich s6 néng d6 cua san phim phan img chia cho tich s6 nong d6 ctia cae chat tham gia phan img, véi s6 mii 1a hé s6 ty lugng tuong img trong phan mg ludn luén 1a mgt hing s6 6 mét nhigt 46 xée dinh, goi la hing sé can bing". K Ia dai lugng dac trmg cho mét can bang, K cing lén can bing cing chuyén theo chiéu thudin. Hang sé can bang phy thudc vao nhiét d6 va ban chat clia cae chat trong phan img. ‘Néu trong hé khi, hing sé céin bing cdn duoc biéu thi qua Ap st Peps PAPD Trong dé Pa, Ps, Pc, Pp: Ap suat lie can bang cia A, B, C, D trong hé. *Néuc iéng phan xem nhu khéng déi nén cde chat nay khéng c6 mit trong bi 67 1g d9 hod Ap s thire hirg sé can bing. phan img hod san pham 1a chat ranVi dy: Fe304() + 4Haa 4420 wy [H.o}! {uP loai cn bing khac nhau thi hing s6 cn bang cé tén goi khac nhau. Ke = ~ Déi voi can bang acid base, ta c6 Ky, Ky. - Déi voi can bing két tiia ta c6 tich sé tan T. - Déi véi chat dién ly ta c6 hing sé dién ly: Ky. - Déi véi phite chat ta c6 hing s6 khéng ben: Kensng béo 2.2.2. Quan hé giita Kc va Kp cita h@ khi Tir phuong trinh: PV = nRT_véi P\: dp suat riéng phén ctia khi i, Ta cé: PV=nRT > P= "RT +P v Thay cae gid trj cita P; vao biéu thie tinh Ky ta c6: iRT Kp PEPS, [(D)R Papp [RTP RTP [CHOP gryeran late? Vay: Kp =Ke(RT)™ Voi: An=(c+d)-(a+b) R= 0,082 lit.atm/mol.K Khi An = 0 tire li s6 phan tir khi 6 2 vé bing nhau thi Kp = Ke Khi An #0 thi Kp Ke. 2.2.3. Hing sé céin bing va céc dai lugng nhiét dong ‘Xét phan ig tong quat:aA + bBo S eC +dD. Néu A, B, C, D la cdc chat tan trong dung dich loang, ngudi ta da chimg minh duoc: exes CACh AG=AG"+RTInKhi hé dat trang thai cn bing AG = 0 thi: G? = - RTInKe Tuong tyr, néu trong hé khi ta co: AG RTInK,, Trong dé: R: Hing 36 khi; R= 1,987 cal/mol.K. Hoa: R= 314 Jmol. K. Day la biéu thie quan hé gita hing s6 can bing va cdc dai krong nhiét dong. 3. SU’ CHUYEN DICH CAN BANG VA NGUYEN LY CHUYEN DICH CAN BANG. 3.1. Khai nigm vé sy chuyén dich can bang. Nguyén ly chuyén dich can bang Ta thay mét hé cn bang duge dic trung bing cac gia tri x4c dinh cia cac dai long nhigt dong nhu: nhigt do, ap suat, s6 mol... Néu ta thay doi cac yéu t6 nay thi can bang cua he st thay déi va hg sé chuyén sang trang thai cin bing moi. Moi si chuyén dich edn bing déu tuin theo nguyén 1¥ chuyén dich edn bing Lechatertier hur sau: "Khi m@t hg dang & trang théi edn bing néu ta thay di m@t trong ee yéu 13 inh hudmg dén cn bang nhu nhigt 46, ap suat, sé mol,... cdin bing sé chuyén vé phia chéng lai sw thay déi do". Ta cé thé cu thé hod su chuyén dich can bang nhu sau: Yéu té tac dung CAn bing chuyén vé phia - Tang nhiét 46 ~ Chidu phan img thu nhigt = Giam nhigt 46 = Chiéu phan ting toa nhiét ~ Tang ndng dé chat tham gia = Chiéu thuan ~ Ting néng d6 san phim = Chiéu nghich, - Ting dp sudt - Chiéu g.am sé phan tir khi - Gidm dp suat ~ Chiéu ting s6 phan tir khi 3.2. Xét mot sé vi du vé chuyén dich cfn bing 3.2.1. Anh huéng ciia nong dé Xét phan ing sau dang 6 trang thai can bang: FeCl; + (3#n) KSCN S$ Ky[Fe(SCN)sia] + 3KCL (n=03) Ving khéng mau démau ——_-khéng mau )Néu tang néng dO FeCl; hodic KSCN thi téc d6 phan img thuan ting cdn téc d6 phan img nghich chua ting, do 46 tgo thanh nhigu K,[Fe(SCN)s.«] hon nén ta théy mau dé cua dung dich dam hon so véi ban dau, cén bing da chuyén theo chiéu giém néng 49 ctia FeCl; va KSCN. Khi cho KCI vio, t6e 46 eita phin img nghich ting nén miu dé eta dung dich nhat hon so véi ban dau, can bing da chuyén theo chiéu nghich, chiéu giam ndng 4 KCI. 3.2.2. Anh huéng cia dp suat Xét phan ing thudin nghich sau dang 6 trang thai can bing: 2NO wy + O2¢) F 2NO> ay Cn bang sé chuyén theo chiéu nao néu ta ting 4p suat cla hé lén 2 lan va giam dp suat cla hé xuéng 2 lin? Tai trang thai can bang, img véi ndng 6 cdc chit Ia: INO] }O2] = b; [NO2] Khi dé ta vi= kx [NOF [03] n= kp [NO2P Tai trang thai can bang: v;= v__nén: k,a’b = k,c? Ap ddi nghia la: Khi ting Ap suat cita hé lén 2 lan thi néng chit ting lén [NO] = 2a; [02] 1b; [NOx] = 2c Khi dé: vy; = k(2a)*(2b) = 8ka’b (Téc 46 phan img thufn ting Ién 8 Lin) Vn = ka (2c)° = Aknc™ (Téc dé phan img nghich ting lén 4 lan) ‘Vay, v; ting nhanh hon y, va can bang chuyén theo chiéu thuan, chiéu giam ap suét cla hé. Nauge lai, néu gidm Ap sudt ctia hé xuéng 2 lan, ndng dé ctia cde chat giam cn 1/2 so v6i ban dau, khi do: [NO]= a2 [0;]=b/2 [NO] = ¢/2 Khi dé: v= ki(a/2¥(b/2) = 1/8ka"b (Tée dé phan tg thudn giém 8 Lin) ky (6/2) = 1/4k,e”__(Tée 46 phan ting nghich giém 4 lin) Vay, va lon hon y;, do dé phan tg chuyén theo chiéu nghich, chiéu ting Ap suat cita hé. * Cha y: Trong trong hgp tong s6 phan tir khi 6 2 vé cia phurong trinh bang nhau. Viée ting hoac giam 4p suat cua hé khéng anh hung dén trang thai cén bing. 703.2.3. Anh huéng ciia nhigt dé Khi ting nhigt 6 nghia la ta da cung cp thém nang lugng cho hé, phan dmg thu nhigt (can nang lugng) duge ting cudng, khi 46 téc d6 cia phan img thu nhiét ting hon téc 6 cla phan img toa nhiét, két qua phan img chuyén dich theo chiéu thu nhiét. Vi du: Khi tang nhigt 9 cua phan img: 2NO24) 5 NOs) AH <0 (niu) (khéng mau) thi phan tng sé chuyén theo chiéu chéng lai sy ting nhigt d9 tire 14 chiéu nghjch (chiéu phan img thu nhiét) ta thay khi NO} duge tao nén nhiéu hon, mau nau dam dan. Nguoc lai, khi giam nhiét 46, cn bang chuyén theo chiéu thudn, chiéu lam tang nhiét 46 (phan img phat nhiét), can bing chuyén vé phia tao NO, nhiéu hon, mau nau nhat dan. "Chwong 7 DUNG DICH Trong cde churong trude, déi tung nghi chat. Trong thye té, khong phai bao gid cdc chat cting tén tai va duge sir dung 6 dang nguyés chit ma thudng 1a 6 dang hén hop véi mét hay mét sé chit khac. Sy c6 mat cita ce chat nay sé lam anh huéng dén tinh chat cia chit duge nghién ctru, va ddi khi tao nén nhiing tinh chat ma dang nguyén chat né khéng 6 duge. Ching han, phan img ca HCI khi v6i cdc chat chi due ting dung rit it, trong khi dung dich HCI trong nude lai duge sit dung rit rong rai, phan 16n céc phan img cia HCI véi cae chit khée xay ra trong dung dich. Nhu vay, vige nghién ctu cac chat trong trang thai hén hyp véi cdc chat khéc c6 vai trd rat quan trong. ctu cia ching ta la cdc chat hoa hoc nguyén Hé phan tan 1a nhimg hé trong dé cé it nhat mét chat phan bé (goi 1a chat phan tan) vao it chat khdc (g: mi truing phan tén) dui dang nig hat ¢6 kich thuée nh6. Trong tring hyp méi trudng phan tan li chit long, dya vio kich thude ht chat phan tan, nguoi ta phan loai cdc hé phan tan nhu sau: - Hé phan tan phan ti-ion hay cén goi la dung dich thye, Vi dy: Dung dich mudi acid, base... Kich thuée hat chat phan tin 6 day < Inm, - Hé phan tan keo hay cén goi la hé keo. Vi dy: Gelati 6 kich thud hat chat phan tan tir 1 - 100nm, hd tinh bét, keo acid s ~ Hé phan tan thé c6 2 dang 1a huyén phi va nhi tuong. Néu chat phan tan 1a chat rin, hé duge goi la huyén phit (vi dy: Phi sa - hat dat sét trong nude), néu chat phan tan 1a chat long, hé duge goi 1a mht twong (vi dy: Dung dich sita). Kich thuée hat chat phan tan ca nhimng hé nay > 100nm. Dung dich 1a mt hg dng nhat gém chat tan va dung mdi ma thanh phan ¢6 thé bién déi trong mét gidi han rong. Cae phin (mg héa hoe thurdng xay ra trong dung dich long v6i dung mdi la nase. Vi vay, vigc tim higu cde quy Ivat chi phéi cde phan img xay ra trong dung dich mude 1a diéu rit can thidt, 1. NONG BO VA BO TAN CUA DUNG DICH 1.1, Nong d6 é biéu thi thanh phin cla mGt dung dich, ngudi ta ding néng d6 dung dich. Vay, néng d6 dung dich 1a Itong chit tan co trong mét Iugng xe dinh dung dich ho&e dung méi, lugng chat tan Ién tao dung dich dae, nguge lai 1a dung dich loang, nLLL ing dp % 1.1.1.1. Nong d6 % theo khéi hong Biéu thi sé gam chat tan c6 trong 100g dung dich: c% = Bs 100 my Trong dé: mg: Khéi lugng chit tan (g); mga: Khéi lurgng dung dich (g). Vi du: Dung dich saccarose 5% (dung dich ding truong) nghia la trong 100g dung dich 6 Sg saccarose vi 95g H20. 1.1.1.2. Nong d6 % theo thé tich Biéu thi sé ml chat tan c6 trong 100ml dung dich: cw = “100 Vas Trong 46: Vex: Thé tich chat tan (ml); Vaa: Thé tich dung dich (ml). Vi du: alcol etylic 70° nghia 1d trong 100ml dung dich alcol nay ¢6 70ml C2HsOH nguyén chat va 30ml H,0. 1.1.2. Nang dj mol /1(M) Biéu thi sé mol chit tan c6 trong mét lit dung dich: Cy=2# Trong dé: V: Thé tich dung dich (1); n: $6 mol chit tan (mol). Vi du: Dung dich NaOH IM nghia ld trong 1lit dung dich cé 1 mol NaOH héa tan (40 gam). 1.1.3. Nong d@ molan Biéu thj sé mol chat tan c6 trong 1000g dung méi. Lh Cm = 1000 dm Bi ‘ m Trong dé: ng: S6 mol chat tan (mol) véing = —* = Mam: Khoi lugng dung mdi (2). Vi du: Dung dich NaCl 0,2 molan: Dung dich chia 0,2 mol (= 11,7) NaCl trong 1,000 gam nuse, 1.1.4. Nong d6 phin mol (hogc phan sé mol) Néng dé phan mol ciia mét chit 1a ti 6 trong dung dich. gia s6 mol cia chit dé va téng s6 mol cde chit =a a En ny +ny Trong dé: na, ng: S6 mol cac chat A, B trong dung dich (mol); Na: Néng d6 phan mol cia cht A trong dung dich. * Cha ¥: Téng ndng d6 phan mol cita cdc chat c6 trong dung dich bang 1. 1.1.5. Nong d6 dwong lugng gam (N) Biéu thj sé duong lugng gam chat tan cé trong mét lit dung dich. cy = =e Va DVa Trong dé: n: $6 dung lugng gam chat tan; Vas: Thé tich dung dich (1); mg: Khéi lurgng chit tan (g); D: Duong lugng gam cia chat tan (2). Vi du: Dung dich HCI 2N 1a 1 lit dung dich 6 chita 2 duong rong gam HCI hoje 2x36,5g HCI nguyén chat, Duong lugng gam cua chat tan c6 thé thay déi ty theo phan img. Do dé, néng 46 duong hong gam ciia né eiing c6 thé thay déi thy theo phan iing. * Ap dung dink ludit dong wong cho céc phan tng trong dung dich Gia sir phan img: A + B > C Goi: Na, Nai Ning dé durong long gam cia 2 dung dich A va Vay Va: Thé tich ciia 2 dung dich A va B phan img vita di véi nhau, Theo inh Tudt dong lugng ta c6: 4Na.Va = Na-Va Day li biéu thie toan hoc ép dung dinh luét duong lugng cho dung dich. 1.1.6. Méi quan hé giita céc néng dé 1.1.6.1. Giita néng d6 mol/l va néng a6 % _10.D.C% M long phan tir chit tan (g); Cu Trong d6: M: Kh Cu: Nong d6 mol cia chat tan (mol/l); héi lugng riéng cia dung dich (g/ml); C%: Néng 46 % cita chat tan. 1.1.6.2. Gitta néng dé duong lugng vii nng a6 % ctia dung dich cy = WOK Trong dé: C%: Nong d9 % cia chat tan; D: Duong lugng gam ciia chat tan; D: Khéi luong rigng ctia dung dich (g/ml); Cy: Nong d6 durong lurgng ciia chat tan. 1.1.6.3. Giita nong dé duong lugng va néng dé mol/l Cy = n.Cu n=S6 dién tich ma 1 phan tir chat trao d6i hode n = $é e ma | phan tir chat trao d6i Vi dy: Xét dung dich H.SO, 1M ‘Néu chuan dé theo phuong trinh: HSO, + NaOH = NaHSO, + H20 > Ning d6 duong hong cia dung dich HSO, la IN Néu chuan d6 theo phuong trinh: HSO, + NaOH = NaySO; + 2H;0 > Ning 46 duong Iugng cia dung dich H)SO, li 2N 1.2. DG tan va céc yéu t6 anh hung dén dG tan 1.2.1. Khdi niém ve dé tan © mét nhiét 46 nhat dinh d6 tan cia mét chat trong mgt dung méi x4c dinh bing néng d6 cia dung dich bao héa chat do. 5‘Théng thuréng, d6 tan ciia chat rin trong mét chat long duge biéu thi bing sé mol chat tan e6 trong mot lit dung dich, Déi voi chat khi tan trong chat long thi d6 tan dugc biéu din bing thé tich cht khi bao ha trong m6t thé tich xdc dinh ctia dung méi. D6 tan thurdng duoc ky higu la S. - Khi dung dich cé néng dé nho hon dé tan ta cé dung dich cha bao hoa, chat tan co thé tan thém. - Khi dung dich co néng d6 bing d6 tan ta co dung dich bao hoa, ~ Khi dung dich e6 néng 46 ken hon d6 tan & cling nhiét dé thi ta e6 dung dich qua bao hia. Cac dung dich qua bao héa khéng bén, néu khuay, lic hoac thém vao dung dich mét vai tinh thé chit rin a6 sé cé su két tinh chat tan tir dung dich va dung dich sé tré vé trang thai bao hoa, 1.2.2. Cée yéu té anh hwing dén d6 tan - Ban chit chat tan va ban chat dung méi: Cling mét chat tan nhung cé thé tan nhiéu hay it khae nhau trong nhimg dung méi khae nhau. Thuong cdc chat phin eye hoe hyp chat ion tan trong cae dung mdi phan eye, edn dung mi khong phan eye hoa tan ede chat khong phan eye. - Nhigt d6: Bd tan ciia mot chit tng khi nhigt d6 ting, néu qua trinh héa tan d6 thu nhigt. Vi du: NH,Cl, KNO,,... tan nhiéu khi dun néng. ‘BO tan cla chat khi gidm khi nhiét d6 ting vi qua trinh hoa tan ca cdc chat khi phat nhiét, D6 tan cla cdc chat khi ti Ig véi dp suat riéng phan cita chat khi d6. S= KP Trong dé: K: Hang s6 ti 1é Pj: Ap suat riéng phan cia chat khi; S: D6 tan cia chat khi trong chat long (g chat tar khi/100g dung méi). Day 1 noi dung ctia din ludt Henry vé 46 tan cia chat khi trong chat long. 2. AP SUAT HOI BAO HOA CUA DUNG DICH CHUA CHA’ LY VA KHONG BAY HOI, DINH LUAT RAOULT I rAN KHONG DI Dung dich khong dign ly 1 dung dich ma trong dé chita chit tan tn tai duéi dang phn tit, Day la cae dung dich thye cé dung méi lng, chat tan c6 thé li chat rin, long hoae khi. 2.1. Khai nigm vé ap suat hoi bio hoa Do chuyén dng nhiét, cde phan tir chat ldng tinh khiét dug trong binh kin sé tach khdi 16bé mat chat long va bién thin hoi. Qua trinh nay goi 1a qua trinh bay hoi. Mat khac, cae phin tir chat long tinh khiét A 6 trang thai hoi cing chuyén d6ng hén loan, va vao bé mat chat long va mot s6 phan tir o6 thé ngung tu tré lai, qué trinh nay go 14 qua trinh ngung tu. Khi van téc hai qué trinh nay bang nhau thi ton tai can bang: Long S Hoi; AH>O Hoi nim can bing vai trang thai long goi la hoi bio hod, nd gay ra dp suat hoi bio hoa ctia chat nguyén chit. Tai mét mhigt do xae thuge ban chat cia chat. (Qué trinh bay hoi la qua trinh thu nhigt, khi ting nhigt d6 thi 4p sudt hoi bao hod cita ede chat ting, nh, mdi chat c6 mét gia tri ap suat hoi bio hoa khac nhau, phy 2.2. Ap suat hoi bao hoa cia dung dich chira chat tan khéng bay hoi, khong in ly Khi hod tan mét chat tan khéng dign ly va khong bay hoi vo mot dung méi thi cde phan tur chat tan sé phan bé dong déu trong toan b6 thé tich cua dung moi, MOt s6 phan tr dung moi cé trén mat thodng duoc thay thé béi cdc phin tir chit tan khéng bay hoi, sé phan tir dung méi bay hoi gidm va do dé Ap sudt hoi bao hoa ciia dung méi trong dung dich bé hon so véi ap suat hoi bao hoa cia dung méi nguyén chit. $6 phan tir chat tan cng tng thi s6 phan tir dung mi thoat ra cang it, do dé ap suit hoi bio hod cua dung dich (P,) luén ludn nhé hon ap suit hoi bao hoa cia dung mdi nguyén chat (Pp). Su gidm dp suat hoi bao hod cia dung dich tuin theo dinh Iudt Raoult I. “Ap suat hoi bao héa ciia dung dich bing ap suat hoi bao hoa cia dung méi nguyén chat nhan véi phan mol cua dung méi trong dung dich". Pm Py = PyNgg = Py 2 — Nyy + Me Trong dé: P): Ap suat hoi bao hoa cia dung dich; Po: Ap suat hoi bao hoa ctia dung méi nguyén chat; Nam: Nong 46 phan mol ctia dung méi trong dung dich. Néu goi N « 1a néng d6 phan mol ciia chat tan trong dung dich thi: Nam + Neo = 1 D> Naw = 1 No Thay vao biéu thite trén, ta c6: > n, =F oTTrong dé: AP: D6 giam Ap suat hoi bao hoa cia dung dich; —: D6 gid tuong déi ap sudt hoi bio hod cua dung dich. inh Iugt Raoult 1 ¢6 thé phat "Tai mét nhigt dO xac dinh, 46 gidm tuong di ép suat hoi bao hoa ciia dung dich chira chat tan khdng bay hoi va khong dign ly bang néng 46 phan mol cua chat tan trong dung dich". 3. NHIET DQ SOI VA NHIET DQ DONG DAC CUA DUNG DICH - DINH LUAT RAOULT I Nhiét d6 s6i ctia chat long li nhigt 6 ma tai dé ap sudt hoi bao hoa cita pha long bing p suat hoi bao hoa cua khi quyén. Nhiét d6 déng dic (két tinh) ctia chat long 1a nhiét 46 ma tai dé ap suat hoi bao hoa cla pha long bang Ap sudt hoi bao hoa cia pha rin, Xét dung dich chira chat tan khOng dign ly va khOng bay hoi: = Do dung dich ¢6 dp suat hoi bao hoa nhé hon dp sudt hoi bao hoa cia dung méi nguyén chat nén muén cho 4p suat hoi bio hoa cla dung dich bing dp suat khi quyén can phai ting nhigt d6 ciia dung dich lén nén nhiét d6 s6i cua dung dich 1én hon nhiét d6 s6i cita dung é at. hoi bao hoa cia dung dich nhé hon 4 io hoa cita dung méi nguyén chat nén dé cho ap suat hoi bao hoa trén pha rin bang ap suat hoi bao hoa trén pha Jong (cia dung dich) cn phai ha nhigt d6 déng cia dung dich xuéng, nghia la: Nhigt do déng cla dung dich nhé hon nhiét 46 déng cua dung méi nguyén chit, Do vai - Nude s6i 6 100°C, dung dich sdi 61°, > 100°C, - Nude déng 6 0°C, dung dich déng 6 t°,< 0°C. Gian d6 vé ap suat hoi bao hoa cia dung dich va dung méi H;0 nhu sau: Dungini OA: Ap suit hoi bio hoa eta dung mdi nguyén chat(H,0); O°A*: Ap suat hoi bao héa ciia dung dich; At,= 1°, dd - 1°, dm (d6 ting diém s6i); Atg= t'¢din- t's dd (46 ha diém déng). 8Khi khao sat nhigt d6 s6i va nhigt d6 déng cia dung méi va dung dich, Raoult da dua ra inh luat TI nhur sau: " BO ting diém sdi va 46 ha di molan ciia chat tan trong dung dic! dong cha dung dich ti 1g véi 2.0 Dinh lugt nay duge hé thite hoa nhur sau: At=KyCm Ata= Ks Cn Trong dé: Ats, Aty: DG ting diém sé nguyén chat; 6 ha diém déng cita dung dich so véi dung méi Cin: Néng 46 molan cita chat tan trong dung dich; K,, Ka: Hing s6 nghiém s6i va hing s6 nghiém déng ciia dung méi nguyén chat. Gia tri K,, Ky chi phy thuge vao ban chat cia dung mdi. * Ung dung: Dya vao dinh lujt Raoult va bing thye nghigm xac inh dO giam diém déng dic (phuong phap nghigm déng) hay 6 ting diém sdi (phuong phap ngh sm séi) cia dung dich, ngudi ta cé thé tim duge khdi lugng mol ctia mét chit tan nhat dinh tdn tai trong dung dich va tir 46 c6 thé thu duge thong tin vé mite 46 polime hoa ciia chat tan... Bang gid tri K,, Kg cla mét s6 chat: Chat Ka (49 / mol) K, (49 / mol) H,0 1,86 0,52 CoH 5,12 2,57 CH,COOH 381 3,07 Vi du: Tinh t°,, t°yctia dung dich chita 9g glucose trong 100g H2O. Cho K,(H20) = 0,516; Kg(H:0) = 1,86. Gia 9-1000 100°Myior 100-180 At, = 0,516 + 0,5 = 0,26 Ata = 1,86. 0,5 = 0,93 Vay: Nhigt d9 s6i 1a dung dich dé la: t, = 100 + 0,26 = 100,26°C. Nhiét d6 déng ca dung dich dé 1a: ta= 0 - 0,93 = - 0,93°C. 794, AP SUAT THAM THAU CUA DUNG DICH 4.1, Hign tong thim thiu Hién tugng tham thau xuat hign khi cho dung dich tiép xiie voi dung méi qua mét mang ban thém - la mang chi cho cdc phan tir nhé di qua (vi dy muéc) ma khéng cho cac phan tir lon di qua (vi dy phan tir chat tan) do kich thude 1S cia mang nhé. Da s6 cde mang té bio déu 06 tinh chat ban tham. - Thi nghiém: Ding mot phéu cé cudng nhé va dai, migng phéu duge bit kin bing mot mang ban tham. Cho nuée dung bao hoa vao trong phéu, sau 46 nhiing phéu vao trong chau nude, mite dung dich cua phéu va chu ngang nhau, Sau vai gid, dung dich dang lén trong cudn phéu vi mang ban tham da cho cée phan tir dung mdi di qua. Khi dat dén 46 cao h ndo 6 thi nude khéng dang Ién duge nita, va hrgng nude di qua mang ban thdm tir hai phia la nh nhau trong cing mot don vj thoi gian, lic nay hign tugng tham thau dimg Iai. - Vay: Dung dich A Mang ban thim dung m6i EB | Lye can tac dung 1én mét don vi dign cla mang ban tham dé lam triét tiéu hién tuong thim thdu goi la 4p sudt thiim thdu (ky higu x). Ap sudt nay bing 4p sudt thuy tinh cia ‘et chat léng cé chiéu cao h gay ra. 4.2. Dinh luat Van’t Hoff vé ap suat tham thau Nam 1887, Van't Hoff xc dinh Ap suat tham thau cita dung dich thod man phuong trinh: nV =nRT. Vi = n/V nén ta cé: m=CRT Trong dé: C: Nong d6 mol/l; V: Thé tich dung dich; R: Hing sé T: Nhigt a9 tuyét 80“Ap suat tham thau ciia chat tan trong dung dich loang cé d@ lon bang ap suat gay boi chat 6 néu nhu 6 cing nhiét dO dé né 6 trang thai khi va chiém thé tich bang thé tich dung dich Dinh ludt nay chi ap dung cho dung dich loaing chtta chat tan khéng bay hoi vi khi dé khéng c6 su tuong tac giita cdc chit. Ap suat tham thau chi phu thudc vao nhiét 46 va ndng 46 chat tan, ™ Ung dung: Vige do ap suat thim thdu cing duge sir dyng dé xéc tir chat tan, jinh khdi lugng phan _ RT RV n=CRT =—™ RT => MV Vi dy: Cho ap suat thm thau cia m6t dung dich chira 0,66g uré trong 250 ml dung dich d6 6 33'C bing 836mmHg. Tinh phan tir long cita uré. Giai mRT _ 0.66-62400-306 nV 836-250 aV= RT > M= = 60,3 (dvC) 4.3. Ung dung hign twong tham thdu va 4p suat tham thau Hign twong thim théu va 4p suat thdm théu c6 ¥ nghfa In trong mét s6 qué trinh sinh hoc. Tham thdu 1a nguyén nhan try tiép cia qua trinh hit nude tir méi trudng va qua trinh van chuyén nudc trong co thé sinh vat. 1g c6 ndng dé cdc chat dinh duéng xdc dinh nén cé Ap sudt tham thau xdc dinh. Khi ap suat tham théu cia dich té bao 16n hon cia méi trudng sé gay ra sy tham thau nude & méi trong vao té bio va lim cho nude di chuyén tir té bdo ng sang té bao kia, Dich té bao cita méi co thé Vi du: Déi véi cay trong, su thoat hoi nude tir li Lam cho qua trinh tham thau nude tir méi truéng dén ngon va la cay ting. Nguge lai, khi méi trong cb ndng do chat cao hon dung dich té bao, gay ra su thim thdu nude tir té bio ra méi trudng, té bao co lai va co thé chét. MGi sinh v@t chi phat trién binh thuémg trong mdi trudng ¢6 dp suft thim théu thich hgp. Do 6, néu bon phan véi néng 46 qua lon c6 thé Lim cay chét vi mat aude. Gi Vi con ngui n 4p suat thm théu cia mau c6 thé gay anh huéng nghiém trong dén qua trinh trao déi chat trong co thé. Vi du: Khi tiém cde dung djch vio mau ngudi binh thudmg thi dung dich a6 phai c6 ap suat tham thdu bang ap suat tham thau mau (dung dich goi la dung dich dang truong). Néu lon hon hay nhé hon 4p suat thim thau mau déu gay ra hign tugng pha vo héng cau. = Néu dung dich wu trong: Dung dich c6 ap suét thém thdu 1én hon 4p suét thm thé 1g cau teo lai do ndng d6 m A 81~ Néu dung dich nhuge truong: Dung dich cé ap suat thim thdu nhé hon dp suat tham thiu mau thi nude di vao héng edu (do néng d6 mudi bé) nén héng cau phinh ra va vo. 5. THUYET BIEN LY 5.1. Tinh chit ciia dung dich D6i voi dung dich lodng cua cde acid, base, mudi cé ap suit thm théu, 46 ting diém s6i, 46 ha diém déng do bang thye nghigm luén luén 1én hon so véi tinh theo céng thie ctia Raoult va Van't Hoff. Dé phi hgp voi thye nghiém, Van't Heff dura ra hé sé i goi la hé s6 Van't Hoff (hay hé s6 ding trong). hay: Hé s6 i cho biét 46 ting diém s6i, 46 ha diém déng cita dung dich do bang thye nghigm én hon tri s6 tinh theo ly thuyét bao nhiéu Lan, Hé s6 nay xae dinh bing thye nghiém. Phuyét dién ly Cac hign tugng trén gidi thich duge néu gia thiét khi hoa san vao nude, cdc phan tir chat tan phan ly thanh edc phan tir nhé hon. Nam 1877, Arrhenius 4a dua ra thuyét dign ly dé giai thich ede dung thuyét dign ly: n tugng trén. N6i ~ Nhiing chat trang thai hoa tan hoc néng chay cé kha ning din din goi la chat dign ly (Khi hoa tan chat dign ly vao H0 thi ching phan ly ra thanh cdc ion, dudi tae dung ctia dign trudng, ching chay vé cae dién cuc). - Cée chat khae nhau c6 mite 46 phan ly khée nhau nén ta c6 chat dién Ly manh va chat dign ly yéu. Do c6 sur dign ly nén s6 phan tir c6 trong dung dich ting len; ma x, At, Aly dich phy thude udu @6 tiéu phan (chi khong phy huge ban chat iéu pau), do do w té r, At, Aty In hon so véi tinh toén. Vay i= 7 = At Ate nm At, Aty 6 tiéu phan hoa tan 36 phan ti chat tan Hé s6 i cho biét sé tiéu phan hoa tan 1én hon s6 phan tir chat tan bao nhiéu lan. 82