GLOBE – 9 wymiarów kultury ( W BUDOWIE )

Koncepcja GLOBE jest kompleksowym projektem międzynarodowym,

długookresowym, podzielonym na wiele faz, przeprowadzonym w wielu krajach i
wielu kulturach narodowych, z zaangażowaniem wielu naukowców. Badania GLOBE
są koordynowane i zarządzane przez Thunderbird School of Global Management w
USA. Głównym punktem GLOBE jest badanie wartości w kontekście kultury
organizacji, globalnego menedżera oraz wpływu kultury społeczeństwa na kulturę
przedsiębiorstwa

Ponad 17.000 badanych / menedżerowie średniego szczebla trzech typów

organizacji (finanse, przemysł spożywczy, telekomunikacja)
Badania prowadzone były w 62 krajach podzielonych na 10 regionów :

1. Ameryka Łacińska

2. Kraje anglosaskie

3. Europa nordycka

4. Europa germańska

5. Europa łacińska

6. Europa Wschodnia

7. Azja konfucjańska

8. Południowa Azja

9. Środkowy Wschód

10. Afryka Subsacharyjska

Ważnym celem badań było stworzenie wymiarów kultury, które mogłyby posłużyć do
badań rocznic międzykulturowych. W modelu GLOBE wyróżniono 9 podstawowych
wymiarów kultury społeczeństw: (pierwsze 6 dotyczy tego samego co Hofstede -
poprzedni dokument )
1-6) HOFSTEDE ,

7) orientacja przyszłościowa (future orientation) — wskazuje, w jakim stopniu

jednostka pokazuje w społeczeństwie czy organizacji zachowania przyszłościowe,
np. planowanie przyszłości czy tworzenie scenariuszy na przyszłość i
podporządkowanie dzisiejszych cząstkowych celów nadrzędnemu celowi w
przyszłości;

8) orientacja zadaniowa — wynikowa (performance orientation) — pokazuje, jak

społeczeństwa lub organizacje zachęcają i nagradzają jednostkę do osiągnięć lub
innowacji i jak kształtują się relacje między jednostkami społeczeństwa, np.
akcentowanie i wzmacnianie przez jednostki społeczeństwa głównie elementów
sukcesu (wychowanie dzieci od najmłodszych lat w przekonaniu na odniesienie
sukcesu, występujące w niektórych społeczeństwach w Japonii);

9) orientacja humanitarna (humane orientation) — wskazuje, jak jednostka jest

wspierana i nagradzana przez społeczeństwo lub organizacje za swoje altruistyczne,
przyjazne, wybaczające czy też hojne zachowanie, np. działania w wolontariacie.

3 grupy wymiarów:

- zadaniowe (Wymiary zadaniowe – jakość wykonania)

- dystans władzy i kolektywizm („relacyjne”)

- asertywność, równość płci, orientacja humanistyczna

3 TRIADY ( na samym dole pokrótce ich podsumowanie ) :

Triada 1:

Jakość wykonania, orientacja przyszłościowa, unikanie niepewności

(impersonalne – działalność zadaniowa, brak konfrontacji z innymi ludźmi).

➔ Orientacja na jakość wykonania: praktyki kulturowe pozytywnie skorelowane z

ekonomiczną skutecznością i dobrostanem społecznym.
Dążenie do :
● doskonałości w wykonywaniu zadań
● mistrzostwa,
● podporządkowywaniu otoczenia swojemu wpływowi.

(-) Ujemna korelacja między praktykami i wartościami.

Wartości przewyższają praktyki.

Praktyki najniższe w Europie Wschodniej i Ameryce Łacińskiej, najwyższe w Azji

konfucjańskiej.

Korelaty praktyk: wskaźniki efektywności ekonomicznej, „zdrowie

społeczeństwa”, akceptacja demokracji, dobrostan
psychologiczny

Korelaty wartości: niskie wskaźniki efektywności ekonomicznej

_________________________________________________________________________

➔ Orientacja przyszłościowa: zadania jako ustrukturalizowane; zdolność odraczania

gratyfikacji, samokontrola emocjonalna, wytrwałość, wewnętrzne umiejscowienie
kontroli, autodeterminacja.

Religie: ingerencja Boga w „plany”; niejako zmniejszająca sensowność planowania.

Praktyki kulturowe orientacji przyszłościowej wiążą działania z myślą o przyszłości

(zamożność społeczeństw, wysoki stopień organizacji, dobrostan, poparcie dla
demokracji).

Wartości (deklarancje - co cenione) orientacji przyszłościowej, jako negatywne korelacje

powyższymi makrowskaźnikami; a pozytywne z hierarchicznością, biernością polityczną.

Unikanie/tolerancja niepewności: bliskie z orientacją przyszłościową i na wykonanie/

działania planowanie jako związane z spadkiem niepewności egzystencji.
Kontrola jakości jako zmniejszająca dowolność działań.
W krajach o wysokich praktykach unikania niepewności (germańskie), poluzowanie tych wartości jako idealnych;

W krajach o niskich praktykach unikania niepewności (latynoamerykańskie; Europa Wschodnia) wartości jako
świat uporządkowany, stabilny (wysoko cenione).

Polska…trzecie miejsce od końca praktyk orientacji przyszłościowej

Dbanie o ład, porządek, czytelne reguły postępowania. Przestrzeganie reguł w codziennym

życiu. Kontrolowanie wyników. Szczegółowe planowanie (uwzględniające wszystkie możliwe
sytuacje, ryzyka, itd.) i trzymanie się planu.

(-) Ujemna korelacja między praktykami i wartościami.

Wartości są wyższe od praktyk tam gdzie praktyki są niskie

(zwłaszcza Europa Wschodnia i Ameryka Łacińska),

a niższe od praktyk tam, gdzie praktyki są wysokie

(Europa nordycka, germańska, i kraje anglosaskie)

Korelaty praktyk: wskaźniki efektywności ekonomicznej, „zdrowie

społeczeństwa”, akceptacja demokracji, dobrostan
psychologiczny, mała rola rządu, niska religijność

Korelaty wartości: odwrotne

___________________________

Triada 2:
Powiązana z relacjami między ludźmi

Dystans władzy - stopień hierarchizacji ludzi i relacji

międzyludzkich, oraz kolektywizm rodzinny i instytucjonalny

Bardziej demokratyczne, egalitarne społeczeństwa (np. Dania), bardziej akceptuje

nierówności które władza powoduje; niż w krajach o praktykach opresyjnych.

● Wiele szczebli hierarchii, duże znaczenie pozycji w hierarchii.

● Asymetryczność wpływu w relacjach.

● Dystans władzy na poziomie wartości jest o wiele niższy niż na poziomie praktyk.

(-) Ujemna korelacja między praktykami i wartościami.

 Najniższy poziom praktyk Europa nordycka

Najwyższy poziom praktyk Południowa Azja

Korelaty praktyk: niskie wskaźniki efektywności ekonomicznej, brak „zdrowia

społeczeństwa” - brak akceptacji demokracji

__

Kolektywizm instytucjonalny: lojalność grupowa i interesy zbiorowe; przewyższają

wartości nad praktykami (jedynie w krajach skandynawskich wyższe praktyki od wartości).

Kolektywizm rodzinny: lojalność rodzinna, współzamieszkiwanie pokoleń. Wartości

rodzinne zdecydowanie przeważają nad praktykami; brak natomiast
negatywnych korelacji: wysokie praktyki powiązane z wysokimi wartościami w tym
względzie.

Praktyki rodzinnego kolektywizmu: ubogość ekonomiczna, brak dynamiki,

konkurencyjności; patologie społeczne (korupcje); niska jakość życia; silna pozycja rządu i
religii; pasywność
obywatelska. Praktyki kolektywizmu instytucjonalnego jako alternatywna postać kultury
wspólnotowej.

Ryzyko powiązane z nagłym osłabieniem więzi rodzinnych/bez alternatyw.

Triada 3:
równość płci, asertywność, orientacja humanistyczna.

Równość płci (dyskryminacja vs równość płci); Praktyki pozytywnie skorelowane z

wartościami.

Egalitaryzm płci jako aktywizacja zawodowa; natomiast na poziomie wartości: feminizm.

NEGATYWNE zależności z aktywnością zawodową kobiet z ideologią egalitaryzmu.

Wymiary „płciowe” – równość płci

Brak dyskryminacji ze względu na płeć. Takie samo traktowanie i wychowywanie mężczyzn

(chłopców) i kobiet (dziewczynek). Równe szanse w karierze zawodowej.
Korelaty praktyk: siła nabywcza portfela kobiet, % kobiet w rządzie

Korelaty wartości: zaangażowanie obywatelskie, docenianie cech kobiecych, nowoczesna

ideologia ról kobiecych, % kobiet w rządzie; ujemna korelacja z pasywnością polityczną i
afirmacją stabilności
_____________

Asertywność (traktowana jako cecha męska: pewność siebie, stanowczość, wyrazistość).

umiejętność/obrona granic psychologicznych; zdecydowane odmawianie (na rzecz

utrzymania dobrych kontaktów, niesprawiania przykrości, ochrony twarzy); akcentowanie ja i
interesu; niskokontekstowe komunikaty.

Asertywność PRZECIWNA polskim tradycjom kulturowym; w naszym środowisku może być

odebrane jako agresywne lub prowokujące do agresji (zwłaszcza gdy to zachowanie kobiet).

Skale praktyk i wartości skorelowane negatywnie (tam gdzie praktyki przewyższają, mniej
cenione jako wartości; i odwrotnie niskie praktyki waloryzacja wartości).

Brak związków negatywnych z jakością stosunków międzyludzkich,

a związek z szacunkiem dla rodziny i przyjaciół.

__

Wymiary „płciowe” – asertywność

Pewność siebie, stanowczość, wyrazistość, zdecydowane mówienie NIE, akcentowanie

swojego JA: uczuć, pragnień, poglądów, twardość, agresywne nastawienie.

Najwyższe wyniki praktyki Europie germańskiej

Najniższe wyniki praktyki Europa nordycka i łacińska, kraje

anglosaskie, Ameryka łacińska

W krajach Europy germańskiej i Wschodniej: dewaloryzacja

asertywności (praktyki wyraźnie przewyższają wartości). Wkrajach azjatyckich odwrotnie

Korelaty wartości: szacunek do rodziny i przyjaciół

Korelaty praktyk: brak

➔ Orientacja humanistyczna – dwa poziomy :

(1) bezinteresownych, życzliwych, pomocowych stosunków
(2) polityka Państwa opiekuńczego.

Wartości humanistyczne jako wysoko akceptowane, przewyższające realne praktyki.

● Kraje gdzie orientacja humanistyczna najwyższa (praktyki)

● najniższy dochód (Malezja, Egipt, Filipiny,Tajlandia)

Możliwy kompensacyjny charakter słabszej jakości życia.

________________________________________________________________________

Wymiary „płciowe” – humanizm

Opiekuńczość, bezinteresowność i życzliwość w stosunkach międzyludzkich. Polityka

państwa opiekuńczego. Pozytywna wizja natury ludzkiej (ludzie są wyrozumiali, wrażliwi,
itd.)

Wartości wszędzie przewyższają praktyki

Najwyższe wyniki praktyki Południowa Azja, Afryka Subsaharyjska i

na Środkowym Wschodzie.

Najniższe wyniki praktyki Europa łacińska i germańska

Praktyki humanistyczne są zapewne odpowiedzią na złe warunki.

Korelaty praktyk: niski dochód narodowy, „zacofanie cywilizacyjne” (większość ludzi na wsi,
mały wskaźnik industrializacji), niska przeciętna długość życia, wysoka śmiertelność
niemowląt, wysoka stopa analfabetyzmu.

Polska a inne kraje

Większy dystans kulturowy między Polską a Niemcami (1,67), niż PL a Rosją (0,69);
szczególnie praktyki: orientacja przyszłościowa i unikanie niepewności
(Niemcy wyżej); kolektywizm rodzinny (PL wyżej).

Szwedzki (skandynawski) kolektywizm instytucjonalny silnie wysoki; najniższy rodzinny. W

Polsce odwrotnie, rodzina jako główne źródło wsparcia psychospołecznego.

Polska ISTOTNE

● Intensywne życie rodzinne (wysoki kolektywizm rodzinny)

● Słaby podział życia osobistego i pracy (niski kolektywizm instytucjonalny)

● Gościnność domowa (wysoki kolektywizm rodzinny; orientacja humanistyczna)

● Dominująca rola kobiet w życiu rodzinnym, i dominacja w tym względzie nad

mężczyznami (feminizm kulturowy)

● Mało przewidywalny, ciągle improwizowany, elastyczny tryb pracy (krótka

perspektywa czasowa, niskie unikanie niepewności)

● Swoista pracowitość (praca w weekendy, dwuetatowość; problematyczna orientacja

na wykonanie, niskie unikanie niepewności)

● Swobodne (bardzo podejście do praw i regulacji życia społecznego (niskie unikanie

niepewności)

TRIADA POKRÓTCE :
Triada autonomia vs integracja:
a) Indywidualizm (autonomia, niska odległość władzy, niskie unikanie niepewności)
b) Kolektywizm (integracja, wysoka odległość władzy, wysokie unikanie niepewności)
c) Przywiązanie do tradycji (integracja, wysokie unikanie niepewności, niska orientacja na
długoterminowość)

Triada humanizm vs zakorzenienie w technologii:

a) Kobiecość (humanizm, niska odległość władzy, wysokie unikanie niepewności)
b) Męskość (zakorzenienie w technologii, wysoka odległość władzy, niskie unikanie
niepewności)
c) Orientacja na długoterminowość (zakorzenienie w technologii, wysokie unikanie
niepewności, wysoka orientacja na długoterminowość)

Triada racjonalizm vs emocjonalizm:

a) Kontekst niski (racjonalizm, wysoka odległość władzy, niskie unikanie niepewności)
b) Kontekst wysoki (emocjonalizm, niska odległość władzy, wysokie unikanie niepewności)
c) Przywiązanie do tradycji (emocjonalizm, wysokie unikanie niepewności, niska orientacja
na długoterminowość)

_________________________________________________________________________

Przypomnienie czym są dylematy kulturowe :

Uniwersalizm-partykularyzm; Indy-Kolektywizm; powściągliwość-emocjonalność;
wycinkowość-całościowość; status osiągnięty-status przypisany, wewnątrzsterowność -
zewnątrzsterowność

Status osiągnięty - status przypisany: Dylemat dotyczy sposobu, w jaki kultura przydziela
status i władzę jednostkom. Kultury statusu osiągniętego przypisują większą wagę
indywidualnym osiągnięciom, umiejętnościom i wysiłkowi jako podstawie przyznawania
statusu społecznego, podczas gdy kultury statusu przypisanego kładą większy nacisk na
przynależność grupową, pochodzenie rodzinne i społeczne jako czynniki determinujące
status jednostki.

Wewnątrzsterowność - zewnątrzsterowność: Dylemat dotyczy stopnia, w jakim jednostki

kontrolują swoje zachowanie na podstawie wewnętrznych wartości, przekonań i norm
(wewnątrzsterowność), w porównaniu do zewnętrznego wpływu norm społecznych,
oczekiwań i regulacji (zewnątrzsterowność).