HARP TARiHt VESİKALARI DERGİSİ

Yıl ;1 9 6 6
Cilt :

unto Not :

Yıl: 15 Aralık 1966 S a y ı: 58

Tarih yazmak yapmak kadar mühimdir.

Yazan, yapana sadık kalmazsa, değişme­
yen hakikat insanhğı şaşırtacak bir mahi­
yet alır.
ATATÜRK

EgvUjöz {.sfihkfhn nHüicvrasnıda B a t ı Cephesi K . vc

(lider komutanlar ^ ------------------- — *

Gokur. Basımevi
ANKAR A
19 6 6
 T.B.M M

Yazı işleri:
Ha r p T a r i h i
Vesikaları UR 223
Gnkur. B§k. DERGİSİ DMBS: 7 1 0 0 0 1
H arp Tarihi
Dairesi Üç ayda bir çıkarılır
(Mart, Haziran, Eylül, Aralık]
KÜTÜPHANESİ

Yıl : 15 Aralık 1966 S a y ı: 58

Tarih yazmak yapmak kadar mühimdir.

Yazan yapana sadık kalmazsa, değişme­
yen hakikat insanlığı şaşırtacak bir mahi­
yet alır.
A T A T Ü R K

İlli . ... ..^mıı .

manci'rasftiKİa B a t ı Cephesi K . ve
(Uf)er komutanlar
tÇİNDEKtLEK;
1. Fihrist.
Tarihî Vesikalar (1320-1339).

G ak u r. Basım evi
A N K A R A
19 6 6
 FİHRİST

V’^esiîıanın
No. Tarihi ÖZ E T İ

1320 23/1/337 Çerkez Etem ve kardeşlerinin Yunanlılara katıldık­

larına dair genelge.
1321 1/3/337 Türkiye Hükümetiyle Afganistan arasında Mosko­
va’da imzalanan İttifak Anlaşmasının benzeri.
1322 İÖ/4/337 Mustafa Kemal Paşaya Gazilik ve Müşirlik veril­
mesine dair İsmet ve Fevzi Paşalar arasındaki ya­
zışma.
1323 7/8/337 TekaJlif-i Milliye Komisyonlarınca yiyecek stoklan
yapılmasına dair Başkomutanlık emri.
1324 7/8/337 Tekalif-i Milliye Komisyonlarınca yapılan stoMann
mecburî taşıma usuliyle cephelere gönderilmesine
dair Başkomutanlık emri.
1325 14/9/337 Mustafa Kemal Paşaya Müşirlik ve Gazilik tevcihi
için Büyük Millet Meclisine çekilen telgraf.
1326 17/10/337 Ordu büyük kısmının güneye aktanlmasma ve bu
sırada meydana gei’.mesi muhtemel olaylara dair
Garp Cephesi Komutammn gizli emri.
1327 17/10/337 Düşmanın sen durumu, 17 nci ve 23 ncü Tümenle­
rin intikallerine dair Cephe Emri.
1328 26/10/337 Gölpazan ve Mihalgazi bölgelerinde birçok yaşlıla-
nn kahramanca savunmalarına dair rapor.
1329 27/10/337 îngilizlerin Süleymaniye ve Kerkük bölgelerindeki
durumlarma dair istihbarat raporu.
1330 28/10/337 Başkomutanlık sıfat ve sei’.âhiyetlerinin 5 kasımda
son bulacağına dair Mustafa Kemal Paşanm yazı­
lan sureti.
1331 1/11/337 Mustafa Kemal Paşanın Başkomutanlık müddetinin
üç ay daha uzatıldığına dair yazı
1332 3/11/337 MuhteÜf bölgelerde düşman hareketlerine dair
harp raporu.
1333 14/11/337 Batı Cephesi savaş bölgelerinde düşman faaliyetle­
rine dair harp raporu.
1334 18/11/337 Batı Cephesindeki birliklerin iki ordu halinde tertip
edlldiğme dair Başkomutanlık emri.
 F î H Rî s T

Vesilvanın
No. Tarihi ö ZE Tt

1335 28/11/337 Muhtelif bölgelerde düşman faaliyetlerine dair Ge­

nelkurmay Başkanlığımn harp raporu.
1336 30/11/337 2 nci Ordujru teşkil eden birliklere ordulann ara
hatlanm açıklayan Batı Cephesi Komutanhğının
emri.
1337 13/12/337 Eskişehir, Afyon ve Çal bölgelerinde düşman hare­
ketlerine dair harp raporu.
1338, 7/2/338 Samsun, Çorum ve Yahşihan arasında Rusllar tara-
fmdan yapılacak dekovil hattına dair yazı.
1339 26/11/338 Dışişleri Bakanlığma atanması sebebiyle Batı Cep-
hesi Komutam İsmet Paşanm Orduya aynlış yazılan.

J.;

' r * . i/ ■ ^ -
i-;-;--'

•i ■■■ I.
1■
i; A

uı »■, < ^ ,

I-,i. ’ , .; ' T' . ■'

r.rtîe' .• fii
■. <i *jnh
•f ; r- ■ -r'.
Ct-, , ... •»•Vı '
 Vesika No. 1320

gskisehIpGarp Cephesi K a r a r e ^

TAMİM

AÇ?Lk TelKCflf

Dinini ve milliyetini Yunanlılara teslim etmiş olan asi Etem

çeteleri şimdiye kadar İcra olunan harekat He^ve kuvayi milliye
mücahldİninin gayz ve nefretleri neticesinde kamilen ortadan kal­
dırılmışlardır.
Usatın en son bakayası 22 kanunusani 37 de Gördes garbinde
Kayacık İstikametinde takip edilmiş ve usat Sındırgı»Akhisar,
Marmara İstikametlerinde dağılmışlardır.
Perakendelerin ktlçtik müfrezelerle takiplerine devam olunuyor.
Dagılmazdan evvel Btem,avenesine’artık beraber kalamayacaklarını
ve Yunana veya orduya teslim olmakta veyahut dağa çıkıp eşkiyalık
yapmakta muhtar olduklarını söylemiş ve bunü müteakip herkes bir
tarafa gitmiştir. Stemin Yunan İşgalinde bulunan bir arazide gizil
bir mıntıkaya gizlendiği tahmin olunuyor. Btemin birader^ Tevflk'ln
bir kısım maiyetiyle Akhisar’a giderek Yunanlılara zelllane bir
surette iltihak ettigl, Reşld»ln İse Uşak»da Yunan zabltanına hlz-
Bİet etmekte olduğu muhakkaktır.
Bu suretle milliyetimizi Yunanlılarla müştereken sim siyah
bir zulüm ve şakavet İçinde mahvetmek üzere tertip olunan İki jrüzlü
plan, Cenab-ı Hakkın kahr ve tedmirl 11® hem Yunanlıların mağlubi­
yeti hem Etem*İn hüsran ve nikbetiyle hitam bulmuştur. D^hll ve
hariçte bir dafa daha katiyen^ s a b l t olmuştur kİ. Türkiye Büyük Millet
Meclisinin hükümet ettiği vllat ve memallkede milletimiz İçin dahili
ve harld lstlklal-1 tam dahilinde münhasıran adalet ve fazilete
müstenit bir hayat mukadderdir.
23 Kanunusani 3?

Türkiye Büyük Millet Meclisi Erkanıharblye-1

Umumiye Reisi ve Garp Cephesi Kumandanı
tSMBT

g?ray^ nal^a^
Erkanı harn İye-1 Dmumlsre
KUdafaai Milliye Dolap No. 30
Dahiliye Vekaletlerine Oö* No. 3
Cenup Cephesine Dosya No, 1
Klasör No.1730
 V esika No. 1320

\ / ^<

t n

■■■.^ ;rr*- W / > i ^ ; ' ^ ,

'' ^ *7^' •u ^ j \ ^ ft }^ ^
G/<ft--''/0^ ®-^> *n>vV « » j V ‘*^*^^y<.c a%Lİj„ı^
'' ' - . CJ» CAutig

fy^ I o < ✓ VA^ ' I t->V-AA j -^- I “^7

V ^ ^

jqr^'*«İV « y ^ <w j G ^1, ^^,-

5 <v~-* <^\>—
. i‘ .. ' . ’

cj^jı . ^,>^ o-ijSi ■ ■ ;._,

 V esika No. 1320 Devamı

-
a x ^\ -

cxyj-^^ «CjO j »AJ'i-y ûJ-cı-a

va ^ - ^ 1 a y ü î î > >ı>*J)
- L 1 » A. » « — ^ ^ ^ ^ ^

o-^« *V-' »y-vc

't v ^ > y ı >
i ttiA' ^ '■^-'? ^ . NV-

/.
crU
«
»i'oC^j -»J^ c/v>-«c:u'^ & L ^ jj^ j/j
9

" ^ > V v > 'l >

____ __________

'i '^ h
 Vesika No. 1321

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLÎSİ

İcra Vekilleri Heyeti Riyaseti
Kalemi Mahsus mlldlrlyetl
aded

^ÜRBT
B1 smlll^lrrahmanlrrahlm

Devlet-1 Allye-1 Türkiye ve Bfganistan, kendilerinin r«vabıt-ı

samimiyet-1 kalbiye İle yek^l^erlne merbut,bir erael ve maksad-ı mu­
kaddes İle mütehassis, maddi ve manevi menafl-1 allye-1 mUştereke-î
tammeye madik bulundukları, devleteyn-1 müşar^nlleyhlmadan birinin
saadet ve felaketinin dikerinin Saadet ve felaketini mucip olacakı
kanag^t ve İmanıyla şark aleminin devr-1 tayakkuz ve İntibah ve is-
tlhlasının bağladığının kemal-1 min ve şükran İle görüldüğü şu anda
ezmlne-1 mazlyedekl gibi İrtibatsız ve müfrez kalmalarının artık
mümkün olamayacağıma ve uhdelerine bir takım vezalf-1 tarihiyenin
mürettep olduğunun zaruretine hükmederek bir vucudun azası gibi ta­
rafeynden birine gelece^ rene ve azardan dlger tarafın müteessir ve
müteezzi olacakını tabii gören bu İki kardeş devlet ve millet beyin­
lerimde öteden beri cayIgIr olan vahdet-1 maneviye^ve Ittlfş^-ı
tabiiyi saha-1 siyasiyeya nakil İle Ittifak-ı maddi ve resmi haline
kalp ve umum şarkıfı atl-1 mesudu namına bir mukaddeme-tül hayır
olmak üzere aralarında teemmülen bir İttifak muahedenamesl akdetmeye
karar vermişler ve bu husus İçin Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükü­
meti tarafından hükümet-1 müşarUnll«yha azasından Dmur-u İktisadiye
Vekili ( Nazırı ) Yuguf Kemal ve Umur-6 Maarif Vekili ( Nazın )
doktor Rıza Nuç Beyler ve Devlet-1 Allye-^ Bfganistan tarafından
Seflr-1 Ftovkalade-1 murahhası Cenab-ı Celadetnaap General Muhammet
Vel^han mu-r«ıhhas tayin olunmuşlardır. Murahhaseyn-1 müşarünileyhim
selahiyetnamelerinin bad-el İbraz yolunda ve muntazam olduğunu gö­
rerek mevadı atiyeyl kabul eylemişlerdir.
1.M^dde: İla maşallah bir hayat-ı müstakil süren Türkiye Devleti
en samimi ve vicdanı revabıtla merbut bulunduğu Devlet-1 Aliyeyi Ef-
ganlstanı mana-yı haklkl-1 tamiyle müstakil tanımayı bir farize bilir.
2.Madde: Tarafepı-1 aliyeyn-i akldeyn ^ t ü n şark milletlerinin
azadı ve hüriyet-i kamileye ve hakkı istiklale malik olduklarını ve
bunlardan her milletin bizatihi ve arzu etti|>l herhangi bir usul ve
tarz-ı İdare-i hükümetle kendini İdarede muhtar olduğunu Buhara ve
Hayve Devletlerinin istiklalini tasdik eder.
3 .Madde: I>svlet-i Aliye-i Efganistan, asırlardan beri'tslaroi-
y<jte rehberlik ve hidemat-ı bergüzlde ifa etmiş olan ve alem-1 Hi­
lafeti elinde Türkiyenin bu bapta muktedabiha oldu^^unu bu münasebet­
le de tasdik eder.
Madde: Tarafeyn-1 akideynden biri,şarkı istila veya istismar
siyasetini takip eden herhangi emperyalist bir devlet tarafından di­
kerine vaki olacak tecavüzü bizzat kendine vaki olmuş addederek vesa-
ik-1 mevcude ve mümküne siyle def eylemeyi kabul eder,
5. Tarafeyn-i akideynden her biri dikerinin hal-i ihtilafta b
lunduğu üçüncü bir devletin menafiine muvafık veya taraf-ı di^er a-
kidin menafiine muzır hiç bir muahede ve mukavele-i düveliyeyi
lememeyi ve herhangi bir devletle muahede akdedeceği zaman evvelce
 Vesika îNo, 1321 Devamı

diğer tarafı haberdar eylemeyi taahhüt eyler.

6. Madde: Tarafeyn-1 akldeyn aralarındaki^mUnaseb»it-ı iktisa-
d^jye ve ticarijreler^nin ve şehbenderlik muanelatının tanzimi için
lazım gelen mukavelatı ayrıca akdedecekler ve şimdiden merkezlerine
sefir göndereceklerdir.
Madde : Tarafeyn-i akideyn iki memleket arasınsa muntazam ve
hususi postalar Irhdas ederek vaiiyet-i siyasiyeleriyle maarif »ticaret
ve sair ahval ve vaziyetten, her nevi ihtiyacat v^ arzularından mti-
tekabilen ve en seri bir surette yekdiğerine malumat vereceklerdir.
8 .Madde : Tllrkiye Efganistana harsan yardım:^,muallim ve zabit
göndermeyi ve bu heyet-i rauallitjin ve zubatın laakal beş sene hiz­
mette kalmasını ve mllddet-i mezkurenin inkizasında Afganistan talep
ettiği takdirde tekrar bir heyet-i muallime gönd-rmeyi taahhüt eder.
9.Madde : Bu muahedename asgari \jir müddet zarfında tasdik edi­
lecek ve o andan itibaren meri-Ul ahkam olacaktır.
1 0 ,Madde : Bu muahedename iki nüsha olaralî Moskova*da tanzim ve
tarafeyn murahhasları tarafından imza ve teati edilmiştir. Bu muahedo
bin Uçyllz otuz dokuz sene-i hicriye si cemaziUlahırının yirmi birinci
gününe müsadif bin üçyüz otuz yedi senesi martının birinci salı günü
imza edilmiştir.

Sefiri Fevkalade Doktor Rıza Nur Yuguf K«mal

Aslına Mutabıktı^,
ömuru Hariciye Vekaleti
Ankara
25 nisan 337

Dolap No. 23
Göz No. h
Dosya NO. 23
Klasör No. 139^+
 Vesika No. 1321

-«--^İU.yt .' . - ■**^•»•»'•^.iw •

‘r*'*^*<‘*A» ^'''*^>tr>.:^
X ,
•» •- <«*'
•>»• ■ ■f-'
" t> ' o • ^''-viâf ^ ^ ^-«•t.

• *-*“ Jj •
• I" ^pf'y-•—.'^'^-•^J.
'oA^. :, % • ■^•'«•^-' • ^ .

- ■ '“'r-'-ı- '• ' ‘^'-v,.,- -■

*

'~'*^:-j>.*- ' '"* -V».' "•'^.■^ *J ^ * •-* .

•
. ■--' Z. - ■'t*^ »^ J * -- ■'*'-V
• r*^ ■ '
aj oj^
' ' * " ^ - 7 . --v- ■.•'•--.

- “-i.:,
•^«J ^M M •
•U c u ' - •«»_.'' • ' '- » ı.

/ ' “‘sİ;'.
V •

V v ..
 Vesika No. 1322

grlsam.harblye-1 ümûmlv»
1 6 A /3 7

ZATA mahsustur

Gaep Cephesi Kumandanı îsmet Paşa Hazretlerine

c . 13 A / 3 7

Mustafa Kemal Paşa Hazretlerine Gazi unvanı tevdhl hakkındaki

tekllf-1 devletlerini mecliste mevzu-u bahis edeceğim,Yalnız Cenup
vaziyeti tamamen inkişaf edinceye kadar bu teklifin tehirini muva­
fık görmekteyim. Cenup Cephesinin son vaziyetine nazaran bu tehire
muvafakat-ı devletleri lâhik olup olmâyaca^anızın İşarını rica
ederim.

Brkanıharblye-1 Umumiye Reis Vekili

FEVZİ

HARP TKLGRAFI

Brkanıharblye-1 Umumiye Hels Vekili Fevzi Paşa

Hazretlerine - Şifre

C. 16 nisan 37
Cenup vaziyeti tesbit olunmuştur.Düşmanın İşgal ettiği kuvvet­
li mevazll muhafaza etmek İstemesi muhtemeldir. Bu mevazi aleyhine
tarafımızdan derakep yeni bir teşebbüs yapılmasına lüzum kalmamış­
tır. Burada ve hatta Cenup Cephesinde dahi buhranlı muharebat ce­
reyan etmiş ve hey«t-l umumiyesiyle muvaffakiyet bizde kalmıştır.
Düşmanın bununla İktifa etmeyerek İleri harekata geçmesi müstacel
ve kolay blmayacaktır. Velhasıl bir devre-1 harekatın hitam bul­
duğu zamanda olduğumuzu ve bu devrenin bizim muzafferiyetimizle ka­
pandığını kabul etmeye cevaz vardır. Fasila-1 harekat ve Istlhza-
ratın nekadar süreceği bilinemez. Ve bu mesallde tahminat-ı k^lnane.
den İçtinap etmek vazifemiz İktizasından olmakla beraber bir aylık
bir fasıla kabul etmeye meylim ziyadedir. Binaanaleyh müşirlik ve
gazilik teklifini vakit geçirmeksizin derhal dermeyan ve hal etmek
muvafık ve lazım olduğu kanaatinda olduğumu arza Ictlsar ederim.
Dolap No. 17 ÎSMBT
Oöz No. 3
Dosya No. 32
Klasör No. 1019
 Vesika No. 1322

L' \ J/ % •
.V .

<v / V /VI >

:> «,->/ <>/i.

-J : X' ^ '^'•'
A»' «>j4> u‘y ^ cJ a

I > ,
; . t f ' «.« * « /- »

V -• ■

__ 6-y’

.'■ » r •' ^' ' c* ^

e ^ ^JlJf*' <{i,p ^ (r-;^--PO'»vl
- -- r- ^

'jkil vn 2^

? ^ i < ^

V.-4r^*

( ' ^ 0 ^ j>v^)iî36.w. DHTj

VCc:-
 Vesika No. 1323

Tekalifi Mllliy» «mri NOA 7 7 ^

6087

Brkanıharbiye-i Umumiye Riyaset-1 Celiieslne

Kmr-1 ahire kadar ordunun iaşesi için berveçhiati tedabir

ittihaz edilecek ve bu tedabirin talikinden bir numaralı emirle
suret-i teşekkülleri bildirilen Tekalif-i Milliye Komisyonlar'
mesul olacaktır.
1 . Kide mevcut buğday,saman,un, arpa,fasulye,bulgur,nohut,
mercimek,kasablık hayvanat, şeker,gaz,sabun,yag,tuz,zeytin yn^^ı,
çay,mum stoklarından yüzde kırkına komisyonlarca vaziyet edilerek
ambarlara alınacaktır. Ve takdir edilecek fiyat üzerinden ashabı
yedine kuruşlu mazbata verilecektir#
2. Komisyonlarca derçolunan buğdayların una tahvili için
komisyonlar mıntıkalarında mevcut Çabftka ve de^irtıenlere mütesa-
viyen taksim-i amal edecek ve bu say meccanen olacaktır,
3 . Bu hususta en ufak sui istimali görülen memurun veya
teklifT;en kendisini afcade tutan ferdin cezası hiyanet-i vataniyedir.
*f. Dört nuiflaralı olan bu emir hemen ^misyonlara tebliğ
edilmek üzere^vilayet^ve livalara ve istikirt Mahkemelerine yazılmış
ve berayı malumat vekaletlere ve cephe kumandanlıklarına birer
suret verilmiştir.

Büyük Millet Meclisi «eisi

Başkumandan
M. Kemal

Dolap No. 27
Uöz No. 2
Dosya No. 2
KiBsorNo. 1579
 Vesika No. 1323

\ y S

'■. ^ f ----

Z'- .' X ‘ ^ -
• «V. ' • *' ‘

. . . . ^
T - ^ - a ı ^ t, , ,, .
f

•i’.v;,, •• • ■• *-i*-

'" ,A
 Vesika No. 1324

Tekalifi Milliye

Numara- 5

ErkanıharDly«-l Umumiye Riyasetine

Ordu nakliyatının venlnl İçin berveçhlatl tedablr ittihaz

edilecek bu tedabirin tatbikinden bir numaralı emirde teşekkülü
bildirilen komisyonlar mesul olacaktır.
1 . Clhet-1 askerİyece suver-1 muhtelife İle ordu İhtiyacı
İçin alınan vesaiti nakiİyeden hariç olmak üzere memlekette kalan
vesaiti nakliye ashabı her ay ordu malzemesinden bir kısmını ken­
di vasıtasıyla yüz kilometrelik bir mesafeye meccanen nakle mec­
burdur. Bu naklin devan ettiği müddetçe vasıta sahibi ve hayva­
natı ordu ambarlarından İaşe olunur.
2. Bir ay zarfında bu vazifeyi gören ferB o ay zarfında yeni
bir vazlfe-1 nakliye almaz, Tekalifi Milliye Komisyonunun sevk
ettigl eşya veya erzak İrsaliyesi zlrlnln^malı tesellUm eden am­
bar tarafından tasdiki, o aylık nUaflyet hakkını o ferde verir.
3 . ( 2 ,3 ,^ ) numaralı emirlerle toplanan mevad ve erzak le-
vazımat-ı umumlvenln göstereceği esas asken ambarlara tekalifi
milliye komisyonları tarafından bu mükellefİyet-1 nakliye usulüyle
sevk ve iddlhar edilirler.
h, MU t e ahhl t nakliye kolları dilber halkın tabi oldukları şehri
yüz kilometrelik nakliyatı meccanen yapmaya mecburdurlar.
5. Bu emri alan her tekâlifi milliye komisyonu kendi mıntı­
kası dahilinde mükelleflyet-1 nakllyeye dahil olabilecek vesait
cins ve miktarını 15/8/37 tarihine kadar müdafaa-1 milliye sevk1yat
ve nakliyat müdüriyeti umumisine ve cephe mıntıkalarında bulunanlar
ise sevkiyat ve nakliyata blldlrllmekl- berabeç m:^^ntılqsında bulun­
dukları menzil müfettişliklerine veya ordu erkanıharbiye riyasetle­
rine bildireceklerdir.
6 . Bu mükellefiyetten kaçanlar veya bu mükellefiyeti tatbikte
sul istimali görülenler Hlyanetl Vataniye İle tecziye olunacaklardır
7 . Beş numaralı olan bu emir h e m e n ^tekâlifi milliye komisyon­
larına tebll?^ «dilmek üzere bilumum vll^yat ve ^İvalara yazılmış
ve istiklal M a h k e m e l e r i n e ve berayı malumat vekaletlere ve cephe
kumandanlıklarına birer suret vsrllnlştlr.^^g^^^

Türkiye Büyük Millet Meclisi Reisi

Dolap No. 27 Başkumandan
Dosya No. 2 M.Kemal
Göz No. 2
Klasör No.l?79
 Vesika No. 1324

uV**y •

- ’^ » ^ f -U J . ^ Jui» ^
«>/ ^Sh-*/ ^'^J* **^^4.%j/t ^'J *

^kA^AFCV r fcAUu» J l V ^U« «-.*Jv*«>l^ ,*•» .,

' - ' . • > , ^ - l- 4İ«^»«

a<İÎ tX a' ! \ ' t . t t

• ^'-•'/■^. “V ju>kr ^

;jrj /A ' •• .
^« ‘ ' . * . ' . * ' Ui^#.
!î >,<;l^a;> -v'uf^jıy
• •

/«!i..y;^r t ..i,';

tiv/

->
X•
 Vesika No. 1325

AnkaraMa TUrkiy® BUytIk Millet Meclisi Riyaset-i

celile sine
Telgraf

Bizzat muharebe meydanındaki tedabiriyle muzafferiyetin

amil-i müessiri olmuç olan Başkumandan Mustafa K«mal Paşa Haz­
retlerine Mtişirlik rütbesi ve Gazilik unvanı tevcihini teklif
ve istirham ederiz. Türkiye Büyük Millet Meclisinin bu tevcihi
milletimiz tarafından doğrudan doğruya bütün orduya müteveccih
bir eser-i takdir va taltif olacağa kanaatinde bulunduğumuzu
arz eyleriz. lW eylül 337

Bdirne Mebusu Kozan Mebusu

îsmet Fevzi

Dolap No. 17
Göz No. 3
Dosya No. 32
Klasör No. 1019
 Vesika No. 1325

r:

(syy dV^O»-' i. '-

- 1.. •. :' ■ , '

■ ■: '.L'

• S
..'VV
r~£su- y->f
 Vesika No. 1326

81fre« Zata mahanatur

Saat 1 30 sonra

Birinci Ordu Kunandanlıgına

1. Mukarrer olduğu veçhile o n ^ n kısmı küllisinin yeni tahaş­

şüt İçin pek yakında cenuba tahrikine başlanılacaktır. Cephane
İkmalinin mUbrem olan kısmı hitam bulmak Üzeredir. Tahaşştlt yürü­
yüşleri esnasında düşmanın setir vazifesini görecek olan İkinci
kolorduya taarruzla bu hareketimiz^ men*e çalışması muhtemeldir,
Hasmın böyle bir hareketine karşı İkinci kolordunun mevazl-
İni sureti katiyede müdafaa etmesi İcap edecektir. Gerek bu sırada
ve geçek ordu kısmı küllisinin Sandıklı havalisinde başlayacağı
harekat-ı taarruziye esnasında İkinci kolordunun kendi cephesi İs­
tikametinde vaki olacak düşman taarruzatını muvaffakiyetle def ede­
bilmesi İçin en nihayet cenahı Bmlrdağı'na kırmak suretiyle bir
mıntıka-1 müstahkeme, ihzan ve bunun İçin tahkimata son derecede
ehemmiyet vermesi İcap eder. Bu muharebat esnasında İkinci kolordu­
nun şimal cenahı Karacadağ'a İstinat edebileceği hesap <*dllmekte
olup daha vasi ve kuvvetli İhatalara karşı İse kolordu müstakllen
Ittihaz-ı tedablre ve Bmlrdagı'na kadar kırmaya mecbur olacaktır*
Bundan maada İhtiyaten Bmirdağ-Karakuş dağı İle Horan gölü-AkşehIr
gölü arası ve İmtldadı hutut-u müdafaasının şimdiden keşif ve amele
taburları ve ahali vasıtasıyla gece v* gündüz çalışarak tahkim et­
tirilmesi elzemdir.
2. Ordu kısmı küllisinin cenuba nakliyle İnkişaf edecek meydan
muharebesinin Karacadağ-Iscekarahlsar-Kaleclk tepesl-Kılıçaslan
bell-Aşur dağı- toklu sIvrIsl-Ahad dağı- Burgaz hattı umumisinde
vukuu tahmin edilebilir. Garp ve cenuptan bu mevzie giden yolların
ve alelumum harekat sahasının bu nokta-i nazardan süratle ve dik­
katli bir surette keşfettirilerek neticesinin bildirilmesini zat-ı
devletlerinden rica ederim.
3 . Düşmanın tahşldatımız esnasında Çivril'den Dinar istikame­
tine iler'leyerek Dihar-Bğrldlr şimendüfer hattını tahrip etmg^k is­
temesi muhtemeldir.Düşmanın böyle bir hareketi ordunun harekat-ı
atiyesini akamete uğratabilecek derecede mühimdir. Binaanalyh bu
istikametin temln-1 müdafaası için düşman tahşidine göre beşinci
kolordunun bir piyade fırkasıyla takviye edilmesi icap edecektir
Dinar mıntıkasına tahrik edilecek olan bu piyade fırkası yerInA
lüzumu halinde ordu kısmı küllisinden bir fırkanın süratle emrinize
gönderileceğini arz ederim.

Garp Ceçhesl Kumandanı

İsmet

Dolap No. 18
Göz No. ^
Dosya No, 106
Klasör No. 1088
 Vesika No. 1326

■M

«-/Tv'

' -\
4
>>*
^ . ^ :
-/ .
-■^Cr' u> .4^
••^Cr'u -.- '••
'' wl>'' <‘•'^1» .',V \
. * “'«• 'T/- * ^ '^ _ ■ .'—*/€«
ifiu L •-*— U» i/.. . -Ç-Îj •*v”^
,y . .. . ,. . « P'. i:*■’'*' ^•^■»
fi ^ v-5"->^ ' J ’ •'
•l.ı"*Jt,ı^-- ‘wU» s./? ,J^.J İV /uty ,*> L* •.'-**
“ **^ ,"- ^ ' .r '", - * ^ . .. *^'V^ *».U4.xLıvA-r
,yju'c<^V; , . . .

. 4^^^' liL» v^v ■" ^ > / 1İ.J > I . . . .

cvlJ: j.;- <-“

JV.t ./y^^*-.
• • • ı<>' *

- • r ’C .
■-•• '--fVl/A ,u > 4/j * «-* *1 • ' -Ç

^ -->• ..V

^.^1,
"-Cu^'j ' X • ' -'•'/-I -U . , 1 . . •' ••■

-«İ-.C r ■ ■ '. t '" ' âjl- '• "

i,:; ■;' ^ ^
"""■ •-"- >r;^ _• ■ “ r>
•/. "*** (L:
I. U, a • ♦ .- .
‘i-
- •:; vo
 Vesika No. 1327

Cephe ^ r l Numara-6 8

Dubanın Eskişehir ve Afyon cephelerinde ve Dumlopınar İs­

tikametindeki ^İnlasâaı hakkında yeni bir malumat yoktur. Keşif kol­
lan- 16 teşrinievvelde yarınjcada bir ve SarıcallyasMa diğer bir
fırkasının bulunmakta olduğunu görmüşlerdir.
» 2 . Ön yedinci fırka 17-18/10/37 de mevazllnl bu fırkadan bir
«Jaya te«llm ederek kırk yedinci alayla beraber Başören ve Dereköy’de
toplanacak, l8rl9/10/37 de Beyllkahır civarına gelecektir.
BIrİBCl kolordu yirmi UcUncU fırkayı 17-18/10/37 gecesi
Bayat fa »akladejcektlr. Diğer kıtaatın vaziyet ve vazifelerinde te­
beddül yoktur.'
. 3 . 68 numaralı bu cephe emri 17/10/37 nisf-ui leylde birinci
ordu', l,3,VncU Kolordulara, Kocaeli Grubu, birinçi sUvar^ ve on
yedinci piyade fırkalarına yazılmış ve berayı malumat Brkanıhar-
blye-1 Umumiye Riyasetine arz edilmiştir.

Garp Cephesi Kumandanı

İsmet

Dolap No. .l8

Göz 1To4
Dosya No. 106
Klâsör lo, 1088
 Vesika No. 1327

»a^ '</"ö^û>--' > (î>/^ t ^ V ^

r.nı|--- I ■
" III IIII I 7 lir 1*11 II _ Illıfı _ ..............= II- , „
^
^-♦.. .
)
< oj f ^■^ r» *■ I ,1^.J n‘Lıııiaifirf
/İİ5ÇI ıj •^ f' - r T f'- hA : . - .•■ _ ^v.~ı - - ,
u^arr^-Kiii ti'

cLi^ I öj V%//v/J^ /vjl — <.

reUttT^ j < v /v * /i!i f^ 'î^ '

-. ■;* * ' / NA ‘

Ai’^ u
____<2- * * j

■ -■ ■.*AAıU^.
M ;a,,5rts»=i^ -iv/v/w
 Vesika No. 1328

TÖ;
1/11/37 tekrar vurudu

Garp Cephesi Kumandanlığına

1 . Rvvelki gün alessabah bllmUsademe Akhisar’a geçip kuvve­

tinin kısmı azamini burada bıraktıktan sonra 3rtiz elli süvari iki
top ve mUteadit makineli ve otomatik tüfek olmak üzere bin neferle
sabah alaturka saat beş buçukta Çay kariyesi geçidine taarruz eden
düşman tevkif edilmiş, ak<?am saat yarıma kadar devam eden müsade­
mede birçok maktul ve mecruh verip gecenin zulmetinden bilistifade
asıl maksadı olan kayını tahrip edemeyerek ricata mecbur olmuştur.
2. Mıntıka-i ftcizlde tam manasıyla seferberlik hükümfermadır
Bazı altmışlık ihtiyarların bile kıymeti harbiye si mefkut silah­
larla, yekdiğerine müsabaka edercesine hüdapesendane müdafaaları
cidden görülmeye ve iftihara sezavardır. Burada müdafaa eden yal­
nız Tozman-Çay-lnljisar kariyelerinden yirmi altı milis efradıdır.
Bunların cehennemi ateş altında gösterdikleri metanet tarihte altın
kalemle ya 2a.lnaya lâyıktır. Mukaddema Gtindüzbey taburunun ikinci
bölük ve ikinci Rrtugrul taburu kumandanlığında bulunmuş olan Toz-
manlı Ali, Molla Haşan kesb-l teneyyüz etmiştir. Bu muharebede iki
şehit ve bir mecruhumuz olduğu emsaline bir taziyane-i tergip
ve teşvik olmak üzere resmen İlanı maruz ve müsterhamdır.
Jandarma kumandanlığından açtınlmıştır. 1/11/37 saat 12.30 sonra

Mihalgazi Müdür Vekili ve Jandarma

Kumandanı
Mehmet Şükrü

Dolap No. 30
Göz No • 3
Dosya No. 5
Klasör No. 1731
 Vesika No. 1328

c u r t u -i^

^ ı>/t-W.

^ ^ U- , ^ > u '.İİL. ._ <

J ' î ' ^ V ^ y c > - u > '- <^L* - V - '->-

."V '
 Vesika No. 1329

SURET

Erkanıharbly«-1 IJmumlya Riyasstlne

İstihbarat 27/10/37 tarih ve 6967 numaralıdır.

1. Süleytnaniyft civarında înglllzler al-yhlne İsyan zuhur et­

tiği v« İsyanın Kerkük etrafına sirayet eylediği.

2. tsyan eden Hamuvent aşireti Gülanber'deki înglUz hakimini

katil ve Gemmlcemal,Kerkük yolunu katetmlslerdlr.

3 . Kerkük'te müddehar cephane înglllzler tarafından yakıl­

mıştır.
SUleymanIye»ye mülhak Bazban ve PIhoben mevkllndekl Ingl-
llzlerln yeril jandarması aşalr tarafından kaldırılmıştır.
5. înglllzler cenubi Kürdlstanı l6/eylül/37 tarihinden İti­
baren tahliyeye başlanışlar,Ingiliz ve Hindistan kıtaat-ı munta-
zamasını cenuba çekip yerlerine jandarma İkame olunmuştur.
6 . Blbll,Kerkük,Hanya, ve Süleymanİye»de birer înglllz hakimi
11e birer miktar yeril Jandarma kalmış 51bll»de Ingiliz bayra^fı
yerine 26/eylül/37 de Arap bayrağı çekilmiş ve bir miktar Arap
Jandarması gelmiş.
7. înglllzler aşan evvelce aynen alırken son zamanlarda
nakden almaya kıyam etmişler, son derece yapılan tazyik Üzerine
para vermemeleri İçin rüesa nezdinde propaganda yapılmıştır.
Akra'daki erzaklarını naklediyorlar. Askerimizin Revandiz'e
gelmesi hasebiyle înglllz haklm-1 siyasîsi telaş etmekte ve keşif
için kısa fasılalarla tayyare g?<nderllmektedlr.
8 . înglllzler Revandiz'de ve Blbll»de para İle birkaç kişl
elde etmişlerdir.
9. Bu malumat Revandiz MJifreze sinden on birinci fırkaya avdet
eden Yüzbaşı î^cep Efendinin h / teşrlnlevvel/3 7 tarihli Hakkari
Mutasarrıflığına yazdığı rapordan alındığı

Blcezlre Cephesi K.
Nihat
Aslına mutabıktır 28/Mlnh

Dolap No. 17
Göz No, 5
Dosya No. 1^3
Klasör No. 10»f2
 Vesika No. 1329

. n<\AV ^V> Z.iv^l

Jjy y ^ J jk ,u ^ > yi 'yÇ^,

»1» — »>x^ı

/«'■^^-^^ **».1-»^^ <v-^^ ^Vjv .yafU-ZsA— _ j

-»^« yC»>-V«* î-t** /v^, V» »•« i-ı-l->>'^*^ >44ti«' _ ,

, *>^ **'’* ^ -• c ^ ^ uL-^

/%—^ X ->• '>- ‘ <i-î, . -îiyy^^^ı —1

r ^ . . . . . . ^ ^ I

''
/V—A.

. ' rf iaİJ-' '-^ # J> *'- ^ X» /<rV‘ Uı. ‘^^^' vL*’^ _ ^ ‘, _w

__2_a^v '-'Û\*>> #J^-«' '— ''^* »<’A t

u --- ^ ^ • £ ^ - ' ' '

«»* i<2^#/^‘
-• J, ‘ <-t*
, 1 _ A*» ' ,-u»
• *.
 Vesika No. 1330

MUdafaal Milliye Vekaleti

Müsteşarlık Kalemi
adet

SURRT

Müdafaa! Milliye Vekaletine

Olbabtaki kanun mucibince teşrinisani»nin beşinci günü

Başkumandanlık sıfat ve selahlyetin hitam bulacaktır. Keyfiyet
Türkiye BUytik Millet Meclisine arz edilmiş olmakla tamimen
tebliğ olunur.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Reisi

Mustafa Kemal

Numara 6/9*+3 tarih 28/10/37

Dolap No. 2^
Göz No.
Dosya No
No. 23
Klasör No • 139**'
 Vesika No. 1330

MUdafaal Milliye Vekilati

Müstesarlık Kalemi
adet

SURRT

MUdafaal Mlllİye Vekale tine

Olbabtaki kanun mucibince teşrinisani»nin beşinci günU

Başkıanandanlık sıfat ve 8«lahly®tİB hitam bulacaktır. Kejrfiyet
Türkiye BliyUk Millet Meclisine arz edilmiş olmakla tamimen
tebliğ olunur.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Reisi

Mustafa Kemal

Numara 6/9»^3 tarih 28/10/37

Dolap No. 23
Gö* No.
Dosya No. 23
Klasör No. 139^
 Vesika No. 1330

U y

</>*'

^ *vu
 Vesika No. 1331

Ttirklye BUylik Millet Meclisi Riyaseti

Kalemi mahsus mUdUrlyetl 1/11/37
aied
6
953

MUdafaal Milliye Vekaletine

28/1 0 /3 7 tarihli ve 6/9^3 numaralı tezkereye zeyildir.

Türkiye BUyUk Millet Meclisinin 31/10/37 tarihli 103 ncU

içtimainin UçUnctl celsesinde kabul edilen l60 numaralı kanun mu­
cibince Başkumandınlık müddetinin 5 teşrinisani 337 den İtibaren
Uç ay temdit edildiği meclls-1 müsarUnIleyha rlyaset-1 celllesinden
şffref mevrut 31/10/37 tarih ve 10o6 /1 9 3 2 numaralı tezkerede bil­
dirilmiştir efendim.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Reisi

Başkumandan
M.Kemal

Dolap No. 2,
Göz No, 1
Dosya No. Z
Klasör No.139*
 Vesika No. 1331

<Câ»

r- •• . • • ^ ' - ^ < ^ • ^ 1;*.. >

r '^■'.1 r.->•>£->,/> .hıy^ •: - ''^''•-’- t  - ' : , - v - ^

'"*‘'A- l' " '.

' T
/
 V esika No. 1332

3711

2/11/37
HARP RAPORU

1. Kocaeli mıntıkasında sUkunet var'^ır.

2, Porsuk 9İmalinde,Tandır mıntıkasında hafif piyade ategl
teati edilmiştir.
3, Por3Uk cenubunda,gerlslnda birçok mek’.CArl ve arabaları bu­
lunan İki bölük kadar piyade v« bir bölUk dliJman sUvarIsInIn lürgıa
dagı, Ham'diye İstikametinden Mesuduye»y« g«Tdlgl tarassut edildi.
B’igUn zevalde Seyitgazi İstikametinden gelen ve kol niha­
yetinde bir alay süvarsi bulunan bir fırka kadar düşman kuvvetinin
Döger'e doğru yürüyüşte bulunduğu. Kırka İstikametine gönderilen
keşif kolumuz tarafından tarassut edilmiş ve AklnMekl düşman kıta­
atının da saat bir sonrada çadırlarını yıkarak bu fırkaya İltihak
ettikleri görülmüştür.
W-, ^ y o n mıntıkasında, Kunduzlu ve Dinar*da mevcut olan düş­
man ordugahları bugffn görülememiştir. Düşman piyadesi Afyon'un
şark ve cenup akşamında tahkikatla meşgul olmuş ve Kılıçaslan beli
civarındaki düşman efradının zeminlik yapmakla İştigal ettikleri
keşif kollarımız tarafından bildirilmiştir.
5. Çal mıntıkasında, 1/11/37 de bir piyade taburuyla bir
cebel bataryası ve makineli tüfek bölüğünden mürekkep düşman müfre­
zesi Demirci köjrü şarkında Menderes cenup dirseği yakınına kadar
gelmiş ve o civardaki köprüleri yakarak körüler civarına" karakol­
lar İkamesinden sonra kısmı küllisiyle şimale çekilmiştir.
6 , 1/1 1 /3 7 de'hamulesi anlaşılamayan 25 vagonlu bit tren ile
2/11/37 de beş vagonlu bir tren Burhaniye İstasyonuna gelmiştir.
Zevalden sonra bir düşman tajryaresinin AfyonMan Sandıklı İstika­
metine geçtiği tarassût edildi.
^ 7. 2/11/37 ye alt harp raporu 3/11/37 saat 5 30 da makamat-ı
lazimeye yazılmıştır.

Fevzi

Dolap No. 27
Göz No. 2
Dosya No. l*f
Klasör No.l?8C
 Vesika No. 1332

< v / v ı / ç.
i/./.

-\ •
--•V- vU -\ • \

cr_IL

•
-v4.— •
*j:_^ '
V ------- ' "t* ^ ■^ • '-* f - > ------’ n *
0 ^-

^-U'

1
.1 '-’' M -
•-U) *^Aûy
A -- N
'V' ■^v.

'A.'jk•
«•
-'-V^
*-» 1

'y^ - rv.
 Vesika No. 1333

?ube : 1
elgraf

Başkumandanlığa, Brkanıharbiye-1 Dmıamlye Riyasetine

lVll/^7 zeval raporu

1. Kocaeli Cephesinde stöcunet vardır. Yalova mıntıkasında

düşmanın İznik şimali şarkisindeki çiftlikte tel örgüsü yapmakta
olduğu görülmüştur.
2.. Sakarya ve Karasu müfrezeleri cephesinde 13/II/ 3 7 de
düşmanın Kavacık,Karaçoban,Bgrigöl civarında yayılmakta olan bu
köyler hayvanatını toplayıp Aşağısögüt köyüne çekildiği ve bu es­
nada telefon batlarını dahi topladığı ve saat h sonrada Sulukara-
ağaç'da bir manga ve İtburnu'nda bir piyade bölüfü ve Zincirlikuyu'
nun şimali garbisinde >+0 -5 0 çadır tarassut edildiği bildirilmiştir.
Porsuk şimalinde : Bu gece fevkalmutat sükunetle geçmiş
ve düşman vaziyetini anlamak üzere tedabir ittihaz edilmiştir,
3, Sakarya cenubunda : Dün (13/11/37 ) saat.11 30 evvelde
düşmanın bir tabur piyade ve iki cebel, topundan mürekkep müfre­
zesi Bardakçı istikametinde ileleyerek .buradaki süvari bölüğümüze
taarruz etmiş ve Bardakçı»ya gönderilen bir süvari alayımızın mu­
kabelesiyle düşman Cevizli şimaline çekilmeye mecbur edilmiştir.
Düşman Cevizli şarkındaki dedirmeni yakmıştır. Demirli muhtarıhın
■ifadesine nazaran Döğer*den Karahisar’a kadar şimendüfer hattı mu­
hafazasında düşmanın birinci fırkası,Ayazin civarında on üçüncü
fırkası ve Seyitgazi'de yedinci fırkası varmış. Dokuzuncu,onuncu
ve on birinci düşman fırkaları Büyükcorca üzerinden Dumlupınar’a
doğru gitmişmiş.
Aspas istikametindeki keşif kolumuz 13/11/37 de Çatören
garbinde bir taburlıak ve Aspas cenubu şarkisinde bir bölüklüTc ordu­
gah bulunduğunu bildirmiştir.
*f. Afyon cephesinde sükunet vardır. 13-1^/11/37 gecesi saat
01 30 evvelde Sü|lün köyü garbindeki düşman siperlerinden piyade
ateşi edilmiştir.
^ 5 «'Bu rapor l^Al/37 saat 0002 sonrada başkumandanlığa ve
Brkanıharbiye-i Umumiye Riyasetine* arz edilmiştir.

Oarp Cephesi Kumandanı

ismet

Dolap No. 30
Oöz No. 3
Dosya No. 3
Klasör No.1730
 Vesika No. 1333

Jih

- V>*
^ <j-^>C>'»i* •
^ oj 'Cv/\V/w u-/»; j-r o^ UL_ _
>>J a>uCT^ \^ ," —'>*>cj, y -s/Vj'/a-A-Zu ’J? İ'>a>^
® >jc>üi ' 'I -> oj oyVvp j vj*-'J V^>!p tı->/^-ö_û o> *X / •» j '> ■*

*
. i:. ^ O v,^' ^ •*"

■* ^ ' ^ ^ UÂl »r'_>*^'.•>»>

J r ' . ' O : ' .
^ >' "Tv- C \ ^ / w f H ) ^ ^ j V, ' --- X
y. <?J>.rJ ,/<! <»yuMİ<»u C - I u; vT’®; ^ J-
^ w:, <zJ>j j. ^
‘ *^-cfVo j.rfL»'^ 'i“->^ V^. . ^ ^ Z J ’ .iUW.r-J v^
{2^Jp 9 \J Jip o > ^ ' l^tzj> d^ j jj > İL/ I»j ^ vL^ j
^ />y V* « v j f.^^t */wi /f.y 'jP rV ^ 1/t ' <3^^Jü— o
'^J c o ^ r r ^ ^ o^-f AV-»'-» (/ • 'V-^-.'" Vr-^
. ' ^9- ^ ^
cA>^j ;^l
^ e)/>*^u o w ^v/ v\ / ^ 'r - '
^ y /A*> çp»J>wJ y o VTjj^I -P'j*. ® a~t '-•

^<-1 Vlv/\V/.J1

■^• L ' ■ -•
'». ® J >(«J/ v^v/
 Vesika No. 1334

Müdafaa1 Milliye Vekaletine - Tezkere

Garp Cephesi Kumandanlığına - Şifre
Mirliva Yakup Şevki Paşa Hazretlerine - Tezkere

1. Garp cephesinde bulunan kıtaatın Garp cephesi kumandanlığı

emrinde olarak iki ordu halinde tertip ve idaresi tensip edilmiş­
tir, Menzil hidemat-ı umumiyesi cephe kumandanlı^ınca tedvir edi­
lecektir.
2. İkinci Ordunun kumandanlığına Mirliva Yakup Şevki Paşa
Hazretleri tayin olunmuştur,
3. İkinci Ordu karargahı Garp cephesince MUdafaal Milliye
vekaletiyle muhabere edilerek teşkil edilecektir.
V. MUdafaal Milliye Vakaleti,Garp Cephesi Kumandanlığına ve
Mirliva Yakup Şevki Paşa Hazretlerine tebliğ edilmiştir.

Fevzi
Başkumandan
M. Kemal

Dolap No. 27
Göz No. 2
Dosya No. 7
Klasör No. 1579
 Vesika No. 1334

. ,jı_

\. ‘ X V,

-A>
v\>

V-T,
 Vesika No. 1335

Türljlye BUylik Millet Meclisi

Erkanıharbiye-i Umumiye Plyasetl
Şube 1
if90

28/1 1 /3 7 Harp Raporudur.

1. Kocaeli Grubu Cephesinde : Yalova mıntıkasında Pazarköy şi­

malindeki 700 rakımlı tepeden ilerlemek isteyen düşman keşif kolu
ateşimizle tart edilmiştir. KöprUhisar civarındaki düşman topçuları
cephemize tesirsiz ateş açmışlardır.
2, Prsuk mıntıkasında : Nehrin şimalinde piyade ve makineli
tüfek ateşi teati edilmiş,Türkm*n tepedeki düşman topçusu gece ve
gündüz mevazlimize iki yüzü mütecaviz mermi atmışsa da bir tesir
yapamamıştır. Kızılcaören ve şimaline taarruz eden düşmanın bir
piyade bölügU tar* edilmiştir. Nehrin cenubunda düşmanın mevzi da­
hilinde bazı küçük kıtaatının harekatı görülmüş ve Sarıkavak isti­
kametinden K^nsizoglu'na ilerleyen düşmanın bir piyade,bir süvari
bölücü ategimizle ncata mecbur edilmiştir. Bugün bir düşman tay­
yaresi Porsuk cenubunda Sakarya*ya kadar olan mıntıkada keşfiyatta
bulunmuştur.
3. Afyon mıntıkasında : Bermutat tahkimatla meşgul olmuştu
Öğleden evvel iki düşman tayyaresi Afyon civarında keşfiyatta bu­
lunmuş ve öğleden sonra diğer İki tayyaresinin Kalecik'den şarka
gittiği badehu Afyon'a avdet ettiği görülmüştür. Bir dffşman tayyâ-
resl de Bayat üzerine gelerek tesirsiz birkaç bomba atmış ve şimal
İstikametine gitmiştir.
22/1 1 /3 7 gecesi Karacaaslan cenubu garbisindeki düşnana
baskın yapan süvarilerimiz bir düşman takımını firara mecbur et­
miştir.
*+. Çal mıntıkasında : 27/11/3*7 de Bağırlı civarından Menderes
şarkına geçerek ilerleyen düşmanın üç piyade bölüğü mukabil taar­
ruzumuzla Menderes sağ sahiline çekilmeye mecbur edilmiş ve düşman
çekilirken Bağırlı köprüsünü yakmıştır. Şeyheİvan dağının hemen
cenubu garbisindeki tepe gerisinde toplu bulunduğu görülen bir düş­
man taburuna tarafımızdan müessir topçu ateşi yapılmıştır. Saat
0U> 50 sonrada iki yüz kadar düşman piyadesi Şapçılar*dakl bölüğümü­
ze taarruz etmişse de neticeden henüz haber alınmamıştır. Öğleden
evvel cenuptan gelen bir düşman tayyaresi Çal üzerinde dolaştıktan
sonra Menderes vadisini takiben garba gitmiştir.
5 . Sarayköy mıntıkasında : Düşman Menderes üzerindeki tahta
köprüyü tamir etmek istemişse de ateşle mümanaat edilmiştir.
6. Aydın mıntıkasında : 2^/11/37 de Kuşadası' limanına gelen
bir Italyan nakliye gemisinden sunufu muhtelifeye mensup altı yüz
nefdrie bir miktar Italyan eşya-yı askeriyesi ihraç edilmiştir.
7. 28/n/37 ye alt İşbu rapor 29/11/37 de makamat-ı lazimeye
yarılmıştır. ^
Brkanıharbiye-1 Umumiye Reisi
3X;:iap No. 27 Dosya No. 17 Fevzi
ÜöE iTo. 2 Klasör No. 1581
 Vesika No. 1335

TUrljlye BUyük Millet Meclisi

Erkanıharblye-1 Umumiye Riyaseti
Şube 1
if90

28/1 1 /3 7 Harp Raporudur.

1. Kocaeli Grubu Cephesinde : Yalova mıntıkasında Pazarköy şi­

malindeki 700 rakımlı tepeden İlerlemek İsteyen düşman keşif kolu
ateşimizle tart edilmiştir. KöprUhlsar civarındaki düşman topçuları
cephemize tesirsiz ateş açmışlardır.
2. Prsuk mıntıkasında : Nehrin şimalinde piyade ve makineli
tüfek ateşi teati edilmiş,Türkm»n tepedeki düşman topçusu gece ve
gündüz mevazllmlze İki yüzü mütecaviz mermi atmışsa da bir tesir
yapamamıştır. Kızılcaören ve şimaline taarruz eden düşmanın bir
piyade bölüğü tart edilmiştir. Nehrin cenubunda düşmanın mevzi da­
hilinde bazı küçük kıtaatının harekatı görülmüş ve Sarıkavak İsti­
kametinden K^nsizoglu'na İlerleyen düşmanın bir piyade,bir süvari
bölücü atehimizle ncata mecbur edilmiştir. Bugün bir düşman tay­
yaresi Porsuk cenubunda Sakarya’ya kadar olan mıntıkada keşflyatta
bulunmuştur.
3. Afyon mıntıkasında : Bermutat tahkimatla meşgul olmuşt
Öğleden evvel iki düşman tayyaresi Afyon civarında keşflyatta bu­
lunmuş ve öğleden sonra diğer iki tayyaresinin Kalecik'den şarka
gittiği badehu Afyon'a avdet ettiği görülmüştür. Bir düşman tayyâ-
resl de Bayat üzerine gelerek tesirsiz birkaç bomba atmış ve şimal
istikametine gitmiştir.
22A I /3 7 gecesi Karacaaslan cenubu garbisindeki düşnana
baskın yapan süvarilerimiz bir düşman takımını firara mecbur et­
miştir.
W-, Çal mıntıkasında : 27/11/3^ de Bağırlı civarından Menderes
şarkına geçerek ilerleyen düşmanın Uç piyade bölüğü mukabil taar­
ruzumuzla îfenderes sağ sahiline çekilmeye mecbur edilmiş ve düşman
çekilirken Bağırlı köprüsünü yakmıştır. Şeyhelvan dağının hemen
cenubu garbisindeki tepe gerisinde toplu bulunduğu görülen bir düş­
man taburuna tarafımızdan müessir topçu ateşi yapılmıştır. Saat
0^ 50 sonrada iki yüz kadar düşman piyadesi Şapçılar»daki bölüğümü­
ze taarruz etmişse de neticeden henüz haber alınmamıştır. Öğleden
evvel cenuptan gelen bir düşman tayyaresi Çal Üzerinde dolaştıktan
sonra Menderes vadisini takiben garba gitmiştir.
5 . Sarayköy mıntıkasında : Düşman Menderes Üzerindeki tahta
köprüyü tamir etmek istemişse de ateşle mümanaat edilmiştir.
6. Aydın mıntıkasında : 2^/11/37 de Kuşadası' limanına gelen
bir İtalyan nakliye gemisinden sunufu muhtelifeye mensup altı yüz
neferle bir miktar İtalyan eşya-yı askeriyesl ihraç edilmiştir.
7. 28/1 1 /3 7 y« «it işbu rapor 29/11/37 de makamat-ı lazimeye
ya'^ılmıştır. ^
Brkanıharbiye-i Umumiye Reisi
Dolap flo. 27 Dosya No. 17 Fevzi
Göİ6 Ro . 2 Klasör No. 1581
 Vesika No. 1335

___ «.»'«>

■‘^-' ■‘

„ı.^ iw> «"■'' */■ ■ <^'-" ■- ^ '

» A t• *0 /
/yu iJa^'v'Aj^u^ itui»*tV^ ,^\'İ!yi)ih ‘Jat
.'/^,\/. C»*. ^>'’j->
.^/ ,m\ji> /-^W ,^> :A j , tn.ü» *yy
ısr^^, J^j J) J/ .0^.»'
^y;.;y;,u .,>^/)C:;j.avC^ p ' y y . J » ^ lS^.x^ s^j{,

• ^1 Uj;f.Uy >>1»
<v /*A / Ct

Ju* «>A t> Mtf'iil fM ^ '

<î .«-fı/*u#»>/.y'^ f %\)/
.iS^ J'n\, Jfi J,yj,',j^^ /J’.*)} ',.fv Jf'jy, ^,/j>pj /if
JA^yy '/ ;>>

^ U#'
.t.'.r. ' *'.-'
^ jy/^ JC,;-

/ . V 5 ’>

<vKN't\ .>>a& >-’*

.•>\
jV'
 Vesika No. 1336

Mahalli k«şld«'sl : Birinci Ordu

^arlh I 30/11/37 Şifre halli
VurudU r l/12/Mlnh Zata Ifehsustur.
Hal eden t B

Brkanıharblyo-l Umumiye Riyasetine

Bir sureti Başkuraandanlıfa verilmiştir. 2/Mlnh

1. Birinci Süvari Fırkası,îkİnci Kolordu,Sekizinci:0n altıncı

ve On yedinci Piyade Fırkaları Başkumandanlığın 19/11/37 tarihli
emirleri mucljDİnce Yakup Şevki Paşa Hazretlerinin kumandasında teş­
kil kılınan ikinci Ordu Kumandanlığına raptedllnlşl*rdir. tkinçi
Ordu Kumandanlığı Cephe Kumandanlığına merbuttur. Kıtaatı mezkure
l-2Aanunuewel/37 nısftaieylden İtibaren ikinci Ordu emrine gire­
ceklerdir. Birinci,Dördüncü ve Beşinci Kolordularla Altıncı ve
On dördüncü Piyade Fırkaları Birinci Qrdu emrlnd» kılacaklardır.
Üçüncü Kolordu ve Kocaeli Grubu kemakan cephe emrindedir.
2. Birinci Ordu karargahı Çay'da, îkinci Ordu karargahı Bol­
vadin'de teessüs edecektir, üçüncü Kolordu karargahı Sivrihisar'da,
Kocaeli Grubu Karargahı GeyveMe kalacaklardır.
3. Birinci Ordu Dördüncü Kolorduyu kellen Akarçay'ın cenu­
buna alacaktır• Bunu müteakip ikinci Ordu l6 ve 17 ncl Fırkaları
Bolvadin şarkına celbedecektir. Cephe ağır topçu alayı Akşehir
gölü garbinde fiağıdyan mıntıkasına naklolunmaktadır.
h, Plrlbeyll,Paymell,Sığırcık,Bağlıca,Akhisar,Bardakçı,Cevizli,
Virancık ( YKSAY ) Türkmendağı 2 ncl Ordunun «îlmal hududunu ve Ak­
şehir gölünden İtibaren Akarçay,Fallar çayı, Gaziköy. Balçıkhisar,
K-malar dağı, Karadere yazışı,Teke yaylası, Kalecik tepesi, sekerli,
BalmahmUt hattı Birinci ve ikinci Ordular arasında hattı fasıl teş­
kil eder. Kamalar dağı harita üzerindeki Karadirek yazısı Birinci
Orduya ve diğer mevaki îkinci Orduya aittir.
5. Menzil müfettişlikleri kemakan cepheye merbutturlar,îkinci
Ordunun iaşe,ikmal ve menzil hidematı şimdilik cephe kumandanlı-
gınca tanzim ve idame olunacaktır.
6. Birinci ve İkinci Ordu Kiimandanlıklarına tahriren,üçüncü
Kolordu ve Kocaeli Grubu K.,Garbı Anadolu menzil müfettişliğine
Birinci Süvari Fırkası K.ve^l6 ncı,^17 ncl Fırkalara zata mahsus
olarak yazılmış, berayı malumat Erkanıharbiye-i Umumiye Riyasetine
arz edilmiştir.

Garp Ceçhesl Kumandanı

ismet

Dolap No. 27
Göz No. 2
Dosya No, 8
Klasör No.1579
 Vesika No. 1336

r f
Li»
■/' r
U V y'

• “'^^LL
'■ / Â - >•>-' Ü -

-H^’
j'v _/^' _ -.yC-i.' \

,'j^' p Qy ^ ‘v^‘

[x/ SİC/'^ ^ -i */ \ ^ dP ' r ^ - ^ ı / *

/• K / ' • ' t£y'

’j//?' • ..v A X .,> i _ .

^ --- > ." — •^ \r ' ^ ”7''^ ‘*1^ •-> jöO.,r

'-•-'j*,'r''"^^ _______
'i^.n>'' >' 1^ ,- .^.^^.Vy itJif ^ VM j y^
#* *
> -uU^W
a*p .,3 ^]rj> - f ^ '>-^ f ^ Lei^''' if\- y ^

"'V y\r-^ ~ »iC— J-*_’t/"«i u^^-^>»* rtfl

o^4^w > f „>•Ob y^VjT r 1/ ^ tfy u; v i . o iJü w

•^ ^ 'Jr^ X— ^1 ^ M / y tA-^ ' ^ a »^

,->>!vx-^^ j a TS «^'V ı>d/.y

n/jübjı J[^ ^ ^\l' * - ^ - ^ <v^ ^ ^ u. v,/^uL^ ^

•— -*f*s^-*' ^'-*'

jyiî^:v^^yy r>\/'^j’- V / ' X İ L . y ^

-i— ft /)

' V\ ''/y
 Vesika No. 1337

\
A'
-».I

*• Jf*-'*>y^ "Ot /

>y^/ U/^ • «jW— «w/\ı,y ^ ^ »Jf- ^ —<

j J ğJiJ^jJj ,ffj0 ^ ^ ^\9^* * t^/yj

f• #^ * •
Jj^J 0 *^ 0 ^ m

. M ,j u ,^.'>/i/{> ,i\,ı>//_ li* ^

, , . • • . » , . , , • ^ ^ * , * ” *

• * • ■ « * • ,

• tÂ#^y

ju'y
i^y v( /v»> ..
ÂıU»^>#

■ ¥ •

^ -
 Vesika No. 1338

Türkiye Büylik îîlİle t Meclisi

Küdafaai Killiye Vekaleti
Harbiye EncUneni
Aded
Mükerrer: 1

Rus Sovyet HUklimeti;Ankara Sefiri

Mösyti Aralof Cenaplarına

Geçenlerde Başkumandan Paşa Hazretleriyle vuku bulan nlilâkatta

" Sansun-Çorum-Yahşihan " yolunun fenalığı ve bu yol üzerindeki
malzerae-i askeriye nakliyatının gerek " Arkadaş Fronza " ve gerek
zatialiniz üzerind^ su-i tesir bırakacak bir halde görülmüş olması
münasebetiyle mezkur üzerine dekovil ferşinin bir muavenet-i
askeriye ve müveddetkarane olmak üzere Rus Hükümeti tarafından
yaptırılması mümkün olacapı beyan buyrul^nustu, Rusya ile Türkiye
arasında hem nakliyat-ı askeriyeyi tesrii ve hem de hükümeteyn
beyninde mevcut müveddeti tarsin edecek ve bizce kıjTneti pek büyük
bir hediye olan bu muavenete suret-i mahsusada arz-ı teşekkürle
beraber yolun inşası için lüzum görülecek amele taburlarının mahal­
li ameliyata sevkolunmaya başlandığını arz eylerim. Rusyadan icap
eden mütehassıslarla malzemenin hemen Samsunca celbine tevessül
buyrulmasını rica ve bu vesileyle takdim-i müveddet eylerim.
7 şubat 338

Müdafaai Milliye Vekili

imza

Dolap No. 23
Göz No. 3
Dosya No. İh
KlasörNo.1387
 Vesika No. 1338

,.rr
iulo.
( ' •;*» I, — </•- • •' • s •
^3^ 'i..\;w-- ,-j.‘

• • • 0^ r

if ✓ ' '' ^

\ ^ y jCsy-^ J ! / . ..
J^y jyy , j O .lA^y ..

, » 0 0 ^

’e ^ j / y t > » s ^ / lx>r j cvy '

' ' 0 • ’ •'
• ( ^ U I ^
. 4^>* ^ ^
* • 0* * •^0

» t^ j \0>y/

:,, y ;,.,ı-'y ^ a y y ^ ; ,

> / ’^v;r< ; < : ^ y .1.^ . . 1, / ^ «?■' / «<> tt<j,

« ^

^ <i^r: *r>' ;>>

 Vesika No. 1339

Tlirkly*» Büylik Millet Midisi acizlerini Hariciye Vekaletine

intihap ve tayin -tmiş olduğundan Garp Cephesi Kumandanlıpım hi­
tan bulrnu.iîtur. iki sene evvel deruhte ettirin zamandan itibaren
Garp Cechesi Kumandanlığı gittikçe artan mfişkilat içinde memleke­
tin hayatiyetine kati-ylit tesir bir ehiramiyet-i şamile kazanmıştı.
Vatanın netallbine kifayet etmek için arkada'îlarınla beraber hiç
bir kayd-ı şahsiy** tabi olmaksızın geçlrdlfira gîlnleri heyecan ile
v-* tesllyetbahş bir istirahat-ı vicdan ile derhatır edeceğim.
Kunanda etti/im en geıjç neferden en ya«?lı kumandan arkadaş­
larıma kadar regmı ve hususi mlinasebatımda vazife ve mükellefi­
yetlerime hakiki bir takayyUd ile itina eyledim. Garp Cephesinde
zabıtan ve kumandanlar arasındaki muhabbet ve samimiyet daime mi­
sal olarak gösterilecektir. Kumandanlif^ım esnasında tahaş«îiidlinll
ikmal etmiş bir dlisman ordusu karşısında vasıtasız bulunduğumuz
günlerde dahi galip ve muzaffer olmaktan başka hayat çaresi olma­
dı ?^\na itikat etmek ve taht-ı emrine verilmiş olanların muhti ve
nakafi olanından dâhi istifade yolunu bulmak için sebat ve tahammül
eylemek ve bunların ikisinden dahi^ntihim olmak tizer amirlerime mut­
lak bir itimat ve emniyet ve hakiki bir muhabbet ve merbutiyet bes­
lemek şiarım olmuştur.
tkl sene evvel vazife başında bulduğum ve o zamandan beri
bir tehac»m-U vatanperverane ile Garp Cephesine koştuklarını gör-
dli^Um asker ve zabir arkadaşlarımdan biç ço^u buglin toprak altın­
dadır. istiklal ve mlidafaa-i vatan mefkuresini sevk ve İdareme
hulus-u kalble tevdi ederek bu umurda en azi^ şeylerini feda etmiş
olan şehitleri, Orduların huzurunda en samimi bir huşu ile ve
Fatihalarla yadeyllyorum. Şehitlerin kumandam ruhu üzerindeki kutsi
ve amansız tesirleri benim üzerimde bir an fasıla bulmadı. Bu te-
siratı hasılat-ı mesai ile mütemadiyen teşfiye etmeye çalıştım. Ve
mütemadiyen teşfiye e t m e y e çalışacapim.
Aziz arkadaşlarım, Garp Cephesi Çrduları milletimizin büyük
eseridir. Vatanımızın şimdiye kadar halası onlarla temin edildi.
Fakat asıl atiyen temln-1 mevcudiyeti onlarla kaim olacaktır. Bu
dakikayı rehber-1 harekat Ittiha?, etmiş olan G^rp Cephesi Ordula­
rının kumanda heyet-i ally^si vatanımızın temelini teşkil ediyorlar.
Tatll-i muhasamat 11« başlayan ve halve intacı benim naçiz
omuzlarıma tevdi olunan mesal-1 siyasiyenin de bir tek vasıta-i
muvaffakiyeti ancak G^rp Cephesi Ordularının h-ybet ve kuvveti ola­
bilir. Bu^orduların^sabık kumandanı onları tanımaktan iktibas ede­
ceği maddi ve manevi kuvvetle, milletin metallb-1 siyasiyesini
neticeye İrsale çalışacaktır.
Türk tarihinin birinci tnönü,Kütahya îkinci înönü,Sakarya
A f y o n - D u m l u p ı n a r , izmIr-Bursa
ve Mudanya kelimeleriyle icmal onuna-
bilen h e y e c a n l ı bir devrinde
şerefimizi v e kanımızı birbirine rabtet-
di^imiz bütün asker ve zabit v- kumandan arkadaşlarıma muhabbet ve
minnetlerle ayrı ayrı teşekkür ve veda ederim. 28 Teşrinievvel 338
Dolap No. 30 Ferik
Göz No. 3 ismet
Dosya No. 22
Klasör No.1737
 V esika No. 1339

- -** ->.ıÂ ‘-jİ

jf jr l i l ı . * # - ^ - ^ j»'l.^«
. W'j. Ui Jıi- •Ü»> . •r't-'
. ^'i J a>'Uj |'<*.»^-v,-İA^'/w ^|«r’
/ a<« L>

Û>/UÎm> -u*V» > ^ . \ i' uo* vC

IA /V-*-> #Û*> wm’ a»-l» 1A V i.

> •-7^/' j • ^>A y* -w -Vtf'^ y

■ ^-« -^»’^ ' . u -J*> y/

•s »-L t
J^9^0 -#r^* »r/r'-^^Vyy^y
i^'e>J* * - « » A A»* » <ıJ-
. -u r t ' J ^ » , r ' ^ ^««- -'•> .-» * • ^ -*, fK*** U »J./^ t*j»
, ^ ’ a ^-* V>İ>'j» i W>«y'

A<>İ . -r -t * îj-.'i'-U.* :r>»

^ > . .'*v* - ^ ■ ' j J y y s* ^’*kt
V- ci/^ ^ - .b»
i^ -!i. *>.sJ/ .^.»' - V / -VıJt/^y .fj>‘ *r'.

.',, u*’^^4 ^J»>/^^'V V « V ^ â ' V •A j*>^* .'U.y»>-*a*>ofJ

- ^ - ‘■^tV* 5iX Â- »* JL»U
, /.’ ' •>. ^r*' •V'“ • ‘^^‘v S - y V ' <*»-✓
_ *Vi l*'"* k ^-r/-4/*'û ^ J i J,yy»J
:^f. \ .vT» v*AM>v>*/«* ^.i5'--*i-*^*» jy’ j,* z ^ ^ ^ S j>,t

^1
Uf-'.:yi

-- — <\v.

VV , >.^ ’ <U-y-r» ‘ w ^y**^ -^»-jî*

• .» *y , ..w *

C l