Chương 2: Ngân hàng trung ương

TS. Nguyễn Hoài Phương

Phuong.fbf@gmail.com
 Nội dung chương
I. Sự hình thành của ngân hàng trung ương
II. Mô hình của ngân hàng trung ương
III. Chức năng và hoạt động của ngân hàng trung
ương
IV.NHTWmột số quốc gia trên thế giới
I. Sự hình thành của Ngân hàng trung ương

Ngân hàng trung ương ra đời trên cơ sở sự phân tách hệ

thống NHTM
– Thế kỷ XV đến thế kỷ XVIII
– Thế kỷ XVIII đến cuối thế kỷ XIX
– Cuối thế kỷ XIX đến nay
 Thế kỷ XV đến thế kỷ XVIII

- Nhận tiền gửi

- Cho vay
- Thanh toán
- Chuyển tiền
- Phát hành tiền

NHTM
“đa năng”
Thế kỷ XVIII đến cuối thế kỷ XIX

Phát hành tiền

Kinh doanh
dịch vụ ngân
hàng

Ngân hàng
phát hành

NHTM
 Cuối thế kỷ XIX đến nay

Quốc hữu
hóa Ngân
hàng phát
Thành lập ngân hành
hàng phát hành
mới thuộc sở hữu
Nhà nước
 II. Mô hình của
Ngân hàng trung ương

– Ngân hàng Trung ương độc lập Chính phủ (

trực thuộc Quốc hội) : Mỹ , Đức, Thụy
Sĩ…
– Ngân hàng Trung ương trực thuộc Chính
phủ: Việt Nam, Hàn Quốc, Indonesia…
Mô hình NHTW độc lập Chính phủ

Quốc hội

Ngân hàng Chính Phủ

trung ương
 Mô hình NHTW độc lập Chính phủ
• Xuất phát từ quan điểm tự do và dân chủ của triết
học cổ đại Hy Lạp, đặt lợi ích nhân dân lên trên
lợi ích quốc gia
• NHTW đặt dưới sự kiểm soát của Quốc hội
• Mối quan hệ giữa NHTW và Chính phủ là mối
quan hệ hợp tác
• NHTW hoàn toàn tự chủ trong việc phát hành
tiền và quản lý lưu thông tiền tệ
 Hệ thống dự trữ liên bang Mỹ
Federal Reserve System
• Gồm: Ban thống đốc, Ủy ban thị trường tự do
(Federal Open Market Committee FOMC), 12 Ngân
hàng Dự trữ liên bang khu vực và các ngân hàng
thành viên
• Ban thống đốc: Có 7 thành viên với nhiệm kỳ 14
năm (chủ tịch chỉ có 4 năm) và không được tái bổ
nhiệm.
• FOMC (7+5 thành viên), là cơ quan quyết định
chính sách lãi suất và điều tiết cung ứng tiền.
(Chủ tịch là chủ tịch của Ban thống đốc)
Các ngân hàng dự trữ liên bang khu vực
STT Tên ngân hàng khu vực Ký hiệu

1 Boston A
2 New York B
3 Philadelphia C
4 Cleveland D
5 Richmond E
6 Atlanta F
7 Chicago G
8 St Louis H
9 Minneapolis I

10 Kansas City J
11 Dallas K
12 San Francisco L
 Ngân hàng dự trữ liên bang New York
• Là ngân hàng khu vực quyền lực nhất của Cục Dự trữ
Liên bang
• Là nơi mà chính sách tiền tệ Hoa Kỳ được thực thi
• Ngân hàng này có trách nhiệm tiến hành các giao dịch
trên thị trường, mua và bán trái phiếu liên bang Hoa
Kỳ
• Có một két ngầm nằm sâu 86 feet toạ lạc trên lớp đá
móng của đảo Manhattan. => được coi là kho chứa
vàng lớn nhất trên thế giới
• Kho vàng của Cục dự trữ Liên bang New York được
cho là kho vàng lớn nhất thế giới, nơi lưu trữ khoảng
1/4 trữ lượng vàng của thế giới. (1,2 triệu tấn vàng)
 Ngân hàng dự trữ liên bang New York
• Hầm vàng nằm sâu dưới lòng đất 180 m và di chuyển bằng
thang máy có tốc độ cực cao.
• Được đảm bảo an ninh nghiêm ngặt và toàn diện. Để vào kho
dự trữ vàng ở Manhattan chỉ có 1 lối đi duy nhất dài 7m. Cửa
nặng 90 tấn và 140 tấn sắt thép viền xung quanh mà không một
loại bom nào hiện có thể phá hủy. Người ta chốt cửa bằng 4
thanh thép lớn.
Mô hình NHTW trực thuộc
Chính phủ

Quốc hội

Chính phủ

Ngân hàng
trung ương
 Mô hình NHTW trực thuộc
Chính phủ
• Xuất phát từ quan điểm coi chính sách tiền tệ
là một bộ phận của chính sách cai trị
• NHTW đặt dưới sự kiểm soát của Chính phủ
• Mối quan hệ giữa NHTW và Chính phủ là
mối quan hệ chi phối
• NHTW không hoàn toàn tự chủ trong việc
phát hành tiền và quản lý lưu thông tiền tệ
Mô hình Ngân hàng nhà nước Việt Nam
So sánh hai mô hình NHTW
Mô hình NHTW khu vực
Ngân hàng Trung ương Châu Âu
 Mô hình NHTW Châu Âu
• Ngân hàng Trung ương Châu Âu European
Central Bank – ECB) là một trong những
NHTW quan trọng nhất trên thế giới, chịu trách
nhiệm về chính sách tiền tệ của các quốc gia
thuộc khu vực đồng Euro
• ECB thành lập ngày 1/6/1998, trụ sở đặt tại
thành phố Frankfurt, Đức
 Mô hình NHTW khu vực
Hệ thống các ngân hàng trung ương Châu Âu
(ESCB) bao gồm ECB và ngân hàng trung ương
của các thành viên Liên minh Châu Âu. Bởi lý
do này mà cơ quan quản lý tiền tệ của khu vực
đồng Euro được gọi là Eurosystem, nó bao gồm
ECB và thống đốc của các ngân hàng quốc gia
khu vực đồng Euro.
III. Chức năng của Ngân hàng trung ương

Phát hành tiền và quản

lý lưu thông tiền tệ

Là ngân hàng của các

ngân hàng

Là ngân hàng của

chính phủ
 1.Phát hành tiền và quản lý lưu thông tiền tệ

• NHTW là cơ quan duy nhất phát hành đồng

tiền quốc gia. Giấy bạc do NHTW phát hành
là phương tiện thanh toán hợp pháp.
• Để đảm bảo ổn định giá trị đồng tiền, việc
phát hành tiền phải tuân theo những nguyên
tắc nghiêm ngặt
 Các nguyên tắc phát hành tiền
• Phát hành tiền phải có vàng bảo đảm
– Anh Quốc: (1844) Lần đầu được phát hành 14
triệu GBP không cần có vàng bảo đảm, ngoài mức
đó phải có vàng bảo đảm
– Hoa Kỳ ( 1913) Trong tổng số tiền phát hành phải
có ít nhất 40% vàng bảo đảm, số còn lại được đảm
bảo bằng kỳ phiếu thương mại
• Phát hành tiền căn cứ vào tốc độ tăng trưởng
GDP
– Sự tăng trưởng GDP biểu hiện sự tăng lên của
lượng hàng hóa, dịch vụ.
1% tăng của GDP dẫn đến 1% tăng lên MS ( kinh
tế học tân cổ điển)
1% tăng của GDP dẫn đến > 1% tăng lên MS (
Milton Friedman)
• Phát hành tiền căn cứ vào lượng tài sản ròng di
chuyển từ nước ngoài vào
– Nhằm mục tiêu cân đối thị trường ngoại hối, ổn
định tỷ giá
• Phát hành tiền trên cơ sở tín dụng
– Đảm bảo bằng giá trị hàng hóa, dịch vụ, phát hành
tiền thông qua cơ chế tín dụng, thực hiện bằng
phương thức tái cấp vốn đối với NHTM
 2. Là ngân hàng của các ngân hàng
• Nhận tiền gửi của các NHTM
– Dự trữ bắt buộc
– Tiền gửi thanh toán
• Cho các NHTM vay
– Đảm bảo khả năng thanh toán cho NHTM
– Điều hành chính sách tiền tệ
• Thực hiện thanh toán cho các NHTM
– Thanh toán từng lần
– Thanh toán bù trừ
 3. Là ngân hàng của Chính phủ

• NHTW có trách nhiệm với kho bạc Nhà nước

– Mở tài khoản nhận tiền gửi của kho bạc Nhà nước
– Tổ chức thanh toán cho kho bạc Nhà nước trong
quan hệ thanh toán với các ngân hàng
– Làm đại lý cho kho bạc Nhà nước
– Cho NSNN vay tiền khi cần thiết
• Quản lý hệ thống tài chính, các tổ chức tín
dụng
– Cấp và thu hồi giấy phép hoạt động của ngân hàng
và các tổ chức tín dụng
– Kiểm soát tín dụng thông qua cơ chế tái cấp vốn và
tỷ lệ dự trữ bắt buộc
– Quy định các thể chế nghiệp vụ và hệ số an toàn
– Thanh tra và kiểm soát các hoạt động ngân hàng
– Đình chỉ, giải thể các ngân hàng vi phạm pháp luật
hoặc mất khả năng thanh toán
• Là đại diện cho nhà nước trong quan hệ quốc tế
trên lĩnh vực tiền tệ, tín dụng và ngân hàng
– Xây dựng các dự án vay vốn nước ngoài, quản lý sử
dụng, hoàn trả nợ nước ngoài, thực hiện các nghĩa
vụ tài chính tiền tệ quốc tế
– Ký kết các hiệp định về tiền tệ, tín dụng, ngân hàng
với nước ngoài
 IV. Ngân hàng Trung ương một số quốc
gia trên thế giới
• Ngân hàng Trung ương ở các quốc gia phát
triển
• Ngân hàng Trung ương ở các quốc gia đang
phát triển và nền kinh tế mới nổi
• Ngân hàng Trung ương ở các quốc gia có nền
kinh tế chuyển đổi
• Ngân hàng Trung ương đa quốc gia ở các nền
kinh tế