Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • 11 views

    Eco Umberto - Poetyka Dzieła Otwartego

    Uploaded by

    magda.graficzna

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content

    You might also like

    Eco Umberto - Poetyka Dzieła Otwartego

    Uploaded by

    magda.graficzna
    11 views18 pages

    Original Title

    Eco Umberto_Poetyka dzieła otwartego

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    Download as pdf
    11 views18 pages

    Eco Umberto - Poetyka Dzieła Otwartego

    Uploaded by

    magda.graficzna

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    Download as pdf
    of 18
    = — We do dg nis nicystycane) gry. Jest to, pracciwnie, jeden z wielu sposobsw, jakim mote poshudyé sie w speinieniu swe) szczeg6lne) roi ba. dacz, aéeby zebraé i uporzadkowaé elementy niezbedne dia rozwaiai nad momentem historycanym, w ktstym Zyjemy, ierwsze wskaz6wki co do kierunku rozwoju tych badad da Jem w ostatnim eseju niniejszego zbioru (Sposdb hztaltcrania jako weyras Seiatopogladu teérey): rozwadania nad formami izykowymi dzicla stanowig tam odbicie scerszych refleksji ‘deologicanych, ktérych nie mona by zrozumieé bez upree- air} sprawis tie Pony dia oar peer a 1a" mobilag, it nie tylko w tym sensic, w jkim ,otwarty” byl juz Rowe foiémi, gic gramatyka, skiadnia i uklad Iypograficzay tekstu tworzyly mnogoté clement6w poli- ‘morficanych, pozostajcych migdzy sobq w nieokreslonych zwiqzkach, W Keigdee nawet posecaegslne stronice nie misly okre- sone} koleinosei. Uswér mink sig skladaé z szeregu oddziel- aych, nie oprawionych zeseyt6w; poceatek i koniec kaadego xesryta mial byé zapisany na jedne} duicj karcie zlodons) ‘wpéls w tak zlogona karte autor zamierzal wRladat pojedya- ce karti dajge sig proestawiag, pray cxym wszakie Katey 2 oxczymanych w ten spos6b ukladéw zachowalby sens. Nic znaczy 0, Be autor spodziewal sig, aby KaZda kombinacja smopla micé sens 2goday 2 zasadami skladni czy znaczenic dlyskursywne, Sama budowa 2dai i stow, 2 keérych kazdema autor przypisywal walor ,sugesti’” i wehodzenia w sugestyw- ne relacje ianymi zdaniami Iub slowarni, miala weasadniag aida permutacjg, stwarzajge nowe modlwosci rozwigzas, a wige nowe horyzonty dla sugestii. Le volume, malgré Pimpres- sion fie, devent, par ee jeu, mobile — de mort il devient vie®. Prey pomocy analizy kombinatoryczne), bedgee) caymé posrednim migdzy saruczkami pééne} scholastyki (zwlaszcea Jullizmu) a opecacjami nowoczesne} matematyki, poeta do- szedl do preckonania, Ze posluguiae sig pewna ograniczang Jicebq ruchomych clementéw strukturalaych mozna otrzy- ma¢ astronomicang wprostlicabe Kombinaci, Uldenie dela \w zeszyty (co w pewnym stopniu ograniczalo skal modliwosci permutacsjnych) z jedne stony umodliwiao swobode wybo- ru takiego czy innego ukladu, 2 droge) jednak wigealo tg swo- bode 2 sugestiam kere autor staal sie narzucié praez dobse elementGw werbalaych oraz wskazanie sposobu ich Igzenia, + Tom, pomimo wmenia stalls, jst ight teh gre rachomy — Fakt, 2 mechanika kombinatorycana zostaje tu odana na sgl ‘objavienia typu orickego, nie. narusea strony ‘utworu jo ukladu ruchomego i otmarteyo i przez to Bishi Jnuym doswiadezeniom tu wspomnianym, zwodzonym 2 o¢, riennych pobulek komunikacyjnych i ariyatycanyeh, Uses ‘lwiaac permutacig clement6w telota, Ktry ju sam x slic ‘ewokuje relacje otwarte, Ksigga miala staé sig éwiatem bedg- ym w stanie permanentnc} atykulaci, odaawiaigeym op benustannie w ocrach ceytenika; mila ulazywae core to howe aspelty wielorakodci absolut, Ktéra utwcn, wedle {ntengi autora powinien nie tye wyravig le vasgpie |e wad. Tego rodzaju tw nie malby ani Zadnege wyrainego Sensu, ani okreslonego Ksctalt gyby choé jeden jeg frag. ‘ent mil okteslony,jedaoznaceny ‘sens, nie podlegajegy wplyvom zmieanego konteksta, fragment ten zablowalby dialaiecelego mechanizm, Utopijne zaticrzenie Mallarmégo, dodatkowo kompliko- wane przez aspiracie doprawdy 2enujco naive, nie zostlo Ukorizone, Nie wiemy, czy gdyby Mallarmé doprowadei sj ebsperyment do koa, okazaiby si om imprezy ulana zy tee poasstalby watplive) wartoic mistyezaymiezoteryere rym przsjawem wrailivosei dekadence), osiggnace) ce wasng} inwenei wwérczs). Preychylam sig ku te) droge] hipotezie, ale jest rzeezq niewatplivie interesujach enlese 4 progu neszejepoki sugestyima zapowied! dziela w run chu — anak, de pewine potrzeby tru sobie droge, potzeby, ‘asrych samo isiienie juz jest ich wasadnienin a lade Wwhrbtee stang sie jedaym 2 Konstytutywnyen elementve kulturowe} panoramy epoki. Dlatego ted zattymaliinny sig ad doswiadczeniem Malarmégo, choé bylo eno zvigane 2 zamieeceiamsi nadee nijasaymi i mislo znacaenie ogi nitzone, podcaas gy wspélezeane dzila w rachu—- lek ego dlowodza niedawne cksperymenty -muzycene—dgiy do ‘stanoweniaharmonjnych i konlastnych zvigakbw fyiem, nie pretendujge przy tym do tworzenia orickich surogatow pomania, leez pragngc daé swiadectwo wspétczesne) wraili- wwosci i wyobraéni. yaptowng jst cra tied, 4 meter ub symbol poe, went murjemy cy formu pastezna portal cb pout recess le mare lg Nola jst pet prevalongm epecober posnawana fv td Spice aoay 40 janorideny save Fat ple Wate pe ma ble ot nto, Seam Porn own, lee go dopelnia: rol ana form aoe, Pom wy eng et ee tami jud unser Ale jell forme agsyeaae ne jst ae es cr Wg widace ctafore epistemoloplezne, Zoey ty]. 4 Tole suka psyblera w pose epic 47 odzwierciedtaja — poprzez analogie, metaforg, nadanie idei |, resonep toate ops w fk aula yw ka tn alta tina dee) opt Wid osha ey wis amie i ednomacene dio ayy dredniowiocs devel tenepce wren ako raz an avez titdonego hiearccanego por Dato (oy pole ko cretne pedapgione, an srabrrizara onocentyee 1 onecena eciewicn ig tawetW Fgoryone meso | tymbe), oben nuke slopiagea, loge He tesa Sinden dedukoyng, it Ky 1aeny- sss objewia sg hrok ma hen, De yeh nip dime, w perpeiyeie cars, wedle fondamentlayeh aad, lr Upp atom aandaa nal | eecrywie Ordon apo my ca mn nutowege, Zauapicle go, co dotyealmey pasty co Ciidziting an pejihd w mulatvie cy arcutehre, 4 zntem proomaga pieewitka subckyaneg, precise aainteresona ze tery istoty w sie sawike anion do nowych nurtéw w flozofi i pycholog do sesouass ‘empinynm,itry Angst zceywitse ober, hl precisa w sere wie. Z crgi stony nena wanie»cbowinzaacego orodka komporyeh tran urrenes iowanego punk widens tovareysey Kepeniataoe wi wevechivi, Ka deniywaie wjeininowala soot was ze wzjtkimi ego meiycznymtkomsekwcosonn W aowodyin} nave, jak w achitheute cy malate oe roku, wszystkie czeéci majg jednakowg wartosé i znaczenie, cele fonvera sie w nietoezonots a etowisk nc care sig avitzany an ogrniczony day idealnyms meaveeg Sita 1 dy do odkrywans, do Cagle nonege Lowen Prseceyvistotcg, Dales jotvarte”symbolitw-dekadentdw odzwiccedajy ole noe apis uly do poste sich hoa Ww. Poypomajmy ts de projet wisawnrone Cet Malnmo, edie jeden blok mist dice sis my es uchonych plandw, tworacych ‘owe perpetfywy. deg dalsemu podilowi na mij, ownie rachenes | tees stone play ee a mst St geome nie eae Sadsiny zatem, 2 upsamnione jest peypunceni, it sya dria otwartego” (asym bade daiela roc 4 wigs tkigo, ae w Saidpn pasyetaenteycjan oy inne nei w sobic i) In bard} wyaing ee pont agchtendenci nauk’ wopbleeane). Waza nowacsena te “ja ovo sig ju oto do conta erences Key uso wyatt stuktury Swit Joyce Toe ey preypadens, ie Pouscur ola cechy soe komo ‘m6wi 0 »pola modivake”, operujgew ten spud dmces vsithowo odkxywcaymi pojcami zpotyeronfnt se ena curse} kultnys pojede pol, zapelyeamne Bayh oye Poa diet exarego 4 wsobie nowe spojezenie na stosunek migdzy prayezyna i skut- kiem, poimowany dotgd jednoznacznie i jednokierunkowo, dobecnie 226 ujmowany jako wzajemne oddzialywanie sprzecz- rnych sil, a wige reprezentujgcy dynamizm struktury; pojecie modliwosci, waigte z kolei 2 filezofi, odzwierciedla ogélna tendencje wspélezesne} nauki do rezygnacji ze statycane} i sylogistycznej koncepeji porzadku, a takze wlasciwg tej nauce Swindomosé plastycznosci ludakich zachowat i historyczne} waglednosci wartosci. oa Fakt, ae w strukrurze muzycene} nie obowigeuje juz okres lone nastepstwo, sam fakt, ze w muzyce serialne} nic isticje system tonalny, pozwalajgcy na podstawie przeslanek wnio- skowaé o kolejnoSci poszczegélnych przebiegw muzycanych, codpowiada kryzysowi zasady przyczynowosci. Logika dwu- wartosciows, opata na klasycanym przeciwstawicniv prawdy.b! i falszu, fake i jego prasciwiestwa, nie jest juz jedynym :modliym inseramentem poznania, co wjavia sig W powsta- niu logik wielowartosciowych, dla kxérych na przyklad jedna x kategorii paznania jest nieokreslonosé. W takim wlasnie kontekécie naukowym rodzi sig nowa poetyka, wedhug ktsre) dzielo sztuki pozbawione jest koniecencgo i modiwego do preewidzenia zakoiczenia, a wolnointerpretatora staje sig forma te} same) nieciagiosci, z jaka mamy do czynienia we wopilezene)fizyce atomowe. Zarowno w Ksigdze Mallarmégo, jak i w kompozysch muzyemych, Kelrymi sig zajmowaliimy, obserwujemy da- denic, aby wykonanie dziela nie oznczao jego ostatecznego udefiniovania. Kaide wykonanic spelnia dane dziclo, nic wyezerpuige jego modliwose, kazda realizacja nadaje dzietu zal uzupeliajac szereg realizacji dotychczasowych, kadde ‘odezytanie wyraiadzielo w spos6b kompletny izadowaljacy, ae zarazem nickompleiny i niepelny, gayi nie daje mam symultanicenego obrazu wszystkich modliwych jegointerpre- taci. Cay jest preypadkiem, #e tego rodzaju postyka wsp6 es ee oe bbrami ze znang 2 fizyki zasada Komplementarnoéi, gloszqca, 4e nie moina wyznaczyé rownoczeinie nénych parametssw caystki clementarne} i de do je) opisu potrzebne sq rine modcle, 0 tle upravnion, oie sa way we wlasinym ‘micjscu, ale waajemnic sie wykluczajgce i dlatego noszqce rawr Komplementanych"?" Cay pray omaviaiu wspom: nianych dziet nic nasuwa sig nam —jak uczonemu w jego seceegbine} sytuacji doswiadczalne| — wniosek, Ze niepelna znajomosé jakiegoS ukladw jest istonym clementem jego okreslenia i de dane uzyskane w éénych warunkach do- Swiadezalaych nie pozwalag sig ujgé w jednym obrazie, ale powinny byé wwaane za komplementarne w tym sense, iz ich suma dopiero praynosi peing informacjg 0 przedmiotach””?!2 ‘Méwilismy dotychczas 0 wieloznacenosci jako 0 dyspozyeji ‘moralne} i Rategorii teoretycznej; zardwno psychologia jak 4 fenomenologia méwia ponadio jeszcze 0 wieloznacznosci Percepeji jako © modliwosci wyjscia poza Konwencjonalng Werner Heisenberg: Dat Naturbild der hetigen Pisib, Hamburg, Rowobit, I 3 oraz Physics and Phowphyy London 1958, rade. 5 2 Niele Bohr w police 2 instsinemn w Albert Estes Pilarpher- -Scewist, 1949. Epstemologowie sigan 2 metodolgia kwon nel shosnotépractregage pred nainnym peamnoszeniem kategol de- ing fzyhi na plossczying ety #psychologi (atodsmiane indtermic iam 2 wolnokcig wewnteang 3 por ap Philipp Frank: Pret Role of Stine, referat worowadisjcy na XII Migdeynaredowyin Kongrevie Ticaolcenym, Wenecia, wezeis 1958). Niethane byloby‘akde post Azanie nas, de proeprowadzamy ta elope migdey stukrusin dsieta ‘suki zlodonym strlcurant fine, Niokrslonol, hompletetats ols bk zwitakow prayeaynowych to nie sposoby fethiena tints ‘ecaywistcgn, to aystemy opisu,uayteczne dla tego, ko chce ® tym file dzinln’. Dltego ted nie intersuje nab stosuneh migSeyaytec, sonvologiceny” a jakotcig merfologicny dasa interenue nas atone Stovunet oki anchodei migdy sposobem objaniala raecbanizn root ‘ow faycznych a sporobem objatniania mechanizms procew twerzenia § percenci argtveznc. A wite stosunck migdzy metodologla mato. wa & poetyky (wyradang esplicie lub impli), wiedze po to, adcby uchwycit éwiat w jogo Swiezosci, zenim preywycajnia i nawski narzue te percep swoje prawa. ‘Jud Husserlstwierdzal 2 ,kaédy stan Swindomose: posiadart ‘wlasny shoryzont, ktéry zmienia sie odpowiednio do zmieny jego zwiqek6w 2 innymi stanami Swiadomosci iw miare ‘plywania faz. wlasnego rozwoju... Na praykdad w procesie jy!” teatdej zowngtrzne} percep te strony przedmioty, ktGre sq» snaprawele pereypowane»,odsyaja do stron jeszeze nie perey- \- powanych, a jedynie antycypowanych — jakby oczckiwa+,/” yeh, nawet jeszcze nie w intuici— jako aspekty, Keére’ mai sig pojawio w percepeji. Jest to rodzajstalego r028ze- rzenia (protensi), ktére w kaidej nove} fazie percepei,” nabiera odmiennego znaczenia. Ponadto horyzonty percepeit wwekazajg na inne jeszcze modlwose, jakic orworzylyby sig pred nami, géybyimy pokierowaliinacze} odbywejacym sie procesem percepeji gdybysmy na praykdad spojrzeliinacze nit peed chil, robige krok napra6d lub w bok”», pt Sartre ze swe strony stwierdza, Ze to, co istnieje, nie mode sprowadzaé sig do olreilone} liceby prasjawéw, gay: katdy 2 nich pozostaje w zwigeka % podmiotem, kidry podlega nicustannym zmianom. A wige nie tylko preedmiot posiada roamaite Abschastungen (capi profile), ale istneje modliwose zajgcia rozmaitych punkiéw widzenia wobec tego semego profil, Aby zdefiniowaé deny praedmiot, nalezy go umiescié "5 demand Hse: Métrins carton, Pats 1983639. Wid sy wigs najuyrains,2e Huser taktue prsdmio jak forme skoscao- a daca sp sidenyikowad, 2 jodnak gotvartg"? Nie motemy na Drapkiad ole ech stron sziclanu, krjeh W dane) chill nie wie ‘ims, a jednak perypsjemy go jako ezeéclan, wesptz jeg barwami, Jeszalem it zen jeszcze Inne Jegooechy stan si la ns widocene, pray cam kaide okreleie, kre go chaskteryzae es mawaze ota fs inne cechy, tre aktoaie pozosal slentedone. To

    You might also like