Państwo i demokracja

Cechy państwa:
1. Terytorium
2. Ludność (naród)
3. Zwierzchnia władza (rząd)
4. Suwerenność
5. Przymus
Funkcje państwa:
Wewnętrzne

 F. prawodawcza – tworzenie norm prawnych obowiązujących w całym państwie.

 F. socjalna – zapewnienie obywatelom minimum środków do życia.
 F. porządkowa – zapewnienie obywatelom bezpieczeństwa i utrzymanie porządku na
terytorium państwa.
 F. administracyjna – realizowanie poprzez pracę urzędów zadań publicznych.
 F. kulturalno – oświatowa – wspomaganie kultury i edukacji.
 F. gospodarcza – stwarzanie warunków do rozwoju gospodarczego.

Zewnętrzne

 Obrona granic
 Kontakty międzynarodowe

Ustroje polityczne:

 Demokracja – ustrój gwarantujący wolnością słowa. Władza jest wybierana przez

obywateli.
 Autorytaryzm – ustrój charakteryzujący się tym, że obywatele nie mają możliwości
kontrolowania rządzących.
 Totalitaryzm – ustrój cechujący się brakiem wpływu społeczeństwa na życie
publiczne oraz kontrolą życia jednostki przez państwo.
Rodzaje demokracji:

 Demokracja pośrednia polega na tym, że decyzje podejmują przedstawiciele

społeczeństwa wyłonieni w wyborach.
 Demokracja bezpośrednia polega na tym, że decyzje podejmują osobiście
obywatele, np. głosując w referendach.
Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej

Konstytucja RP jest najważniejszym polskim aktem prawnym i podstawą ustroju państwa

polskiego. Często jest nazywany USTAWĄ ZASADNICZĄ.
Preambuła, czyli uroczysty wstęp do Konstytucji.

Obecna Konstytucja została uchwalona 2 kwietnia 1997r.

Hierarchia aktów prawnych:

1. Konstytucja

2. Ustawy
3. Ratyfikowane umowy międzynarodowe
4. Rozporządzenia
5. Akty prawa miejscowego

Zasada Trójpodział władzy:

 władza ustawodawcza: prezydent i Rada Ministrów

 władza wykonawcza: sejm i senat
 władza sądownicza: sądy i trybunały

Zasada Konstytucjonalizmu – Konstytucja jest najwyższym źródłem prawa. Wszystkie akty

prawne obowiązując na ternie RP muszą być z nią zgodne.

Zasady ustroju Polski to m.in.:

 Decentralizacja władzy - Przekazanie przez władzę centralną części zadań i uprawnień
samorządom terytorialnym.
 Zasada pluralizmu politycznego – Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i
działania partii politycznych.
 Zasada Państwa prawa - Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach
prawa.
 Trójpodział władzy - Podział władz państwowych na władzę ustawodawczą, władzę
wykonawczą i władzę sądowniczą.
 Suwerenności narodu - Władza w państwie należy do narodu.
 Republikańska forma rządów - Wybrane przez obywateli władze pełnią swoje funkcje przez
ściśle określony czas.

Sejm i Senat

W Polsce parlament jest dwuizbowy i składa się z:

 izby wyższej czyli senatu

 izby niższej czyli sejmu.

Do sejmu wybieramy 460 posłów a do senatu 100 senatorów.

Kadencja sejmu i senatu trwa 4 lata.

Wybory do sejmu i senatu są: powszechne, bezpośrednie, tajne, równe.

Dodatkowo do sejmu są proporcjonalne, a do senatu większościowe.

Posłem może zostać obywatel, który ukończył 21 lat.

Kandydat na senatora musi mieć co najmniej 30 lat.

Zadania Sejmu i Senatu (podręcznik str.144)

Inicjatywę ustawodawcza: – 15 posłów, rząd, senat, prezydent lub grupa obywateli (100 tys.
podpisów)

Prezydent i Rada Ministrów

Kadencja prezydenta trwa 5 lat. Na urząd prezydenta można zostać wybranym tylko dwa razy

Prezydenta wybieramy z wyborach: powszechnych

Kandydat na prezydenta musi mieć ukończone 35 lat.

Zadania prezydenta:

 Powołuje premiera
 Zarządza wybory do sejmu i senatu
 Zwierzchnik sił zbrojnych
 Powołuje sędziów
 Nadaje polskie obywatelstwo
 Reprezentant na arenie międzynarodowej

W wyborach większościowych mandat przypada kandydatowi, który uzyskał najwięcej

głosów.

Radę Ministrów tworzą: premier i ministrowie

Prezes Rady Ministrów to premier (obecnie Donald Tusk)

Podlegają mu ministrowie.

Zadania Rady Ministrów:

 Opracowanie projektu budżetu państwa.

  Zapewnienie państwu bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego.
 Wykonywanie ustaw.

Sądy i trybunały

Prokurator - ściganie przestępstw i wnoszenie aktów oskarżenia do sądu.

Sędzia - rozpoznawanie spraw wniesionych do sądu i wydawanie wyroków w imieniu
państwa.

Trzy zasady działania sądów (+ na czym one polegają):

- dwuinstancyjności postępowania
- niezawisłości sędziów
- niezależności sądów

Trybunał Konstytucyjny zajmuje się przede wszystkim rozpatrywaniem skarg

konstytucyjnych.

Immunitet to ograniczenie odpowiedzialności karnej, które obowiązuje m.in. sędziów.

Partie polityczne
System jednopartyjny – w parlamencie są przedstawiciele jednej partii (np. państwa
totalitarne)
System dwupartyjny – do parlamentu wchodzą wyłącznie dwie partie (np. w USA)
System wielopartyjny – w parlamencie są różne partie (np. Polska)

Funkcje mediów:

 Informacyjna - dostarczanie odbiorcy informacji o wydarzeniach z kraju i ze świata.

 Kontrolna - śledzenie poczynań władz i informowanie społeczeństwa o
nieprawidłowościach.
 Opiniotwórcza - kształtowanie postaw i poglądów.
 Kulturalno – rozrywkowa – zapoznawanie z dziedzictwem kulturowym.

Organizacje Obywatelskie:
- stowarzyszenia
- fundacje

Fundacja m.in.:

 Podstawą funkcjonowania tej organizacji jest majątek fundatora.

 Działające w niej osoby nie są członkami organizacji, pełnią natomiast określone funkcje.
 W tej organizacji najważniejsze decyzje podejmuje zarząd.

Stowarzyszenie m.in.:

 Min. 7 osób
 Podstawą funkcjonowania tej organizacji są jej członkowie i tzw. walne zebranie.
 Środki materialne mogą być przez tę organizację gromadzone dopiero po rozpoczęciu
działalności.