Makale

ISITILAN YÜZME HAVUZLARINDA ISIT-

MA YÜKÜ HESABI ve
ISITICI SEÇĐMĐ
Cüneyt ÖZYAMAN
ÖZET 2. ISI KAYBI VE KAZANCI HESAPLARI
Bu çalışmada;ısıtılan yüzme havuzların- Aşağıdaki tabloda yüzme havuz suyu için
da,sıcak su kaynağı, ısı değiştirgeci ve tesi- önerilen sıcaklık değerleri verilmiştir.
satlarının seçim ve tasarımda kullanılacak
Tablo 1: Farklı kullanma amaçlarına göre önerilen
ısıtma yükü hesapları için gerekli kaynak havuz suyu sıcaklıkları [1]
araştırması yapılmıştır.Hesap sonuçları
havuzun kullanım ve çevre şartlarına göre HAVUZ TĐPĐ SU SICAKLIĞI(°C)
büyük farklılıklar göstermektedir.Đlk ısıtma Halka açık havuzlar 26-28
için gerekli ısı hesabı ise ayrıca yapılmakta- Spor havuzları 22-24
dır.Kullanıcının tercih ve istekleri sonuçları Çocuk havuzları 26-32
etkilemektedir. Çalışmanın sonundaki örnek Terapi havuzları 35
hesap ile farklılıklar irdelenecektir. Masaj havuzları 32-26
Soğuk su(şok)havuzları 15
1. GĐRĐŞ
Yüzme havuzu suyunun ısıtılması iki 2.1. ISI KAYBI HESAPLARI
amaçla yapılmaktadır; 2.1.1 SU YÜZEYĐNDEN TAŞINIM ĐLE ISI
a. Konfor şartlarının yükseltilmesi KAYBI (Qt , kCal/m2h)
b. Havuzun kullanım süresinin uzatılması Açık havuzlarda ısı kaybı aşağıdaki for -
Böylece sadece yaz sezonunda kullanıla - mül ile hesaplanır.
bilen havuzların tüm yıl kullanımı sağlan - Q*(t t = at hç- t ) [2] (1)
makta ve zaten inşai yatırımı yapılmış olan th = Havuz suyu sıcaklığı(°C)
havuzun işletmeye ekonomik getirisi arttırıl- tç = Çevre hava sıcaklığı(°C)
maktadır.Ancak havuz suyunun ısıtılmasının at =Su yüzeyi taşınım katsayı -
da yatırım ve işletme maliyetleri bulunmak- sı(kCal/m h°C).2

tadır.Bu maliyetlerin en aza indirilebilmesi at=1,8*n+1,65 n [2]

ancak doğru tasarım ile olasıdır. (2)
n = su yüzeyindeki hava hızı(m/s)
Cüneyt ÖZYAMAN
1954 Đzmir doğumludur.1980 yılında Orta Doğu
Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Bö - Tablo 2: Açık havuzlar için su yüzeyi hava hızına
lümünü bitirmiştir.1980-1991 yılları arasında Desa bağlı olarak at değerleri
A.Ş.’nin mühendislik ve yönetim kadrolarında görev
yapmıştır.1991-2001 yılları arasında kurucularından
olduğu Doğal Isı Ltd. Şti.’nde şirket müdürü olarak Açık havuz Açık havuzAçık havuz
teknik satış konularında çalışmalarını sürdürmü - korumalı yarı korumalı korunmasız
ştür. 2001 yılından beri, sahibi bulunduğu DOPA Ltd. n 1 2 4
Şti.’nde teknik malzeme temsilcilik ve satışı ile birlik -
te ısı konularında mühendislik hizmeti vermektedir. at 3,5 6,0 11,0

28 TESĐSAT MÜHENDĐSLĐĞĐ / Ocak-Şubat 2004

 Kapalı yüzme havuzlarında ise,salon ha-
va sıcaklığı genellikle havuz su sıcaklığın - 2.1.4 BESLEME SUYU ISI GEREKSĐNĐMĐ
dan yüksek tutulduğundan taşınım ile ısı (Qe, kCal/m2h)
kaybı söz konusu değildir. Ancak ortam ısıtıl -Buharlaşma ile havuzdan eksilen suyun
ması yapılmayan kapalı havuzlarda Q t=10 tamamlanması için eklenen suyun havuz sı -
kCal/m h alınabilir [3].
2 caklığına kadar ısıtılması gerekir.Bunun için
gerekli ısı aşağıdaki formül ile hesaplanır.
2.1.2 SU YÜZEYĐNDEN IŞINIM ĐLE Qe = s-m *(mdh nh)*Cp*(th -tb ) [4] (6)
ISI KAYBI (Qı, kCal/m h) 2 s= Buharlaşma katsayısı (Tablo 3’den alına -
Açık havuzlarda ısı kaybı aşağıdaki for - bilir)
mül ile hesaplanır. mdh= Su yüzeyindeki doymuş havanın
Qı = R.q.(th4 – tç4) [3] (3) içinde bulundurduğu su miktarı(kg/kg kuru
R = Đletişim katsayısı(uygulamada 5 hava)
kCal/mh°C )
2 4 mnh= Çevre sıcaklığı ve bağıl neminde
q = Sıcaklık çarpanı(Uygulamada 1 °C) havanın içinde bulundurduğu su miktarı(kg/kg
th = Havuz suyu sıcaklığı(°C) kuru hava)
tç = Çevre hava sıcaklığı(°C) Cp= Su özgül ısısı (Su için C p =1
Kapalı yüzme havuzlarında ise,ışınım ile kCal/kg°C)
kaybolan ısı,salon duvar ve çatısından yan-t h = Havuz suyu sıcaklığı (°C)
sıyarak tekrar suya döner.Bundan dolayı he -t b = Besleme suyu sıcaklığı (°C)
saplarda dikkate alınmaz [3].
2.1.5 SIÇRAMA VE TAZELEME SUYU ISI
2.1.3 SU YÜZEYĐNDEN BUHARLAŞMA GEREKSĐNĐMĐ (Qs , kCal/m2 h)
ĐLE ISI KAYBI (Qb, kCal/m2h) Yüzme havuzlarında su buharlaşmasına
Isı kaybı aşağıdaki formül ile hesaplanır. ek olarak, su sıçraması ve filtreleme siste -
Qb= s-m*(mr dh nhr)*h [4] mindeki yıkama vb. olaylar ile ek su kayıpla -
(4) rı oluşur.
mdh= Su yüzeyindeki doymuş havanın Tecrübelere göre bu şekilde olan su kay-
içinde bulundurduğu su miktarı(kg/kg kuru bı miktarı 0,6 kg/m2h alınabilir [3]. Buna göre
hava) ısı gereksinimi yaklaşık olarak;
mnh= Çevre sıcaklığı ve bağıl neminde ha -Q s =10 kCal/ m h kabul edilebilir [3].
2

vanın içinde bulundurduğu su miktarı(kg/kg

kuru hava) 2.2. ISI KAZANCI HESAPLARI
hr=Havuz suyu sıcaklığında suyun buhar - 2.2.1 GÜNEŞ IŞINIMI ĐLE ISI KAZANCI
laşma ısısı(uygulamada 580 kCal/kg) (Qg, kCal/m2h)
s= Buharlaşma katsayısı (kg/ m 2 h) Dünya yüzeyine gelen güneş ışınımı
s= 25+19*n [4] (5) miktarı
* tesisin bulunduğu konu -
Tablo 3: Havuz tipine göre s değerleri ma(enlem derecesi)
Kapalı havuz Açık havuz Açık havuz Açık havuz * tüm yıl boyunca deği -
korumalı yarı korumalı korunmasız
şen günlük ışınım şiddeti -
n 0,6 1 2 4
ne
s 36 44 63 101
* güneşlenme süresine

29
TESĐSAT MÜHENDĐSLĐĞĐ / Ocak-Şubat 2004
(gün uzunluğu, bulutlanma) gibi değişkenle- projelendirilmelidir.
re bağlıdır. Aşağıdaki tablonun hazırlanmasında aş-
Açık yüzme havuzlarında Qg =150 kCal/ ağıdaki varsayımlar kullanılmıştır.
m2h olarak kullanılabilir [5]. Havuz suyu sıcaklığı 28°C
Kapalı havuzlarda ise ışınım kazancı söz Ortam hava şartları 10°C-%40 bağıl
konusu değildir. nem
Su yüzeyindeki hava sıcaklığı 20°C
2.2.2 SU YÜZEYĐNDEN TAŞINIM ĐLE ISI Besleme suyu sıcaklığı 10°C
KAZANCI (Qk, kCal/m2h)
Açık havuzlarda ısıtma gerektiği dönem- 4. ĐLK ISITMA ISI GEREKSĐNĐMĐ HESABI
lerde çevre sıcaklığı havuz su sıcaklığından (Qd , kCal/h)
düşüktür. Bundan dolayı taşınım ile ısı ka -Havuz suyunun ilk ısıtılması için gerekli
zancı oluşmaz. Bu, ortam ısıtması yapılma- ısı miktarı aşağıdaki formül ile hesaplanır.
yan kapalı yüzme havuzları için de geçerlidir.Qd = A*Qm+1000*V*Cp *(th -tp )/hd
Ortam ısıtması yapılan kapalı yüzme ha- (7)
vuzlarında ise ortam sıcaklığı havuz su sı -A= Havuz yüzey alanı (m 2)

caklığından 2-3°C daha fazla olmalıdır. Buna Qm= Duvar ısı kaybı (20 kCal/2h malınabilir)
göre Qk =20 kCal/m2 h almak yeterlidir [2]. [3]
V= Havuz suyu hacmi (m3)
3. TOPLAM ISI KAZANCI-KAYBI Cp= Su özgül ısısı (Su için C p= 1
Aşağıda Ege Bölgesi sahil şartları için kCal/kg°C)
yapılmış olan örnek havuz ısıtma gereksini-t h= Havuz suyu sıcaklığı (°C)
mi hesap sonuçları verilmiştir. Bu değerlert b= Besleme suyu sıcaklığı (10°C alınabi -
sadece bilgi için olup, projelendirme amacı lir)
ile kullanılamaz. Hesaplar her havuzun özel hd=Đlk ısıtma süresi (h)
çevre ve çalışma şartlarına göre yapılarak, Đlk ısıtma süresi işletme şartlarına bağlı

Tablo 4: Ege sahil bölgelerindeki havuzlar için genel ısıtma gereksinimi tablosu

Kapalı Kapalı Açık Açık Açık

havuz havuz havuz havuz havuz
(ısıtılan) (ısıtılmayan) (korumalı) (yarı korumalı) (korumasız)
Isı kayıpları (kcal/m 2h)
Taşınım Qt - 10 63 108 198
Işınım Qı - - 90 90 90
Buharlaşma Qb 200 240 290 420 670
Besleme Qe 7 7 10 13 21
Sıçrama-tazeleme Qs 10 10 10 10 10
Isı kayıpları toplamı 217 267 463 641 989
Isı kazançları
Işınım Qg - - 150 150 150
Taşınım Qk 20 - 0 0 0
Isı kazançları toplamı 20 - 150 150 150
Toplam ısı gereksinimi Qç 197 267 313 491 839

30 TESĐSAT MÜHENDĐSLĐĞĐ / Ocak-Şubat 2004

olarak 24-72 saat arasında alınabilir. Süre-Q
kı =839 kCal/m2h (TABLO 4)
ç
saldıkça ısıtma sistemi ve tesisatı büyüyece
-Q n =1.13*200 m *839 kCal/m h
2 2

ği gözden kaçmamalıdır. Qn =189614 kCal/h

5. ÖRNEK ISI GEREKSĐNĐMĐ HESABI VE
ISI DEĞĐŞTĐRGECĐ SEÇĐMĐ
Hesaplar aşağıda özellikleri verilen ha -Q
b) Đlk ısıtma ısı gereksinimi(Qd , kCal/h)
Đlk ısınma hesaplarında emniyet etkeni
kullanılması gerekmemektedir.
d =200 m *20 kCal/ m h+1000*330 m *1
2 2 2

vuz için yapılacaktır. kCal/kg°C*(28°C-10°C)/48

Havuz tipi Açık-korumasız Qd =113830 kCal/h
Havuz yüzey alanı 200 m 2 Normal işletme süresince oluşan ısı ge -
Havuz su hacmi 330 m 2 reksinimi ilk ısıtmadan fazla olduğu için ısıtma
Su sıcaklığı 28°C sisteminin tasarımındaQ=189614 kCal/hkul-
Besleme suyu sıcaklığı 10°C lanılacaktır.
Đlk ısıtma süresi 48 h
Emniyet etkeni %13 5.2. ISI DEĞĐŞTĐRGECĐ SEÇĐMĐ
Isı enerjisi kaynağı Kalorifer kaza -Sistemde havuz suyunu ısıtmak için Pla -
nı(75/55°C) kalı Isı Değiştirgeci kullanılacaktır.
Değiştirgeç tipi ve büyüklüğünün seçile-
bilmesi için değiştirgecin tesisata bağlantı
5.1. ISI GEREKSĐNĐMĐ şekline ve aşağıdaki işletme bilgilerine ge -
a) Normal işletme ısı gereksinimi (Q n, rek bulunmaktadır.
kCal/h) Primer Sekonder

5.2.1 PLAKALI ISI DEĞĐŞTĐRGECĐ TEKNĐK BĐLGĐ FORMU ve ÖLÇÜLENDĐRME

RESMĐ [6]

DEĞĐŞTĐRGEÇ TĐPĐ: XXXXXXXXXX

Isıl bilgiler sıcak taraf soğuk taraf
Ortam: KAZAN SUYU HAVUZ SUYU
Isıl kapasite: 189614 kCal/h
Akış debisi: 9.6 7.6 m2/h
Giriş sıcaklığı: 75.00 25.00 °C
Çıkış sıcaklığıI: 55.00 50.00 °C
Basınç düşümü 1.32 0.78 mSS
Logaritmik sıcaklık farkı: 27.42 K
Değiştirgeç bilgileri
Toplam ısı geçiş alanı: 2.30 m2
Toplam plaka sayısı: 22
Plaka kalınlığı 0.00060 m
Yüzey fazlalık oranı: 7.95 %
Plaka malzemesi: 1.4401
Conta malzemesi: NBR
Tasarım sıcaklığı: 140.00 °C

31
TESĐSAT MÜHENDĐSLĐĞĐ / Ocak-Şubat 2004
 5.2.2 ÖRNEK HESAP ĐÇĐN HAVUZ SUYU ISITMA TESĐSATI SĐSTEM ŞEMASI [7]

TESĐSAT BORU ÇAPLARI; Ød

5 =2".....Ød6 =2".....Ød7 =2 1/2 "

32 TESĐSAT MÜHENDĐSLĐĞĐ / Ocak-Şubat 2004

MALZEME LĐSTESĐ; işletme giderleri deği -
NO ĐSĐM ÖLÇÜ AÇIKLAMA şmektedir.
7 Manometre Ø100 5 Bar Havuz tesisatı tasa-
8 Küresel vana 1/ "
2 rımı yapılmadan önce
12 Küresel vana 2" işletmecinin bu konu -
13 Pislik tutucu 2" da bilgilendirilmesi ve
14 Redüksiyon 2">1 1/ "
2 alınacak önlemler ile
15 Sirkülasyon pompası 8,8 m 3 /h;6 mSS yatırımın daha ekono-
16 Termometre Ø100 0-120 °C mik hale getirilmesi
17 Küresel vana 1/ "
2 mümkün olacaktır. Bu
18 Akış anahtarı(flow switch) amaçla;
19 Sıcaklık hissedicisi 1) Đlk ısıtma süresi ger-
20 Plakalı eşanjör VT10/22 pl 188830 KCal/h çekçi olarak belirlen -
21 Redüksiyon - meli ve koşullar izin
22 Redüksiyon 2 1/ 2">2" verdiği kadar uzun tu -
23 Termometre 0-120 °C tulmalıdır.
24 Küresel vana 2 1/ 2" 2) Açık havuzlarda ha-
25 Pislik tutucu 2 1/ 2" vuz yüzeyindeki hava
26 Redüksiyon 2 1/ 2">2" hızını en aza indirebil-
27 Sirkülasyon pompası 11 m 3/h;6 mSS mek için çevrede rüz -
28 Pompa kontrol panosu 19Ž T gar kırıcı uygulaması
yapılmalıdır.
Akışkan KAZAN HAVUZ
3) Açık havuzlarda ilk ısıtma ve havuzun kul -
SUYU SUYU
lanılmadığı sürelerde,özellikle geceleri,su
Kapasite 189614 KCal/h
yüzeyi plastik örtü ile kaplanmalıdır.
4) Tüm ısıtma tesisatında ısı yalıtımı yapıl-
Giriş Sıcaklığı 75 25 °C
malıdır.
Çıkış sıcaklığı 55 50 °C
Basınç düşümü(*) 2 2 mSS
KAYNAKLAR
(*) Değiştirgeçte oluşmasına izin verilen en fazla ba - [1] TSE 11899, madde 7, çizelge 10.
sınç düşümü her iki taraftaki pompalara göre belir -
[2] KAKAÇ, S., "Örneklerle Isı Transferi",
lenecektir.
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, 1980.
[3] TMMOB,"Sıhhi Tesisat Proje Hazırla-
Bu esaslara göre seçilen Plakalı Isı Deği -
ma Teknik Esasları-Yayın No: 122".
ştirgeci teknik bilgileri ve resmi 5.2.1’de ve-
[4] HOLMAN, J.P.,"Heat Transfer", Mc
rilmiştir.
Graw-Hill, 1976.
[5] ÜNSAL, M.,"Solar Tables", Orta Doğu
Teknik Üniversitesi-Gaziantep Kampu -
SONUÇ
su,1980.
Havuz tipine ve tasarım şartlarına bağlı
[6] GEA ECOFLEX Plate Heat Exchan -
olarak ısı kayıpları dört katına yakın farklılık
gers,Thermal Technology Division.
gösterebilmektedir.Bunun sonucu olarak da
[7{ DOPA Ltd. Şti.,"Tesisat teknik bilgi ar
-
gerek ısıtma tesisatı yatırımı gerekse ısıtma
şivi".

33
TESĐSAT MÜHENDĐSLĐĞĐ / Ocak-Şubat 2004