Materiały edukacyjne z przedmiotu Podstawy masażu w medycynie

Badanie i testy
57. Badanie zaburzeń czynnościowych narządu ruchu
58. Badanie dla potrzeb masażu i kinezyterapii
59. Testy i badanie neurologiczne
60. Testy dla nerwów obwodowych
61. Specyficzne testy kliniczne dla stawów i mięśni
62. Obrazowe badania diagnostyczne narządu ruchu

Badanie narządu ruchu w rehabilitacji

Cele terapeutyczne:
 ocena stanu pacjenta (ustalenie rodzaju i stopnia dysfunkcji),

 określenie bliższego i dalszego celu usprawniania,

 dobór form, środków i metod usprawniania oraz przeprowadzania ćwiczeń,

 okresowa kontrola pacjenta,

 modyfikacja bliższego i dalszego celu usprawniania w zależności od wyniku badania okresowego,

z uwzględnieniem nowego celu,

 prowadzenie dokumentacji usprawniania.

Osie ciała: x – poprzeczna (z lewo na prawo),

y – podłużna (z dołu do góry),

z – strzałkowa (z przodu do tyłu).

Osie ustawione są pod kątem prostym do siebie i wyznaczają płaszczyzny: czołową (strona brzuszna /
grzbietowa), strzałkową (str. lewa / prawa) i poziomą (góra / dół).

Schemat badania narządu ruchu:

 analiza stosunków anatomicznych i czynnościowych ciała jako całości, a także ich porównanie w
zakresie odchyleń od norm fizjologicznych,

Strona 1 z 12

Materiał dydaktyczny jest własnością IN CORTA SP. Z O.O.

Nie może być dystrybuowany publicznie poza platformą e-learningową.
Opracowanie materiału: Grażyna Mroczek
 Materiały edukacyjne z przedmiotu Podstawy masażu w medycynie

 badanie dla potrzeb kinezyterapii ma służyć: potwierdzeniu diagnozy, dostarczeniu danych do

programu rehabilitacji, ocenie wyników podjętej terapii oraz prognozowaniu dalszych jej etapów.

Badania podmiotowe – wywiad – zawiera:

 dane personalne,

 dane środowiskowe (warunki rodzinne, bytowania i pracy),

 informacje o chorobie obecnej pacjenta, przebytych chorobach oraz przyczynę zgłoszenia się do
badania,

 dotychczasowe leczenie.

Sposób wypowiedzi chorego może nam dać ocenę jego inteligencji i stanu psychicznego.

Badanie przedmiotowe – oglądanie, badanie dotykiem, opukiwanie; badanie ogólne zaczynamy od

obserwacji wyglądu chorego – jego postawy, chodu i zachowania się od momentu wejścia do pokoju. W
czasie rozbierania obserwujemy proste czynności życiowe i czy chory ma z tym trudności. Badamy
chorego w pozycji stojącej, siedzącej, leżącej i w czasie chodu.

Badanie przedmiotowe polega na:

 oglądaniu (postawa ciała, typ budowy ciała, sprawność kinestetyczna, sposób poruszania się),

 badaniu dotykiem (opukiwanie powierzchni stawowych oraz ciepłota tkanek miękkich),

 badaniu siły mięśniowej (testy funkcjonalne),

 badaniu zakresu ruchów w stawach (pomiary kątowe w stawach, pomiary liniowe, ruchomość
kręgosłupa).

Badanie przedmiotowe jest badaniem statycznym (proporcje, symetria, asymetria, pomiary liniowe
długości względnych i bezwzględnych oraz całkowitych i odcinkowych kończyn, obwody poszczególnych
kończyn).

Oglądając chorego oceniamy jego wygląd ogólny:

 wyraz twarzy, głowy,

 typ budowy ciała,

 postawę,

Strona 2 z 12

Materiał dydaktyczny jest własnością IN CORTA SP. Z O.O.

Nie może być dystrybuowany publicznie poza platformą e-learningową.
Opracowanie materiału: Grażyna Mroczek
 Materiały edukacyjne z przedmiotu Podstawy masażu w medycynie

 stan odżywiania,

 widoczne zniekształcenia ciała,

 zabarwienie skóry, wykwity, przebarwienia, rozstępy skórne,

 barki (czy są na tej samej linii), linię sutków,

 kształt, wysklepienie, symetrie klatki piersiowej, przebieg żeber, ustawienie łopatek, obojczyków ,
tor oddychania i ruchomość klatki piersiowej,

 kolce biodrowe przednie i tylne, symetria linii pośladkowej,

 symetria dołów kolanowych,

 z boku: ocena odchylenia tułowia i kręgosłupa w obu kierunkach (przód / tył)

Metody oceny postawy ciała:

 wzrokowa – analiza poszczególnych elementów postawy, pozwala na określenie ułożenia
poszczególnych odcinków ciała; otrzymuje się analityczny opis elementów składowych postawy
oraz wymienia się ich lokalizację, wielkość i charakter. Stosowane są 2 rozwiązania: opis postawy
wg przyjętego schematu – metoda opisowa oraz punktowanie tzw. punktami „karnymi”
ocenianych elementów postawy – metoda pun
prosta i dostępna w zastosowaniu, polega na bezpośredniej obserwacji).

 sylwetkowa – metoda właściwej oceny wzrokowej, metoda Wolańskiego; 3 rodzaje postaw, biorąc
pod uwagę przednio-tylne krzywizny kręgosłupa, 3 typy postaw z 3 stopniami nasilenia wad: K –
kifotyczny, L – lordotyczny, R – równoważny. Wady postawy w płaszczyźnie strzłkowej: a – plecy
okrągłe, b – plecy wklęsłe, c – plecy wklęsło-okrągłe, d – plecy płaskie.

Badanie dotykiem – badamy całą ręką lub opuszkami palców w sposób delikatny,
nie powodując bólu:
 oceniamy ciepłotę skóry,

 obszary bólowe

 obecność wysięku stawowego,

 wrażliwość tkanek na ucisk,

 zgrubienia tkankowe, błon maziowych, pochewek ścięgnistych,

 napięcie mięśniowe,

Strona 3 z 12

Materiał dydaktyczny jest własnością IN CORTA SP. Z O.O.

Nie może być dystrybuowany publicznie poza platformą e-learningową.
Opracowanie materiału: Grażyna Mroczek
 Materiały edukacyjne z przedmiotu Podstawy masażu w medycynie

 tętno.

Badanie palpacyjne umożliwia rozpoznanie najdelikatniejszych zaburzeń czynności ruchowych pod

względem jakościowym i ilościowym oraz objawów odruchowych, tj. zmiana konsystencji, mięśni,
więzadeł, tkanki i skóry.

Testy czynnościowe w rehabilitacji

Medycyna manualna zajmuje się;
 diagnozowaniem zaburzeń czynnościowych, różnicuje zmiany morfologiczne i czynności,

 leczeniem zdiagnozowanych zaburzeń,

 profilaktyką nawrotów w/w zaburzeń,

 szeroko pojętą profilaktyką choroby przeciążeniowej.

Rodzaje zaburzeń czynnościowych:

 stereotypów ruchowych,

 równowagi napięć mięśniowych,

 stereotypu oddechowego,

 zablokowania czynnościowe stawów międzywyrostkowych kręgosłupa i stawów obwodowych,

 reflektoryczne zaburzenia czynnościowe tkanek miękkich,

 zaburzenia napięcia więzadeł,

 nadmierna ruchomość stawów,

 zespoły kręgosłupowo – narządowe i narządowo – kręgosłupowe,

 zablokowania tkanek wewnątrzdyskowych.

Prawidłowy stereotyp ruchowy – sposób wykonania określonego ruchu lub czynności z największą
precyzją, szybkością i bezpieczeństwem, przy jak najmniejszym wydatku energetycznym.

Technika badania czynnościowego obejmuje:

 ocenę postawy,
Strona 4 z 12

Materiał dydaktyczny jest własnością IN CORTA SP. Z O.O.

Nie może być dystrybuowany publicznie poza platformą e-learningową.
Opracowanie materiału: Grażyna Mroczek
 Materiały edukacyjne z przedmiotu Podstawy masażu w medycynie

 badanie zakresu ruchów odcinkowych,

 badanie zakresu ruchów czynnych i biernych w stawach, w segmentach kręgosłupa,

 badanie napięcia i przesuwalności tkanek,

 badanie sfer hiper- i hipoalgezji,

 specyficzne testy prowokacyjne.

W obrębie tkanek miękkich szukamy:

 bolesnego napięcia włókien mięśniowych: PMB (punkty maksymalnej bolesności – reakcja
niewspółmierna do bodźca) oraz PS (punkty spustowe – boli miejsce odległe, np więzadła
miednicy – podudzie, pięta),

 okostnowych punktów maksymalnej bolesności w miejscu przyczepów ścięgien do kości („łokieć

tenisisty, zapalenie „gęsiej stopki”),

 bolesnego napięcia więzadeł z więzadłowymi PMB (punkty maksymalnie bolesne) i PS(punkty

spustowe),

 skórnych i powięziowych stref napięcia i bolesności.

Badanie mięśni.
Podział wg Jandy:

 mięśnie fazowe – zbudowane z większości włókien szybko reagujących, męczących się szybko,
wypoczywających wolno; odpowiedzialne za wykonywanie najszybszego i najdokładniejszego
świadomego ruchu; w przypadku dysfunkcji tendencja do osłabienia, rozciągnięcia,

 mięśnie posturalne – zbudowane głównie z włókien wolno reagujących, męczą się wolniej,
wypoczywają szybciej; odpowiedzialne za czynności świadome lub podświadome; w przypadku
przeciążenia, stresu tendencja do nadmiernego napięcia, skracania przykurczy.

Testy mięśniowe:
 oglądanie,

 testy rozciągliwości,

 badanie palpacyjne.

Strona 5 z 12

Materiał dydaktyczny jest własnością IN CORTA SP. Z O.O.

Nie może być dystrybuowany publicznie poza platformą e-learningową.
Opracowanie materiału: Grażyna Mroczek
 Materiały edukacyjne z przedmiotu Podstawy masażu w medycynie

Oceniamy:
 zaburzenia napięcia,

 bolesne napięcie poszczególnych włókien i pęczków mięśniowych,

 PMB, PS,

 zaburzenia symetrii i napięć.

Badanie stawu biodrowego – ocena:

 równowagi mięśniowej,

 gry stawowej i oporu końcowego,

 wzorca torebkowego.

Wzorzec torebkowy – kolejność ograniczenia ruchomości w różnych kierunkach następująca w każdym

stawie z określoną prawidłowością.

 Staw biodrowy: rotacja wewnętrzna – prostowanie – odwodzenie – rotacja zewnętrzna.

 Staw barkowy: rotacja zewnętrzna – prostowanie – rotacja wewnętrzna.

Kręgosłup – testy funkcjonalne.

Punkty orientacyjne kręgosłupa:

Płaszczyzna czołowa:

 linia łącząca górne powierzchnie krętarzy kości udowych trzon S3 - S4

 linia łącząca kolce biodrowe tyle górne trzon S1

 linia łącząca grzebienie miednicy L4

 połowy wysokości kolców biodrowych tylnych górnych – grzebień miednicy L5

 dolne łuki żeber L1 – L2

 dolne kąty łopatek Th7

 grzebienie łopatek Th3

 „strzała” przez staw mostkowo – obojczykowy Th1

Strona 6 z 12

Materiał dydaktyczny jest własnością IN CORTA SP. Z O.O.

Nie może być dystrybuowany publicznie poza platformą e-learningową.
Opracowanie materiału: Grażyna Mroczek
 Materiały edukacyjne z przedmiotu Podstawy masażu w medycynie

 wyrostek kolczysty, który nie chowa się przy retrofleksji (przechyleniu do tyłu) C7

Bóle kręgosłupa – przyczyny:

 morfologiczne – uszkodzenia, wady budowy, choroby;

 przeciążeniowe – funkcjonalne (odwracalne zaburzenia czynności stawów, mięśni, więzadeł, itp.),

zwyrodnieniowe (skutki długotrwałych przeciążeń – wypukliny, itp.).

Segment ruchowy: 2 kręgi, krążek międzykręgowy, tkanki otaczające.

Objaw Lasequ’a – unoszenie kończyn dolnych wyprostowanych w st kolanowym, ból wzdłuż n.

kulszowego przy uniesieniu do 45 – 60 st. – objaw + dyskopatia na poziomie L5, S1

1. korzeniowy, 2. miogenny, 3. psychogenny, 4. artrogenny.

 Choroba przeciążeniowa – etiologia:

 obciążenia fizyczne,

 powszechne typowo statyczne czynności zawodowe,

 siedząco – leżący sposób spędzania wolnego czasu,

 przeciążenia dnia codziennego,

 przewlekły stres i jego kumulacja,

 wydłużanie czasu życia – starzenie się tkanek.

Kolejność zmian:
 mięśnie okołokręgosłupowe,

 tkanki miękkie biernie stabilizujące kręgosłup,

 części kostne.

Strona 7 z 12

Materiał dydaktyczny jest własnością IN CORTA SP. Z O.O.

Nie może być dystrybuowany publicznie poza platformą e-learningową.
Opracowanie materiału: Grażyna Mroczek
 Materiały edukacyjne z przedmiotu Podstawy masażu w medycynie

Kręgosłup lędźwiowy:
 oglądanie,

 ocena ruchów czynnych,

 badanie odruchowego podrażnienia segmentarnego:

o ocena fałdu Kiblera,

o ocena przesuwalności powięzi lędźwiowej

o ocena PMB, mięśni wskaźnikowych.

Kręgosłup szyjny:
 oglądnie,

 ocena ruchomości czynnej: zgięcie do przodu wyprost zgięcie boczne wyprost.

Uszkodzenie ośrodków nerwu czuciowego

Wzmożone napięcie mięśniowe:

 spastyczność – powstaje w wyniku wzmożonej aktywności ukł gamma w obrębie motoneuronów
gamma 1 (o włóknach grubszych, wywołuje szybki skurcz części kurczliwej włókien długich
wrzeciona),

 sztywność – powstaje w wyniku pobudzenia ukł gamma

Czynniki obniżające napięcie mięśniowe:

 biochemiczne:

o zabiegi ruchowo bierne:

o ułożenie głowy, tułowia i kończyn (antygrawitacyjne),

o stymulacja eksteroreceptywna (masaż, szczotkowania),

o stymulacja proprioreceptywna,

Strona 8 z 12

Materiał dydaktyczny jest własnością IN CORTA SP. Z O.O.

Nie może być dystrybuowany publicznie poza platformą e-learningową.
Opracowanie materiału: Grażyna Mroczek
 Materiały edukacyjne z przedmiotu Podstawy masażu w medycynie

o zabiegi ruchowo czynne:

o ćw oporowe,

o ćw taneczno – muzyczne,

 Fizyczne

o ciepło – zabiegi wodne, okłady parafinowe, zabiegi cieplne z wykorzystaniem energii

świetlnej i elektrycznej,

o zimno – lód, powietrze, gazy, zimna woda,

 Chemiczne:

o środki farmakologiczne – rozluźniające, psychotropowe, toksyna otulinowa,

o środki działające miejscowo – alkoholizacja, fenolizacja, infiltracja nowokainowa.

Zabiegi chirurgiczne:

 operacje na obwodowym ukł nerwowym:

o przecięcie korzeni czuciowych rdzenia,

o podawanie podogonowo alkoholu lub roztworu fenolu,

 operacje na rdzeniu kręgowym

 operacje na ukł mięśniowym: - wydłużanie ścięgien,

Niedowład – zmniejszenie siły lub ograniczenie zakresu ruchu; powstaje najczęściej na skutek zmian
organicznych ośrodkowych, obwodowych lub dotyczących samego mięśnia. Niekiedy maże być
następstwem zaburzeń psychicznych. Wyróżniamy niedowład spastyczny i wiotki.

Zaburzenia neuronu obwodowego:

Objawy uszkodzenia:

 porażenie lub niedowład unerwionych mięśni,

 upośledzenie czucia na tym obszarze,

 zanik troficzny mięśni,

Strona 9 z 12

Materiał dydaktyczny jest własnością IN CORTA SP. Z O.O.

Nie może być dystrybuowany publicznie poza platformą e-learningową.
Opracowanie materiału: Grażyna Mroczek
 Materiały edukacyjne z przedmiotu Podstawy masażu w medycynie

 obniżenie lub zniesienie odruchów właściwych dla danego nerwu,

 zaburzenia przewodnictwa nerwowego,

 zaburzenia naczyniowe,

 bóle, parestezje.

Zaburzenia leczenia usprawniającego:

Rehabilitacja we wczesnym okresie uszkodzenia – zabiegi zapobiegające zanikom mięśniowym i

przykurczom oraz przyspieszające regenerację włókien mięśniowych.

Zapewnienie odnerwionym mięśniom:

 stałej temp 37 – 38 st C przez 16 – 18 h/dobę,

 dostatecznego ukrwienia (masaże, kinezyterapia),

 utrzymanie fizjologicznej długości przez ustabilizowanie w odpowiednich szynach,

 stosowanie ćw biernych, bierno – czynnych, wspomaganych.

Zabiegi fizjoterapeutyczne: światłolecznictwo i magnetoterapia.

Zaburzenia koordynacji ruchowej spotyka się najczęściej w chorobach móżdżku i

uszkodzeniach dróg czuciowych rdzenia (ataksja tylno powrózkowa rdzenia).

Usprawnianie chorych z zaburzeniami koordynacji.

Zaburzenia równowagi:

 ćw śledzenia ruchu wzrokiem,

 ćw statyczne ciała,

 rytmiczna stabilizacja,

 ćw równoważne:

Strona 10 z 12

Materiał dydaktyczny jest własnością IN CORTA SP. Z O.O.

Nie może być dystrybuowany publicznie poza platformą e-learningową.
Opracowanie materiału: Grażyna Mroczek
 Materiały edukacyjne z przedmiotu Podstawy masażu w medycynie

 prawidłowe rozkładanie masy ciała w pozycji siedzącej, stojącej i w czasie chodu, ćw oporowe z
podnoszeniem ciężaru z różnych pozycji, utrzymanie równowagi po wysiłku w różnych
pozycjach, ćw złożonych zadań ruchowych.

Ból jest nieprzyjemnym zmysłowym i emocjonalnym odczuciem towarzyszącym istniejącemu lub

potencjalnemu uszkodzeniu tkanki bądź łączonym z takim uszkodzeniem. Jest przeżyciem indywidualnie
odczuwalnym. Tylko człowiek przytomny odczuwa ból.

Ból ostry – fizjologiczny; pojawia się nagle i trwa tak długo, jak długo działa bodziec go wywołujący.

Ból przewlekły – patologiczny; jest objawem uszkodzenia tkanek lub choroby.

Klasyfikacja bólu:
 receptorowy – wynik działania bodźca na receptory bólu;

o powierzchowny – dotyczy skóry, błon śluzowych, rogówki oka;

o głęboki – występuje w schorzeniach narządów głębiej położonych;

o trzewny – rozlany, trudny do zlokalizowania, ma char bólu tępego, dot receptorów w

naczyniach;

o mięśniowy – podrażnienie receptorów substancjami chemicznymi;

o kostny i stawowy.

 przewodzący – pozareceptorowy.

Najczęstsze rodzaje bólu w chorobach UN:

 Korzeniowy – ucisk korzeni grzbietowych w kanale kręgowym, na charakter odcinkowy,
promieniuje wzdłuż przebiegu nerwu, o znacznym nasileniu.

 Nerwoból – ma charakter rwący i świdrujący, wyst w polu nerwu obwodowego, napady bólowe
trwają kilka sekund i powracają co kilkanaście; wyzwalany jest przez przypadkowe podrażnienie
okolicy „spustowej”, najczęściej bóle nerwu trójdzielnego.

 Kauzalgia – pękające, bardzo przykre w odczuciu bóle o falistym przebiegu; wywołują je

przypadkowe bodźce zewnętrzne; wyst w następstwie częściowego uszkodzenia nerwu,
towarzyszom im zmiany troficzne w obrębie paznokci i skóry; najskuteczniejsze w leczeniu są
blokady.

Strona 11 z 12

Materiał dydaktyczny jest własnością IN CORTA SP. Z O.O.

Nie może być dystrybuowany publicznie poza platformą e-learningową.
Opracowanie materiału: Grażyna Mroczek
 Materiały edukacyjne z przedmiotu Podstawy masażu w medycynie

 Ból fantomowy – odczuwany prze chorego w miejscu amputowanych kończyn.

 Ból talaminowy – napady silnego, rozlanego, bólu, któremu towarzyszą zaburzenia koordynacji i
hiperkinezy; wyst po uszkodzeniu wzgórza, w leczeniu głownie zbiegi chirurgiczne.

Leczenie bólu :
 farmakologiczne,

 termoterapia,

 elektrostymulacja,

 akupunktura,

 kinezyterapia.

Strona 12 z 12

Materiał dydaktyczny jest własnością IN CORTA SP. Z O.O.

Nie może być dystrybuowany publicznie poza platformą e-learningową.
Opracowanie materiału: Grażyna Mroczek