CHẨN ĐOÁN DOANH NGHIỆP

Chương 1

Tổng quan về chẩn đoán

doanh nghiệp
Giảng viên: PGS.TS. Phạm Xuân Lan
PGS.TS. Lê Nhật Hạnh
TS. Phan Tấn Lực
ThS. Nguyễn Minh Bình Phương
10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 1
©McGraw-Hill Education.
 Nội dung chương
1.1. Khái niệm
1.2. Tầm quan trọng và lợi ích
1.3. Nguyên tắc chẩn đoán
1.4. Các phương pháp nghiên cứu định tính sử dụng trong
chẩn đoán
1.5. Quy trình chẩn đoán DN
1.5.1. Bản chất
1.5.2. Quy trình chẩn đoán hoàn thiện
1.6. Các cách tiếp cận
10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 2
©McGraw-Hill Education.
 1.1. Khái niệm
 Chẩn đoán là quá trình thu thập thông tin, phân tích và đưa ra
kết luận về các vấn đề, từ đó lập kế hoạch hành động và các
biện pháp để giải quyết các vấn đề đó (McFillen và cộng sự,
2013);
 Vấn đề trong các dự án KD được định nghĩa là một tình trạng
mà CBLQ quan trọng không hài long về một điều gì đó, trong
khi họ tin rằng mọi thứ có thể được cải thiện (Van Aken &
Berends, 2018).
 Các triệu chứng là biểu hiện của các vấn đề  các vấn đề
được hình thành do các nguyên nhân.
10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 3
©McGraw-Hill Education.
 1.1. Khái niệm
 Có 3 loại vấn đề
• Vấn đề nhận thức (perception problems): vấn đề
được xác định dựa trên những nhận thức không chính
xác về hiệu quả hoạt động của hệ thống KD;
• Vấn đề mục tiêu (target problems): vấn đề được xác
định trên cơ sở những tiêu chuẩn/ mục tiêu không thể
đạt được/ không thực tế;

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 4

©McGraw-Hill Education.
 1.1. Khái niệm
 Có 3 loại vấn đề
• Vấn đề thực sự (real problems)
 Liên quan đến một tình huống mà trên thực tế DN không
đáp ứng được các tiêu chuẩn thực tế;
 Chỉ khi xác định được một vấn đề là vấn đề thực sự thì
việc biến nó thành chủ đề của một dự án chẩn đoán mới
đáng giá.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 5

©McGraw-Hill Education.
 1.1. Khái niệm
 Vấn đề phù hợp với học viên MBA
• Nên bắt đầu với một vấn đề KD thay vì một nhiệm vụ phát triển
một giải pháp nhất định hoặc một câu hỏi nghiên cứu;
• Trả lời các câu hỏi sau:
 Dự án chẩn đoán có liên quan với công ty hay không?
 Việc thu thập dữ liệu có khả thi không?
 Dự án có tính khả thi trong khoảng thời gian nhất định không?
 Có người quản lý chịu trách nhiệm hoàn toàn về vấn đề đó
không?
 Người hướng dẫn có kiến thức và kỹ năng phù hợp không?

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 6

©McGraw-Hill Education.
 1.1. Khái niệm
 Như vậy, chẩn đoán DN là quá trình xác định các vấn
đề hiện hữu hoặc tiềm tàng mà DN đang hoặc có thể
gặp phải thông qua hệ thống các triệu chứng thường
thể hiện thông qua sự không tương thích giữa kết quả
hoạt động của DN với nhận định, đánh giá của các chủ
thể chính tiếp nhận kết quả đó.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 7

©McGraw-Hill Education.
 1.1. Khái niệm
 Mục tiêu của chẩn đoán DN
• Để xác định vấn đề KD;
• Khám phá và xác nhận nguyên nhân và hậu quả của
vấn đề;
• Phát triển các ý tưởng để giải quyết vấn đề.
 Ai thực hiện chẩn đoán? Khi nào cần chẩn đoán?

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 8

©McGraw-Hill Education.
 1.2. Tầm quan trọng và lợi ích
 Tầm quan trọng và lợi ích
• Hỗ trợ cho việc ra quyết định của quản lý cấp cao;
• Hỗ trợ làm rõ mục đích và phương hướng tổ chức;
• Cho phép xác định các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực
hiện hoạt động hiện tại của DN;

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 9

©McGraw-Hill Education.
 1.2. Tầm quan trọng và lợi ích
 Tầm quan trọng và lợi ích
• Cho phép đánh giá tính hiệu quả của cơ sở hạ tầng, các hệ
thống, chính sách, thủ tục và quy trình - trong việc hỗ trợ
chiến lược của tổ chức;
• Cung cấp các hướng dẫn cho việc nhận dạng và ưu tiên các
vấn đề kinh doanh cốt lõi hoặc các thách thức của tổ chức,
từ đó cung cấp các khuyến nghị cụ thể các phương tiện có
hiệu quả về chi phí nhất để giải quyết chúng.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 10

©McGraw-Hill Education.
 1.3. Nguyên tắc chẩn đoán
 Theo Cummings và Worley (2014)
• Việc chẩn đoán phải có hệ thống và căn cơ;
• Việc chẩn đoán phải dựa trên số liệu thực tế;
• Không có giải pháp tối ưu nhất cho các vấn đề đã
được chẩn đoán mà chỉ có giải pháp phù hợp nhất
 quy trình triển khai sẽ khác đối với mỗi tổ
chức dù lựa chọn cùng một giải pháp;

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 11

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
 Các phương pháp nghiên cứu định tính đặc biệt thích
hợp để nghiên cứu con người, nhóm, tổ chức và XH;
 Sự hiểu biết như vậy là cần thiết trong hầu hết các dự
án giải quyết vấn đề KD;

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 12

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
 Quan sát định tính phải đi trước phép đo định lượng,
và bằng cách sắp xếp thí nghiệm cho các phép đo định
lượng;
 Nghiên cứu định tính được đặc trưng bởi cách tiếp cận
diễn giải: “nhìn qua con mắt của người khác”;

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 13

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
 Thiết kế một nghiên cứu định tính bao gồm:
• Lựa chọn đơn vị phân tích;
• Lấy mẫu và lựa chọn tình huống;
• Các phương pháp thu thập dữ liệu.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 14

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.1. Lựa chọn đơn vị phân tích (Unit of analysis)
 Bởi vì các vấn đề KD xảy ra trong các quy trình
hoặc hệ thống KD, do đó, quy trình hoặc hệ
thống này cần được điều tra tổng thể như một
đơn vị phân tích;
 Đơn vị phân tích được chọn phải liên quan trực
tiếp đến vấn đề.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 15

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.1. Lựa chọn đơn vị phân tích (Unit of analysis)
 Đơn vị sản xuất (Units of production)
• Đơn vị phân tích cơ bản nhất trong các dự án
giải quyết vấn đề thường là hạng mục được
sản xuất hoặc hiện thực hóa trong một quy
trình KD.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 16

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.1. Lựa chọn đơn vị phân tích (Unit of analysis)
 Đơn vị sản xuất (Units of production)
VD về các thuộc tính của đơn vị phân tích
Đơn vị phân tích
để điều tra
Đơn vị sản xuất
Sản phẩm Chất lượng của từng SP; thời gian sản xuất
Lợi nhuận của chủng loại SP; vòng đời của
Danh mục SP
mỗi loại SP
Thời gian thực hiện lệnh sản xuất; sự hài
Đặt hàng
lòng của KH
Dự án Dự án vượt chi phí; tính đổi mới của dự án
10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 17
©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.1. Lựa chọn đơn vị phân tích (Unit of analysis)
 Đơn vị tổ chức (Organizational units)
• Các đơn vị điển hình trong một tổ chức là các
cá nhân, nhóm và phòng ban  đây cũng có
thể là các đơn vị phân tích;
• Ví dụ, nếu một vấn đề KD liên quan đến động
lực hoặc sự hài lòng thì cá nhân NV có thể là
đơn vị phân tích thích hợp.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 18

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.1. Lựa chọn đơn vị phân tích (Unit of analysis)
 Đơn vị tổ chức (Organizational units)
VD về các thuộc tính của đơn vị phân tích
Đơn vị phân tích
để điều tra
Đơn vị tổ chức
Động lực của NV; phong cách lãnh đạo của
Cá nhân
cá nhân người quản lý
Giao tiếp nội bộ nhóm; kết quả thực hiện
Nhóm
công việc của nhóm
Số sự cố tại nhà máy sản xuất; khả năng sinh
Bộ phận
lời của các đơn vị kinh doanh

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 19

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.1. Lựa chọn đơn vị phân tích (Unit of analysis)
 Đơn vị quy trình (Process units)
• Đơn vị phân tích là các phần của quy trình, đó có thể là những
việc đang được thực hiện hoặc diễn ra trong KD;
• Sự cố tạo thành một đơn vị phân tích quy trình thường hữu ích
trong các dự án giải quyết vấn đề;
• Các loại yếu tố quy trình khác có thể thích hợp làm đơn vị phân
tích là các hoạt động và sự kiện.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 20

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.1. Lựa chọn đơn vị phân tích (Unit of analysis)
 Đơn vị quy trình (Process units)

VD về các thuộc tính của đơn vị phân tích

Đơn vị phân tích
để điều tra
Đơn vị xử lý
Nguyên nhân xảy ra sự cố an toàn; thời gian
Sự cố
hỏng hóc
Hiệu quả của hoạt động tiếp thị; so sánh của
Hoạt động
thời gian thông lượng của các bước xử lý
Sự kiện Người hỗ trợ các giai đoạn chia sẻ kiến thức

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 21

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.1. Lựa chọn đơn vị phân tích (Unit of analysis)
 Kết hợp
• Trong một dự án, các đơn vị phân tích khác nhau có
thể được kết hợp - miễn là các đơn vị phân tích
khác nhau đó được xử lý riêng biệt;

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 22

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.2. Lấy mẫu và lựa chọn tình huống
 Khi một đơn vị phân tích thích hợp đã được xác định,
các tình huống cụ thể của loại đối tượng đó phải được
lựa chọn để điều tra;
 Trong tài liệu về phương pháp luận, điều này được
gọi là lấy mẫu

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 23

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.2. Lấy mẫu và lựa chọn tình huống
 Lấy mẫu bao gồm các quyết định về cách chọn trường hợp và
về số lượng trường hợp được chọn;

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 24

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.2. Lấy mẫu và lựa chọn tình huống
 Có ba cách tiếp cận cơ bản:
• Lựa chọn tổng thể hoàn chỉnh (Complete Population);
• Lấy mẫu ngẫu nhiên;
• Lấy mẫu có mục đích.
 Các cách tiếp cận này được gọi là các “chiến lược lựa
chọn tình huống” theo quan điểm của Van Aken và Berends
(2018).

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 25

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.2. Lấy mẫu và lựa chọn tình huống
 Có ba cách tiếp cận cơ bản
• Lựa chọn tổng thể hoàn chỉnh (Complete Population)
 Việc lựa chọn một quần thể hoàn chỉnh sẽ có hiệu quả khi
quần thể này nhỏ hoặc khi dữ liệu có thể được thu thập
tương đối dễ dàng;
 VD: tất cả NV của một công ty hoặc tất cả các đơn đặt
hàng SX trong một khung thời gian nhất định.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 26

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.2. Lấy mẫu và lựa chọn tình huống
 Có ba cách tiếp cận cơ bản
• Lấy mẫu ngẫu nhiên
 Thường được sử dụng trong nghiên cứu định lượng nhằm
đạt được kết luận về tổng thể bằng cách khái quát hóa
thống kê từ một mẫu;
 thiết kế nghiên cứu như vậy sẽ hiệu quả nếu bạn biết các
biến số liên quan và biết các mối quan hệ cần được kiểm tra.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 27

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.2. Lấy mẫu và lựa chọn tình huống
 Có ba cách tiếp cận cơ bản
• Lấy mẫu có mục đích
 Nghiên cứu định tính thường nhằm mục đích tạo ra
những hiểu biết mới về các hiện tượng và cơ chế cơ bản
giải thích các tác động
Với mục đích này, nó thường triển khai việc lấy mẫu có mục
đích: lựa chọn các trường hợp có nhiều thông tin cho mục đích
điều tra (Patton, 2002).
10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 28
©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.2. Lấy mẫu và lựa chọn tình huống
 Có ba cách tiếp cận cơ bản
• Lấy mẫu có mục đích
 Bao gồm:
 Lấy mẫu có mục đích với một tình huống duy nhất
(single case): xem xét một tình huống trọng tâm;
 Lấy mẫu có mục đích nhiều tình huống (multiple
cases): xem xét nhiều tình huống.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 29

©McGraw-Hill Education.
 Ví dụ về các thuộc tính của đơn vị
Chiến lược chọn mẫu
phân tích để điều tra

Lấy mẫu có mục đích với một tình huống duy nhất (single case)

Lựa chọn một hoặc nhiều tình huống là

Tình huống điển hình
VD điển hình của các trường hợp trong
(Typical case)
dân số.
Chọn một hoặc nhiều tình huống có đặc
Tình huống cực đoan
tính cực đoan hoặc bất thường (VD:
(Extreme case)
chọn dự án tệ nhất hoặc tốt nhất).
Chọn một hoặc nhiều tình huống quan
Tình huống có ảnh hưởng
trọng đối với tổ chức (VD: đơn đặt hàng
(Influential case)
cho KH quan trọng nhất của tổ chức).

Các chiến lược lựa chọn tình huống duy nhất (single case) của một đơn vị
phân tích

©McGraw-Hill Education.
 Ví dụ về các thuộc tính của đơn vị phân tích để
Chiến lược chọn mẫu
điều tra
Lấy mẫu có mục đích nhiều tình huống (multiple cases)
Lựa chọn các tình huống giống nhau về nhiều mặt
Lấy mẫu đồng nhất
(VD: các thành viên của một bộ phận).
Chọn các tình huống giống nhau về nhiều mặt
Hầu hết các tình huống
nhưng khác biệt rõ rệt về một đặc tính trọng tâm
tương tự
(VD: chọn các tình huống thành công và thất bại
(Most similar cases)
giống nhau ở hầu hết các khía cạnh khác).
Lựa chọn các tình huống khác nhau về mọi mặt,
Hầu hết các tình huống
ngoại trừ điểm tương đồng ở một đặc điểm trọng
khác nhau
tâm (VD: chọn các nhóm có hiệu suất cao từ nhiều
(Most different cases)
bối cảnh khác nhau để tìm ra điểm chung của họ).
Chọn các tình huống thể hiện sự khác biệt trên
Biến thể tối đa
nhiều khía cạnh (VD: NV bán hàng có tỷ lệ bỏ việc
(Maximum variation)
khác nhau).

Các chiến lược lựa chọn nhiều tình huống (multiple cases) của một đơn vị
phân tích
©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.2. Lấy mẫu và lựa chọn tình huống
 Các quy trình nghiên cứu định tính khác với các quy trình
nghiên cứu định lượng trong việc trả lời câu hỏi “số lượng
các trường hợp phải được lựa chọn”.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 32

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.3. Các phương pháp thu thập dữ liệu
 Những dữ liệu là “nguyên liệu thô” cho nghiên cứu;
 Tuy nhiên, chúng thường không được cung cấp mà
thay vào đó, cần được tạo hoặc thu thập.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 33

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.3. Các phương pháp thu thập dữ liệu
 Phỏng vấn
• Đây là một trong những phương pháp thu thập dữ liệu chính
trong dự án chẩn đoán và giải quyết vấn đề;
• Sự chuẩn bị là rất quan trọng. Để bắt đầu, chúng ta cần xác
định mục đích của cuộc phỏng vấn và hình thành một hoặc
nhiều câu hỏi nghiên cứu tổng thể

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 34

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.3. Các phương pháp thu thập dữ liệu
 Phỏng vấn
• Trong hầu hết các trường hợp, cách tiếp cận bán cấu trúc
được sử dụng, đó là danh sách các câu hỏi cụ thể nhưng vẫn
chừa đủ chỗ cho thông tin bổ sung;
• Khi tiến hành, người phỏng vấn cần tập trung vào hai khía
cạnh: nội dung và mối quan hệ.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 35

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.3. Các phương pháp thu thập dữ liệu
 Phỏng vấn
• Lưu ý rằng tùy thuộc vào câu trả lời nhận được, chúng ta có
thể thăm dò thêm bằng các câu hỏi tiếp theo;
• Khi một chủ đề được thảo luận xong, chúng ta cần tóm tắt
chúng càng ngắn gọn và càng dễ hiểu càng tốt.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 36

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.3. Các phương pháp thu thập dữ liệu
 Phỏng vấn nhóm tập trung (Focus groups)
• Các nhóm tập trung thường được sử dụng trong nghiên cứu
thị trường;
• Các nhóm tập trung có thể được sử dụng ở một số điểm
trong các dự án giải quyết vấn đề  có giá trị trong chẩn
đoán cũng như trong việc thiết kế lại và đánh giá.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 37

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.3. Các phương pháp thu thập dữ liệu
 Tài liệu (Documentation)
• Trong nhiều dự án giải quyết vấn đề, việc sử dụng các tài
liệu hiện có làm nguồn thông tin sẽ rất hữu ích;
• Đó có thể là các báo cáo; biên bản cuộc họp; tuyên bố sứ
mệnh, chính sách, thủ tục, bài đăng trên blog, e-mail, bài
đăng trên mạng xã hội và tất cả các loại cơ sở dữ liệu.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 38

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.3. Các phương pháp thu thập dữ liệu
 (Đóng vai người tham gia)/ quan sát
• Tham gia vào các hoạt động hàng ngày, nhà nghiên cứu có
thể trải nghiệm công việc từ góc nhìn của người trong cuộc;
• Ngoài ra, quan sát hành vi cũng có thể làm phong phú thêm
sự hiểu biết về tổ chức.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 39

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.3. Các phương pháp thu thập dữ liệu
 Giao thức bằng lời nói (Verbal Protocols)
• Là bản ghi của các phiên “suy nghĩ thành tiếng:;
• VD: một người nào đó đang học cách sử dụng một phần
mềm mới có thể được yêu cầu diễn đạt bằng lời đối với bất
kỳ suy nghĩ nào xuất hiện trong đầu họ khi gặp khó khăn với
phần mềm.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 40

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.3. Các phương pháp thu thập dữ liệu
 Nhật ký
• Yêu cầu người tham gia ghi chép thông tin về trải nghiệm,
suy nghĩ, hoặc sự kiện trong một quãng thời gian cụ thể;
• Dữ liệu thu thập từ nhật ký thường bao gồm mô tả chi tiết,
suy nghĩ, cảm xúc, hoặc nhận xét về các sự kiện, tình huống,
hoặc trải nghiệm cá nhân.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 41

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.4. Phương pháp phân tích định tính
 Để đạt được mục tiêu chẩn đoán thì dữ liệu về vấn đề phải
được phân tích;
 Có hai cách tiếp cận để phân tích dữ liệu định tính
• Tiếp cận lý thuyết có căn cứ (Grounded Theory Approach);
• Tiếp cận biểu mẫu (Template Approach).

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 42

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.4. Phương pháp phân tích định tính
 Tiếp cận lý thuyết có căn cứ (Grounded Theory Approach)
• Một phương pháp để phát triển lý thuyết từ dữ liệu định
tính thô một cách có hệ thống  nhằm mục đích phát
triển các khái niệm và mối quan hệ giữa các khái niệm;

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 43

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.4. Phương pháp phân tích định tính
 Tiếp cận lý thuyết có căn cứ (Grounded Theory Approach)
• Trong giai đoạn chẩn đoán của chu trình giải quyết vấn đề,
chúng ta hướng tới việc phát triển một “lý thuyết nhỏ - mini
theory” hoặc “lý thuyết cục bộ - local theory”;
• Trong đó, lý thuyết cục bộ có thể vừa mang tính mô tả vừa
có tính giải thích;

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 44

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.4. Phương pháp phân tích định tính
 Tiếp cận lý thuyết có căn cứ (Grounded Theory Approach)
• Cách tiếp cận lý thuyết có cơ sở bao gồm ba quy trình:
 Mã hóa mở (Open Coding);
 Mã hóa lý thuyết (Theoretical Coding);
 Mã hóa chọn lọc (Selective Coding).

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 45

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.4. Phương pháp phân tích định tính
 Tiếp cận lý thuyết có căn cứ (Grounded Theory Approach)
• Mã hóa mở (Open Coding)
 Được mô tả như việc dán nhãn hoặc phân loại một cái gì
đó;
 Một đặc điểm của mã hóa mở là nó không sử dụng sơ đồ
mã hóa hiện có, mà được phát triển trong quá trình mã
hóa.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 46

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.4. Phương pháp phân tích định tính
 Tiếp cận lý thuyết có căn cứ (Grounded Theory Approach)
• Mã hóa lý thuyết (Theoretical Coding)
 Hướng tới việc khám phá mối quan hệ giữa các khái
niệm;
 Những mối quan hệ này có thể có nhiều hình thức;

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 47

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.4. Phương pháp phân tích định tính
 Tiếp cận lý thuyết có căn cứ (Grounded Theory Approach)
• Mã hóa lý thuyết (Theoretical Coding)
 Trong lý thuyết cục bộ được phát triển trong giai đoạn
chẩn đoán, các loại mối quan hệ khác nhau có thể được
sử dụng như quan hệ nhân quả, tuần tự.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 48

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.4. Phương pháp phân tích định tính
 Tiếp cận lý thuyết có căn cứ (Grounded Theory Approach)
• Mã hóa lý thuyết (Theoretical Coding)
 Mã hóa lý thuyết cũng phải dựa trên dữ liệu  tìm kiếm dữ
liệu để tìm ra dấu hiệu cho thấy sự tồn tại của các mối quan hệ;
 Trong mã hóa lý thuyết, nên thực hiện theo cách quy nạp, khái
quát hóa từ các sự cố riêng lẻ đến các mẫu tổng quát hơn.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 49

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.4. Phương pháp phân tích định tính
 Tiếp cận lý thuyết có căn cứ (Grounded Theory Approach)
• Mã hóa chọn lọc (Selective Coding)
 Xây dựng các khái niệm và mối quan hệ được tìm thấy
trong quá trình mã hóa mở và mã hóa lý thuyết;
 Việc có được những khái niệm và giả thuyết sơ bộ cho
phép nhà nghiên cứu đặt ra những câu hỏi cụ thể hơn;
 Tín hiệu bão hòa cho thấy lý thuyết cục bộ đã hoàn thiện.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 50

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
1.4.4. Phương pháp phân tích định tính
 Tiếp cận biểu mẫu (Template Approach)
• Sử dụng các khái niệm và lý thuyết hiện có;
• Việc khái niệm hóa những hiện tượng này là khuôn mẫu để
phân tích dữ liệu;
• Cách tiếp cận này sử dụng một quy trình mã hóa, nhưng trái
ngược với cách tiếp cận lý thuyết có cơ sở, nó sử dụng các
mã hiện có.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 51

©McGraw-Hill Education.
 1.4. Các phương pháp nghiên cứu
định tính sử dụng trong chẩn đoán
 Lưu ý
• Nên chọn cách tiếp cận có cấu trúc nhất, khả thi nhất.
Nói chung, nghiên cứu càng có cấu trúc chặt chẽ thì
càng dễ kiểm soát và đáng tin cậy;
• Bằng cách đối chiếu dữ liệu định tính và định lượng, độ
tin cậy có thể tăng lên.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 52

©McGraw-Hill Education.
 1.5. Quy trình chẩn đoán
1.5.1. Bản chất
 Quy trình chẩn đoán DN được hình thành từ quy trình
chẩn đoán trong lĩnh vực “kỹ thuật” và “y khoa”;
 Trong đó:
• Chẩn đoán trong lĩnh vực kỹ thuật là quá trình phân
tích tình huống;
• Chẩn đoán trong lĩnh vực y khoa là nguyên nhân
được xác định của tình huống.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 53

©McGraw-Hill Education.
 1.5. Quy trình chẩn đoán
1.5.1. Bản chất
 Chẩn đoán trong lĩnh vực kỹ thuật
• Có ba dạng kiến thức:

Kiến thức về
Kiến thức về mặt Kiến thức về vận hành &
trạng thái của
khái niệm thủ tục/ chính sách
vấn đề

Thu thập Phát triển suy luận Hình thành Kiểm định Xác nhận
dữ liệu nhân quả giả thuyết giả thuyết chẩn đoán

Phản hồi
10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 54
©McGraw-Hill Education.
 1.5. Quy trình chẩn đoán
1.5.1. Bản chất
 Chẩn đoán trong lĩnh vực y khoa
• Có hai dạng kiến thức:

Kiến thức về các

Kiến thức về bệnh lý
cách thức chẩn đoán

Thu thập Phân tích Hình thành chẩn đoán Kiểm định Chẩn đoán
dữ liệu dữ liệu phân biệt và ưu tiên chẩn đoán cuối cùng

Phản hồi

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 55

©McGraw-Hill Education.
 1.5. Quy trình chẩn đoán
1.5.1. Bản chất
 Điểm khác biệt
• Quy trình chẩn đoán kỹ thuật thường tập trung vào dữ
liệu khách quan, có thể định lượng được trong khi
quy trình chẩn đoán y tế bao gồm cả dữ liệu khách
quan và chủ quan (thường là tự báo cáo);
• Nguyên nhân của các vấn đề kỹ thuật có thể tuân theo
các nguyên tắc toán học và kỹ thuật chặt chẽ, nhưng
mối quan hệ giữa các triệu chứng y khoa và chẩn đoán
10/8/2023 có tồn tại xác suất.
Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 56
©McGraw-Hill Education.
 1.5. Quy trình chẩn đoán
1.5.1. Bản chất
 Điểm giống nhau
• Bao gồm các thành phần cơ bản: thu thập dữ liệu, hình thành giả
thuyết và kiểm tra giả thuyết. Các triệu chứng quan sát được, các
diễn giải được hình thành, các giả thuyết được đề xuất, thử
nghiệm các giả thuyết và các chẩn đoán cuối cùng;
• Tồn tại khả năng mà các triệu chứng không được thiết lập đầy đủ
hoặc không thể quan sát được  đòi hỏi giải thích bằng trực giác
và kinh nghiệm của chuyên gia  điều tương tự cũng có thể
xảy ra đối với chẩn đoán DN.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 57

©McGraw-Hill Education.
 1.5. Quy trình chẩn đoán
1.5.2. Quy trình chẩn đoán hoàn thiện

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 58

©McGraw-Hill Education.
 1.5. Quy trình chẩn đoán
1.5.2. Quy trình chẩn đoán hoàn thiện
 Các kiến thức
Liên quan đến việc phát hiện, mô tả và
đánh giá tình trạng hiện tại của tổ chức

Kiến thức về Tập trung vào triệu chứng điển hình và

các triệu chứng cả tiềm ẩn

Đánh giá các triệu chứng định tính và

định lượng bằng các phương pháp
thích hợp, tích hợp  tóm tắt các mức
độ và đưa ra chẩn đoán sơ bộ

 chẩn đoán sơ bộ có thể yêu cầu nghiên cứu bổ sung để xác nhận và
vạch ra các bước tiếp theo trong quy trình chẩn đoán.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 59

©McGraw-Hill Education.
 1.5. Quy trình chẩn đoán
1.5.2. Quy trình chẩn đoán hoàn thiện
 Các kiến thức
Điều tra các thành phần có liên
quan của hệ thống tổ chức, bản chất
của các mối quan hệ giữa các thành
phần đó và sự phụ thuộc lẫn nhau
với môi trường của tổ chức
Kiến thức về
các hệ thống
Hiểu các kết nối giữa các hệ thống
con và cách triệu chứng và biện
pháp can thiệp có thể ảnh hưởng
đến chúng  vì các điều kiện của
hệ thống ảnh hưởng đến hệ thống
10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 60
©McGraw-Hill Education.
 1.5. Quy trình chẩn đoán
1.5.2. Quy trình chẩn đoán hoàn thiện
 Các kiến thức
Liên quan đến phương
pháp đánh giá, đo lường
đối với các triệu chứng 
kết luận triệu chứng
Kiến thức về
các tiêu chuẩn
Có ba hình thức xác định
tiêu chuẩn: điểm chuẩn, so
sánh trên mặt bằng chung
và tiêu chuẩn nội bộ
10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 61
©McGraw-Hill Education.
 1.5. Quy trình chẩn đoán
1.5.2. Quy trình chẩn đoán hoàn thiện
 Các kiến thức
Hình thành từ các kiến thức về
triệu chứng, hệ thống và tiêu
chuẩn
Kiến thức về
các giải pháp
Đòi hỏi quá trình nghiên cứu,
thực hành và thử nghiệm 
loại bỏ hoàn toàn yếu tố định
tính và may rủi

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 62

©McGraw-Hill Education.
 1.5. Quy trình chẩn đoán
1.5.2. Quy trình chẩn đoán hoàn thiện
 Các bước thực hiện

Kiến thức về các Bước 1:

triệu chứng, hệ • Thu thập dữ liệu chủ quan và khách
thống và tiêu chuẩn
quan liên quan đến tình hình của
DN;
• Dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau
Thu thập Phân tích
dữ liệu dữ liệu (phỏng vấn/ khảo sát hoặc dữ liệu
có sẵn/ lưu trữ).
1 2  Triệu chứng điển hình của DN.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 63

©McGraw-Hill Education.
 1.5. Quy trình chẩn đoán
1.5.2. Quy trình chẩn đoán hoàn thiện
 Các bước thực hiện
Bước 2:
Kiến thức về các • Giải thích dữ liệu để xác định mối
triệu chứng, hệ
quan hệ nhân quả giữa triệu chứng
thống và tiêu
chuẩn và kết quả (outcomes) của DN.
• Ví dụ:
 Thái độ làm việc, động lực và hiệu
Thu thập Phân tích suất làm việc;
dữ liệu dữ liệu  Các cấu trúc cấu tạo VH tổ chức và
mối quan hệ giữa các cấu trúc đó
1 2 với VH của tổ chức.
10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 64
©McGraw-Hill Education.
 1.5. Quy trình chẩn đoán
1.5.2. Quy trình chẩn đoán hoàn thiện
 Các bước thực hiện
Bước 3:
Kiến thức về
các hệ thống và • Hình thành các giả thuyết ban
tiêu chuẩn đầu, tức là các chẩn đoán sơ bộ có
thể có, liên quan đến (các) vấn đề
tổ chức đang được điều tra;
Chẩn đoán
sơ bộ • Chẩn đoán sơ bộ tương tự như
một giả thuyết KH  các mối
3 quan hệ giữa các biến.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 65

©McGraw-Hill Education.
 1.5. Quy trình chẩn đoán
1.5.2. Quy trình chẩn đoán hoàn thiện
 Các bước thực hiện
Bước 4:
Kiến thức về hệ • Có hai hình thức kiểm định:
thống, tiêu chuẩn  Theo kinh nghiệm;
và các giải pháp
 Nguồn sơ/ thứ cấp  cho thấy các
mẫu dữ liệu phù hợp với các mối
liên hệ nhân quả (giả thuyết)  kết
Kiểm định
Chẩn đoán luận chẩn đoán (bước 5).
chẩn đoán
chính thức  Chẩn đoán sơ bộ có thể không chính
sơ bộ
xác tuyệt đối  sửa đổi hoặc loại bỏ
4 5 chẩn đoán sơ bộ (quay lại bước 1).
10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 66
©McGraw-Hill Education.
 1.5. Quy trình chẩn đoán
1.5.2. Quy trình chẩn đoán hoàn thiện
 Các bước thực hiện
Bước 5:
Kiến thức về hệ
• Phải tính toán các can thiệp và xác
thống, tiêu chuẩn
và các giải pháp định các can thiệp ưu tiên;
• Phải bao gồm các tiên lượng, tức là
tuyên bố về các kết quả có thể xảy
Kiểm định ra khi can thiệp hoặc không can
Chẩn đoán
chẩn đoán
chính thức thiệp vào tổ chức và các biện pháp
sơ bộ
can thiệp thay thế sẽ được xem xét.
4 5
10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 67
©McGraw-Hill Education.
 1.6. Các cách tiếp cận
Chẩn đoán dựa trên bằng chứng
(evidence-based);
Chẩn đoán dựa trên mô hình hệ
thống:
• Các mô hình chẩn đoán hệ
thống đóng;
• Các mô hình chẩn đoán hệ
thống mở.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 68

©McGraw-Hill Education.
 1.6. Các cách tiếp cận
1.6.1. Chẩn đoán dựa trên bằng chứng
(evidence-based)
• Trái ngược với các cách tiếp cận mang
tính thủ công, chẩn đoán dựa trên bằng
chứng được phát triển trên nền tảng học
thuật kết hợp với các tài liệu về tổ chức và
thực tiễn quản lý cũng như về các chức
năng KD khác nhau của tổ chức.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 69

©McGraw-Hill Education.
 1.6. Các cách tiếp cận
1.6.2. Chẩn đoán dựa trên mô hình hệ thống
 Mô hình hệ thống chẩn đoán DN được xem là các
khung khái niệm mà các nhà quản lý sử dụng để hiểu
về cách tổ chức vận hành và hoạt động;
 Hay nói cách khác các mô hình này xem xét các hoạt
động KD của DN một cách có hệ thống.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 70

©McGraw-Hill Education.
 1.6. Các cách tiếp cận
1.6.2. Chẩn đoán dựa trên mô hình hệ thống
 Các mô hình chẩn đoán mô tả mối quan hệ giữa các đặc điểm
khác nhau của tổ chức, cũng như môi trường hoạt động và hiệu
quả của nó;
 Các mô hình chẩn đoán chỉ ra những lĩnh vực cần kiểm tra và
những câu hỏi cần đặt ra khi đánh giá cách thức hoạt động của
một tổ chức.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 71

©McGraw-Hill Education.
 1.6. Các cách tiếp cận
1.6.2. Chẩn đoán dựa trên mô hình hệ thống
 Nguồn xác định
• Ở khắp mọi nơi  bất kỳ tập hợp các khái niệm và
mối quan hệ nào cố gắng thể hiện một hệ thống
hoặc giải thích tính hiệu quả của nó đều có khả
năng đủ điều kiện làm mô hình chẩn đoán;

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 72

©McGraw-Hill Education.
 1.6. Các cách tiếp cận
1.6.2. Chẩn đoán dựa trên mô hình hệ thống
 Nguồn xác định
• Theo Cummings và Worley (2014), các mô hình chẩn đoán
tiềm năng có thể được tìm thấy ở:
 Nguồn chính thống: hàng nghìn tài liệu khoa học;
 Các nguồn khác: đề án thực hiện chẩn đoán DN, kinh
nghiệm, kiến thức chuyên môn được phổ cập hóa cho DN
(gọi chung là kinh nghiệm cá nhân của những nhà hoạt
động tư vấn).

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 73

©McGraw-Hill Education.
 1.6. Các cách tiếp cận
1.6.2. Chẩn đoán dựa trên mô hình hệ thống
 Phân loại
Mô hình sáu hộp
Mô hình tổ chức thông minh
Các mô hình chẩn đoán Mô hình nhân quả về hiệu suất và
hệ thống mở thay đổi của tổ chức
Mô hình hệ thống tổ chức
Mô hình SCAN
Mô hình 7S
Các mô hình chẩn đoán
Mô hình ngôi sao
hệ thống đóng
Mô hình kim cương (Leavit)
10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 74
©McGraw-Hill Education.
 1.6. Các cách tiếp cận
1.6.2. Chẩn đoán dựa trên mô hình hệ thống
 Lựa chọn mô hình chẩn đoán
• Không có mô hình chẩn đoán nào là hoàn
thiện và đầy đủ nhất, chỉ có mô hình phù
hợp nhất  nên chọn một mô hình phù
hợp với kinh nghiệm và kiến thức  sự
thuận tiện khi áp dụng (McFillen và cộng
sự, 2012).

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 75

©McGraw-Hill Education.
 1.6. Các cách tiếp cận
1.6.2. Chẩn đoán dựa trên mô hình hệ thống
 Lựa chọn mô hình chẩn đoán
• Đáp ứng nhu cầu hoặc mong đợi hiện tại;
• Phù hợp với văn hóa của tổ chức;
• Đủ toàn diện để nắm bắt tất cả các yếu tố
mà DN quan tâm nhưng không gây
choáng ngợp hoặc gây nhầm lẫn cho
CBLQ chính.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 76

©McGraw-Hill Education.
 1.7. Báo cáo vấn đề
*Tham khảo cấu trúc đính kèm

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 77

©McGraw-Hill Education.
 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Van Aken, J. E., & Berends, H. (2018). Problem solving in
organizations. Cambridge university press.
2. McFillen, J. M., O'Neil, D. A., Balzer, W. K., & Varney, G. H.
(2013). Organizational diagnosis: An evidence-based approach. Journal
of Change Management, 13(2), 223-246.
3. Cummings, T. G., & Worley, C. G. (2014). Organization development
and change. Cengage learning.
4. Patton, M. Q. (2014). Qualitative research & evaluation methods:
Integrating theory and practice. Sage publications.

10/8/2023 Chẩn đoán doanh nghiệp - Chương 1 78

©McGraw-Hill Education.
©McGraw-Hill Education.