สมดุลพลงงาน

สมดลพลั งงาน
Energy Balance

นายเชาวรัช ทองแก้ว
ชี่ ช ั ่ั ไป
ผู เ้ ชยวชาญพเศษดานการวางแผนพลงงานระดบทวไป
ิศ ้ ั
สํานักส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชน
สํานักงานปลัด กระทรวงพลังงาน

นที่ 17 ตุตลาคม
วัวนท ลาคม 2561
โรงแรมปริน๊ พาเลส
 สมดุลพลังงาน Energy Balance

ี จากการผลิต
สูญเสย
= ผลผลิต/ว ัตถุดบิ
ป
ประส ิ ธิภ
ท ิ าพ

กระบวนการผลิต
กระบวนการผลต

• พล ังงาน
• แรงงาน
• เครองจกร
เครือ
่ งจ ักร อุ
อปกรณ์
ปกรณ
วัตถุดิบ • อืน่ ๆ ผลผลิต
สมดุลพลังงาน Energy Balance

ประกอบ
ชวต
ชี วิต
ประจําวัน

เทคโนโลยี/อุ ปกรณ์
 สมดุลพลังงาน Energy Balance

วิง่ ระยะทาง 10 กิโลเมตร เติมน้้ํามัน 1 ลิตร

วิ่งระยะทาง 100 กิโลเมตร เติมน้ํามัน 10 ลิตร

 สมดุลพลังงาน Energy Balance
ตัวั อย่า่ งของ พลังงานทีก ่ จิ กรรม
ระบบของพลังงาน ต ้องการจริง (Used)

พลังงานทีเ่ ข ้าระบบ
(In Put)
=
พลังงานทีเ่ กิดงาน
พลงงานทเกดงาน
(Used)
+
พลังงานทีส ่ ญ
ู เสยี
(Loss)

พลังงานทีส
่ ญ ี
ู เสย
พลงงานทเขา
พลั
งงานทีเ่ ข ้า
จากเทคโนโลยี
โ โ ี
In Put
(Loss) 5
 สมดุลพลังงาน Energy Balance

ิ ธิภาพของเทคโนโลยี
ประสท
ประเภท/ปริ
ป ป มาณ
ของพล ังงานทีใ่ ช ้

ี
สูญเสย

พล ังงานนํามาใช ้
พลงงานทใชจรง
พล ้ ริง
ังงานทีใ่ ชจ

การนําไปใชง้ าน
เศรษฐกิจ แยกตาม
สงิ่ แวดล้อม ผลกระทบ กิจกรรมต่างๆ
 สมดุลพลังงาน Energy Balance

ราคาแพง

ลดเชือ้ เพลิง
ลดรายจาย
ลดรายจาย
• ความคุ้มค่า
ป สิ ิ
ประสทธภาพ • ความคุ
ความค้มทุทนน
• ผลกระทบกับ
สิ่งแวดล้อม
ใชเยอะใชมาก
เติมบอย

ราคาไมแพง
ราคาไมแพง
เทคโนโลยี/อุ ปกรณ์
 สมดุลพลังงาน Energy Balance

เปาหมายเดียวกันแต
ใชทรัพยากรนอยกวา
วิง่ ระยะทาง 15 กิโลเมตร เติมน้้ํามัน 1 ลิตร
ใชดีเซลลิตรละ 30 บาท
ราคารถ 500,000 บาท

วิ่งระยะทาง 18 กิโลเมตร เติมน้ํามัน 1 ลิตร

ใ 
ใชเบนซนลตรละ
ิ ิ 35 บาท
ราคารถ 300,000 บาท
 สมดุลพลังงาน Energy Balance

ประสิทธิภาพ คิดแบบเดียวกัน

ประกอบ
ชวต
ชี วิต
ประจําวัน

เทคโนโลยี/อุ ปกรณ์
 สมดุลพลังงาน Energy Balance

ประสิทธิภาพ ++++

ประกอบ
ชวต
ชี วิต
ประจําวัน

ลดพลังงาน + ลดมลพิษ เทคโนโลยี/อุ ปกรณ์

 สมดุลพลังงาน Energy Balance

งงานทีใ่ ช ้
พลงงานทใช
พลั กจกรรมท
กิ จกรรมที่
ื้ เพลิง)
(เชอ ้
นํ าไปใชงาน

เทคโนโลยี

้ งงาน
ผลกระทบจากการใชพลั

มูลค่าพลังงาน สงิ่ แวดล ้อม 11

 สมดุลพลังงาน Energy Balance

หลักการออกแบบของสมดุลพลังงาน
จากแผนภาพภาพสามารถสรุปเรีย
ี งหัวั ข ้อได
ไ ้ดังั นีี้

ผลกระทบทีเ่ กิดขึน
ผลกระทบทเกดขน ้
ื้ เพลิง
เชอ เทคโนโลยี ้
กิจกรรมทีใ่ ชงาน
มูลค่า สงิ่ แวดล ้อม

ี จากการใชพลั
2. การสูญเสย ้ งงาน
ระบบของพลังั งาน

พลังงานทีใ่ ช ้ กิจกรรมที่
เทคโนโลยี
ื้ เพลิง)
(เชอ
(เชอเพลง) ้
นํ าไปใชงาน
นาไปใชงาน
12
 สมดุลพลังงาน Energy Balance

้ื เพลิง/พลังงาน
เชอ เทคโนโลยี/อุ ปกรณ์
กิจกรรม
ประกอบชี วิต
ปร
ประจาวน
จําวั
• อํํานวยความ
สะดวก
• แสงสว่า่ ง
• หุงต ้ม
• ขนสง่
• เกษตรกรรม
• ประมง
ป
• ฯลฯ
 สมดุลพลังงาน Energy Balance

ต้องการอะไรบ้าง
1 ขอมู
1. ้ ล การบรโภคพลั
โิ ศั
งั งาน / ศกยภาพดานพลั้ งั งาน
ทดแทน (สถานภาพพลงงาน)
(สถานภาพพลังงาน)
2. เทคโนโลยี หรืออุป ุ กรณ์ทใี่ ชกั้ บแหล่งพลังงานนัน ้ ๆ
3. ประสท ิ ธิภาพของเทคโนโลยี
4. เทคโนโลยีทเ่ี ป็ นทางเลือก มีประสท ิ ธิภาพดีกว่า
ื ใช ้
เดมหรอใชแหลงพลั
ิ ่ งั งานชนดใหม
ช ิ ใ ่ ทไมทาลาย
ไี่ ่ ํ
สงิ่ แวดล ้อม
สงแวดลอม
14
 สมดุลพลังงาน Energy Balance

้ งงาน ประกอบด ้วย

1. ด ้านการใชพลั
1.1 พลังงานทีใี่ ช ้ (Input)
1 2 ประเภทของเทคโนโลยี
1.2 ประเภทของเทคโนโลยทใชงาน้
ทใี่ ชงาน (Technologies)
้
1.3 การนํ าไปใชงาน (End used)
2. ด ้านผลกระทบ
2.1 ด ้านเศรษฐกิจ คือราคาค่าพลังงานทีม ี งั ้ สว่ นทีเ่ สย
่ ท ี
ออกไปนอก ชุ
ชมชนและยั
มชนและยงคงหมุ
งคงหมนเวี
นเวยนในชุ
ยนในชมชน
มชน
2.2 ด ้านสงิ่ แวดล ้อม คืออัตราการปล่อยก๊าซเรือน
กระจก (GHG) 15
 สมดุลพลังงาน Energy Balance

2 3 4

5
6 16
17
สมดุลพลังงาน Energy Balance

18
การแปลงหน่วย จากหน่วยเชงิ ปริมาณเป็น
หน่วยทางพล ังงาน (ความร้อน) toe

วิธท
ี า
ํ
นํ าค่าทีต
่ ้องการแปลงหน่วยมาคํานวณดังสูตรนี้
ปริมาณพลังงานทีใ่ ช ้ (กก,ลตร,หนวยไฟฟา)
= ปรมาณพลงงานทใช (กก ลิตร หน่วยไฟฟ้ า)
X ค่าความร ้อน
ค่า่ ความร ้อนของชนิ
้ ด ิ พลังั งานนััน
้ ๆ (toe)
(t )

สามารถดูได้จากตารางการแปลงหน่วย (
C
Conversion
i Factors)
F t )
19
21
22
23
24
 ้ งงานของตําบลพลังงาน ปี 2562
การใชพลั

ื้ เพลิง
เชอ พาหนะ จํานวน หน่วยต่อปี
รถกระบะ 414 11,782,765
ดีเซล เรือ 71 6,073,260
, ,
ลิตรละ 30 บาท เครือ
่ งสูบนํ้ า 28 344,480
รวมดีเซล
รวมดเซล 18 200 506
18,200,506
ถ่านไม้
เตาอังโล่ 600 1,500,600
Kg ละ 8 บาท
LPG
เตาแก๊ส 650 1,952,875
g 400 บาท
15 Kg
ไฟฟ้า อุปกรณ์ทวั่ ไป 900 2,856,400
หน่วยละ 4 บาท หลอดไฟ 150 250,000
 ื้ เพลิง
เชอ พาหนะ จํานวน หน่วยต่อปี
มอเตอร์ไซค์
มอเตอรไซค 582 5 790 534
5,790,534
รถเก๋ง 80 2,417,334
เรือ 19 802,980
เบนซนิ (91,95)
เครือ
่ งตัดหญ ้า 6 39,600
ลิตรละ 40 บาท
ลตรละ
เครือ
่ งสูบนํ้ า 6 36,000
เครือ
่ งพ่นยา 12 16,416
,
ิ
รวมเบนซน 9,102,864
มอเตอร์ไซค์
มอเตอรไซค 590 4 950 153
4,950,153
รถเก๋ง 39 874,800
แกสโซฮอล
แก๊สโซฮอล์ รือ
เรอ 23 693 600
693,600
(91,95)
ลิตรละ 35 บาท เครือ
่ งตัดหญ ้า 3 5,400
เครือ
่ งพ่นยา 3 10,800
รวมแก๊สโซฮอล์ 6,534,753
 สมดุลพลังงาน Energy Balance

สมดุลพล ังงานเป็นเพียงเครือ ่ งมือชนิดหนึง่ ที่

ทําให้เราสามารถวิเคราะห์ การใชพ ้ ล ังงานของ
และทําให้เราเห็นภาพว่าเรามีจุ
เราได้ และทาใหเราเหนภาพวาเราม
เราได จด ดด้
ดอย
อย
จดเด่
จุดเดน น ตรงไหนทจะมาทดแทนกน
ตรงไหนทีจ ่ ะมาทดแทนก ัน ซงหลงจาก ซงึ่ หล ังจาก
ตรงนีก ้ ็จะเป็นกระบวนการทางด้านสงคมที ั จ
่ ะ
เข้ามาชว ่ ยก ันวิเคราะห์วา ่ สงิ่ นน ั้ ความเป็นจริง
ทําํ ได้
ไ ห ้ รือ
ื ไม่
ไ ่ ถ้า้ จะทํา
ํ ทํา
ํ ได้
ไ อ ้ ย่า่ งไรไ แผน
พล ังงานก็จะเกิดต่อจากขนตอนนี
พลงงานกจะเกดตอจากขนตอนน ั้ ้
27
สมดุลพลังงาน Energy Balance

มุมมองสมดุลพล ังงาน
ั

้ อ
ื้ เพลิง/ชนิด
ดานการใชเชอเพลง/ชนด
ด ้านการใชเช
พลังงาน
นํ้ ามัน
ั

ไฟฟ้ า
ไฟฟา
แก๊สหงต
แ งุ ม้ม

พืน//ถ่าน

28
สมดุลพลังงาน Energy Balance

มุมมองสมดุลพล ังงาน
ดานกจกรรมการนาไปใชงาน
ด ้
้านกิจกรรมการนํ าไปใชงาน

ขนสงง่
ขนส

เกษตร

ไฟฟ้ าทั่วไป

ประกอบอาหาร
29
สมดุลพลังงาน Energy Balance

มุมมองสมดุลพล ังงาน
ั

ด ้านมลค่
ดานมู ้
ลคาการใชงาน(บาท)
าการใชงาน(บาท)

ขนสงง่ (นามน)
ขนส (นํ้ ามัน)

เกษตร (นามน)
(นํ้ ามัน)

ไฟฟ้ าทั่วไป

ประกอบอาหาร
(ฟื น/ถ่าน/แก๊ส) 30
สมดุลพลังงาน Energy Balance

มุมมองสมดุลพล ังงาน
ั

ด ้านสงิ่ แวดล ้อม (กาซเรอน

ดานสงแวดลอม (ก๊าซเรือน
กระจก)

นํ้ ามัน (ขนสง่ /เกษตร)

ไฟฟ้ า(สะดวกสบาย)

แก๊ส(หุงต ้ม)

ฟน/ถาน
ฟื น/ถ่าน
(หุงต ้ม) 31
 สมดุลพลังงาน Energy Balance

• วิเคราะห์ข ้อมูล
– การบรโภคพลงงานชนดตางๆ
การบริโภคพลังงานชนิดต่างๆ
– วัฒนธรรมชุมชน จะทํา
– ทรพยากรในชุ
ทรัพยากรในชมชน
มชน อย่างไร
อยางไร
– เทคโนโลยีพลังงานทีม
่ ป ิ ธิภาพ
ี ระสท
จึง
ื่ มโยงกั
• การเชอ โ บ
ั มิต
ิ ต
ิ า่ งๆทีเี่ กีย
ี่ วข ้องในชุ
้ ใ มชน สามารถ
– เงินทุน
ลดการ
– ทุนทางสงั คม(กลุม
่ /ความสามัคคี)
ึ ษา
– การศก
ใช ้
– สุขภาวะ พลังงาน
–ส งิ่ แวดล ้อม
สงแวดลอม
ี่ วชาญ
– ทักษะ / ความเชย 32
 สมดุลพลังงาน Energy Balance

ผลของการจ ัดทําแผน ในมุม

ุ ของสมดุล
ุ พล ังงาน

ก่อ
่ น หลังั

นํ้ ามัน
นามน นํ้ ามัน
นามน
ไฟฟ้ า ไฟฟ้ า
ไบโอดีเซล

แก๊สหุงต ้ม พืน/ถ่าน แก๊สหุงต ้ม พืน/ถ่าน

33
34
35
 ้ งงานในมิตข
การลดการใชพลั ิ องพลังงานทดแทน

สามารถทําได้ 2 วิธ ี
1.เปลีย ่ นเทคโนโลยี ทีม ่ ป
ี ระสทิ ธิภาพดีขน ึ้ คือการปรับเปลีย ่ นจากเทคโนโลยีแบบดัง่ เดิมมา
เป็ นเทคโนโลยีทม
เปนเทคโนโลยทมประสทธภาพสู
ี่ ป ิ ธิภาพสงกว่
ี ระสท งกวาเดม
าเดิม แต่ สงิ่ ทีต
แตสงทตองคานงคอ
่ ้องคํานึงคือ เราตองรู ิ ธิภาพของ
เราต้องร้ประสทธภาพของ
ระสท
เทคโนโลยีนนๆ ั้ ต ัวอย่างการคํานวณ
1.1 เปลีย ่ นจากเตาเผาถ่านด ังเดิมเป็นเตาเผาถ่าน 200 ลิตร
วิธก
ี ารคํานวณ
ิ ธิภาพเชงิ การผลิต(%) = ผลผลิต (Out Put)
ประสท
วัตถุด
ุ บ
ิ (In
( Put))
เริม
่ จาก คํานวณหาว ัตถุดบ ิ (ไม้)ทีใ่ ชใ้ นการผลิตถ่าน 1 กิโลกร ัม

ถ่าน 1 kg (Out Put)

ถาน
15% = = 6.66 kg ไม้ (In Put)
ิ ธิภาพ)
0.15 (ประสท

ถ่าน 1 kg (Out Put)

18% = = 5.55 kg ไม้ (In Put)
ิ ธิภาพ)
0.18 (ประสท

ดังนัน
้ แสดงว่า หากมีการปรับเปลีย
่ นการเผาถ่านจากเตาแบบดัง่ เดิมไปเป็ นเตา 200 ลิตร จะทําให ้การผลิต
ถ่านทุกๆ 1 กิโลกรัม สามารถลดการใชไ้ ม้ (ว ัตถุดบิ ) ในการเผาถ่านได้ 1.11 kg
 ้ งงานในมิตข
การลดการใชพลั ิ องพลังงานทดแทน

การนําต ัวเลขไปใชง้ าน
จากต ัวเลข ทุก 1 kg ถ่านหากเปลีย ี ารเผาถ่านจะสามารถลดการใชไ้ ม้ (ว ัตถุดบ
่ นวิธก ิ )
ในการเผาถ่านได้ 1.11
ในการเผาถานได 1 11 kg

สมมุตฐิ าน : บ ้านคนเผาถ่าน 1 ครัวเรือน เฉลีย ่ ใชถ่้ าน 300 kg/ปี

ถ ้าสง่ เสริมให ้เผาถ่านด ้วยเตา 200 ลิตรจะสามารถลดการใชไม ้ ้ในการ
นํ ามาผลิตถ่านได ้ คือ
= 300 kg/ป
kg/ปี X 1.11
1 11 kg
= 333 kg/ปี /เตา/ครัวเรือน นีค ้ อ
ื ปริมาณไม ้ทีล
่ ดลงได ้
ถ ้าสง่ เสริม 10 เตาชุ
ถาสงเสรม เตาชมชนจะลดการตั
มชนจะลดการตดไมไดปละ
ดไม ้ได ้ปี ละ 3,330 กโลกรม/ป
กิโลกรัม/ปี

*** ข ้อสงั เกต เราต ้องรูู ้ข ้อมูล

ู การใชถ่้ าน(เฉลี
( ย ่ ต่อปี )ของครัวเรือนที่
จะสง่ เสริมให ้มีการเผ่าถ่านใชงาน ้
1.2 เปลีย
่ นจากเตาอ ังโล่ไปเป็นเตาซุปเปอร์อ ังโล่
วิธกี ารคํานวณ
หาค่าพล ังงานทีถ
หาคาพลงงานทถู ่ กใช ไ้ ปทกๆ
กใชไปทุ กๆ 1 หนวย
หน่วย คอ
คือ ถ้ ้ า่ น 1 หนวย
ถาเราใชถาน
าเราใชถ หน่วย (In Put) โดย
ผ่านเตาหุงต้มจะทําให้เกิดพล ังงานทีภ่ าชนะหุงต้มเท่าไหร่(end use / Out Put)

ิ ธิภาพเชงิ พล ังงาน eff. (%) =

ประสท
พลังงานขัน
้ สุดท ้าย (End use / Out Put)
พลังงานทีเ่ ข ้าระบบ (In Put)
พลงงานทเขาระบบ

้ ก ับภาชนะ
พล ังงานทีเ่ กิดขึน
= 22 (End use)

่ ลังงานเข ้าไป
ใสพ 22 %
100 (In Put) พล ังงานทีส
่ ญ ี จากระบบ = 78 (Lost)
ู เสย

พล ังงานขนสุ
ั้ ดท้าย(End use) = 100 (In Put) x 0.22 (eff.) = 22
พล ังงานทีเ่ ข้าระบบ (In Put) = พล ังงานขนสุ
ั้ ดท้าย (End use) + พล ังงานทีส
่ ญ ี (Lost)
ู เสย
 ้ งงานในมิตข
การลดการใชพลั ิ องพลังงานทดแทน

1.2 เปลีย
่ นจากเตาอ ังโล่ไปเป็นเตาซุปเปอร์อ ังโล่ (ต่อ)
เปรียบเทียบการใชพลั ้ งงานของแต่ละเตาก่อน โดย ยึดทีพ ่ ลังงานขัน้ สุดท ้าย(ปลายทาง) มาเป็ นตัวเปรียบเทียบ
เพราะเราต ้องการทราบว่าหากประสท ิ ธิภาพของระบบทีด ่ ข
ี น
ึ้ จะทําให ้เกิดการลดการใชพลั ้ งงานได ้เท่าไหร่ เชน ่ รถยนต์ 2
ยีห
่ ้อเปรียบเทียบกัน คันที่ 1 วิง่ 10 kgต่อ 1 ลิตร คันที่ 2 วิง่ 15 kg ต่อ 1 ลิตร เห็นชด ั เจนแล ้วว่าคันที่ 2 ประหยัดกว่า
แน่นอน แต่ประหยัดกว่าเท่าไหร่ ???
สงิ่ ทีน
่ ํ ามาเปรียบก็คอื ระยะทาง ในทางกลับกันเรือ
่ งเตาก็เหมือนกันต ้องนํ าปลายทาง(End use)มาเปรียบเทียบกัน
เพื ่ หาพลังงานทีใ่ สเ่ ข ้ามา
เพอหาพลงงานทใสเขามา
อ
ทําการคํานวณหาความต้องการทีต ้ งการใชง้ าน(ปลายทาง) ต่อการใชพ
่ อ ้ ล ังงาน 1
หน่วย
End use = 1 x 0.22 = 0.22
22 % ความต ้องการพลังงานทีแ
่ ท ้จริงในปลายทาง = 0.22 หน่วย
เอาเลขนีไ
้ ปคํานวณกับเทคโนโลยีใหม่ทจ ี่ ะมาแทนที่

0.22 (End use)

= = 0.73
0 73 หนวย
หน่วย (In Put)
30 % ิ ธิภาพ)
0.30 (ประสท

้ แสดงว่า ทุกการใชถ่้ าน 1 Kg กับเตาอังโล่เดิม หากมีการปรับเปลีย

ดังนัน ่ นไปเป็ นเตาซุปเปอร์องั โล่ จะ
สามารถลดการใชถ่้ านลงได ้ 0.27 kg/เตา หรือคิดเป็น 27 % ของปริมาณถ่านทีล ่ ดลงได้
 ้ งงานในมิตข
การลดการใชพลั ิ องพลังงานทดแทน

การนําต ัวเลขไปใชง้ าน
จากต ัวเลข ทุก 1 kg ถ่านหากเปลีย ้ า่ นลงได้ประมาณ
่ นเตาจะสามารถทําให้ลดการใชถ
27 %

สมมุตฐิ าน : บ ้านคนใชเตาถ่ ้ าน 1 ครัวเรือน เฉลีย ่ ใชถ่้ าน 300 kg/ปี

ถ ้าสง่ เสริมการใชงานเตาซุ
้ ปเปอร์องั โล่จะสามารถลดการใช ้ ถ่าน
ลงได ้ คือ
= 300 kg/ป
kg/ปี X 0.27
0 27
= 81 kg/ปี /เตา/ครัวเรือน นีค ้ อ
ื ปริมาณถ่านทีล ่ ดลงได ้
ถ ้าสง่ เสริม 100 เตาในชุ
ถาสงเสรม เตาในชมชนจะลดการใช ถ่้ านลงได ้ปี ละ 8,100 กโลกรม/ป
มชนจะลดการใชถานลงไดปละ กิโลกรัม/ปี

*** ข ้อสงั เกต เราต ้องรูู ้ข ้อมูล

ู การใชถ่้ านเฉลีย
่ ต่อปี ตอ
่ ครัวเรือนของ
ชุมชน นัน
้ ๆทีจ่ ะทําการสง่ เสริม
 ้ งงานในมิตข
การลดการใชพลั ิ องพลังงานทดแทน

2 เปลีย่ นชนิดเชอ ื้ เพลิง(แหล่งพล ังงาน) คือการปรับเปลีย ่ นเชอ ื้ เพลิงทีใ่ ชงาน

้ ื้ เพลิงนี้
โดยเชอ
ชุมชนควรสามารถผลิตเองได ้ หรือ หาได ้ในพืน ื้ เพลิงนัน
้ ที่ ทัง้ เชอ ้ ควรมีความสะอาด(ก่อมลพิษ
น ้อยลง)กว่าเชอ ื้ เพลิงแบบเก่า ลดรายจ่
นอยลง)กวาเชอเพลงแบบเกา ลดรายจายาย สรางเงนหมุ
สร ้างเงินหมนเวี นเวยนในชุ
ยนในชมชนมากขึ
มชนมากขน ้ แตเราตองรู
น แต่เราต้องร้
ว่าพืน้ ทีม
่ ศ ั
ี กยภาพเพี ยงพอในการผลิตหรือใชง้ านหรือไม่อย่างไร ต ัวอย่าง
การคํานวณ
2.1 เปลี
ป ย ี่ นจาก LPG ไปเป็ไป ป็ นก๊าซชวี ภาพ
สามารถคิดได้ 2 วิธ ี
2.1.1 คิดจากปริมาณเดิมทีใ่ ชอ ้ ยูู่ เพือ่ ออกแบบระบบได้อย่างเหมาะสม
หาข้อมูลการใชง้ านของคร ัวเรือนทีส ่ นใจจะทําหรือสง ่ คร ัวเรือนนีใ้ ช ้ LPG
่ เสริม สมมุตวิ า
= 30 kg/เดือน นนเท่ ั้ าก ับประมาณว ันละ 1 kg/ว ัน/คร ัวเรือน
จากข้อมลในเช
จากขอมู งิ วิชาการ บอกว่
ลในเชงวชาการ บอกวา าซชวี ภาพ 1 ลู
า ก๊
กาซชวภาพ ลกบาศก์
กบาศกเมตร
เมตร เทากบ
เท่าก ับ 0.49
0 49 kg ของ LPG
นนแสดงว่
ั้ าบ้านหล ังนีห ้ ากจะมีการผลิตก๊าซชวี ภาพเพือ ่ แทน LPG ต้องทําการออกแบบ
ระบบให้สามารถรองร ับการใชง้ านต่อว ันได้เท่าก ับ
= ใช ้ LPG 1 kg ๊ ซช ี
k = กาซชวภาพ 1/0 49 = 2 ลูกบาศกเมตร
1/0.49 ศ ์
ปกติแล้ว ระบบผลิตก๊าซชวี ภาพ ใน 1 บ่อ จะมีปริมาก๊าซชวี ภาพทีส ่ ามารถนําไปใชง้ านได้อยูท ่ ี่
25% ของปริมาณบ่อหม ักนนๆ ั้
จากโจทย์ เราต้องมีกา ๊ ซชวี ภาพว ันละ 2 ลบ.ม ด ังนนต้ ั้ องก่อสร้างขนาดของบ่อเท่าก ับ In
Put = 2 ลบ.ม (Out Put) / 0.25 (eff.) = 8 ลบ.ม คือขนาดบ่อหม ัก
 ้ งงานในมิตข
การลดการใชพลั ิ องพลังงานทดแทน

่ นจาก LPG ไปเป็็ นก๊าซชวี ภาพ (วิธท

2.1 เปลีย ี ี่ 2)
2.1.2 คิดจากปริมาณจํานวนสตว์ ั ทม ี่ ี เพือ
่ ออกแบบระบบในการสร้างบ่อ

บ่อ
่ ขนาด 2 ลบ.ม. บ่อ
่ ขนาด 4 ลบ.ม. บ่อ
่ ขนาด 8 ลบ.ม.
ั ว์
ประเภทสต
(จํานวนสตั ว์เลีย
้ ง : ตัว) (จํานวนสตั ว์เลีย
้ ง : ตัว) (จํานวนสตั ว์เลีย
้ ง : ตัว)
สุกร 15 29 57
โคเนือ
โคเนอ้ 5 9 17
โคนม 1-2 2-3 4-5
กระบือ 3 6 11
ไก่ 400 875 1,750

ขนาดบ่อ เทียบเท่า LPG เทียบเท่า LPG วิธก

ี ารคํานวณ
(ลบ.ม) (Kg/วัน) (ถัง/เดือน)
ขนาดบ่อ 2 ลบ.ม ผลิตก๊าซชวี ภาพได ้
2 0.25
0 25 ครงถง
ึ่ ั ตอเดอน
่ ื ต่อวัน
ั เท่ากับ
ั 0.5 ลบ.ม / วัน
ั
4 0.5 1 ถัง ต่อเดือน คํานวณจาก
8 1 2 ถัง ต่อเดือน 2 ลบ.ม(In Put) x 25% = 0.5 ลบ.ม
จากปริมาณทีผ ่ ลิตได ้ 0.5 ลบ.ม ต่อวัน คิดเป็ นปริมาณ LPG เท่ากับ
จาก 1 ลบ.ม = 0.49 Kg (LPG)
ดังนัน
ดงนน ้ 0.5
0 5 ลบ.ม
ลบ ม X 0.49 0 49 = 0.245
0 245 Kg/วน
Kg/วัน
เพราะฉะนัน้ วิธนี ต ั ยภาพของครัวเรือนนัน
ี้ ้องดูวา่ มีศก ้ ๆเป็ นหลักเพือ
่ ออกแบบขนาดบ่อได ้
เหมาะสมกับศก ั ยภาพทีม ่ ี
 ้ งงานในมิตข
การลดการใชพลั ิ องพลังงานทดแทน

2.2 เปลีย ่ นจาก LPG ไปเป็็ นเตาซุปเปอร์องั โล่

สา ํ หร ับการเปลีย
่ นล ักษณะนี้ เราจําเป็นต้องทราบค่าความร้อนของ
เชอื้ เพลิงมาเปรียบเทียบก ัน เพราะเชอ ื้ เพลิงทงั้ 2 ชนิดค่าความร้อนไม่
เท่าก ัน
LPG 1 kg = 0.001166 toe
ถ่าน 1 kg = 0.000683 toe
ฟื น 1 kg = 0.000378 toe
นนแสดงว่
ั้ า LPG 1 kg
g = ถ่าน 1.76 kg
g ((เทียบค่าความร้อน))
LPG 1 kg = ไม้ 3.08 kg (เทียบค่าความร้อน)

!!! การคํานวณให้เราแทนค่า LPG ด้วยปริมาณของไม้

หรอถานไดเลย ิ ธิภาพของเทคโนโลยีตอ
แต่ในกรณีน ี้ ประสทธภาพของเทคโนโลยตอง
หรือถ่านได้เลย แตในกรณน ประสท ้ ง
เท่าก ันเท่านนั้ !!!!
 หลักวิเคราะห์การลงทุนด้านพลังงานระดับชุมชน
รว มลงทุน
ลดตนทุน รวมลงแรง
ทนทรั
ุ พยากร
ทุนสังคม

มลค
มู ลคาการลงทุ
าการลงทน น
(ราคาอุปกรณ + คาดูแลรักษา)

ความคุม
้ ค่า
สรางโอกาส
เวลาที่ลดลง
พลังงานที่ลดลง
พลงงานทลดลง
สิ่งแวดลอม สุขภาพที่ดี
ที่ดี
ทด
สรางการเรียนรู รายไดที่เพิ่มขึ้น
 หลักวิเคราะห์การลงทุนด้านพลังงานระดับชุมชน

คนหาสงทจะทาใหเจอ
คนหาสิง่ ทีจ่ ะทําใหเจอ
• ใชมาก ใชเยอะ
• สูญเสีย ี เยอะ มลค
มู ลคาการลงทุ
าการลงทน น
• เสริมพลัง (ราคาอุปกรณ + คาดูแลรักษา)

• สรางโอกาส ความคุม ้ ค่า

• เพิ ่มมลค
เพมมู ลคาา
• ยกระดับ พลังงานที่ลดลง
พลงงานทลดลง สงผลอะไรต
ไ อ
การเรียนรู
• มสวนรวม
มีสวนรวม
 สร ้างภูมค
ิ ุ ้มกัน
เงือนไข
• แก ้ปั ญหาได ้ด ้วยตนเอง
• ขยายเครอขาย
ขยายเครือข่าย

สร ้างโอกาส สร ้างความเข ้มแข็ง

เงือนไข
เงือนไข
• สอดคลองบรบทและความตองการ
สอดคล ้องบริบทและความต ้องการ
• เสริมความรู ้
• ตรงกับศก ั ยภาพ
• มีการบริหารจัดการ
• มีความต่อเนือ ่ ง
• เทคโนโลยีทเี่ หมาะสม
• มีสว่ นร่วม/ร่วมลงทุน
นํ าไปสู่

ลดต ้นทุน เพิม ั สว่ น

่ สด
พลังั งาน พลงงานทดแทน
พลังงานทดแทน

การจดการทด
การจ ัดการทีด
่ ี เปลยน
เปลีย่ น เปลยนแหลง
เปลีย
่ นแหล่ง เพอ
เพื อ
่ เพอ
เพือ
่ เพอ
เพื
อ ่ อส.พน. เครอขาย
เครือข่าย อนๆ
อืน
่ ๆ
อุปกรณ์ เชอื้ เพลิง ใชเ้ อง แบ่งปัน จําหน่าย
Energy Efficiency Renewable Renewable Energy หลักสูตร-ฝึ กอบรม
Energy
้ งงานอย่างมีประสท
ใชพลั ิ ธิภาพ ผลิตพลังงาน พัฒนาบุคคลากร
แผนพล ังงานระด ับชุมชน
แผนพ ัฒนาชุ
ั มชน /ตํา
ํ บล
แผนพ ัฒนาจ ังหว ัด