Professional Documents
Culture Documents
Droomdelwers Werkboek 1
Droomdelwers Werkboek 1
1
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
pluis. Op die dag wat Leendra vir Ferdinand geskiet het, is haar pa, Hennerik Rooihel (soos Kêppies
na hom verwys), en haar ma boonop in ’n verdagte ontploffing by hulle steengroef dood.
10. Wat en wie het Sielie, Leendra se sussie wat hakkelend vasgesteek het in die verlede, daar by die
steengroef gesien wat haar geestelik vertraag of geknak het? Siela speel steeds met poppe en
haar gesprekke met dié poppe is ’n middel waardeur geheime maklik ontrafel kan word. Dié
karakter is duidelik ook bedoel om trane te trek en om mense wat hulle oor haar ontferm, in ’n goeie
lig te stel.
11. Oom Phil van Tonder en sy vrou Lucia ontferm hulle oor Leendra
en Sielie, aangesien hulle pa glo bankrot gesterf het nadat die
steengroef al sy geld “opgevreet het”. Phil en oom Bontie ontgin
sout en Leendra kan in die soutmyn se kantoor gaan werk. Van
die begin af word gesuggereer dat iets hier nie pluis is nie.
12. Pastoor Gerald word as vroom en mensliewend voorgestel. Sy
vrou Jamaina, hoof van die laerskool, soek meer verhewe
weiveld as Vlaktevlei terwyl hy sy tweestryde voer. Die huwelik
is gelukkig, maar hy word aan ernstige versoeking blootgestel
wanneer hy op die engelagtige inkommer, Rebekka Cupido,
verlief raak.
13. ’n Karakter wat veronderstel is om vermaaklik te wees, is Mara,
Lucia se sewentigjarige ma, wat gewoonlik “opgetooi (is) soos ’n
eertydse aktrise” (16). Haar verspotte kleredrag word telkens
beskryf, asook haar skinderneigings. Oordrewe, maar daar sal mense wees wat haar geniet.
14. Nog ’n karakter wat amper te goed is om waar te wees, is Minette Redelinghuys se suster, die
kunstenares Gretel Grossman. Gretel protesteer ook teen die gedwonge verskuiwing. Sy groet
mense met “Guten Tag” en woon in haar huisie cum ateljee Der Schutz (Die skuiling).
Onpretensieus, bevriend met almal, veral die onderdruktes en minderbevoorregtes, en natuurlik
ook met Leendra.
15. ’n Sjarmante en ryk “Italjaner”, Mario, duik ook op as Samuel se vennoot. Wat het dié man by
Leendra se pa net voor sy dood gaan soek?
16. Die “groot branner” van die wegraping van Vlaktevlei bou al meer op om die gemeenskap met
mense, skool, kerk en al uit te wis, en dit hou mens aan die lees.
17. Verskeie karakters uit die twee gemeenskappe, plus die inkommers, fokaliseer. Daar is moorde,
dreigende onteiening en ontwrigting, die skelmstreke van vele. Geloof en versoeking, die krag om
op te staan na die val, is temas in die roman. Meer as een liefdesverhaal is ingeweef.
18. Dit is ’n kontreiverhaal wat maklik lees. Al weet die leser dat die goeie karakters gaan triomfeer en
die skurke sal boet vir hulle dade, hou die spanningslyn jou aan die raai en wonder, tot aan die
einde. Dan word die laaste geheime uiteindelik oopgevlek
Indien die werkboek verwys na DIE STUDIEGIDS verwys dit na die volgende:
Hugo, S. 2015. Letterkunde Studiegids – Droomdelwers. Johannesburg: Pearson SA (AFGEROLDE NOTAS)
Indien die werkboek verwys na DIE ROMAN verwys dit na die volgende:
Steyn, E. 2015. Droomdelwers – Skooluitgawe – Graad 11 HT- Roman. Bedfordview: SA Heritage Publishers.
(JOU LEESBOEK)
2
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
INLEIDENDE INLIGTING
[UITREKSEL UIT STUDIEGIDS VERKRY VANAF AFRIKAANSE HULPBRONNE DRIVE, SKRYWER ONBEKEND]
3
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
4
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
5
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
AKTIWITEIT 1:
Noem en bespreek die kenmerke van ‘n kontreiverhaal in terme van hierdie roman (Droomdelwers).
WENKE:
✓ Daar is 11 kenmerke.
✓ Elke kenmerk moet bespreek word in terme van die roman.
✓ Sien bl. 1 – 2 van die Studiegids.
✓ Voltooi die aktiwiteit in jou werkboek.
6
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
HOE OM ‘N LANGVRAAG TE ONTLEED / BEANTWOORD
7
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
8
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
9
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
10
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
HIERDIE LANGVRAAG KAN OOK IN DIE EKSAMEN GEVRA WORD. MAAK SEKER DAT JY
DIT BESTUDEER.
11
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
HIERDIE IS ‘N VOORBEELD VAN ‘N RUBRIEK WAARVOLGENS JOU LANGVRAAG
NAGESIEN WORD.
Daar sal van jou verwag word om in jou eksamens tot einde matriek ‘n langvraag te
beantwoord oor of die roman of die drama wat jy gedoen het.
Indien jy die drama kies as langvraag sal jy die kontekstuele vrae oor die roman
beantwoord en andersom.
Jou opstel moet bestaan uit ‘n inleiding, liggaam en slot. GEEN SUBOPSKRIFTE
NIE!!
INLEIDING:
Is nie ‘n herhaling van die vraag nie.
Wat is die onderwerp van die vraag.
Ontleed die vraag in die gedeeltes wat gevra word.Kyk dus wat is die
sleutelwoorde in jou vraag.bv. vergelyk/ beskryf/ beoordeel/kontrasteer ens.
Jou inleiding is so tussen 25 – 30 woorde
HERFOMULEER dus die vraag vir jou inleiding en stel jou standpunt.
Begin soos volg bv.
12
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
In die roman, Droomdelwers, deur Esta Steyn … (herfomuleer dan die res van
die vraag.)
LIGGAAM:
Ontwikkel jou standpunt volgens die PVI –METODE
Jou letterkundige opstel bestaan uit 14/15 PVI’s
Elke PVI is ongeveer so 26 woorde
P→ maak ‘n stelling/punt
V→ verduidelik wat jy met jou stelling bedoel. Lei dit in met voegwoorde soos
want, omdat, daarom ens.
I→ illustreer jou verduideliking verder met ‘n aanhaling of selfs net met ‘n
verdere verduideliking (voorbeeld) uit die teks.
Dis altyd goed om so 3 -4 goedgekose aanhalings uit die tekste ken.
Vermy “soos byvoorbeeld” na jou feit (P).
Moenie nommers of opskrifte in jou opstel gebruik nie.
Moenie feite oor en oor herhaal nie jy sal gepenaliseer word.
BEPLANNING IS BELANGRIK.
Moenie afdwaal nie en moenie gorrel nie.
SLOT:
2 SINNE
Kort, sterk samevatting. Jou opinie/ evaluasie ens.
Kyk wat in die vraag gevra word.
Moenie die vraag se woorde herhaal nie.
So 20 -25 woorde.
Dui die aantal woorde na die laaste woord tussen hakies aan.
Die letterkundige opstel tel 25 punte (inhoud = 15 en taal en styl = 10)
DROOMDELWERS
LANGVRAAG 2
Skryf ‘n letterkudige opstel van 400 – 450 woorde waarin jy bespreek hoe Jamaina
Killian en Mara Marais as stereotipes gekarakteriseer word en of dit die leser
manipuleer om van hulle te hou of nie.
BEPLANNING:
Ontleed die vraag:
- Jy moet stel wat is stereotipering
- Bespreek dit dan rakende Jamaina Killian
- Bespreek dit dan rakende Mara Marais
13
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
Slot: die manipulering van die leser
Doen jou beplanning in kolomvorm (Inleiding en slot kan jy in paragraafvorm
beplan.)
Moontlike inleiding:
In die roman, Droomdelwers, is daar beslis sprake stereotipering
(veralgemening) as dit kom by die karakters van Jamaina Killian en Mara
Marais. Hierdie veralgemening lei dan ook daartoe of ons as lesers van hulle
gaan hou of nie.
Moontlike slot:
Ten slotte kan ons sê dat die lesers op die ou einde nie van Jamaina hou nie
as gevolg van haar selfsug en materialisme.Hulle hou ook nie van Mara nie
wat as die tipiese skoonma, wat haarself beter as ander ag, uitgebeeld
word.Trouens die lesers lag haar uit en minag haar .
SKRYF NOU DIE FINALE POGING AAN DIE HAND VAN BOGENOEMDE
BEPLANNING!
LANGVRAAG!!
BESPREEK DIE TITEL VAN DIE ROMAN VOLLEDIG. VERWYS SPESIFIEK NA DIE VOLGENDE
ELEMENT NAAMLIK DIE SAMESTELLING VAN DIE WOORD “DROOMDELWERS”.
Die woord “droom” verwys na dinge wat jy voel, sien, dink en soms hoor terwyl jy slaap, of gedagtes,
voorstellings en beelde wat in jou gees opgeroep word. Dit kan ook verwys na dinge wat jy voel as
jy wawyd wakker is, maar wat voel soos die dinge wat jy in drome sien as jy slaap – dinge wat jy jou
verbeel of waaroor jy mymer of fantaseer. Dit voel of jy ‘n droom lewe – soos wanneer jy verlief is.
Die woord “droom” kan ook verwys na die voorstelling van ‘n wens of hoop oor die toekoms wat jy
in jou verbeelding maak – lugkastele. Jy kan droom van vryheid, rykdom of geluk. Ons noem ook
dinge wat uitermate mooi of lekker is drome. Leendra was byvoorbeeld ‘n droom in haar groen
satynaandrok.
Die karakters in Droomdelwers het almal drome: liefde, geluk, om dinge te behou soos dit is, om ‘n
goeie toekoms te hê.
Letterlik hou dit verband met die ontginning of uitgrawe van minerale, gesteentes, meestal in ‘n oop
terrein. ‘n Delwer is die persoon wat na die minerale of gesteentes grawe. Samuel van der Sandt
kom Soutmansdal toe met die doel om graniet te ontgin. Die Vlaktevleiers wat sout op die soutpanne
raap, staan in die volksmond ook bekend as soutdelwers.
14
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
Figuurlik gesproke kan ‘n mens na iets abstraks delf: Leendra grawe diep om die waarheid te ontdek
oor wat daardie dag gebeur het.
Uit bogenoemde kan ons sien dat die titel van hierdie roman versigtig gekies is. Selfs voordat ‘n
mens begin lees, skep die titel reeds ‘n sekere verwagting by die leser en veronderstel dit ‘n magiese
wêreld van die moontlikhede van drome.
In ‘n gesprek tussen Mario en Samuel praat Mario oor hoe ‘n man voel as die regte vrou sy pad
kruis en vergelyk hy dit met die ontdekking van ‘n ryk neerslag graniet. Hy sê: “And you will be
keeping on mining your dreams.”
TYDSVERLOOP IN DROOMDELWERS
• Die storie word vanuit agternaperspektief vertel. Daar word gereeld verwys na dit wat in die
verlede gebeur het.
• Die verhaal wat in die teenwoordige tyd vertel word, word chronologies aangebied, m.a.w.
volgens normale tydsverloop. Dit begin by die begin en die gebeurtenisse wat volg, word
vertel in die volgorde waarin dit plaasvind totdat dit by die natuurlike slot eindig.
15
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
INLIGTING OOR DIE SKRYWER
16
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
AKTIWITEIT 2 – PRE-LEES
1. Watter inligting verskyn op die titelblad van die boek?
- Titel van die boek
- Skrywer se naam
- Uitgewer se naam
3. Hoeveel lettertipes word daar in die verhaalgedeelte van die boek gebruik?
Twee
4. Gee een moontlike rede waarom ‘n skrywer meer as een lettertipe sou gebruik?
Een lettertipe kan die teenwoordige tyd verteenwoordig en die ander terugflitse OF een
lettertipe kan die vertelling wees en die ander lettertipe daardie persoon se gedagtegang.
5. Skryf die eerste vraag neer wat in die eerste hoofstuk gevra word. Word daardie vraag in
dieselfde paragraaf beantwoord of nie? Motiveer jou siening.
“Waar loop haal hy sy begint?”
Nee, die vraag word nie beantword nie, want die storie is soos die see en hy laat hom nie
vasvat nie.
17
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
HOOFSTUK 1
(BL. 3 – 34 IN LEESBOEK)
OPSOMMING VAN DIE HOOFSTUK
Sien bl. 7 – 8 van die Studiegids.
Sien bl. xix – xxi van die leesboek.
AKTIWITEIT 3:
Lees die opsomming in die Studiegids en beantwoord die vrae wat volg:
1. Wie is verantwoordelik daarvoor dat hierdie storie vertel word? Hoe weet jy dit? (2)
2. Evalueer wie die hoofkarakter is en gee ‘n motivering vir jou keuse. (2)
3. Lei uit die gegewens hierbo af met watter twee karakters Leendra in konflik gaan
wees. Hoekom sê jy so? (4)
4. Van watter karakter hou jy die meeste? Motiveer jou siening. (2)
[10]
Leendra van Hellberg kom per 1.1 _______________ by die Kaapse stasie aan. Sy was 1.2
____________________ jaar in die 1.3 _______________ -tronk in die 1.4
_______________. Sy is drie jaar vroeër vrygelaat weens 1.5 _________________. Sy het
nie op die bus geslaap nie, want sy het na die weerkaatsing van haar 1.6 ______________
in die busvenster gekyk.
6. Voltooi die onderstaande tabel oor Leendra van Helberg se drie “lewens” soos hieronder
aangedui:
18
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
VOOR HAAR TRONKSTRAF TYDENS HAAR TRONKSTRAF NA HAAR TRONKSTRAF
• Woon saam ouers en • Sewe jaar in Silwerkruis- • Sewe jaar ouer.
suster – eers by soutmyn gevangenis in die • Maerder, skerper en rook
en later by steengroef in Vrystaat. kwaai.
Kleinkloof. • Eetsaal was groot en die • Woon by haar ma se
• Ma (Berta) bak koekies en vroue luidrugtig. jonger broer, Phil van
gee hoenders kos. • Kos – “blertse pampoen Tonder en sy nuwe vrou,
• Leendra en Sielie doen in op ‘n blikbord” en Sondae Lucia.
die middag huiswerk in hul jellie en vra vir poeding. • Lucia is simpatiek en
ma se naaldwerkkamer. • Oom Phil het haar nooit liefdevol, maar Phil is
• Speel saam met Boeta gebel of ‘n brief geskryf suinig en kil teenoor haar.
Killian. nie. • Huis is verbou met nuwe
• Na matriek – werk in • Saans het die maanlig in matte en meubels.
mynkantoor en daarna as strepe deur die tralies • Naaldwerkkamer is nou
‘n ontvangsdame by geskyn en het sy verlang Phil se studeerkamer en
Soutmans Hotel. na Ferdinand se die ou meubels verkoop
• Gewens sy kan eendag aanraking. “om skuld te delg”
haar eie koffiewinkel begin. • Vasgevang in woede, aangesien die steengroef
• Raak verlief op Ferdinand, haat en drang na al haar pa se geld
‘n vergelding. “opgevreet” het.
verkoopsverteenwoordiger, • Soutmyn behoort aan
wat juwele verkoop. Phil. Hy bied haar werk in
• Wanneer juwele wegraak, die kantoor aan.
word Leendra daarvoor • Sy ervaar stigmatisering
blameer en afgedank. van mense soos Lucia se
• Ouers sterf in ma, Mara en Minette.
gasontploffing. • Sielie het ‘n lappop met ‘n
• Leendra skiet Ferdinand voorskoot wat sy
per ongeluk dood toe sy vir “Mamma” noem en by
Gilbert wou doodmaak. Leendra in die bed sit om
• Hofsaak volg. Gilbert en haar te troos.
Minette getuig teen haar en • Leendra voel steeds nie
sy word 10 jaar vry nie.
gevangenisstraf opgelê. • Sy soek nog antwoorde
om te kan vergewe.
JY SAL NIE ELKE HOOFSTUK SE ANTWOORDE ONTVANG NIE. HIERDIE DIEN SLEGS AS
‘N VOORBEELD OM TE SIEN HOE JY DIE VRAE MOET ANTWOORD.
HOOFSTUK 1 – ANTWOORDE
1. (1.1) Bus
(1.2) sewe
(1.3) Silwerkruis
(1.4) Vrystaat
(1.5) amnestie
(1.6) niksseggende oë
2. Klippe, bokkoms, soutpanne, flaminke
3. Leendra “weet dat sy nooit vry sal kan wees voordat sy nie die waarheid weet nie”. Gerald Killian
is beroep na die gemeente Sonop in Atlantis en moet binnekort besluit. Kêppies wil nie saamgaan
nie, maar Jamaina wil graag gaan. Wanneer Kêppies Leendra sien aankom, weet hy haar aankoms
sal “’n beroerte” op die dorp veroorsaak. Wanneer Leendra die klerekas oopmaak, herinner die
19
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
groen romp haar aan Ferdinand. Kêppies vertel vir Gerald dat Leendra die verkeede man geskiet
het. Leendra onthou dat ‘n onbekende Italianer kort voor die ontploffing by haar pa was.
4. (4.1) Hy vergelyk die storie met die see. Net so moeilik as wat dit is om die see te orden of vas
te vang, is dit om die storie wat hy wil vertel ordelik te rangskik.
(4.2) Personifikasie – die storie roep soos ‘n mens wat aandring dat sy storie vertel word.
(4.3) Metafoor. Die raakpunt is die vreesaanjaendheid. So bang as wat wilde diere wat uit
skaduwees loer haar maak, maak haar gedagtes oor die gebeure wat tot haar tronkstraf
gelei het, haar.
(4.4) Metafoor. Die raakpunt is vrywording / verligting. Sielie se herkenning bevry Leendra van
die “tronk” van vrees dat haar sussie haar vergeet het.
5. (5.1) Dit is ‘n antieke erfstuk wat van haar ma na dogter oorgedra word. Dit verteenwoordig
Leendra se familiewortels en verlede. Die verkoop daarvan simboliseer die verlies aan haar
verlede, tuiste, ouers, geskiedenis.
(5.2) Dit stel haar gesinslede voor en simboliseer Sielie se poging om hulle te vervang. Sy sit
byvoorbeeld die mamma-pop by Leendra in die bed tydens haar eerste nag uit die tronk om
die gemis aan ‘n troostende moeder te verlig.
AKTIWITEIT 5 - LANGVRAAG:
Stereotipering kan gedefineer word as: Veralgemening. Dikwels ‘n bevooroordeelde beskouing van
‘n groep of person as tipies of kenmerkend van sy soort. Skryf ‘n vloeiende opstel van 300 – 350
woorde waarin jy bespreek hoe Jamaina Killian en Mara Marais as stereotipes gekarakteriseer word
en of dit die leser manipuleer om van hulle te hou of nie.
JAMAINA KILLIAN
• Vrou van Vlaktevlei se pastoor – Gerald Killian
• Kêppies Killian (skoonpa) beskryf haar as ‘n streng skoolhoof wie se man soms deurloop deur haar
“skerp tong”. Haar seuns (Dagghie en Denver) is egter ongedissiplineerd, omdat sy glo in
“menseregte”. Sy is miskien blind vir haar kinders se foute.
• Kêppies voel Jamaina was nog nooit regtig ‘n Vlaktevleier nie. Sy verlang terug na die Kaap en sien
neer op die gemeente en hul plattelandse leefwyse. Dit word beklemtoon deur haar statige kleredrag
en die feit dat sy nooit sonder ‘n hoed in die kerk gesien word nie. Sy dra ook baie parfuum.
• Koster sê dat Jamaina vir Gerald sal aanhits om die beroep na Atlantis te aanvaar, want sy wil trek
uit Vlaktevlei.
• SY WORD DUS AS VOLG GESTEREOTIPEER:
- Trotse en hovaardige “Mevrou Pastoor” wat materialistiese dinge hoër ag as die welsyn van die
gemeenste.
- Leser ervaar haar as hard, selfsugtig, materialisties en manipulerend en hou dus nie van haar nie.
MARA MARAIS
• Lucia van Tonder se sewentigjarige ma.
• Sy word beskryf as “opgetooi soos ‘n eertydse aktrise wat wag om weer die verhoog te bestyg”: met
krale en kettings wat haar “beplooide nek” versier.
• Oogskadu is TE groen, lipstiffie TE pers, hare TE oranje en haar bont bloes se groen-en geel patrone
skreeu teen haar skelpienk serp. Sy het swak smaak in kleredrag.
• Sy spog met die belangrike mense wat sy ken.
• Sy praat neerhalend oor Leendra. Sy voel Lucia maak te veel kos vir ‘n onbelangrike gas en die wit
handdoeke is nie gepas vir Leendra wat sopas uit die tronk kom nie.
• Sy jak die Bonthuyse af toe hulle vir Leendra kom groet.
• Sy luister ‘n gesprek af tussen Phil en Leendra.
20
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
• Haar dogter, Lucia, dink ook sy dink net aan haarself.
• Mara word GESTEREOTIPEER tot –
- ‘n karikatuur van ‘n stief- of skoonma wat haarself hoër as ander ag en nie skoom om mense se
gevoelens seer te maak nie.
- Die leser word dus gemanipuleer om nie van haar te hou nie en haar uit te lag en te minag.
21
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
HOOFSTUK 2
(BL. 35 – 60 IN LEESBOEK)
OPSOMMING VAN DIE HOOFSTUK
Sien bl. 8 – 11 van die Studiegids.
Sien bl. xxii –xxiv van die leesboek.
AKTIWITEIT 8:
Lees die opsomming in die Studiegids en beantwoord die vrae wat volg:
1. Gee ‘n bewys uit die eerste paragraaf van hierdie hoofstuk dat Kêppies se vertelling
uit ‘n agternaperspektief is. (1)
2. Hoe verskil die mense wat saam met Leendra by die soutpan werk en Phil van
Tonder se siening oor Hendrik van Hellberg? (2)
3. Verduidelik hoe jy in hierdie hoofstuk voorberei word op ‘n moontlike liefdesdriehoek
tussen Samuel, Patricia en Leendra. (3)
4. Hoe weet jy dat Patty en Samuel se doelstellings en mikpunte met die
granietsoekery heeltemal van mekaar verskil? (Stel beide kante) (2)
5. Hoekom is dit ironies dat Gretel familie van die Redlinghuyse moet wees? (Stel jou
argument van Gretel se kant a fen van die Redelinghuyse se kant af.) (2)
[10]
1. Kêppies vertel wat Rachel (Koster se vrou) vertel het oor Leendra (Hennerik Rooihel se dogter).
2. Die mense van die soutpan het Hendrik van Hellberg geresprekteer / en Phil dink dat hy ‘n bakkie
bestuur het dat daar niks van hom oorbly nie, wat daarop dui dat hy hom glad nie respekteer nie.
3. In hierdie stadium dink Leendra dat Samuel niks meer as ‘n padvark is nie. / Patricia het reeds haar
kleim afgesteek en is saam met hom Skarlakendraai toe. / Leendra het beslis opgemerk dat Patricia
saam met die man in die bakkie is. In liefdesverhale kom die en wat eers gehaat word dikwels later
bo uit!
4. Hy wou graniet gaan soek en wou hê sy moet gaan wys waar om dit te kry, / maar sy het ‘n piekniek
beplan en ook glad nie die regte skoene saamgebring nie.
5. Gretel is ontsteld oor die Redelinghuyse se planne om die mense te verskuif. / Die Redlinghuyse het
haar van die begin af gewaarsku om nie tussen die Vlaktevleiers te gaan woon nie.
22
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
6.1 Mara noem Samuel (Sammy) “’n klipdoktor … ‘n ginoloog”.
6.2 Gilbert sê Vlaktevlei se kerk en skool is “stokou geboue wat nie veel werd is nie”.
6.3 Minette sê van Gretel: “Sy sal later besef hoe selfsugtig sy is”.
HOOFSTUK 2 – ANTWOORDE
1. Die nommer van Leendra se sel in die Silwerkruis-tronk.
2. Met die donkerte en gevangeskap van die tronk.
3. Sy het almal soggens gegroet, teetyd saam met hulle gerook en na hul probleme geluister en vir
hulle opgekom by die moeilike Phil van Tonder.
4. Metafoor. Tyd is soos ‘n roof wat die pynlike wond bedek sodat dit kan genees.
5. Silwer het gewoonlik ‘n positiewe konnotasie, maar sowel die tronk as die motor hier het negatiewe
konnotasies.
6. (6.1) Mara ken akademici van die Bult, maar kan nie geoloog sê nie. Sy verwar dit met
“ginekoloog”, wat bydra tot die humor.
(6.2) Vir die Vlaktevleiers het die geboue diep geestelike en historiese waarde.
(6.3) Minette is die een wat selfsugtig is, nie Gretel nie.
AKTIWITEIT 10 – LANGVRAAG:
Naamgewing is dikwels ‘n kortpad vir vir lang beskrywings. Bespreek die naamgewing in
Droomdelwers en verwys na die volgende:
• Kêppies
• Kirstoof
• Vaatjie
• Leendra van Hellberg
• Hennerik Rooihel
• Samuel van der Sandt
• Mi’Sweetie
• Regter Van Houweling
• Regter Joop van Murgel
• Soutmansdal
• Dwarsmansdal
• Silwerkruis-tronk
• Midnight Magic-naelpolitoer
• Der Schutz
23
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
• Dwarsmansdal suggereer dwarstrekkery en tweespalt teenoor die samehorigheid van die
Soutmansdal- en Vlaktevlei-gemeenskappe.
• Silwerkruis-tronk suggereer dat die tronk ‘n plek van geestelike bekering en redding is. Kruis is ‘n
simbool van die onskuldige geofferde of sondebok.
• Midnight Magic is ‘n sensuele naam wat verband hou met Patricia se verleidelike houding teenoor
Samuel.
• Der Schutz beteken Die Skuling en is die naam van Gretel se blyplek. Sy voel daar veilig na haar
man se dood.
Dit is duidelik dat name, en veral byname, boekdele spreek.
AKTIWITEIT 13:
Bespreek die volgende temas volledig. (Droomdelwers – Presteer Notaboek)(Bl.41)
1. Armoede
2. Godsdienstigheid
3. Platteland vs die stad
4. Versoeking
5. Apartheid en rassisme
6. Ontworteling en verskuiwing
7. Liefde
1. ARMOEDE
Kêppies sê dat die mense van Vlaktevlei nie hoog lewe nie – leef van die sout, soutpanne en visvang.
Al is daar armoede in Vlaktevlei, leef die mense met trots en waardigheid. Tevredenheid wanneer
hulle na die televisie-uitsending “oppie mêp” is. Tydens betogins – DREUNSANG – “Vlaktevlei laat
hom nie vertrap nie!”
2. GODSDIENSTIGHEID
Die kerk en die skool is in die middel van Vlaktevlei. Kêppies noem dit die hart van die mense. Dis
die ontmoetplek, trouplek en plek as jy die dag ingespit word. Gerald-hulle doen nie ander werk as
kerkwerk op ‘n Sondag nie. Gerald verwys na die Vlaktevleiers as die “sout van die aarde”, ‘n
metafoor wat aan die Bybelboek Matteus ontleen word en voortleef in die idiomatiese uitdrukking wat
verwys na mense wat ander help en verbeter deur ‘n goeie voorbeeld te stel en ‘n positiewe invloed
op hulle uit te oefen.
Dit word, onder andere, bewys wanneer Rebekka in die hospitaal is nadat sy Denver en Dhaggie uit
die see gered het en die mense vir haar ‘n biduur hou. Die kerk is tydens hierdie geleentheid voller
24
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
as wat dit gewoonlik meet Nagmaal is. Rebekka se begrafnis is die grootste begrafnis wat daar ooit
op Vlaktevlei was.
Een van die bewys van Kêppies se gemak met sy godsdienstige oortuigings is die sardoniese humor
daaroor. Hy sê dat hulle in die Bybelse opdrag hulle oë opgeslaan het na die berge – al het hulle nie
eens ‘n berg op Vlaktevlei nie.
HIER IS SLEGS ‘N BESPREKING VAN PUNT 1 EN 2. JY MOET PUNT 3 TOT 7 IN JOU EIE
WOORDE BESPREEK / VERDUIDELIK.
25
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
HOOFSTUK 3
(BL. 61 – 86 IN LEESBOEK)
OPSOMMING VAN DIE HOOFSTUK
Sien bl. 11 – 13 van die Studiegids.
Sien bl. xxiv –xxvii van die leesboek.
AKTIWITEIT 14:
Lees die opsomming in die Studiegids en beantwoord die vrae wat volg:
1. Gee twee redes hoekom Jamaina bekommerd is oor Rebekka en Gerald. (2)
2. Hoe verskil Jamaina en Gretel se gevoelens oor Gerald se besluit om die beroep Atlantis
toe te aanvaar? (Stel albei kante.) (2)
3. Leendra antwoord die foon en sê dat Sammy besig is om te drink en haar later sal
terugbel. Hoe voel jy oor wat Leendra hier gedoen het? Staaf jou siening. (2)
4. Wie, antisipeer jy, gaan die sterkste invloed hê op Gerald se besluit om op Vlaktevlei
te bly? Brei uit op jou mening. (2)
5. In hierdie stadium is Samuel vir Leendra slegs ‘n irritasie. Watter gedrag openbaar
hy hier wat haar siening in die toekoms beslis gaan verander? Hoekom dink jy so? (2)
[10]
1. Rebekka is ‘n baie mooi vrou. / Rebekka is nou baie weerloos. / Dinge tussen Gerald en
Jamaina is nie baie lekker nie, want sy wil Atlantis toe en hy kom nie met ‘n antwoord
vorendag nie.
2. Jamina is verheug en Gretel is bekommerd – sy bevraagteken sy besluit
3. JOU EIE OPINIE!
4. Gretel, want sy kan hom dalk oortuig dat die mense hom nodig het.
5. Hy het deernis met Sielie en haar poppe veroorsaak ‘n knop in sy keel. Sy sagte kant wat
hy hier op ‘n baie natuurlike wyse toon, kan later tot sy voordeel wees.
26
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
4. Jamaina sê vir Rebekka: “Ek en Gerald is gewoond daaraan om te doen wat ons kan.”
Bedoel sy dit? Wat noem ons hierdie soort optrede?
5. Wat is Leendra se “wonde” waarvan die trunk haar moes genees?
6. Hoekom, dink jy plaas die outeur Gretel in Duitsland ten tyde van Leendra se hofsaak en
vonnis?
7. Verduidelik die moontlike implikasie van die sewe ibises (bl.86).
AKTIWITEIT 16 – LANGVRAAG:
Konflik skep spanning. Bespreek die interne en eksterne konflik wat Rebekka en Gretel in Gerald
se lewe teweegbing. Verwys ook na die woorde op die kanselkleed (bl.70).
28
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
HOOFSTUK 4
(BL. 87 – 102 IN LEESBOEK)
OPSOMMING VAN DIE HOOFSTUK
Sien bl. 13 – 14 van die Studiegids.
Sien bl. xxviii –xxix van die leesboek.
AKTIWITEIT 22:
Lees die opsomming in die Studiegids en beantwoord die vrae wat volg:
1. Sê by elkeen van die volgende stellings of dit WAAR of VALS is en motiveer elke keer jou
siening.
1.1 Samuel toon tekens dat hy op Leendra verlief is. (2)
1.2 Gilbert gaan vir Leendra soen. (2)
1.3 Gerald is bang vir Jamaina. (2)
1.4 Gilbert is rassisties. (2)
1.5 Rudie het vir Gerald oortuig om op Vlaktevlei te bly. (2)
[10]
1. Waar. Samuel se oë is meer op Leendra as op Patty.
2. Vals. Hy dreig dat hy dit gaan doen. Daar is geen bewys dat hy dit gaan regkry nie.
3. Waar. Gerald is huiwerig om vir Jamaina te vertel van die vergadering – ook dat Rebekka die werk -
by die hotel gekry het.
4. Waar. Hy dink ook die mense sit op ‘n “prime spot” waar hulle nie hoort nie: “’n ongewenste spul
mense”.
5. Vals. Gilbert se siening laat Gerald met ‘n groot dilemma: Hy kan mos nie sy mense net so los nie.
“Ons kan doen met so ‘n stunning waitress,” gly Gilbert se oë oor Rebekka wanneer sy saam
met Vaatjie die hotel binnestap.
29
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
AKTIWITEIT 25 – LEER KEN ‘n KARAKTER:
Bespreek die karakter – Lucia van Tonder. Verwys na die volgende:
• Verwantskappe in die roman
• Karaktereienskappe
• Woonplek
AKTIWITEIT 26 – BESPREKING:
Bespreek die agtergrond / ruimte / milieu en watter invloed dit op die verhaal het.
30
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
HOOFSTUK 5
(BL. 103 – 108 IN LEESBOEK)
OPSOMMING VAN DIE HOOFSTUK
Sien bl. 15 van die Studiegids.
Sien bl. xxix van die leesboek.
AKTIWITEIT 27:
Lees die opsomming in die Studiegids en beantwoord die vrae wat volg:
Sê by elkeen van die volgende stellings of dit WAAR of VALS is en motiveer elke keer jou siening.
1. Samuel is simpatiek teenoor Sielie. (2)
2. Samuel is net vriendelik met Sielie om by die regte klippe uit te kom. (2)
3. Leendra het rede om Gilbert se motiewe te wantrou. (2)
4. Leendra het soms aggressiewe gedagtes. (2)
5. Leendra is tot dusver die Redelinghuyse se slagoffer. (2)
[10]
32
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
HOOFSTUK 6
(BL. 109 – 115 IN LEESBOEK)
OPSOMMING VAN DIE HOOFSTUK
Sien bl. 16 - 17 van die Studiegids.
Sien bl. xxx van die leesboek.
AKTIWITEIT 32:
Lees die opsomming in die Studiegids en beantwoord die vrae wat volg:
Voltooi die volgende paragraaf. Gebruik die name in die lys hieronder. Skryf slegs die antwoord
langs die vraagnommer neer.
Gilbert Rdelinghuys, Gretel Hagendoorn, Jamaina Killian, Kêppies Killian, Pastoor Gerald
Killian, Pastoor Gerald Killian, Rudie Redelinghuys, Rudie Redelinghuys, Vos Philander.
AKTIWITEIT 37 – LANGVRAAG
Bespreek Droomdelwers as ‘n voorbeeld van ‘n kontreiverhaal.
Gee veral aandag aan die verteller se gebondheid aan die steek, die funskie van die ruimtelik-
geografiese gebied, die temas wat afspeel in hierdie landelike milieu, die rol van verskeie karakters
se herinneringe, asook die taalgebruik van die streek.
[BRON – STUDIEGIDS]
34
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
HOOFSTUK 7
(BL. 116 – 122 IN LEESBOEK)
OPSOMMING VAN DIE HOOFSTUK
Sien bl. 17 - 18 van die Studiegids.
Sien bl. xxxi van die leesboek.
AKTIWITEIT 38:
Lees die opsomming in die Studiegids en beantwoord die vrae wat volg:
1. Dink jy dat ‘n mens Vos Philander as ‘n politieke aktivis kan bestempel?
Gee bewyse vir jou aanname. (2)
2. Verduidelik Gerald se metaforiese en vergelykende taalgebruik in:
2.1 Almal moet weer soutmense raak. (2)
2.2 Soos die kaptein van ‘n boot kan hy nie nou afspring nie. (2)
3. Motiveer waarom oom Bontie dit nodig vind om te sê dat Hendrik van Hellberg nie
iemand was vir skuld nie. (2)
4. Evalueer of dit geregverdig is om te sê dat Kêppies en Koster moontlik ‘n
drankprobleem het. (2)
[10]
AKTIWITEIT 42 – LANGVRAAG:
Kêppies Killian is ernstig daaroor dat die storie oor die verskuiwing van die mense van Vlaktevlei
opgeteken en bewaar moet word vir die nageslagte.
Bespreek die invloed van die potensiële menseverskuiwing op die inwoners van Vlaktevlei, die
motivering van die Redlinghuyse en die gevoelens en optrede van die vreemdelinge, veral Samuel
van der Sand ten Mario Martinelli.
[Bron – Studiegids]
36
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
HOOFSTUK 8
(BL. 123 – 133 IN LEESBOEK)
OPSOMMING VAN DIE HOOFSTUK
Sien bl. 18 - 19 van die Studiegids.
Sien bl. xxxii - xxxiii van die leesboek.
AKTIWITEIT 43:
Lees die opsomming in die Studiegids en beantwoord die vrae wat volg:
1. Maak ‘n lys van almal in hierdie hoofstuk wat in Kleinkloof was die oggend
voor die noodlottige ontploffing. Skryf die name ondermekaar. (4)
2. Watter twee karakters het na die ontploffing in Kleinkloof aangekom? (2)
3. Gilbert sê dat hy vir Leendra se ouers voor die ontploffing alles vertel het oor hulle
dogter se diefstal. Glo jy dit? Motiveer jou siening. (2)
4. Dink jy dat die skoot wat Ferdinand se dood veroorsaak het ‘n ongeluk was, of was dit
moord? Staaf jou mening. (2)
[10]
AKTIWITEIT 47 – LANGVRAAG:
Leendra van Hellberg, die hoofkarakter in Droomdelwers, ondergaan - onder die invloed van
verskeie karakters – ontwikkeling.
Bespreek hierdie stelling in ‘n literêre osptel van 350 tot 400 woorde. Verwys in jou bespreking na
die bydrae wat pastor Gerald Killian, Gretel Grossman, Gilbert Redelinghuys, Phil van Tonder en
Samuel van der Sandt tot Leendra se ontwikkeling lewer.
[Bron – Studiegids]
38
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
HOOFSTUK 9
(BL. 134 – 146 IN LEESBOEK)
OPSOMMING VAN DIE HOOFSTUK
Sien bl. 19 - 21 van die Studiegids.
Sien bl. xxxii - xxxv van die leesboek.
AKTIWITEIT 48:
Lees die opsomming in die Studiegids en beantwoord die vrae wat volg:
Sê by elkeen van die volgende stellings of dit WAAR of VALS is en motiveer elke keer jou siening.
1. Jamaina kan nie wag om weg te kom uit Vlaktevlei nie. (2)
2. Koster glo nie Johnny Cupido se verduidelikings nie. (2)
3. Vir Mario is mooi vrouens belangriker as granietvondste. (2)
4. Daar het ongenooide gaste by die partytjie opgedaag. (2)
5. Leendra was skuldig aan die diefstal van die juwele in die hotel. (2)
[10]
40
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
HOOFSTUK 10
(BL. 147 – 151 IN LEESBOEK)
OPSOMMING VAN DIE HOOFSTUK
Sien bl. 21 - 22 van die Studiegids.
Sien bl. xxxv van die leesboek.
AKTIWITEIT 54:
Lees die opsomming in die Studiegids en beantwoord die vrae wat volg:
Sê by elkeen van die volgende stellings of dit WAAR of VALS is en motiveer elke keer jou siening.
1. Die prospekteerpermit kan eers gefinaliseer word nadat ‘n voorbeeld van die
graniet in Carrara geëvalueer is. (2)
2. Gilbert is disrespekvol teenoor sy oupagrootjie. (2)
3. Die graniet wat Mario en Samuel uithaal, word na Leendra vernoem. (2)
4. Gretel is ‘n filantroop. (2)
5. Jamaina is sarkasties met Gerald. (2)
[10]
Daar is ‘n pouse. Gilbert kyk wantrouig van Mario na Samuel. “Waaroor gaan dit eintlik?”
“Ons wil onderhandel oor ‘n prospekteerpermint,” sê Samuel.
1.1 Waarvoor wil Samuel prospekteer?
1.2 Hoe het die Redelinghuyse die mineraalregte verloor?
1.3 Wie besit nou die mineraalregte en hoe het dit gebeur?
1.4 Hoekom reageer die Redlinghuyse nie met skok of verbasing nie?
1.5 Hoekom moet hy dan vir Rudie toestemming vra?
2. Stem jy saam met Gerald as hy sê Jamaina klink sarkasties wanneer sy sê: “Ja, ek dink
darem Rebekka sal ‘n rukkie sonder hulp kan klaarkom.”
AKTIWITEIT 58 – RANDFIGURE:
Voltooi die volgende tabel oor randfigure in die roman:
WENK: Sien bladsy 39 van Studiegids vir hulp.
KARAKTER BESKRYWING
Anna Bothma
Bassontjie
Clive Morris
Debbie Jansen
Gertie Syster
Jaap Gouws
Katriena Kuipers
Konstabel Booi
Paulina Plaatjies
Piet Meyer
Regter Van Houweling
Tappies
Veronica Daniels
Vytjie Koopman
42
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
HOOFSTUK 11
(BL. 152 – 168 IN LEESBOEK)
OPSOMMING VAN DIE HOOFSTUK
Sien bl. 22 - 24 van die Studiegids.
Sien bl. xxxv - xxxvii van die leesboek.
AKTIWITEIT 59:
Lees die opsomming in die Studiegids en beantwoord die vrae wat volg:
1. Wat, dink jy, is vir Gretel die belangrikste: Vlaktevlei of dat sy familie is
van die Redelinghuyse? Motiveer jou siening. (2)
2. Watter twee mense, volgens Rudie, sal nooit die Redelinghuyse se kant van hierdie
saak insien nie? (2)
3. Gerald voel dat hy as leier misluk. Bewys dat hy dalk reg is. (2)
4. Wat doen Leendra wat haar bynaam “rooikop rissiepit” korrek bewys? (2)
5. Gee ‘n bewys dat Jamaina agterdogtig is oor Gerald en Rebekka. (2)
[10]
AKTIWITEIT 61 – RANDFIGURE:
Voltooi die volgende tabel oor randfigure in die roman:
WENK: Sien bladsy 39 van Studiegids vir hulp.
KARAKTER BESKRYWING
Annie Heraud
Botes
Darryl Isaacs
Dottie van Rooy
Ghaatjie Willemse
Joseph White
Kleinjan
Kurt Combrinck
43
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
Pienaar
Regter Joop van
Murgel
Sersant Theron
Trudie Muggels
Vince Makube
44
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
HOOFSTUK 12
(BL. 169 – 177 IN LEESBOEK)
OPSOMMING VAN DIE HOOFSTUK
Sien bl. 24 - 25 van die Studiegids.
Sien bl. xxxviii - xxxix van die leesboek.
AKTIWITEIT 62:
Lees die opsomming in die Studiegids en beantwoord die vrae wat volg:
1. Motiveer Rudie Redelinghuys se bekommernis oor ‘n moontlike onderhoud met
Gretel wat op die televisie gebeeldsend word. (2)
2. Hoe het Gilbert se oupagrootjie bygedra tot die totstandkoming van Vlaktevlei? (2)
3. Om watter rede het Gilbert so ingenome geglimlag? (2)
4. Verduidelik hoekom Jamaina nou skuldgevoelens oor Rebekka het. (2)
5. Voel jy jammer vir Jamaina? Hoekom sê jy so? (2)
[10]
45
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
HOOFSTUK 13
(BL. 178 – 218 IN LEESBOEK)
OPSOMMING VAN DIE HOOFSTUK
Sien bl. 25 - 27 van die Studiegids.
Sien bl. xxxix - xliv van die leesboek.
AKTIWITEIT 64:
Lees die opsomming in die Studiegids en beantwoord die vrae wat volg:
Sê by elkeen van die volgende stellings of dit WAAR of VALS is en motiveer elke keer jou siening.
1. Oubaas het die lont op die dag van die groot ontploffing aangespreek. (2)
2. Vaatjie Fortuin beskerm die Redelinghuyse in die polisieondervragings. (2)
3. Samuel het ‘n belangrike rol gespeel in die onthulling van Phil se leuens. (2)
4. Die Italianer aan wie Leendra aan die einde van die hoofstuk 1 gedink het, was op die
ou end ‘n weldoener en nie ‘n skurk nie. (2)
5. Die leser wil graag hê dat Boeta en Sielie ook moet trou. (2)
46
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
VERDERE BESPREKINGS
1. Defineer die term “plot”. Wat is ‘n sinoniem vir die gegewe woord?
2. Defineer die term “subintriges”.
3. Bespreek die hoofintrige van die kontreiverhaal.
4. Bespreek die subintriges van die kontreiverhaal.
5. Bespreek die hoofintrige van die spanningsverhaal.
6. Bespreek die subintriges van die spanningsverhaal.
7. Bespreek die hoofintriges van die liefdesverhaal.
8. Bespreek die subintriges van die liefdesverhaal.
AKTIWITEIT 68:
Sê by elkeen van die volgende stellings of dit WAAR of VALS is en motiveer elke keer jou siening.
1. Kêppies is ‘n ek-verteller in hierdie roman.
2. Omdat Samuel met die hoofkarakter Leendra trou, is hy ook ‘n hoofkarakter.
3. Droomdelwers kan beskou word as ‘n politieke roman.
4. Mara kan beskou wod as ‘n cliché karakter.
5. Gilbert hou meer van Leendra as wat sy van hom hou.
6. Sielie speel ‘n baie belangrike rol in Leendra se ontrafeling van al die geheime.
7. Rudie Redlinghuys se karakter verskil tog van die van die ander Redlinghuyse.
8. Koster Kaaiman was ‘n diamantsmokkelaar.
9. Lucia en Leendra ervaar beide innerlike konflik as gevolg van Phil van Tonder.
10. Droomdelwers is ‘n kontreiverhaal wat deurgaans in die streeksaal van die Weskus geskryf
is.
11. Dit was Jamaina se skuld dat haar man op Rebekka verlief geraak het.
12. Dit is ironies dat Rebekka vir Denver en Dhaggie uit die see uit gered het.
13. Vos Philander en Gilbert Redelinghuys kan as opponenete beskou word.
14. As dit nie vir Gretel was nie, sou Vlaktevlei nooit ontwikkel het in die baie beter Western
Mining Village nie.
15. Die see as ruimte en milieu is deurlopend letterlik en figuurlik in Droomdelwers teenwoordig.
[15 x2]
[30]
47
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
4. Hoekom is Leendra tronk toe gestuur?
5. Waar werk sy na haar vrylating?
6. Wie is Leendra se suster?
7. Wie het Hendrik Rooihel se aandeel in die soutmyn gekoop?
8. Met wie is die persoon genoem in nommer 7 getroud gewees?
9. Waar werk die volgende karakters?
9.1 Pa Bontie
9.2 Ma Sweetie
9.3 Boeta Bonthuys
10. Wie het die kerk in Vlaktevlei gevestig?
11. Wie is Gilbert Redelinghuys se ma en pa?
12. Wie is Gilbert Redelinghuys se suster?
13. Wie is Lucia van Tonder se ma?
14. Wie was Ferdinand van Wyk?
15. Wie is Samuel van der Sandt? Wat was sy bynaam?
16. Wie is Mario Martinelli?
17. Wie is Mauritzio Martinelli?
18. Wie is die pastoor van Vlaktevlei?
19. Wie is die pastoor se vrou van Vlaktevlei?
20. Wat is die name van die seuns van die pastoor en sy vrou?
21. Wie is Johannes Kaaiman?
22. Wie is Rachel Kaaiman?
23. Wie is die onderhoof van Vlaktevlei Primêr?
24. Wie is Minette Redelinghuys se suster?
25. Noem 3 ander onderwysers by Vlaktevlei Primêr.
26. Wie is Vaatjie?
27. Wie is Paulina Plaatjies?
28. Wie is Vytjie Koopman?
29. Wie is Dottie van Rooy?
30. Hoe is Rebekka Cupido oorlede?
31. Wie gee vir Tommie Cupido kunsklasse?
32. Wie is Johnny Cupido?
33. Wie behandel vir Sielie?
34. Noem 3 persone wat by Meyer en Malherbe Prokureurspraktyk werk.
35. Wie is die volgende persone –
35.1 Jaap Gouws
35.2 Sersant Theron
35.3 Dokter Mouton
35.4 Botes
35.5 Konstabel Booy
35.6 Vince Carolissen
AKTIWITEIT 70 – LANGVRAAG:
Bespreek die innerlike en uiterlike konflik wat Gerald Killian ervaar rondom sy rol as pastoor van
Vlaktevlei se kerk en die liefdesdriehoek wat onstaan tussen hom, sy vrou Jamaina en Rebekka
Cupido. Gee ook jou mening oor die geloofwaardigheid van Gerald se karakter en die ontknoping
van die liefdesdriehoek.
48
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
In die roman,Droomdelwers, ervaar Pastoor Gerald Killian innerlike en uiterlike konflik rakende sy
rol as pastoor van Vlaktevlei se kerk sowel as die liefdedriehoek wat tussen hom, Jamaina en
Rebekka ontstaan.
AKTIWITEIT 71 – LANGVRAAG:
Identifiseer die drie lewensfases van LEENDRA van HELLBERG wat in die roman uitgebeeld word
in ‘n literêre opstel van 350 -400 woorde met verwysing na letterkundige tegnieke wat aangewend
word. Lewer ook kommentaar oor die temas van skuld en onskuld, versoening en vergifnis wat in
Leendra se karakterontwikkeling weerspieël word.
49
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
[UITREKSEL UIT STUDIEGIDS VERKRY VANAF AFRIKAANSE HULPBRONNE DRIVE, SKRYWER ONBEKEND]
KONFLIK
50
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
[UITREKSEL UIT STUDIEGIDS VERKRY VANAF AFRIKAANSE HULPBRONNE DRIVE, SKRYWER ONBEKEND]
KARAKTERS
51
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
52
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
[UITREKSEL UIT STUDIEGIDS VERKRY VANAF AFRIKAANSE HULPBRONNE DRIVE, SKRYWER ONBEKEND]
53
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
VERTELLER
[UITREKSEL UIT STUDIEGIDS VERKRY VANAF AFRIKAANSE HULPBRONNE DRIVE, SKRYWER ONBEKEND]
TYD
[UITREKSEL UIT STUDIEGIDS VERKRY VANAF AFRIKAANSE HULPBRONNE DRIVE, SKRYWER ONBEKEND]
54
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
55
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
56
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
57
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
AKTIWITEIT 72 – LANGVRAAG:
Moontlike langvrae vir eksamendoeleindes. Jy het al van hierdie vrae uitgewerk in die werkboek.
Hierdie is hersiening vir eksamendoeleindes.
58
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
[UITREKSEL UIT STUDIEGIDS VERKRY VANAF AFRIKAANSE HULPBRONNE DRIVE, SKRYWER ONBEKEND]
AKTIWITEIT 73 – LANGVRAAG:
Hierdie langvraag is vir jou voltooi. Bestudeer dit volledig.
59
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
60
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
61
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
62
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
63
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
AKTIWITEIT 74 – LANGVRAAG:
Hierdie langvraag is vir jou voltooi. Bestudeer dit volledig.
64
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
65
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
66
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
67
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
RUIMTE
68
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
69
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
70
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
71
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
EKSAMENVOORBEREIDING
AKTIWITEIT 75:
Voltooi die volgende vraestel volledig.
72
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
73
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
AKTIWITEIT 76:
Voltooi die volgende vraestel volledig.
74
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
75
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
AKTIWITEIT 77:
Voltooi die volgende vraestel volledig.
76
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
AKTIWITEIT 78:
Voltooi die kontekstuele vrae in jou leesboek op bl. 231 – 233.
77
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
INTERESSANTE INLIGTING OOR DIE ROMAN EN DIE TELEVISIEREEKS
deur Esta Steyn (die skrywer) saamgestel.
TELEVISIEREEKS
Omdat Droomdelwers gebaseer is op die televisiereeks, Soutmansland, is dit miskien ‘n goeie idee om eers na die reeks
te kyk en hoe die ontwikkeling van die teks plaasgevind het.
Soutmansland is geskryf in opdrag van die SAUK in 1996.
Die opdrag was om ‘n Weskusreeks te skryf van 10 Episodes (50 minute elk)
Dit moes verkieslik sterk elemente wees, wat op sigself sou kon bydra om die intriege van die verhaal te bepaal.
1. Sout:
Toe ek afkom op die Die Cerebos Soutmyn op Velddrift, het ek besef dat sout ‘n element is wat baie bruikbaar
kon wees. Dit het my uit die staanspoor gefassineer: Soutpanne, soutakkers en die verwerking van sout.
Daarbenewens ook die figuurlike term “sout van die aarde” sou ‘n aanwins vir sommige van die karakters in die
verhaal kon wees.
2. Steengroewe:
Omdat daar wel ‘n paar gevestigde steengroewe aan die Weskus is, is besluit dat die ongenaakbaare barheid
van ‘n steengroef tesame met die verguising van klip, ‘n verdere element in die storie kon wees. Die letterlike,
sowel as die figuurlike betekenis daarvan, sou ‘n sinvolle bydrae kon lewer.
3. Graniet:
Die soektog na en die ontdekking van graniet was die derde element wat bepalend vir die intrige sou kon wees.
Veral as daar sprake kon wees van die vonds van ‘n seldsame graniet met ‘n ontginbare kapasisteit. Hierdie
drie elemente moes aldrie oorkoepelend bydra tot die ontwikkeling van die verhaal.
Daar by die nederige nedersetting langs die see, het ek die volgende aangetref: ‘n Klein kerkie, ‘n klein skool, pastorie,
sinkdakhuisie. Ek het instinktief geweet dat ek op heilige storiegrond staan.
Oorkant die pad was die Steenberg’s Cove Hotel, in my gedagtes het ek die hotel aangebou en verander in ‘n groot,
moderne hotel.
Verder weg, ook langs die see, was ‘n plaaswerf met verskillende geboue. Ek het die Cerebos Soutmyn vanaf Velddrif,
15 km verder, in my gedagtes verskuif en daar kom neerplant. Twee fiktiewe dorpies is op daardie oomblik gebore:
Soutmansdal en Vlaktevlei. En tussen die twee het ek toe die vleilande in Velddrif gaan haal en met flaminke en al daar
kom neersit.
Op die plaaswerf is die Van Hellberg Soutmyn gevestig, met eienaar, voorman en werkers. Soutmansdal het ook ‘n
poskantoor, bank en ‘n kafee gekry.
78
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
In die hotel, wat nou die Soutmans Hotel geword het, het ryk en invloedryke mense die eienaars geword.
Die granietkoppe aan die agterkant van die hotel het Die Kleinkloof geword. Daar was dadelik die potensiaal van raaisels
wat daar begrawe kon wees.
Vanweë die ligging van die twee dorpies wat bymekaar teen die see lê, sou al die karakters gemaklik bymekaar betrek
word – en sou hulle voortdurend interaktief wees.
NAVORSING:
Ek moes dadelik met navorsing op sout en graniet begin. In hierdie opsig was ek baie gelukkig. In een van ons
gastehuisies op ons werf, het Dr. Neels Dreyer, ‘n geoloog van Kaapstad, toevallig sy intrek vir ‘n paar weke geneem.
Hy het my van al die nodige, waardevolle inligting voorsien. My boonop ook verseker dat sout en graniet dikwels
geografies naby mekaar gevind word. Dit het die storie perfek gepas.
4. Lucia Marais
Sy is Phil se nuwe vrou wat baie graag swanger wil word. ‘n Sagte, nederige mens wat baie simpatie met
Leendra het. Indien sy meer van Phil se verlede weet, steek sy dit aanvanklik baie goed weg.
5. Mara Marais
Lucia se ryk ma wat by hulle kuier ‘n Flambojante figuur vol armbande en oorbelle en wat daarop uit is om elke
moontlike skinderstorie ‘n entjie verder te vat.
6. Oom Bontie Bonthuys
Die nederige, maar ondeunde Bontie is Phil se voorman by die soutmyn. Hy en sy vrou Sweetie bly in “Die Bont
Huis” regoor die Van Tonders se plaashuis. Vir Leendra is Bontie ‘n ware vaderfiguur, iemand om te vertrou en
die man wat haar later sal help om drade uit die verlede bymekaar te trek. Bontie hou van sy knertsie brandewyn
maar hy loop lig vir sy vrou, Sweetie.
79
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
7. Sweetie Bonthus.
Ant Sweetie se kafee is ‘n bymekaarkomplek op die dorp. Hier loop al die stories van Soutmansdal en Vlaktevlei
rond. En dis hier waar ou Mara ook kom soek vir skinderstories, maar haar elke keer vasloop teen Sweetie wat
haar telkens in die krop stuit. Want bekend en bemind soos wat Sweetie is, vat sy nie nonsens nie. Van niemand
nie, allermins van die beterwetige Mara.
8. Boeta Bonthuys
Boeta is Bontie en Sweetie se seun. ‘n Stil man wat stadig praat. Hy is ‘n nutsman wat ook sweiswerk doen
en het ‘n ou stoor gekoop wat hy besig is om reg te maak vir sy besigheid. Dis hier waar Sielie hom help en
vir hom koffie maak. Hoe sal hy ooit met Sielie kan trou? Want hy weet tog dat haar kop op 11 vasgehaak het
op die dag van die ontploffing. Grootword sal sy nooit grootword nie. Al wat hy kan doen, is om die swaai vir
haar te maak waaroor sy tog so kerm. Een ding is egter seker: Boeta sal vir Sielie met sy lewe beskerm, tot die
dood toe.
VLAKTEVLEI:
9. Pastoor Gerald Killian
Hierdie ernstige godsman word beskryf as “mooi van aansien” soos Dawid in die Bybel. Hy ontvang ‘n beroep
van ‘n gemeente in Atlantis in die Kaap. Of hy hierdie beroep moet aanvaar, word vir hom ‘n stryd. Want
wanneer hy bewus word van Vlaktevlei wat deur ‘n verskuiwing bedreig word, besef hy dat hy ‘n ware herder
sal moet wees wat sy gemeente deur hierdie tyd van groot ontwrigting sal moet lei. Hy word onder druk geplaas
deur sy vrou Jamaina. Dan duik daar nog ‘n rede op waarom hy twyfel oor die beroep. Soos Dawid van ouds,
kom Gerald Killian te staan voor die versoeking van sy lewe. Dit gebeur in die vorm van ‘n mooi vrou oor wie
hy hom ontferm. Hy raak verlief en kan amper nie saamleef met sy skuldgevoelens nie. Sy stryd word daagliks
groter. Versoeking word dus ook ‘n sub-tema van die verhaal.
10. Jamaina Killian
Gerald se vrou, Jamaina, is die prinsipaal van Vlaktevlei se skool. Hierdie trotse, ambisieuse vrou, smag om weg
te kom van die kleindorpse bestaan. Haar man se beroep na Atlantis is die uitkoms waarvoor sy al so lank wag,
sodat die seuns ook in ‘n beter skool kan kom. Die behoefte om weg te kom, word al hoe meer dringend
namate sy vermoed dat haar man verlief is op die mooi jong vrou, Rebekka Cupido.
11. Rebekka Cupido
Rebekka is getroud met Johnny Cupido van Mitchells Plein. Johnny laai haar en hule seuntjie, Tommie, een
Saterdag af by ant Sweetie se kafee en hy verdwyn met hulle kar, hulle enigste besitting. Rebekka het geen
heenkome nie. Pastoor Geral Killian ontferm hom oor haar en bied vir haar en Tommie blyplek aan in die
sinkgeboutjie, wat “die Groen Hokkie” genoem word, regoor die pastorie. Hy sorg ook dat sy werk kry by die
Redelinghuyse se hotel, terwyl Tommie ingeskryf word by die Vlaktevlei skool.
Die groeiende opstand in Vlaktevlei eis later Rebekka se lewe en haar dood het verreikende gevolge vir Vlaktevlei
se toekoms.
80
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
14. Gilbert Redelinghuys:
Rudie en Minette se seun. ‘n Arrogante jong man wat nie huiwer om Vlaktevlei met stootskrapers plat te vee
nie. Hy droom groot. Maar die verterende droom wat hom sy lewe lank ontwyk het, is Leendra van Hellberg.
Hy voel skuldig omdat hy destyds in die hofsaak nie die volle waarheid gepraat het nie.
15. Patricia Redelinghuys:
Rudie en Minette se dogter. ‘n Pragtige bedowe brokkie wat aan net die beste gewoond is en mans om haar
pinkie draai. Haar visier is op die geoloog, Dr. Samuel van der Sandt.
DIE KLEINKLOOF:
16. Dr. Samuel van der Sandt:
Hy is verbonde aan ‘n mynmaatskappy in Kaapstad, Western Mining. Nou her hy het kamp opgeslaan in die
Kleinkloof met die doel om vas te stel of daar moontlik graniet is. Hy loop hom herhaaldelik vas in Leendra van
Hellberg, wat hom nie vertrou nie. Wat het hy sewe jaar gelede in Die Kleinkloof gedoen? Hoekom was hy
daar, kort voor die ontploffing? Wat weet hy werklik? Hoekom krap hy nou weer in die Kleinkloof rond? Om
Leendra van Hellberg te tem, gaan meer kos as ‘n tien-ton granietblok.
17. Mario Martinelli
Hierdie flambojante sjarmante karakter is Samuel se vennoot, wat later vir Samuel help om die prospekteer
permitte van die Redelinghuyse te kty.
18. Maurizio Martinelli
Mario se seun - slaan Patricia Redelinghuys se voete onder haar uit met sy romantiese Italiaanse maniertjies.
SKRYFPROSES:
Die skryfproses was ‘n langsame proses. Om vir televisie te skryf, of liewer - om in enige medium te skryf - moet ‘n
skrywer bereid wees om baie tonele oor te skryf. My beleid van “I thrive on rewriting” was van toepassing.
‘n Tragedie het ons gesin getref terwyl ek aan die skryf was. Ons tweede seun, het naby die see van die denkbeeldige
Soutmansdal, op see vermis geraak op sy seilplank. Hy het verdrink. Dit het gevolg 8 jaar nadat ons eerste seun in ‘n
motorfietsongeluk oorlede was.
Ons gesin was platgelsaan en in ‘n rouproses. Later het ek wel besef dat die kontrak vir die draaiboek op ‘n manier ‘n
uitkoms van die Hemelse Vader was: dit het genesend geword om my fokus op ander mense (die karakters) se verliese
te plaas. Ek het my rekenaar na sy kamer verskuif en daar gewerk, om naby sy goed te wees. Dit het vir my dikwels
gevoel asof hy ‘n wakende oog oor die manuskrip hou. Sonder dat ek dit doelbewustelik beplan het, het verlies ‘n sub-
tema van die teks geword. Ons sal later verder oor die temas praat.
Om een of ander rede het die ontwikkeling nie voortgegaan nie. En presies soos in die storie het Vlaktevlei die sloping
gelukkig vrygespring.
Asof dit nie genoeg was nie, het nog iets het gebeur: Die Steenberg Cove Hotel het met groot uitbreidings begin. Presies
soos wat ek dit in my kop beplan het. En asof dit nie genoeg was nie, word daar twee groot granietblokke voor die hotel
as versiering geplaas. Uiteindelik was die hotel perfek vir die Redelinghuyse se Soutmans Hotel. Hoe gelukkig kan ‘n
skrywer nou wees?
81
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
Na vele beraadslaag is die verfilming van die reeks wel gedoen op presies dieselfde plek as waar die storie-idee ontstaan
het: Daar op op Steenberg’s Cove by St. Helenabaai.
AKTEURS:
Deirdre Wolhuter, Kevin Smith, Marius Weyers, Antoinette Kellerman, Trix Pienaar, Neil Sandilands, Vinette Ebrahim,
Vanessa Nabal, Goliath Davids, André Odendaal, Chris Vorster, Susanne Beyers, Joanie Combrinck en ander.
TEMALIED;
Die temalied vir die reeks is geskep en vertolk deur Lize Beekman, wat toe nog relatief onbekend in die bedryf was. Die
lirieke het die inhoud en atmosfeer van die storie ongelooflik mooi saamgevat. Die liedjie, “Soutmansland” is opgeneem
in haar album “Cake”.
Janine Neethling het die musiek vir die reeks gedoen. Later het die vervaadiger aan my gesê dat hy hulle beslis nie sou
kon bekostig, indien hulle toe reeds sulke groot name in die musiekbedryf was soos vandag nie.
VERSKILLENDE MEDIUMS:
Omdat ‘n draaiboek en roman twee verskillende mediums is, sou daar drastiese aanpassings gemaak moes word.
Die atmosfeer van die roman sou bepalend wees. Dit sou ‘n kleindorpse kontreiverhaal wees, met ‘n tipiese Weskus-
aanslag.
Die karakters sou meer volledig, tot volle potensiaal, ontwikkel moes word. Die voordeel van roman as medium is dat
daar groter geleentheid is om die karakters se gedagte prosesse volledig te beskryf. Sommige karakters sou noodwendig
deur ‘n kenteringsproses gestuur moes word, sodat hulle teen die slot van die verhaal gelouterde karakters met nuwe
insigte kon wees.
Die intrige sou aangepas en uitgebrei moes word. Dit sou, uit die aard van die roman-medium, nie dieselfde wees as in
die reeks nie.
Die navorsing sou weer nagegaan moes word. In die reeks kon ‘n kamera met een skoot baie inligting oordra. In die
roman sou elke aspek van die ontginning van graniet beskryf moes word.
Daar sou gesoek moes word na ‘n Eerstepersoonsverteller. Hierdie karakter sou op een of ander wyse maklike toegang
tot die ander karakters moes hê, om van almal se doen en late te weet, sodat hy die storie kon vertel.
Die ideale karakter is gevind in die persoon van oom Kêppies Killian, die pa van pastoor Gerald Killian. Oom Kêppies, ‘n
geliefde, nederige, eenvoudige man, met groot insig en lewenswysheid was bevriend met Koster – wie se vrou Rachel
op die soutmyn ‘n pakker was. Hy was ook bevriend met Vaatjie, die barman by die hotel.
82
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
Sodoende het hy kontak met die verskillende groepe karakters gehad. Sy vertelling sou tydspronge kon oorbrug wat die
skryfproses sou vergemaklik.
Gedrurende die skryfproses het Oom Kêppies spoedig sy sentrale plek ingeneem en kon ek my later nie indink wat die
roman sonder hom sou wees nie. Dit was so ‘n plesier om te hoor hoe hy sy storie vertel. Op een of ander manier was
ons twee verknog aan mekaar.
Oom Kêppies se vertelling is in kursief aangedui, om dit te onderskei van die verhaalteks. Wat verder nodig was, was ‘n
derdepersoonsverteller.
Hierdie verteller (die skrywer) sou chronologies die verhaal in die teenwoordige tyd vertel as aanvulling van oom Kêppies
se vertellings.
Die antagonis, Gilbert Redelinghuys, was ‘n uitdaging om as geloofwaardige karakter te ontwikkel as gevolg van die feit
dat sy arrogante persoonlikheid veel meer as een faset gehad het. Hy moes die leser die harnas injaag, maar ook
uiteindelik simpatie wek.
Die protagonis, Leendra van Hellberg – was ook ‘n uitdaging, as gevolg van haar tronk-agtergrond, haar bitterheid,
wraaksug en wantroue wat spruit uit die verlede. Sy is nie verniet Hendrik Rooihel se meisiekind nie, ‘n ware vuurvreter.
Om haar as volwaardige karakter te vestig, moes sy ook ‘n sagte, liefdevolle kant hê. Daarom was dit belangrik om haar
beskermingsdrang teenoor Sielie uit te beeld, asook haar liefde vir ant Sielie, en haar verhouding met oom Bontie.
SKRYFPROSES:
In die loop van die skryfproses van Droomdelwers het ek, presies soos in die geval van die roman Meeulanders, wat
ook gebaseeer was op die televisiereeks, spoedig agtergekom, dat ek my nie kan verbind aan die geskrewe draaiboek
nie. ‘n Roman het ‘n manier om sy eie ritme te ontwikkel en ‘n mens moet jou noodwendig daardeur laat lei. Dit het tot
die gevolg gehad dat sekere storielyne, wat belangrik in die reeks was, eenvoudig verdwyn het, om plek te maak vir nuwe
intriges. Die gebeure wat tot die slot lei, het verander en is aangepas om by die roman se struktuur aan te pas. Dit was
‘n kwessie van keuses wat gemaak is op grond van daardie “storie-gees” deur wie ‘n skrywer hom laat lei - om die storie
te behaag.
Droomdelwers is nie geskryf met literêre aspirasies nie. Dis bloot geskryf as ‘n lekkerleesboek, met volop intrige en
raaisels - en met karakters wat hopelik sal voorleef in die geheue van lesers.
TEMAS
Verskillende temas het ongemerk in die teks ingesluip. Waarvan die belangrikste sekerlik hebsug is – en die verwoestende
invloed daarvan op ‘n gemeenskap.
Verder is daar sprake van verskillende sub-temas soos: Verlies, versoening, vergifnis, vrywording.
TITEL:
Die titel Droomdelwers was die oorspronklike titel vir die reeks. Hierdie titel was egter volgens die SABC nie
“kommersieël” genoeg nie. Vir die roman het die titel egter die inhoud gekomplimenteer.
Figuurlik gesproke sal mens kan sê dat daar sprake is van verskillende karakters wat op een of ander wyse soekende is
na antwoorde, delwend na die vervulling van drome.
Verder is daar dan ook die letterlike delwing na graniet en die ontdekking van die vonds in die Kleinkloof, in die vorm van
die seldsame Dream Dolorosa.
83
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
DROOMDELWERS: DIE LUISTERBOEK (CD)
Leerders, wat miskien nie ywerige lesers is nie, sal daarby baat vind om na die LUISTERBOEK op CD te luister.
Dit is die RSG voorlesing in 2012 deur Elize Cawood.
Sy het ‘n uitmuntende en aangrypende vertolking van die karakters gedoen.
Ek wens die leerders alle seën en sukses toe. Ek hoop hulle sal hierdie ervaring aan die Weskus geniet.
84
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
EKSTA AANTEKENINGE OOR DROOMDELWERS
TITEL
‘n Titel gee gewoonlik reeds ‘n aanduiding van die inhoud van die verhaal en / of ‘n sleutel tot die
tema.
“Droomdelwers”kan verwys na mense wat soek na hul drome / hul drome najaag. Dit kan op
verskillende karakters in die boek van toepassing wees. Spesifiek is daar Gilbert se droom van
die nuwe vakansieoord wat hy wil ontwikkel, maar daar is ook Lucia se droom van die sout-
besigheid wat sy vir Sielie wil ontwikkel.
Met die delf-gedeelte in gedagte dink ‘n mens aan die Van Hellbergs se besigheid waarmee hul
geld wil verdien om hulle drome waar te maak.
Delf beteken ook “soek na iets” , impliseer dis weggesteek – word hier ook in die boek gedelf na
die waarheid omtrent die gebeure op die dag van die ontploffing?
MILIEU
Die milieu verwys na die agtergrond waarteen ‘n verhaal afspeel. Dit sluit tyd en ruimte in.
“Droomdelwers” speel af in die moderne tyd (daar word verwys na selfone, viertrekbakkies en
minirokke en ‘n roomys kos R12. Op bl. 170 sê Gilbert sy oupagrootjie het die kerk en skool in
1906 gestig en dan sê die televisie-woordvoerder die vlaktevleiers leef al 99 jaar op huurgrond.
Dus is dit so ongeveer 2005.)
Die verhaal speel af teen die weskus van Suid-Afrika in die klein gemeenskap van Soutmansdal
(klen, blanke dorpie) waarbinne die kleinkloof ook val, met Vlaktevlei – bruin gemeenskap – direk
langsaan.) Die twee gemeenskappe lê naby die groot dorp Dwarsmansdal.
Daar is verskillende belangrike ruimtes bv. Redelinghuyse se hotel, ant Sweetie se kafee, die
kantore van die soutmyn, die soutmyn self, die kleinkloof, Pastoor Gerald se huis met die groen
hokkie, Die Bont Huis en Phil se huis. Silwerkruis-gevangenis met Leendra se sel word ook in
terugflitse geneom
VERTELLER
Onthou: die verteller is nie die skrywer nie.
85
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
Eerstepersoonsverteller (Verteller is een van die karakters in die verhaal, kan meer detail-inligting
gee, die leser emosioneel meer betrek, is gewoonlik geloofwaardig, want hy / sy is by al die
gebeure betrokke. Is gewoonlik subjektief)
KONFLIK
Konflik help om spanning te bou in ‘n verhaal. Konflik kan uiterlik wees (die hoofkarakter vs. ‘n
ander karakter / die gemeenskap / ‘n stelsel / sy omgewing) of innerlik (in die gemoed van die
hoofkarakter deur botsing van behoeftes / drange / begeertes/ vrese ens.
In “Droomdelwers” kom uiterlike sowel as innerlike konflik voor. Uiterlik is daar die Redelinghuyse
se konflik met die Vlaktevleiers, Gilbert se stryd met Leendra, die stryd tussen Leendra en Patricia.
Innerlike konflik is bv. Gerald se sielestryd oor sy gevoelens vir Rebecca, Leendra se botsende
gevoelens jeens Samuel en Rudi se geheime gevoelens vir Ingrid.
FOKALISATOR
Dit verwys na die persoon uit wie se oogpunt die gebeure vertel word, d.w.s. die persoon op wie
gefokus word in die geval, Leendra.
TEMA
Tema is die hoofgedagte(s) / belangrike sake sentrale idee wat in ‘n verhaal aangeraak word. ‘n
Tema is altyd universeel, d.w.s. algemeen-geldend.
KARAKTERS
86
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
Daar is 2 hoofgroepe karakters.nl. die hoofkarakter(s) en die newekarakters. Die hoofkarakter(s)
– gewoonlik een persoon, of ‘n klein groepie mense - is die belangrikste karakter(s). Hy / sy hulle
is die persoon / persone wat progressie / verandering ondergaan.
In dié verhaal is Leendra van Hellberg die hoofkarakter. Aanvanklik voel sy geestelik vasgevang
al is sy nie meer in die tronk nie en sê sy sal eers eendag vry wees wanneer sy die waarheid van
“daardie dag” (haar ouers se sterfdag) uitgevind het- wat toe wel gebeur het.
Newekarakters is gewoonlik die grootste groep karakters in ‘n boek. Dit is die minder-belangrike
karakters. Hier is dit bv. Boeta, Koster, Rebecca ens.
Karakters kan op twee maniere bekendgestel word: as ronde karakters of as plat karakters.
Ronde karakters is die karakters wat redelik breedvoerig beskryf word sodat dit voel asof jy as
leser hulle ken, jy weet wat aangaan in meer as een fasset van hul lewe ens. Hier kan ons vir
Leendra, Sielie, Phil Gilbert en Samuel as voorbeelde gebruik.
Plat karakters is karakters van wie die leser nie veel weet / hoor nie, daar word amper so half
toevallig ‘n paar maal na hulle verwys, hulle ondergaan byna geen ontwikkeling nie. Dink bv. aan
Mario, Vaatjie, Denver en Dagghie.
Let wel: Die hoofkarakter is gewoonlik ‘n ronde karakter en die newekarakters kan rond of plat
wees.
Sub-intriges is die liefdesdriehoeke van Leendra, Ferdinand en Patricia, asook van Gerald,
Jamaina en Rebecca. Dan is daar ook die Vlaktevleiers se verset teen gedwonge verskuiwing,
die ryk Redelinghuyse se manipulering van geldmag, Oubaas se verdwyning ens.
87
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
Moenie sub-opskriffies gebruik nie.
Skryf die getal woorde (lengte van vraag) onderaan.
Hou deurentyd die tyd wat jy het vir die betrokke vraag, asook die punte wat die vraag tel,
in gedagte.
Onderstreep die sleutelwoorde waar moontlik,bv. as karaktereienskappe gevra word,
onderstreep al die karaktereienskappe wat jy in jou antwoord noem.
1. Bespreek die ontstaan en ontwikkeling van die verhouding tussen Leendra en Samuel.
Verduidelik wat die dag van die ontploffing gebeur het wat gelei het tot die dood van die
Van Hellbergs en Leendra se gevangenskap. Motiveer die verskillende persone wat
betrokke was, se optrede.
2. Alhoewel Leendra uit die Silwerkruis-gevangenis vrygelaat is, het sy steeds nie vry gevoel
nie. Sy wou eers weet wat werklik op die dag van haar ouers se dood gebeur het.
Verduidelik kortliks hoe die volgende persone bygedra het daartoe dat sy antwoorde kon
vind: Sielie, Lucia en Samuel.
3. Verduidelik die vyandskap tussen die Redelinghuyse en Leendra.
Gevangenskap / vasgevangenheid is een van die temas in die verhaal. Verduidelik hoe
die tema van toepassing is op die lewens van Gerald, Sielie, Rudi en Leendra
4. Bespreek kortliks hoe gierigheid die lewens van Gilbert, die Vlaktevleiers en Phil beȉnvloed
het.
VOORBEELD-LANGVRAAG
88
SAAMGESTEL DEUR E VD WALT - 2020
Bespreek kortliks hoe gierigheid die lewens van Gilbert, die Vlaktevleiers en Phil beȉnvloed het.
Geld kan nie geluk koop nie – dié spreekwoord word weer eens as waar bewys in die lewe van
Gilbert Redelinghuys. Hy was deel van ‘n ryk familie. Hulle het ‘n groot stuk grond en ‘n
suksesvolle hotel besit en hy het met ‘n duur motor - ‘n Porsch- gery. Hy wou ‘n rykmansoord
bou op die grond van die Vlaktevleiers. Hy kon wel die oord op ‘n ander plek bou, maar dan sou
die drooglegging van die bou-area baie geld kos, daarom was dit nie vir Gilbert ‘n opsie nie. Hy
verkies die goedkoper uitweg, nl. om die Vlaktevleiers van hul grond af te sit, wat dan lei tot onmin
tussen die Redelinghuyse en die Vlaktevleiers bv. die vergadering wat oproerig raak en lei daartoe
dat Rudi gewond word. Gierigheid maak dus van Gilbert ‘n ongewilde persoon in die
gemeenskap. Gilbert het ook geld as afpersmiddel gebruik wat sy waardes onder verdenking
bring. Hy het geld vir Jamaina gegee om te gebruik na goeddunke in ruil daarvoor dat sy Vos
Philander probeer ompraat om nie die gemeenskap teen hom op te stook en vir Leendra gedwing
om saam met hom na Patricia se partytjie te gaan, om die skade aan sy motor wat deur Sielie
veroorsaak is, af te skryf.
Die Vlaktevleiers was ‘n rustige gemeenskap wat in vrede saamgewoon het totdat Gilbert se
gierigheid hulle uit Vlaktevlei wou verdryf. Die gebeure het hul vrede omvergewerp en die
gemeenskap opstandig gemaak. Dit het ook onderlinge verskille uitgebring bv. Vos wat voel hul
moet baklei vir hul regte terwyl ander persone voel hul moet maar hul lot aanvaar ter wille van die
vrede. Dit het ook die gemeenskap uitmekaar gedryf deurdat sommiges op Dwarsmansdal huise
gekry het, en ander nie.
Gierigheid het gemaak dat ook Phil sy waardes opsygeskuif het vir geld. Hy was by onwettighede
betrokke om meer geld te maak, hy het bv. met diamante gesmokkel. Hy het Koster se broer
doodgemaak na ‘n skelm diamanttransaksie. Daarna het hy sy spore probeer toevee deur die
ontploffing en ook vir Hendrik van Hellberg en sy vrou doodgemaak. Hy het geld uit die boedel
gesteel, self die soutmyn gekoop en vir Leendra gelieg oor haar pa se nalatenskap. Toe Leendra
hom konfronteer, het hy selfmoord gepleeg.
Gierigheid het dus die lewens van Gilbert, Phil en die Vlaktevleiers negatief beinvloed.
(396 woorde)
89