Projekt dofinansowała Fundacja mBanku

PIERWIASTKI
𝑛
√𝑎 = 𝑏

stopień liczba wartość pierwiastka

pierwiastka podpierwiastkowa

I. Pierwiastki kwadratowe:

√𝑎 = 𝑏 gdy 𝑏2 = 𝑎, 𝑎 ≥ 0 i 𝑏 ≥ 0
1 9 3 3 2 9
√2 = √ = bo ( ) =
4 4 2 2 4

√0,16 = 0,4 bo (0,4)2 = 0,16

√17 – nie istnieje liczba wymierna, której kwadrat jest równy 17, √17 jest liczbą niewymierną

NIE ISTNIEJĄ PIERWIASTKI KWADRATOWE Z LICZB UJEMNYCH!

II. Pierwiastki sześcienne:

3
√𝑎 = 𝑏 gdy 𝑏3 = 𝑎
3
√−1 = −1 bo (−1)3 = −1
3
√8 = 2 bo 23 = 8
3
√−8 = −2 bo (−2)3 = −8

3 3 3 27 3 3 3 27
√3 = √ = bo ( ) =
8 8 2 2 8

PIERWIASTKI SZEŚCIENNE (STOPNIA 3-GO) MOŻNA OBLICZAĆ Z KAŻDEJ LICZBY!

 III. Własności pierwiastków:

√𝑎 ∙ 𝑏 = √𝑎 ∙ √𝑏 dla 𝑎 ≥ 0, 𝑏 ≥ 0

pierwiastek iloczyn
z iloczynu pierwiastków
3 3 3
√𝑎 ∙ 𝑏 = √𝑎 ∙ √𝑏 dla dowolnych liczb 𝑎 i 𝑏
𝑎 √𝑎
√𝑏 = dla 𝑎 ≥ 0, 𝑏 > 0
√𝑏

pierwiastek iloraz
z ilorazu pierwiastków
3
3𝑎 √𝑎
√ =3 dla dowolnej liczby 𝑎, oraz 𝑏 ≠ 0
𝑏 √𝑏
2
(√𝑎) = 𝑎 dla 𝑎 ≥ 0
3 3
( √𝑎) = 𝑎 dla dowolnej liczby 𝑎
Przykłady:
√25 ∙ 36 = √25 ∙ √36 = 5 ∙ 6 = 30 nie mnożymy 25 i 36 tylko obliczamy osobno
pierwiastki z każdej liczby
stosujemy wzór obliczamy
√𝑎 ∙ 𝑏 = √𝑎 ∙ √𝑏 pierwiastki
Stosowanie wzorów upraszcza rachunki!
√100 ∙ 49 = √100 ∙ √49 = 10 ∙ 7 = 70
√0,01 ∙ 0,81 = √0,01 ∙ √81 = 0,1 ∙ 9 = 0,9
3 3 3
√8 ∙ 27 = √8 ∙ √27 = 2 ∙ 3 = 6

stosujemy wzór obliczamy

3 3 3
√𝑎 ∙ 𝑏 = √𝑎 ∙ √𝑏 pierwiastki
1 6∙4+1 25 √25 5
√6 = √ = √4 = =2
4 4 √4

zamieniamy stosujemy obliczamy

całość na ułamek wzór: pierwiastki
𝑎 √𝑎
√𝑏 = √𝑏
 3
3 3 3 27 √27 3
√3 = √ = 3 =
8 8 √8 2

zamieniamy
całość stosujemy obliczamy
na ułamek wzór: pierwiastki
3
3 𝑎 √𝑎
√𝑏 = 3
√𝑏

100 √100 10
√ = =
81 √81 9

1 100 √100 10
√11 =√ = =
9 9 √9 3

IV. Wyłączanie czynnika przed znak pierwiastka:

√12 = √4 ∙ 3 = √4 ∙ √3 = 2√3 Liczbę 12 zapisujemy w postaci iloczynu takich dwóch liczb,
aby z jednej z nich obliczyć pierwiastek
√20 = √4 ∙ 5 = √4 ∙ √5 = 2√5
√50 = √25 ∙ 2 = √25 ∙ √2 = 5√2
√8 = √4 ∙ 2 = √4 ∙ √2 = 2√2
√24 = √4 ∙ 6 = √4 ∙ √6 = 2√6
√75 = √25 ∙ 3 = √25 ∙ √3 = 5√3
3 3 3 3 3
√16 = √8 ∙ 2 = √8 ∙ √2 = 2√2
3 3 3 3 3
√24 = √8 ∙ 3 = √8 ∙ √3 = 2√3
3 3 3 3 3
√54 = √27 ∙ 2 = √27 ∙ √2 = 3 √2
3 3 3 3 3
√128 = √64 ∙ 2 = √64 ∙ √2 = 4√2

V. Włączanie czynnika pod znak pierwiastka:

3√2 = √32 ∙ √2 = √9 ∙ √2 = √9 ∙ 2 = √18

liczbę 3 włączamy pod pierwiastek: 3 = √32

2√5 = √22 ∙ √5 = √4 ∙ √5 = √4 ∙ 5 = √20

5√3 = √52 ∙ √3 = √25 ∙ √3 = √25 ∙ 3 = √75
3 3 3 3 3 3 3
2√4 = √23 ∙ √4 = √8 ∙ √4 = √8 ∙ 4 = √32
3 3 3 3 3 3 3
3√2 = √33 ∙ √2 = √27 ∙ √2 = √27 ∙ 2 = √54
 VI. Działania na pierwiastkach
Pierwiastki, które mają ten sam stopień i taką samą liczbę podpierwiastkową można dodawać
i odejmować:
2√3 + 4√3 = 6√3 wykonujemy działania na liczbach stojących przed pierwiastkami,
tzn. 2 + 4 = 6, a pierwiastek przepisujemy
2√2 + 5√2 − 3√2 = 7√2 − 3√2 = 4√2

2+5=7 7–3=4
2√3 − 3√3 = −1√3 = −√3

2 − 3 = −1
2√3 + √3 + 4√3 = 7√3 (bo √3 to inaczej 1√3)

2+1+4=7
4√5 − √5 = 3√5 (bo 4 − 1 = 3)
3 3 3 3
√2 + 2 √2 + 3√2 = 6 √2 (bo 1 + 2 + 3 = 6)
3 3 3 3 3 3
5√4 − 2√4 + √4 = 3 √4 + 1√4 = 4 √4 (bo 5 − 2 = 3 oraz 3 + 1 = 4)
√32 + √2 = √16 ∙ 2 + √2 = 4√2 + √2 = 5√2

Tych pierwiastków nie można dodać, bo liczby podpierwiastkowe są różne. Wyłączamy czynnik
przed znak pierwiastka, a potem postępujemy jak wcześniej.
√50 + √18 − √8 = √25 ∙ 2 + √9 ∙ 2 − √4 ∙ 2 = 5√2 + 3√2 − 2√2 = 6√2
√27 + √12 − √48 = √9 ∙ 3 + √4 ∙ 3 − √16 ∙ 3 = 3√3 + 2√3 − 4√3 = 1√3 = √3

Zadania do samodzielnego rozwiązania:

1. Oblicz:
16 3 8 3 61
a). √400 = b). √25 = c). √− 27 = d). √1 64 =
2. Stosując prawa działań na pierwiastkach, oblicz:
1 7 3 2 3 4
a). √5 4 ∙ √3 = b). √3,6: √0,1 = c). √3 ∙ √9 =
3. Wyłącz czynnik przed znak pierwiastka:
3 3
a). √98 = b). √2100 = c). √270 = d). √108 =
4. Włącz czynnik pod znak pierwiastka:
3 3
a). 2√5 = b). 11√3 = c). 5 √4 = d). 6√5 =
5. Wykonaj działania:
a) 2√7 + 5√7 − 3√7 =
1 1
b) 2 √3 + 4 √3 =
3 3 3
c) √2 + 6 √2 + 2√2 =
3 3
d) 7√4 − 10√4 =