Republic of the Philippines

Department of Education
REGION III – CENTRAL LUZON
SCHOOLS DIVISION OF CITY OF SAN FERNANDO
CITY OF SAN FERNANDO WEST INTEGRATED SCHOOL
SAN JUAN, CITY OF SAN FERNANDO, PAMPANGA

THIRD CLASSROOM OBSERVATION

DETAILED LESSON PLAN in Araling Panlipunan 5
SY 2023-2024
Grade 3 Quarter 3rd
Teacher Eden May L. Pantig Week 1
Date: Day 2

I. OBJECTIVES (Layunin)
A. Content Standard
(Pamantayang Pangnilalaman)
B. Performance Standard
(Pamantayan sa Pagganap)
C. Learning Competencies
(Pamantayan sa Pagkatuto)
D. Objectives
(Mga Layunin)
Ang mag-aaral ay naipamamalas ang mapanuring pag-unawa sa mga pagbabago sa lipunan
ng sinaunang Pilipino kabilang ang pagpupunyagi ng ilang pangkat na mapanatili ang
kalayaan sa Kolonyalismong Espanyol at ang impluwensya nito sa kasalukuyang panahon.
Ang mag-aaral ay nakapagpapakita ng pagpapahalaga at pagmamalaki sa pagpupunyagi ng
mga Pilipino sa panahon ng kolonyalismong Espanyol.
MELC No. 1: Naipaliliwanag ang mga paraan ng pagtugon ng mga Pilipino sa
kolonyalismong Espanyol (Hal. Pag-aalsa, pagtanggap sa kapangyarihang
kolonyal/kooperasyon)
1. Natutukoy ang tugon ng mga katutubong Pilipino sa kolonyalismong Espanyol, at
2. Naipaliliwanag ang mga paraan ng pagtugon ng mga Pilipino sa kolonyalismong
Espanyol.

II.CONTENT (Nilalaman) Tugon ng mga Pilipino sa Kolonyalismong Espanyol

III.LEARNING RESOURCES
(Kagamitang Panturo)
A. References (Sanggunian) Santillan, Benedict G. ADM-SLM Modyul 4: Ang Kultura ng Aking Rehiyon sa Aming Makasaysyang Lugar. DepEd Region III. 2020
Austria, Ma. Rosalie, Jeaneth Doyog, Mary Abigail Bautista,Diosdado Mateo, Jose Galang, Teodora Mendoza,
Angelique Romero, Mary Jane De Vera, Grace Almera, and Alma LIngat. 2019. Araling Panlipunan: Kagamitan Ng Mag-Aaral Rehiyon III Central Luzon.
1st ed. San Fernando, Pampanga: Department of Education-Bureau of Learning Resources.
"Dambana Ng Kagitingan". 2020. Cultured: Philippine Cultural Education Online. https://philippineculturaleducation.com.ph/dambana-ngkagitingan.
K To 12 Most Essential Learning Competencies. 2020. Ebook. Pasig City: Department of Education.
"Municipality Of Capas". 2020. Capastarlac.Gov.Ph.
https://www.capastarlac.gov.ph/downloads/historical/Cap as%20National%20Shrine.pdf.
1. Teacher’s Guide pages Most Essential Learning Competencies Matrix: Department of Education
2. Learner’s Materials pages
3. Textbook pages
4. Additional materials from
Learning Resource (LR)
portal
A. Other Learning Powerpoint Presentation,
Resources
(Iba pang Kagamitang
Pnturo)

IV.PROCEDURES
(Pamamaraan)
A. Reviewing previous Drill
lesson or presenting the
Bago mag umpisa ang aralin ang mga mag aaral ay magbibigay ng mga
new lesson
(Balik-aral sa nakaraang pamantayan sa pakikinig at Pagpapaliwanag ang pagpapakita ng respeto ng
aralin at/o pagsisimula ng bawat isa sa talakayan
bagong aralin)
Obj 5 (P) – Safe and Secure Learning
Obj 6 (P)-Show Fairness, respect and care to encourage learning

City of San Fernando West Integrated School

Address: Purok 1, Brgy. San Juan, CSFP

SCHOOLS DIVISION OF CITY OF SAN FERNANDO
CITY OF SAN FERNANDO WEST INTEGRATED SCHOOL
SAN JUAN, CITY OF SAN FERNANDO, PAMPANGA
B. Establishing a purpose
for the lesson
(Paghahabi sa layunin ng
aralin)
C. Presenting
examples/instances of
the new lesson
(Pag-uugnay ng mga
halimbawa sa bagong
aralin)
D. Discussing new concepts
and practicing new skills
#1
(Pagtalakay ng bagong
konsepto at paglalahad ng b
City of San Fernando West Integrated School
Address: Purok 1, Brgy. San Juan, CSFP
Republic of the Philippines
Department of Education
REGION III – CENTRAL LUZON
Balitaan (ang piling mag aaral ay magbabalita tungkol sa napapanahong
isyu na kinakaharap ng bansa)
Obj 4 (P)-Displayed proficient used of Mother Tongue
Gawain 1 (PreTest)
Basahin ang bawat pahayag. Sabihin kung ang mga ito ay Tama o Mali.
Layunin ng gawaing ito ang masukat ang paunang kaalaman ukol sa paraan
ng pagtugon ng mga katutubo sa kolonyalismo.
1. Dumanas ng diskriminasyon ang mga Pilipino na nagnais na pasukin ang
pagpapari. May nagplano ng mga lihim na pagtitipon upang isagawa ang
pag-aalsa.
2. May mga katutubong mangangalakal na inagawan ng kabuhayan sa
buhay. Hindi nila inalintana ang yaman at kaligtasan sa kamay ng mga
dayuhan. Ipinaglaban nila sa pamamagitan ng pag- aalsa ang kanilang
karapatan.
3. Binabantayan ng mga sundalong Espanyol ang mga katutubong
manggagawa.
4. Dumanas matinding kalupitan ang mga katutubo sa ilalim ng
pamahalaang kolonyal pero nanatili pa rin silang sunud-sunuran at sinarili
na lang ang paghihinagpis na kanilang nararamdaman.
5. Hindi idinaan sa dahas ni Jose Rizal ang ninanais na pagbabago sa ilalim
ng pamahalaang kolonyal.
Obj 2 (P) – numeracy and literacy
Sa araling ito ukol sa kasaysayan ng kinabibilangang rehiyon, inaasahang
matututunan mo ang mga sumusunod:
1. Natutukoy ang tugon ng mga katutubong Pilipino sa kolonyalismong Espanyol, at
2. Naipaliliwanag ang mga paraan ng pagtugon ng mga Pilipino sa kolonyalismong
Espanyol.
https://www.youtube.com/watch?v=7zxwcXnyaDA
Magellan Song (aawitin ng mga mag aaral ang awit na may patungkol sa aralin na
may tamang dynamics)
Obj 1 (HP and P)- knowledge of content across curriculum teaching areas
sings a given song with appropriate dynamics MU2DY-IIIf-h-6
Mga Pamprosesong mga tanong:
1.Tungkol saan ang video na napanood?
2.Ano-ano ang mga naging tugon ng mga katutubong Filipino sa pagtugon ng mga
dayuhang Espanyol?
3.Kung ikaw ay nabubuhay sa panahon na ito, Ano-ano ang mga pagtugon na iyong
magagawa para sa bayan? Ilahad ang sagot sa klase.
Obj 3 (HP and P)- HOTS
Ang mga Pilipino ay 333 taong nananatili sa animo’y hawla ng walang sapat na
naaaninag na Liwanag ng pag-asang makawala sa kamay ng mga dayuhang
Espanyol. Iba’t iba ang naging paraan ngpagtugon nila sa sitwasyong mailalarawan
sa pagkakaroon ng tibay at lakas ng loob... matira ang matibay!
 Republic of the Philippines
Department of Education
REGION III – CENTRAL LUZON
SCHOOLS DIVISION OF CITY OF SAN FERNANDO
CITY OF SAN FERNANDO WEST INTEGRATED SCHOOL
SAN JUAN, CITY OF SAN FERNANDO, PAMPANGA

agong kasanayan #1) May mga Pilipino na nakipagsabwatan sa mga dayuhan. Pansariling kapakanan ang
pilit na isinalba kahit na ang kapalit nito ay ang kaligtasan ng kapwa Pilipino. Sila
ang binansagang mga mersenaryong katutubo. Mga taksil sa bayan! Ang iba ay
yumakap o nagpasailalim nang tuluyan sa kapangyarihan ng mga dayuhan. Ang
kanilang yaman o kabuhayan ang pinoproteksyonan. Nagsawalang-kibo at
nagbingi-bingihan sa hiling na suportang salapi ng kapwa Pilipino para matustusan
ang pangangailangan ng kanilang samahang nagsasagawa ng pag-aalsa.
Si Lapulapu na hari ng Mactan ay binansagang kauna-unahang bayaning Pilipino
dahil mas pinili niyang talikuran ang mga dayuhan kaysa tanggapin ang alok na
pakikipag-kaibigan. Mayroon ding sumunod sa kanyang mga yapak na hindi rin
nagsawalang-kibo sa kalupitan ng mga Espanyol. Sila ang magigiting na Pilipino na
nagmula sa iba’t ibang rehiyon ng Pilipinas.

Sa paglipas ng panahon hindi rin maikakaila na mayroon ding magandang nangyari

sa ating bansa lalo na sa kabuhayan ng mga iilang mga Pilipino. Nagkaroon ng
magandang pagkakataon at pagnanasang makapag-aral ang mga kabataang
nabibilang sa panggitnang-uri o middle class. Mga kabataang nakapag-aral sa
kolehiyo, sa Pilipinas man o sa Espanya. Sila’y tinawag na mga ilustrado o
mga naliwanagan ang pag-iisip. Ang taglay na dunong bunga ng edukasyon ang
nagmulat sa kanila sa tunay na kalagayan at nagaganap sa bansa. Hindi nila
hinayaan na manatiling sunud-sunuran na lamang ang mga Pilipino. Kailangang
nang gisingin ang manhid na pakiramdam ng mga katutubo. Ginamit nila
ang karunungang taglay bunga ng edukasyong mayroon sila. Lakas ng panulat ang
tugon ng mga ilustrado. Nagsilbi silang tanglaw na nagsumikap na mabigyan ng
liwanag ang kapwa at gabayan ang nasa kadiliman. Hindi idinaan sa dahas kundi sa
malumanay na paraan. Sa pagsusulat ng pahayagan at aklat nila idinaan ang tugon
sa mga Espanyol. Ang ating pambansang bayani na si Jose Rizal ay isa sa mga
ilustrado na sumulat ng Noli Me Tangere at El Filibusterismo. Layunin nito na
tuligsain ang pamahalaang Espanyol at maging ang mga palalong prayle. Gisingin
ang damdaming manhid upang sumibol ang diwang makabansa ng mga Pilipino,
walang armas na hawak, walang dugo na pumatak. Kalayaan ang isinisigaw!

Obj 4 (P)-Displayed proficient used of Mother Tongue

Obj 5 (P) – Safe and Secure Learning
Obj 6 (P)-Show Fairness, respect and care to encourage learning
At sa oras ng pagbangon tanging sandata ay ang pagmamahal sa bayan na kusang
E. Discussing new concepts nag-aalab at umuusbong. Tulad sila ng ibong matagal na panahong nakulong sa
and practicing new skills
hawla ay uhaw na makawala at makalipad nang ubod ng laya at sa paglaya nila ay
#2
(Pagtalakay ng bagong sabay-sabay sa paglipad. Malayang naipapagaspas ang mga pakpak. Sinasamantala
konsepto at paglalahad ng ang sariling lakas at ang liwanag na nagbibigay ng gabay upang makita ang
bagong kasanayan #2) paroroonan. Hindi alintana ang pagod, sakit ng katawan maging buhay ay inialay sa
pag-asang iyon lamang ang paraan upang makawala ang bayang sinilangan sa
bagsik ng mga dayuhan.

Narito ang mga Tugon sa Kolonyalismo at mga Dahilan nito.

City of San Fernando West Integrated School

Address: Purok 1, Brgy. San Juan, CSFP

SCHOOLS DIVISION OF CITY OF SAN FERNANDO
CITY OF SAN FERNANDO WEST INTEGRATED SCHOOL
SAN JUAN, CITY OF SAN FERNANDO, PAMPANGA
F. Developing mastery
(Leads to Formative
assessment)
(Paglinang sa kabihasnan)
G. Finding practical
applications of concepts
and skills in daily living
(Paglalapat ng aralin sa
pang-araw-araw na buhay)
H. Making generalizations
and abstractions about
the lesson
(Paglalahat ng aralin)
City of San Fernando West Integrated School
Address: Purok 1, Brgy. San Juan, CSFP
Republic of the Philippines
Department of Education
REGION III – CENTRAL LUZON
Tugon sa Dahilan
Kolonyalismo
Nanahimik at nagtiis Likas na matiisin at sanay sa hirap ang mga katutubo.
Mas pinili nilang manahimik at sumunod sa patakarang
Espanyol para sa kanilang kaligtasan.
Yumakap sa Simula’t sapul mayroon ng mga katutubo na ang iniisip
kapangyarihan ng ay ang kung ano ang meron sila. Ang mahalaga sa kanila
mga dayuhan ay katahimikan sa buhay at kung paano
maproteksyonan ang kabuhayan.
Nakipagsabwatan sa Mga katutubo na kung tawagin ay mga taksil.
mga Ipinagpapalit ang dangal para sa pansariling kapakanan.
dayuhan/mersenaryo
Tumakas at Marami ring mga katutubo na mas piniling takasan ang
namundok mga pagpapahirap ng mga dayuhan. Namuhay sila sa
bundok at naging kalaban ng pamahalaan. Tinawag
silang mga tulisan.
Nag-alsa Mga katutubo mula sa iba’t ibang rehiyon at sektor ng
lipunan. Mga pangkat na lumaban at nag-alsa na
binubuo ng mga magsasaka, mangangalakal, at
propesyonal. May kababaihan din na sumapi at hindi
naging hadlang ang kanilang kasarian.
Ginamit ang lakas ng Ang mga kabataang nakapag-aral sa kolehiyo sa Pilipinas
panulat man o sa Espanya ay hindi rin nagsawalang-kibo.
Ginamit nila ang lakas ng panulat sa pagsisiwalat sa
kalupitan ng pamahalaang Espanyol.
Pamprosesong mga tanong:
1.Ano-ano ang mga tugon at dahilan ng mga katutubo sa kolonyalismo?
2.Bilang mag aaral Paano mo maipapakita ang iyong Pagmamahal sa ating bayan?
Obj 3 (HP and P)- HOTS
Obj 6 (P)-Show Fairness, respect and care to encourage learning
Sabihin ang salitang “HAVEY” kung ang pahayag na nagsasaad ng paraan ng
pagtugon sa kolonyalismo at “WALEY” naman kung hindi.
____1. Ginamit ng mga ilustrado ang dunong upang gisingin ang diwang
makabansa ng mga katutubo.
____2. Nagtanim ng mga gulay ang mga katutubo sa bakuran nila.
____3. Tinanggap ang pamahalaang kolonyal sa pamamagitan ng pagsasawalang-
kibo sa nagaganap na kalupitan ng mga dayuhan.
____4. Nagalit ang mga prayle sa mga Pilipino.
____5. Ninais ng mga datu na maibalik ang dating posisyon at dangal kaya sila ay
bumuo ng pangkat at nag-alsa.
Ang mga mag aaral ay magbibigay ng mga sariling Paglalahat sa aralin, batay sa
kanilang natutunan. Maaring maglahad ng pansariling opinion tungkol dito.
1.Ilahad ang sariling pananaw tungkol sa nagging epekto ng kolonyalismo sa
Lipunan ng sinaunang Pilipino.
Obj 1 (HP and P)-Nakapagbibigay ng sariling pananaw tungkol sa naging epekto ng
 Republic of the Philippines
Department of Education
REGION III – CENTRAL LUZON
SCHOOLS DIVISION OF CITY OF SAN FERNANDO
CITY OF SAN FERNANDO WEST INTEGRATED SCHOOL
SAN JUAN, CITY OF SAN FERNANDO, PAMPANGA

kolonyalismo sa lipunan ng sinaunang Pilipino.

Obj 2 (P) – numeracy and literacy
Obj 3 (HP and P)- HOTS
Obj 4 (P)-Displayed proficient used of Mother Tongue
Obj 5 (P) – Safe and Secure Learning
Obj 6 (P)-Show Fairness, respect and care to encourage learning
I. Evaluating learning (Post Test)
(Pagtataya ng aralin
Basahin ang bawat pahayag. Sabihin kung ang mga ito ay Tama o Mali.
Layunin ng gawaing ito ang masukat ang paunang kaalaman ukol sa paraan
ng pagtugon ng mga katutubo sa kolonyalismo.
1. Dumanas ng diskriminasyon ang mga Pilipino na nagnais na pasukin ang
pagpapari. May nagplano ng mga lihim na pagtitipon upang isagawa ang
pag-aalsa.
2. May mga katutubong mangangalakal na inagawan ng kabuhayan sa
buhay. Hindi nila inalintana ang yaman at kaligtasan sa kamay ng mga
dayuhan. Ipinaglaban nila sa pamamagitan ng pag- aalsa ang kanilang
karapatan.
3. Binabantayan ng mga sundalong Espanyol ang mga katutubong
manggagawa.
4. Dumanas matinding kalupitan ang mga katutubo sa ilalim ng
pamahalaang kolonyal pero nanatili pa rin silang sunud-sunuran at sinarili
na lang ang paghihinagpis na kanilang nararamdaman.
5. Hindi idinaan sa dahas ni Jose Rizal ang ninanais na pagbabago sa ilalim
ng pamahalaang kolonyal

J. Additional activities for

application or remediation
(Karagdagang gawain para
sa takdang aralin at
remediation)
Isulat ang Oo kung
tama ang isinasaad
ng
pangungusap at
Hindi naman kung
mali ito. Isulat ang
City of San Fernando West Integrated School
Address: Purok 1, Brgy. San Juan, CSFP
 Republic of the Philippines
Department of Education
REGION III – CENTRAL LUZON
SCHOOLS DIVISION OF CITY OF SAN FERNANDO
CITY OF SAN FERNANDO WEST INTEGRATED SCHOOL
SAN JUAN, CITY OF SAN FERNANDO, PAMPANGA

tamang sagot sa
sagutang papel o
kuwaderno.
____1. Maglaro ng
basketbol sa labas
kung bumabagyo.
____2. Tumakbo
agad palabas ng
bahay kung may
sunog.
____3.
Mahalagang
City of San Fernando West Integrated School
Address: Purok 1, Brgy. San Juan, CSFP
 Republic of the Philippines
Department of Education
REGION III – CENTRAL LUZON
SCHOOLS DIVISION OF CITY OF SAN FERNANDO
CITY OF SAN FERNANDO WEST INTEGRATED SCHOOL
SAN JUAN, CITY OF SAN FERNANDO, PAMPANGA

makinig sa mga
babala sa parating
na peligro.
____4. Huwag
mag-imbak ng
pagkain at tubig
bago
dumating ang
sakuna.
____5. Ang
disaster drill ay
gawaing
City of San Fernando West Integrated School
Address: Purok 1, Brgy. San Juan, CSFP
 Republic of the Philippines
Department of Education
REGION III – CENTRAL LUZON
SCHOOLS DIVISION OF CITY OF SAN FERNANDO
CITY OF SAN FERNANDO WEST INTEGRATED SCHOOL
SAN JUAN, CITY OF SAN FERNANDO, PAMPANGA

paghahanda sa
Panahon ng
kalamidad
Isulat ang Oo kung
tama ang isinasaad
ng
pangungusap at
Hindi naman kung
mali ito. Isulat ang
tamang sagot sa
sagutang papel o
kuwaderno.
City of San Fernando West Integrated School
Address: Purok 1, Brgy. San Juan, CSFP
 Republic of the Philippines
Department of Education
REGION III – CENTRAL LUZON
SCHOOLS DIVISION OF CITY OF SAN FERNANDO
CITY OF SAN FERNANDO WEST INTEGRATED SCHOOL
SAN JUAN, CITY OF SAN FERNANDO, PAMPANGA

____1. Maglaro ng
basketbol sa labas
kung bumabagyo.
____2. Tumakbo
agad palabas ng
bahay kung may
sunog.
____3.
Mahalagang
makinig sa mga
babala sa parating
na peligro.
City of San Fernando West Integrated School
Address: Purok 1, Brgy. San Juan, CSFP
 Republic of the Philippines
Department of Education
REGION III – CENTRAL LUZON
SCHOOLS DIVISION OF CITY OF SAN FERNANDO
CITY OF SAN FERNANDO WEST INTEGRATED SCHOOL
SAN JUAN, CITY OF SAN FERNANDO, PAMPANGA

____4. Huwag
mag-imbak ng
pagkain at tubig
bago
dumating ang
sakuna.
____5. Ang
disaster drill ay
gawaing
paghahanda sa
Panahon ng
kalamidad
City of San Fernando West Integrated School
Address: Purok 1, Brgy. San Juan, CSFP
 Republic of the Philippines
Department of Education
REGION III – CENTRAL LUZON
SCHOOLS DIVISION OF CITY OF SAN FERNANDO
CITY OF SAN FERNANDO WEST INTEGRATED SCHOOL
SAN JUAN, CITY OF SAN FERNANDO, PAMPANGA

Isulat ang Oo kung

tama ang isinasaad
ng
pangungusap at
Hindi naman kung
mali ito. Isulat ang
tamang sagot sa
sagutang papel o
kuwaderno.
____1. Maglaro ng
basketbol sa labas
kung bumabagyo.
City of San Fernando West Integrated School
Address: Purok 1, Brgy. San Juan, CSFP
 Republic of the Philippines
Department of Education
REGION III – CENTRAL LUZON
SCHOOLS DIVISION OF CITY OF SAN FERNANDO
CITY OF SAN FERNANDO WEST INTEGRATED SCHOOL
SAN JUAN, CITY OF SAN FERNANDO, PAMPANGA

____2. Tumakbo
agad palabas ng
bahay kung may
sunog.
____3.
Mahalagang
makinig sa mga
babala sa parating
na peligro.
____4. Huwag
mag-imbak ng
pagkain at tubig
City of San Fernando West Integrated School
Address: Purok 1, Brgy. San Juan, CSFP
 Republic of the Philippines
Department of Education
REGION III – CENTRAL LUZON
SCHOOLS DIVISION OF CITY OF SAN FERNANDO
CITY OF SAN FERNANDO WEST INTEGRATED SCHOOL
SAN JUAN, CITY OF SAN FERNANDO, PAMPANGA

bago
dumating ang
sakuna.
____5. Ang
disaster drill ay
gawaing
paghahanda sa
Panahon ng
kalamidad
Piliin ang naging tugon ng mga Pilipino mula sa pagpipilian na nakalagay sa kahon.
Isulat ang TITIK ng tamang sagot sa sagutang papel.

A.mersenaryo B.nangibang bansa C.gumamit ng lakas ng panulat

D.nag-alsa o lumaban E.tumakas at F.yumakap
namundok

_______1. Hindi tinanggap ni Lapulapu ang pakikipagkaibigan ni Magellan.

_______2. Ang Noli Me Tangere at El Filibustarismo ay isinulat ni Jose Rizal.
_______3. Nilisan ng mga Babaylan ang tirahan upang maibalik ang dating
paniniwala at relihiyon.
_______4. Nakipagsabwatan sa mga Espanyol upang makuha ang personal na
layunin o kagustuhan.

City of San Fernando West Integrated School

Address: Purok 1, Brgy. San Juan, CSFP
 Republic of the Philippines
Department of Education
REGION III – CENTRAL LUZON
SCHOOLS DIVISION OF CITY OF SAN FERNANDO
CITY OF SAN FERNANDO WEST INTEGRATED SCHOOL
SAN JUAN, CITY OF SAN FERNANDO, PAMPANGA

_______5. Nagsawalang-kibo para proteksyonan ang kabuhayan

Prepared by: Rater:

EDEN MAY L. PANTIG LESLIE M. BERMUNDO

Teacher II Head Teacher III

City of San Fernando West Integrated School

Address: Purok 1, Brgy. San Juan, CSFP