LÝ THUYẾT THƯƠNG MẠI

CỔ ĐIỂN
PHẠM THỊ QUỲNH LIÊN
0983.540.286
PQ.LIEN@APD.EDU.VN
Nội dung chính
• Chủ nghĩa Trọng thương
• Lý thuyết lợi thế tuyệt đối
• Lý thuyết lợi thế so sánh
 Điều kiện
ra đời

Nội dung

Đánh giá
Điều kiện ra đời
• Châu Âu, TK 15 – TK 18
• CĐ Phong kiến vs. CN Tư bản
• Các điều kiện về kinh tế:
Điều kiện ra đời
•Các điều kiện về khoa học:
Chủ nghĩa Trọng thương
❖ Lập luận nền tảng:
• Tư tưởng chính:
Đóng góp và hạn chế của
chủ nghĩa trọng thương?
Chủ nghĩa Trọng thương mới
(Neo-mercantilism)?
• Neomercantilism is a policy regime that encourages exports,
discourages imports, controls capital movement, and centralizes
currency decisions in the hands of a central government.
Source: Hamilton, Leslie; Webster, Philip (2018). The International
Business Environment. Oxford: Oxford University Press.
p. 429. ISBN 978-0-19-880429-1.
Chủ nghĩa trọng thương mới
(Neo-mercantilism)

Source:
https://howmuch.net/articles
/chinas-exports-imports-
trade-balance
 Người đề
xướng

Nội dung

Bài tập
Lợi thế tuyệt đối
(Absolute advantage)
 Quan điểm của A. Smith về TMQT

❖Lập luận nền tảng:

 Một số khái niệm liên quan
• Lợi thế tuyệt đối (LTTĐ):

• Năng suất lao động (NSLĐ):

• Chi phí lao động (CPLĐ):

-> Nội dung của lý thuyết về LTTĐ

Lợi thế tuyệt đối
Giả thiết:
- 2 nước: Việt Nam & Hàn Quốc
- 2 mặt hàng: gạo & vải
- Lao động là yếu tố sx duy nhất, tự do di chuyển giữa các
ngành sx trong nước nhưng ko di chuyển giữa các quốc gia
- Chi phí sx không đổi
- Thị trường cạnh tranh hoàn hảo. TMQT diễn ra tự do
- Chi phí vận chuyển = 0
 Lợi thế tuyệt đối – BT1
Chi phí lao động
Quốc gia
Gạo Vải
Việt Nam 3 6
Hàn Quốc 6 2

a. Xđ mức giá cả tương quan giữa 2sp tại mỗi quốc gia khi chưa có
TMQT
b. Xđ cơ sở mậu dịch & xd mô hình mậu dịch quốc gia
c. Xđ khung tỷ lệ trao đổi sản phẩm của 2 quốc gia
d. Xđ lợi ích của các quốc gia (nếu có) ứng với tỷ lệ trao đổi 1 gạo : 1 vải
e. Xđ tỷ lệ trao đổi sản phẩm của 2 quốc gia mà ở đó 2 bên cân bằng về
mặt lợi ích.
21
BT1 – LTTĐ – CPLĐ (1)
a. Xđ mức giá cả tương quan giữa 2sp tại mỗi quốc gia khi chưa có
TMQT.
Khi chưa có TMQT:
VN: 1G = 3lđ => G = ½ V
1V = 6lđ V=2G
HQ: 1G = 6lđ => G = 3 V
1V = 2lđ V = 1/3 G

22
BT1 – LTTĐ – CPLĐ (2)
b. Xđ cơ sở mậu dịch & xd mô hình mậu dịch quốc gia
Để SX 1 gạo, VN cần 3lđ, HQ cần 6lđ
-> VN có LTTĐ trong SX gạo
Để SX 1 vải, VN cần 6lđ, HQ cần 2lđ
-> HQ có LTTĐ trong SX vải
CSMD: LTTĐ trong sx từng mặt hàng của mỗi quốc gia
Mô hình:
VN CMH SX, XK gạo, NK vải
HQ CMH SX, XK vải, NK gạo
23
BT1 – LTTĐ – CPLĐ (3)
c. Xđ khung tỷ lệ trao đổi sản phẩm của 2 quốc gia
Gạo: ½ V < G < 3V
Vải: 1/3 G < V < 2G

24
BT1 – LTTĐ – CPLĐ (4)
d. Xđ lợi ích của các quốc gia (nếu có) ứng với tỷ lệ trao đổi 1 gạo : 1 vải
Tỷ lệ 1G:1V nằm trong khung tỷ lệ
-> có thể xảy ra trao đổi giữa 2 quốc gia (có lợi ích)

VN đổi 1G lấy 1V: HQ đổi 1V lấy 1G:

Để sx 1G, VN cần 3 lđ. Để sx 1V, HQ cần 2 lđ.
Để sx 1V, VN cần 6 lđ Để sx 1G, HQ cần 6 lđ
-> VN tiết kiệm 3lđ -> HQ tiết kiệm 4lđ

25
BT1 – LTTĐ – CPLĐ (5)
e. Xđ tỷ lệ trao đổi sản phẩm của 2 quốc gia mà ở đó 2 bên cân bằng về mặt
lợi ích
a G : b V ????

VN đổi aG lấy bV: HQ đổi bV lấy aG:

Để sx aG, VN cần 3a lđ. Để sx bV, HQ cần 2b lđ.
Để sx bV, VN cần 6b lđ Để sx aG, HQ cần 6a lđ
-> VN tiết kiệm (6b-3a) lđ -> HQ tiết kiệm (6a-2b) lđ
2 quốc gia cân bằng lợi ích
6b – 3a = 6a – 2b  9a = 8b
Tỷ lệ trao đổi: 8G : 9V
26
Lợi thế tuyệt đối – BT2
Quốc gia Năng suất lao động
Thép Gạo
Việt Nam 5 10
Hoa Kỳ 16 4

a. Xđ mức giá cả tương quan giữa 2sp tại mỗi quốc gia khi chưa có TMQT
b. Xđ cơ sở mậu dịch & xd mô hình mậu dịch quốc gia
c. Xđ khung tỷ lệ trao đổi sản phẩm của 2 quốc gia
d. Xđ lợi ích của các quốc gia (nếu có) khi 2 quốc gia đồng ý trao đổi 10 thép :
10 gạo
e. Xđ tỷ lệ trao đổi sản phẩm của 2 quốc gia mà ở đó 2 bên cân bằng về mặt
lợi ích.
27
Source:
https://greekreporter.c
om/2014/11/09/greece-
holds-world-record-
in-olive-oil-
production/
 Người đề
xướng

Nội dung

Bài tập
Lợi thế so sánh
(Comparative advantage)

31
Lợi thế so sánh

• XK: mặt hàng???

• NK: mặt hàng???
-> QG A xk mặt hàng X:
Quốc gia A có lợi thế so sánh trong sx mặt hàng X khi nào???

32
Lợi thế so sánh
Giả thiết:
- 2 nước: Việt Nam & Trung Quốc
- 2 mặt hàng: gạo & vải
- Lao động là yếu tố sx duy nhất, tự do di chuyển giữa các ngành sx trong
nước nhưng ko di chuyển giữa các quốc gia
- Chi phí sx không đổi
- Thị trường cạnh tranh hoàn hảo. TMQT diễn ra tự do
- Chi phí vận chuyển = 0
33
Lợi thế so sánh – BT3
Quốc gia Chi phí lao động
Gạo Vải
Việt Nam 5 10
Trung Quốc 4 3
a. Xđ mức giá cả tương quan giữa 2sp tại mỗi quốc
gia khi chưa có TMQT
b. Xđ cơ sở mậu dịch & xd mô hình mậu dịch quốc gia
c. Xđ khung tỷ lệ trao đổi sản phẩm của 2 quốc gia
d. Xđ lợi ích của các quốc gia (nếu có) nếu 2 bên trao
đổi 20 vải : 30 gạo
e. Xđ tỷ lệ trao đổi sản phẩm của 2 quốc gia mà ở đó 2
bên cân bằng về mặt lợi ích.
34
Lợi thế so sánh – BT4
Quốc gia Năng suất lao động
Thép Vải
A 2 5
B 12 6

a. Xđ mức giá cả tương quan giữa 2sp tại mỗi quốc gia khi chưa có
TMQT
b. Xđ cơ sở mậu dịch & xd mô hình mậu dịch quốc gia
c. Xđ khung tỷ lệ trao đổi sản phẩm của 2 quốc gia
d. Xđ lợi ích của các quốc gia (nếu có) khi trao đổi 300 thép : 400 vải
e. Xđ tỷ lệ trao đổi sản phẩm của 2 quốc gia mà ở đó 2 bên cân bằng về
mặt lợi ích.
35
Đánh giá mức độ tham gia vào trao đổi TMQT
• Nghiên cứu của Balassa (1965)
• Là việc đo lường mức độ tham gia trao đổi hàng hóa dịch vụ của một
quốc gia trên thị trường thế giới
• Hệ số xác định Lợi thế so sánh hiện hữu (bộc lộ) RCA (Revealed
Comparative Advantage)
 RCA 𝐸𝑖𝑗 𝐸𝑖𝑤
RCAij = σ 𝐸𝑗
∶ σ 𝐸𝑤
Trong đó:
RCAij : Lợi thế so sánh hiện hữu của hàng hóa i của quốc gia j
𝐸𝑖𝑗
: Tỷ trọng xuất khẩu hàng hóa i của nước j trên tổng hàng xuất khẩu của nước j
σ 𝐸𝑗
𝐸𝑖𝑤
: Tỷ trọng xuất khẩu hàng hóa i của cả thế giới trên tổng hàng xuất khẩu của thế
σ 𝐸𝑤
giới

38
 Phân loại mức độ LTSS thông qua hệ số RCA
Khoảng giá trị Mức độ LTSS
Không có LTSS
LTSS thấp
LTSS trung bình
LTSS cao

Nguồn: Vũ Diệp Anh

(2020), Lợi thế so
sánh của ngành
Dệt May Việt Nam,
Tạp chí Công
Thương, Số 12, tháng
5 năm 2020
• Source: https://sites.google.com/site/econ4ib/home/international-economics/comparative-advantage