Aralin 22

Impormal na Sektor
Inihanda ni: ARNEL O. RIVERA
www.slideshare.net/sirarnelPHhistory
Panimula:
• May bahaging ginagampanan
ang sektor ng agrikultura,
industriya at paglilingkod upang
makamit ang pambansang
kaunlaran.
• Subalit, hindi masasabing
kumpleto ang pag-aaral ng
ekonomiya kung hindi kabilang
ang impormal na sektor
sapagkat maraming mga
mamamayan ang kabilang dito.
Konsepto ng Impormal na Sektor
• Sa inilahad na economic
development model ni W.
Arthur Lewis sinasabing
nagmula ang paggamit ng
konsepto ng impormal na
sektor.
• Inilarawan niya ito bilang uri ng
hanapbuhay na kabilang sa
mga bansang papaunlad pa
lamang (developing countries).
Partikular sa mga ito ang uri
ng trabahong hindi bahagi ng Pinagmulan:
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/en/8/
84/Arthur_Lewis_%28Nobel_photo%29.jpg
makabagong sektor ng
industriya.
Impormal na Sektor
• Ito ang sektor ng ekonomiya
na salat o walang pormal na
dokumentong kailangan sa
pagsasagawa ng mga gawaing
pang-ekonomiya.
• Ang kita ng impormal na sektor
ay HINDI naisasama sa
kabuuang Gross Domestic
Product (GDP) ng bansa.
• Kilala din ito sa tawag na
Underground Economy
Katangian ng Impormal na Sektor

• Hindi nakarehistro sa
pamahalaan;
• Hindi nagbabayad ng
buwis mula sa kinikita;
• Hindi nakapaloob sa
legal at pormal na
balangkas na inilatag
ng pamahalaan para
sa pagnenegosyo.
Impormal na sektor
• Ang impormal na sektor ay paraan ng mga
mamamayan upang magkaroon ng kabuhayan o
dagdag na kita sa tuwing panahon ng
pangangailangan at kagipitan.
• Ang kawalan ng sapat na hanapbuhay at ang
kahirapan ang siyang nagtutulak sa tao na pumasok
sa ganitong uri ng sitwasyon.
• Ang paglaganap ng impormal na sektor ay isang
global phenomenon. Gayumpaman, hindi
maikakaila ang kontribusyon nito sa pag-unlad ng
ekonomiya ng bansa, partikular na sa pagbibigay ng
hanapbuhay sa mga mamamayan.
Iba’t ibang Anyo ng Impormal na Sektor
Gawaing maaring
isakatuparan sa loob
lamang ng tahanan

Ilegal na gawain tulad Impormal Gawaing pansibiko,

ng pagnanakaw, na kawanggawa at
piracy at prostitusyon. Sektor panrelihiyon

Mga sari-sari stores,

pagtitinda sa sidewalk,
paglalako ng kalakal at
serbisyo
Ang Impormal na Sektor at ang
Pambansang Kita
• Bagamat hindi kabilang ang impormal na sektor
sa pagkumpyut ng GDP, ayon sa artikulo ni
Cielito Habito sa Philippine Daily Inquirer(PDI)
noong ika-21 ng Enero 2013, tinatayang nasa
40% ang kabuuang bahagdan ng impormal na
sektor sa GDP ng Pilipinas.
• Tinawag niya rin ang impormal na sektor bilang
underground economy o hidden economy.
Kahalagahan ng Impormal na Sektor

• Sinasalo nito ang mga mamamayan na hindi

makapasok bilang mga regular na empleyado
sa isang kompanya.
• Nagbibigay ng pagkakataon sa maraming
Pilipino na makapaghanapbuhay.
• Nagsisilbi itong taga salo ng mga mamamayang
may mahigpit na pangangailangan.
• Malaki ang naitutulong sa mga konsyumer ang
mga kalakal at serbisyong mula sa impormal na
sektor dahil sa mura nitong halaga.
Dahilan ng Impormal na Sektor
• Makaligtas sa pagbabayad ng buwis sa
pamahalaan;
• Makaiwas sa masyadong mahaba at masalimuot na
proseso ng pakikipagtransaksiyon sa pamahalaan
(bureaucratic red tape).
• Kawalan ng regulasyon mula sa pamahalaan na
kung saan ang mga batas at programa ay hindi
naipapatupad nang maayos;
• Makapaghanapbuhay nang hindi nangangailangan
ng malaking kapital o puhunan;
• Malabanan ang matinding kahirapan.
Epekto ng Impormal na Sektor sa
Ekonomiya
• Pagbaba ng halaga ng nalilikom na buwis – Ito
ay nangangahulugan ng malaking pagbawas sa
kabuuang koleksiyon o maaaring kitain ng
pamahalaan sa pangongolekta ng buwis.
• Banta sa kapakanan ng mga mamimili - Ang mga
mamimiling tumatangkilik dito ay maaaring
mapahamak, maabuso, o mapagsamantalahan.
• Paglaganap ng mga ilegal na gawain – Dahil sa
kagustuhan na kumita nang mabilisan, ang mga tao
ay nauudyok na pumasok sa mga gawaing ilegal o
labag sa batas.
Mga Batas, Programa, at Patakarang Pang-
Ekonomiya Kauugnay sa Impormal na Sektor
REPUBLIC ACT 8425 (Social Reform and Poverty
Alleviation Act of 1997)
• Itinatadhana ng batas na ito ang pagkilala sa
impormal na sektor bilang isa sa mga
disadvantaged sector ng lipunang Pilipino na
nangangailangan ng tulong sa pamahalaan sa
aspektong panlipunan, pang-ekonomiko,
pamamahala, at maging ekolohikal.
• Isinulong ng batas na ito ang tinatawag na Social
Reform Agenda(SPA) na naglalayong iahon sa
kahirapan ang mga Pilipinong kabilang sa
impormal na sektor.
Mga Batas, Programa, at Patakarang Pang-
Ekonomiya Kauugnay sa Impormal na Sektor
SELF-EMPLOYMENT ASSISTANCE KAUNLARAN
PROGRAM (SEA-K)
• Isa sa mga pangkabuhayang programa ng
Department of Socila Welfare and
Development(DSWD) na nagbibigay ng mga
gawain at pagsasanay upang mapaunlad ng mga
mahihirap na pamilya ang kanilang mga kasanayan
at makapagsimula ng sariling negosyong
pangkabuhayan at pagtatayo ng mga samahang
panlipunan na maaaring magpautang sa mga
kasapi gaya ng Self-Employment Kaunlaran
Association(SKA’s).
Mga Batas, Programa, at Patakarang Pang-
Ekonomiya Kauugnay sa Impormal na Sektor
Pantawid Pamilyang Pilipino Program (4Ps)
• Isang hakbang ng pambansang pamahalaan para
sa pagpapabuti ng kalagayang pantao ng ating mga
kababayan.
• Nagbibigay ito ng kondisyonal na tulong-pinansiyal
para sa pinakamahihirap na Pilipino upang
pabutihin ang kalusugan, nutrisyon, at edukasyon
ng mga batang may edad 0 hanggang 18 taong
gulang.
• Kailangang matupad ng mga pamilya ang mga
kondisyon ng pamahalaan upang maibigay sa kanila
ang tulong-pinansiyal.
Isaisip:
• Ang impormal na sektor ay sektor ng
ekonomiya na salat o walang pormal na
dokumentong kailangan sa
pagsasagawa ng mga gawaing pang-
ekonomiya.
• Ang paglaganap ng impormal na sektor
ay nagpapakita ng pagkakaroon ng
ugaling mapamaraan ng mga Pilipino
upang mapaglabanan ang hamon ng
kahirapan.
References:
• EKONOMIKS 10 Araling Panlipunan – Modyul para
sa Mag-aaral Unang Edisyon 2015
• Chua, Johannes L., Panahon, Kasaysayan at
Lipunan (Ekonomiks) Ikalawang Edisyon, DIWA
Publishing House
• De Leon, Zenaida M. et. al. (2004), Ekonomiks
Pagsulong at Pag-unlad, VPHI
• Mateo, Grace Estela C. et. al., Ekonomiks Mga
Konsepto at Aplikasyon (2012), VPHI
• Nolasco, Libertty I. et. Al. , Ekonomiks: Mga
Konsepto, Applikasyon at Isyu, VPHI
References:
• Soreno J.E. et. al.(2020) Araling Panlipunan Ikaapat
na Markahan – Modyul 7: Ang Impormal na Sektor:
Mga Dahilan at Epekto nito sa Ekonomiya
(Unpublished), DepEd Division of Iligan City
• Official Gazette of the Republic of the Philippines
retrieved June 1, 2021 from
https://www.officialgazette.gov.ph/programs/ang-
pantawid-pamilyang-pilipino-program/
• Eko and Miya characters used with permission from
the National Economic Development Authority
(NEDA) retrieved March 20, 2020 from
http://2040.neda.gov.ph/eko-and-miya-series