ARALING PANLIPUNAN 5

Pangalan: ____________________________________ Baitang/Pangkat: _____________

Ang Kahalagahan ng Partisipasyon ng Iba’t Ibang Rehiyon at Sektor sa Pagsulong ng Kamalayang

Pambansa

Ang mga patakaran at pagbabagong ipinatupad ng mga Espanyol sa Pilipinas ay umani ng iba’t
ibang pagtuligsa mula sa mga katutubo. Habang ang iba ay naging masunurin nang mabinyagang
Kristiyano, ang ilan naman ay nagpakita pinunong Espanyol, mapang-abusong patakaran, at mga
pangyayari sa loob ng bansa na nakaapekto sa pamumuhay ng mga Pilipino.
Ilan sa mga tinugunang isyu ng mga Pilipino ay ang baluktot na sistema ng monopolyo sa tabako,
maling patakarang pang-agraryo, hindi pantay na pagtingin sa mga Pilipino sa ilalim ng Kristiyanismo, at
ang saglit na pananatili ng mga British sa Pilipinas.
Ang hindi makatarungang pamumuno na ito ng mga Espanyol ay humantong sa tahasang pagtutol
ng mga Pilipino. Ilan sa kanilang mga tinutulan ay ang mataas na buwis, sapilitang paggawa,
diskriminasyon sa lipunan, at malupit na pamamalakad ng mga prayle at pinunong Espanyol. Ang mga
pag-aaklas na ito ay nilahukan ng mga katutubong buhat sa iba’t ibang sektor ng lipunan at mga liblib na
lugar sa Pilipinas, at maging mga binyagang-Katoliko na nakaranas ng kalupitan ng mga Espanyol. Ang
pag-aalsa ni Lapu-Lapu, hari ng Mactan, laban kay Ferdinand Magellan ang kauna-unahang naitalang
pagpapakita ng pagtutol ng mga Pilipino sa pananakop ng mga Espanyol. Mahahati ang mga pag-aalsang
isinagawa ng mga Pilipino sa tatlong kadahilanan — politikal, panrelihiyon, at ekonomiko.

A. PAG-AALSANG POLITIKAL
Pag – aalsa Taon Pook na Dahilan ng Pinuno Resulta
Pinangyari- Pag-aalsa
han
Lakandula 1574 Tondo, Hindi pagtupad ni Lakandula Bigo
Navotas Gobernador-heneral
Lavezares sa mga
pangakong biniti-wan
ni Legazpi kay
Lakandula.
Tondo 1587- Tondo Hangarin sa Kalayaan Magat Bigo
1588 Salamat, Natuklasan nang
Martin maaga
Pangan, Juan ang kanilang
Banal, Pedro balak at
Balingit ipinapatay o
ipinatapon ang
mga pinuno.

B. PAG-AALSANG PANRELIHIYON
Pag – aalsa Taon Pook na Dahilan ng Pinuno Resulta
Pinangyari- Pag-aalsa
han
1601 Hilagang Pagnanais ng kalayaan Bigo
Igorot Luzon sa pananampalataya

Bankaw 1621 Leyte Pagnanais ng kalayaan Datu Bigo.

sa pananampalataya Bankaw Nasupil ang
 kanilang
rebelyon at
pinugutan ng ulo
si Bankaw.
Tamblot 1621-1622 Bohol Pagnanais na Tamblot Nasugpo ng mga
iwanan ang Espanyol at
Katolisismo at Kristiyanong
bumalik sa Cebuano.
katutubong
rehiyon.
Itneg 1625- Cagayan; Pagnanais ng kalayaan Miguel Bigo
1627 Apayao Lanab;
Alababan

Tapar sa Panay 1663 Panay Naghangad na Tapar Bigo.

magtayo ng bagong Agad na nasupil
sangay ng at pinapatay ang
Kristiyanismo sa mga lumahok sa
bayan ng Oton kung rebelyon.
saan ay kikilalanin
siya bilang Diyos na
makapangyari-han.
Pampanga 1585 Pampanga Pagmamalabis ng mga Bigo
Encomendero Ipinagkanulo ng
isang babae ang
pagbalak na
pag-aalsa.
Hinuli ang mga
pinuno.
Dagohoy 1774-1828 Bohol Pagtanggi ni Padre Francisco Bigo
Morales na ilibing ang Dagohoy
kapatid ni Dagohoy sa
semen-teryo ng mga
Katoliko. Itinuturing
na pinakamahabang
pag-aalsa ang naganap
sa kasaysayan.
Hermano Pule 1840-1841 Quezon Dahil sa pagiging Apolinario Bigo
katutubo, si Pule ay dela Cruz o Dinakip si
tinanggihan ng mga Hermano Hermano Pule
Kastila na maging Pule at pinatawan ng
isang pari. Nagtatag si kamatayan
Pule ng isang
kapatirang
panrelihiyon, ang
Confradia de San Jose
na hindi pinayagan ng
pamahalaan at iniutos
na buwagin.

C. PAG – AALSANG EKONOMIKO

Magalat 1596 Cagayan Pagmamalabis ng mga Magalat Bigo.
kolektor ng tributo Pinapatay ang
mga pinuno.
 Ladia sa 1643 Bulacan Kinumpiska ang Pedro Ladia Bigo.
Malolos, kanyang mga ari-arian Dinakip at
Bulacan ng mga Espanyol na dinala siya sa
nagtulak sa kanya na Maynila kung
mag-alsa. saan si-
nentensiyahan
ng kamatayan.
Sumuroy 1949 - Cavite, Minda Nagsiaklas sila laban Juan Ponce Bigo.
1950 nao, Bicol,
sa polo y servicio sa Sumuroy Nasupil nang
Cebu, Samar kung saan ang madakip at
Masbate, mga Waray ay ipapatay ng mga
Camiguin, ipinadala sa mga Espanyol si
Zamboanga pagawaan ng barko sa Sumuroy.
Cavite, malayo sa
kanilang tirahan.
Maniago 1660-1661 Pampanga Pagtutol ng mga Francisco Bigo
Kapampangan sa Maniago
sapilitang paggawa ng
mga galyon at sa hindi
pagbabayad ng
pamahalaan sa mga
biniling palay mula sa
mga magsasaka.
Pangasinan 1660-1661 Pangasinan Nag-ugat sa hindi Andres Bigo.
pagbabayad ng mga Malong Agad nasupil ng
Espanyol ng kauku- mga Espanyol
lang sahod sa libo-
libong katutubong
nagtatrabaho sa
pagawaan ng barko.
Ilocos Norte 1661 San Nicolas, Pagsuporta sa Don Pedro Bigo.
Laoag, Ilocos ipinaglaban ni Malong Almazan, Nadakip si
Norte ng Pangasinan. Juan Almazan at
Magsanop ibinigti sa plaza
Agraryo 1745-1746 Bulacan, Pang-aagaw ng mga Matienza Bigo
Moron (Rizal), lupaing-ari ng mga
Cavite, magsasaka ng mga
Laguna, prayle
Batangas
Silang 1762-1763 Ilocos Pagnanais na Diego Bigo.
palayasin ang mga Silang, Pinatay si Diego
Espanyol sa bansa. Gabriela Silang ni Miguel
Silang Vicos, isang
kaibigan.
Ipinapatuloy ni
Gabriela ang
pag-aalsa ngunit
siya ay nahuli.
Basi 1807 Ilocos Norte Monopolyo ng Pedro Bigo.
pamahalaan sa Ambaristo Natalo ang
paggawa ng basi. rebelyon ng mga
sundalong
Espanyol.