XX- lecie międzywojenne - przedstawienie epoki - notatka z lekcji

1. Czas trwania:
1918-1939 nazwa epoki historyczno-literackiej
2. Filozofia:
a) Psychoanaliza - Zygmunt Freud
- nieświadome strefy psychiki człowieka są równie ważne jak świadomość
- z psychoanalizy wywodzi się nadrealizm
b) Behawioryzm - John Watson
- badanie człowieka na podstawie zewnętrznych obserwacji
- psychika drugiego człowieka jest niedostępna (proza E. Hemingwaya)
c) Egzystencjalizm - Martin Heidegger, Jean Paul Sartre
- nawiązanie do teorii Pascala (trzcina na wietrze)
- ludzie są wolni ale samotni
- los ich jest tragiczny, pewne jest, że tylko egzystują
- niewiedza o wszechświecie (twórczość F. Kafki)
d) Katastrofizm - Oswald Spengler
- przewidywano rychły upadek europejskiej cywilizacji (motyw w poezji C. Miłosza)
e) Intuicjonizm - Henryk Bergson
- intuicja i instynkt są właściwymi narzędziami poznania świata
- siłą rządzącą światem jest pęd życiowy
f) Pragmatyzm - Wiliam James
- wartość poznania zalety od tego na ile jest ono korzystne
- poznanie to środek zaspokajania ludzkich potrzeb
g) Fenomenologia - Edmund Hussler
- dążenie do wyeliminowania spekulacji filozoficznych
- poznanie bezpośrednich danych prowadzi do wiedzy absolutnej
3. Kierunki artystyczne:
a) Dadaizm - Tristan Tzara
- rewolucja przeciwko sztuce
- wolność tworzenia
- bałagan kompozycyjny, stylistyczny, składniowy
- nazwa pochodzi od pierwszych słów niemowlęcia (da-da)
b) Awangarda francuska - Guillaume Apollinaire
- akt twórczej wolnej wyobraźni
- liryzm wizualny (wiersze-rysunki)
c) Neoklasycyzm - Paul Valery, Thomas Eliot
- czysta poezja niezależna od życiowych treści
- erudycja
d) Nadrealizm - Andre Breton, Louis Aragon, Paul Eluard
- wyzwolenie obrazów tkwiących w podświadomości
- próba pisania bez kontroli intelektualnej
- sen, halucynacja, wizja
e) Futuryzm - Filippo Thommaso Marinetti
- bunt przeciwko tradycji i przeszłości
- kult przemocy i wojny
- odrzucenie zasad ortografii i interpunkcji
- nowy język poetycki
f) Ekspresjonizm
g) Awangarda - zbiorowa nazwa XX-wiecznych kierunków, buntujących się przeciwko
zastanej, tradycyjnej sztuce.
h) Formizm -polska boczna odmiana ekspresjonizmu (1917-1922)
- promocja awangardowych haseł
- prymat formy
- protest przeciwko odtwórczej roli sztuki wobec natury
i) Puryzm
- próba stworzenia sztuki geometrycznej, przejrzystej
j) Rewizjonizm
- zmiana poglądów w wyniku ich ponownego zbadania
4. XX-lecie międzywojenne w Polsce:
Dzieli się na 2 okresy:
a) okres jasny - lata 20 - dominacja poezji, optymizm, próba odejścia od literatury
romantycznej, zaangażowanej w życie narodu
b) okres ciemny - lata 30 - literatura rozczarowana kształtem niepodległej ojczyzny,
katastrofizm związany z sytuacją polityczną, kryzys ekonomiczny; dominacja prozy
5. Ugrupowania poetyckie w Polsce:
a) Skamander - nazwa pochodzi z mitologii, postulat bezprogramowości, kult młodości, siły
twórczej, aktywności, odrzucenie patosu, trudnych tematów narodowych
J. Tuwim, A. Słonimski, J. Lechoń, J. Iwaszkiewicz, K. Wierzyński
b) Futuryści -eksperymenty formalne
-odrzucenie powszechnie przyjętych zasad
- odrzucenie tradycji i przeszłości
- wolność absolutna
A. Stern, A. Wat, T. Czyżewski, B. Jasieński, S. Młodożeniec
c) Awangarda Krakowska
- sztuka dostosowana do cywilizacji
- hasło 3xM, czyli miasto, masa, maszyna
- skrótowość, skondensowanie znaczeń
T. Peiper, J. Przyboś, J. Brzękowski, J. Kurek
d) Druga Awangarda
- krytyka poglądów Skamandrytów
- skrótowość, skondensowanie znaczeń
- uznawali tradycyjna tematy w poezji
J. Czechowicz, Z. Bieńkowski, S. Piętak
e) Kwadryga
- sztuka uspołeczniona
- krytyka rzeczywistości, niesprawiedliwości społecznej
- prostota formalna w poezji
S. Dobrowolski, W. Sebyła, L. Szenwald, K. I. Gałczyński
f) Żagary
-katastrofizm
-symboliczno-wizyjne przedstawienie świata w poezji
C. Miłosz, T. Bujnicki, J. Putrament, J. Zagórski