TỔNG QUAN VỀ GIAI ĐOẠN 54-60

1. Bối cảnh quốc tế giai đoạn 1954-1960 được đặc trưng bởi
những nét sau:
 Chiến tranh Lạnh tiếp tục diễn ra gay gắt. Sau Chiến tranh thế giới
thứ hai, thế giới chia thành hai phe đối lập
 Cuộc đấu tranh của nhân dân thế giới vì hòa bình, độc lập dân tộc,
dân chủ và tiến bộ xã hội diễn ra sôi nổi.
 Các nước đế quốc, thực dân đã thực hiện chính sách thực dân mới,
nhằm duy trì sự thống trị của mình ở các nước thuộc địa, nửa thuộc
địa.
2. Bối cảnh Trong nước:
Cuộc kháng chiến chống Pháp thắng lợi, đất nước tạm thời bị chia cắt.
Ngày 21 tháng 7 năm 1954, Hiệp định Giơ-ne-vơ về đình chỉ chiến sự,
lập lại hòa bình ở Đông Dương được ký kết. Hiệp định đã chia Việt
- Nam thành hai miền, lấy vĩ tuyến 17 làm ranh giới tạm thời.
- Đế quốc Mỹ thay Pháp trở thành kẻ thù trực tiếp của nhân dân
- Miền Bắc bước vào thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Sau khi
đất nước tạm thời bị chia cắt, miền Bắc được giải phóng bước vào
thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội.
Miền Nam tiếp tục đấu tranh đòi thi hành Hiệp định Giơ-ne-vơ, thống
nhất đất nước. Mỹ ra sức phá hoại Hiệp định, hất cẳng Pháp, thiết lập
chính quyền Ngô Đình Diệm và quân đội tay sai.Thực hiện biện pháp
chiến lược mang tên “tố cộng, diệt cộng” nhằm loại bỏ những người cộng
sản, triệt phá tổ chức và tư tưởng cộng sản. Đến đầu năm 1959, với việc
ban hành “Luật 10/59”lê máy chém khắp miền Nam, thẳng tay đàn áp,
bắt giam và sát hại quần chúng cách mạng, phơi bày bản chất xâm lược
và bán nước của chúng

3. Chủ trương và hành động của Đảng:

 Miền Bắc:
a/ Chủ trương, đường lối của Đảng đưa miền Bắc quá độ lên CNXH
-Tháng 9-1954, Bộ Chính trị đề ra nhiệm vụ trước mắt ở miền Bắc là hàn
gắn vết
- 9/1954 Bộ Chính trị đề ra nhiệm vụ trước mắt là hàn gắn vết thương
chiến tranh, phục hồi nền kinh tế quốc dân.
-Hội nghị trung ương lần thứ 7-8 khoá II (3-8-1955): Hoàn thành cải cách
ruộng đất
(1953-1954), đưa miền Bắc tiến dần từng bước lên CNXH, củng cố mặt
trận dân tộc

- Hành động của đảng ở miền bắc:

 Khôi phục kinh tế:
Thi hành chính sách “tiêu thổ kháng chiến”, “phá kho thóc giải quyết nạn
đói”.

Thực hiện “3 năm khôi phục kinh tế (1955-1957)”.

 Cải cách ruộng đất:

Chia ruộng đất cho nông dân.
Hợp tác hóa nông nghiệp.

 Chuyển tư bản chủ nghĩa công thương nghiệp sang quỹ đạo xã hội
chủ nghĩa.
 Xây dựng nền kinh tế tập trung, thống nhất:
Phát triển công nghiệp nặng.

Xây dựng cơ sở hạ tầng

  MIỀN NAM

HÀNH ĐỘNG CỦA ĐẢNG Ở MIỀN NAM

- Phong trào đấu tranh chống Mỹ Diệm:

Phong trào “Phá kho thóc giải quyết nạn đói” (1955).

Phong trào “Nghiệp đoàn” (1956-1957).

Phong trào “Chống khủng bố, đòi dân sinh dân chủ” (1958-1960).

- Xây dựng lực lượng chính trị và vũ trang:

Thành lập Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam (1960).

Trong giai đoạn này thì NỔI BẬT nhất là PT ĐỒNG KHỞI

1. Nguyên nhân
Tháng 5 năm 1959, Ngô Đình Diệm ban hành Đạo luật 10/59 công khai
"đặt Cộng sản ngoài vòng pháp luật".
Tháng 1 năm 1959, diễn ra hội nghị lần thứ 15 Ban Chấp hành Trung
ương Đảng Lao động Việt Nam, đã quyết định "cho phép lực lượng cách
mạng miền Nam sử dụng bạo lực để đánh đổ chính quyền Mỹ-Diệm"
2. Diễn biến
Đồng khởi Bến Tre

Đêm 2 tháng 1 năm 1960, ban lãnh đạo tỉnh Bến Tre họp tại xã Tân
Trung, quyết định: "phát động một tuần lễ toàn dân đồng khởi, diệt ác ôn,
phá thế kìm kẹp, giải phóng nông thôn, làm chủ ruộng vườn" và quyết
định khởi nghĩa thống nhất từ ngày 17 tháng 1 đến ngày 25 tháng 1. Điểm
đột phá tại cù lao Minh (gồm 3 huyện Minh Tân, Mỏ Cày, Thạnh Phú),
điểm chính ở Mỏ Cày.
Rạng sáng ngày 17 tháng 1 năm 1960, theo kế hoạch đã định, cuộc Đồng
khởi nổ ra đúng như dự kiến tại ba xã Định Thủy, Phước Hiệp, Bình
Khánh (huyện Mỏ Cày, tỉnh Bến Tre) và kiểm soát hoàn toàn các xã sau
2 ngày. Trung đội quân giải phóng đầu tiên của Bến Tre thành lập tại
vườn dừa, xã Bình Khánh.
Sau đó, phong trào chuyển hướng sang Giồng Trôm, tập trung ở các xã
trọng điểm Châu Hòa, Châu Bình và Phong Mỹ dưới sự lãnh đạo
của Nguyễn Thị Định.
Từ thắng lợi trên, trong vòng một tuần (17 đến 24 tháng 1), 47 xã ở Mỏ
Cày, Giồng Trôm, Châu Thành, Ba Tri, Thạnh Phú nổi dậy. Lực lượng
nổi dậy làm chủ nhiều ấp, trong đó hoàn toàn làm chủ 22 xã.
Trước tình hình phong trào ngày càng mở rộng, quân lực Việt Nam Cộng
hòa phản kích lại. Ngày 22 tháng 2, đại đội từ Mỏ Cày tiến vào Phước
Hiệp. Ngày 24 tháng 2, huy động 3.000 quân đánh vào 3 xã "điểm" (Định
Thủy, Bình Khánh, Phước Hiệp). Quân dân ba xã đã dùng các vũ khí thô
sơ phản kích, điển hình là súng ngựa trời. Cuộc tấn công thất bại. Từ Bến
Tre, phong trào Đồng Khởi lan khắp miền Nam, làm lung lay bộ máy
Việt Nam Cộng hòa tại các cấp địa phương.
Từ những thắng lợi trên, Xứ ủy Nam Bộ Đảng Lao động Việt Nam đề
nghị Trung ương Đảng nâng đấu tranh vũ trang lên ngang với đấu tranh
Chính trị.
Ngày 25 tháng 3 năm 1960, hơn 10.000 quân hỗn hợp thủy-bộ-biệt kích-
dù tiến vào vây quét các xã "điểm" ở huyện Mỏ Cày. Trước tình hình
trên, lãnh đạo Bến Tre quyết định dùng biện pháp chính trị, phát động
quần chúng, đặc biệt là phụ nữ.
Tháng 3 năm 1960, hơn 7.000 phụ nữ Giồng Trôm biểu tình đòi các đơn
vị quân chủ lực của chính phủ đang càn quét phải rút về vị trí cũ.
Tháng 6 năm 1960, các chi bộ của những người cộng sản quyết định phát
động Đồng khởi trong toàn Nam Bộ.
Ngày 24 tháng 9 năm 1960, những người cộng sản ở Bến Tre phát động
cuộc Đồng khởi lần hai. Bấy giờ, phong trào không chỉ diễn ra ở những
nơi họ nghĩ là có thể thắng thế mà còn dám phát động ngay cả ở những
vùng yếu khác.

Tây Nam Bộ
Cùng thời gian với Bến Tre, tỉnh Kiến Phong (Đồng Tháp ngày nay) cũng
nổi dậy. Các đại đội 272, 274 đã có các trận đánh tiêu diệt và làm bị
thương 25 lính, chiếm trụ sở xã, thu súng và làm chủ xã Mỹ Hòa. Đến
ngày 20 tháng 1 năm 1960 thì tỉnh Kiến Phong đã tiêu diệt, làm bị thương
165, bắt 40, giáo dục cải tạo 40 binh lính Việt Nam Cộng hòa. Một số địa
điểm tiêu biểu

 Trong khi chính quyền địa phương đang lo đối phó với Mỹ Hòa
thì huyện Hồng Ngự nổi dậy. Bắt đầu từ ba xã "điểm" Tân
Thành, Thường Thới, Thường Phước. Đại đội 271 diệt đồn Cả
Cái, giải phóng Tân Thành.
 Tại Cao Lãnh, lực lượng vũ trang xã Bình Thạnh bức rút đồn
Bà Cò, làm chủ 1 ấp (thuộc xã Đốc Bình Kiều).
 Từ ngày 6 tháng 3 năm 1960, phong trào càng lan rộng ra các
tỉnh:
 Tại Cà Mau, tiểu đoàn Ngô Văn Sở phục kích đánh bại, tiêu
diệt và bắt sống 150 lính, thu 133 súng, giải phóng nhiều xã.
 Tại Sóc Trăng, sáu tháng đầu năm 1960, các vùng nông thôn
các huyện Vĩnh Châu, Mỹ Xuyên, Gia Rai, Hồng Dân, Vĩnh
Lộc với hàng chục vạn dân do những người giải phóng làm chủ.

Đông Nam Bộ
Xứ ủy Nam Bộ sau khi kiến nghị với Trung ương Đảng Lao động nâng
cao đấu tranh vũ trang đã quyết định mở một trận tiến công lớn. Mục tiêu
là lấy thêm vũ khí để nhanh chóng phát triển lực lượng, mở rộng phong
trào "Đồng khởi", lan sang Đông Nam Bộ.
Địa điểm được chọn là bốt Tua Hai, tiền tiêu án ngữ biên giới Việt Nam-
Campuchia, nằm trên đường 22, cách thành phố Tây Ninh ngày nay
5 km về phía bắc. Lực lượng Quân lực Việt Nam Cộng hòa có 2 trung
đoàn (phần lớn mới nhập ngũ), 1 chi đội thiết giáp, 1 đại đội pháo.
Lực lượng giải phóng gồm gần 1 tiểu đoàn và một số đoàn quân giáo phái
tấn công ngày 26 tháng 1 năm 1960. Quân đội Việt Nam Cộng hòa thiệt
hại 500 binh sĩ, 500 bị bắt sống. Lực lượng Đồng Khởi thu 1500 súng các
loại.
Trận Tua Hai mở đầu cho cuộc đồng khởi ở Đông Nam Bộ. Sau Tua Hai,
lực lượng giải phóng Tây Ninh gỡ 50% đồn bốt, giải phóng 24 xã và làm
chủ nhiều phần tại 19 xã khác.
Ngày 16 tháng 3 năm 1961, lực lượng Tiểu đoàn 800 quân Giải phóng
miền Đông Nam Bộ tấn công Chi khu quân sự Hiếu Liêm, hôm sau tấn
công bốt An Lạc, hỗ trợ dân chúng các nơi nổi dậy.
Bên cạnh các hoạt động quân sự, các phong trào chính trị tại đây cũng
tăng cao, điểm hình là các cuộc biểu tình thị uy của công nhân đồn
điền cao su các tỉnh Biên Hòa, Bà Rịa, Thủ Dầu Một vào cuối năm 1960.
Đoàn biểu tình phá hủy các trụ sở hành chính, bốt gác của quân lực Việt
Nam Cộng hòa.

Liên khu V
Do phần lớn lực lượng quân sự đã tập kết ra Bắc, lực lượng hoạt động
chính trị ở các tỉnh miền trung - Tây Nguyên bị cô lập khá nhiều. Trong
đạo luật Tố Cộng - Diệt Cộng, phần lớn lực lượng Việt Minh còn lại ở
các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định và nhiều lực lượng ở Tây
Nguyên bị chính quyền giết hại. Việt Minh gần như bị xóa sổ, buộc phải
tự thành lập các lực lượng vũ trang nhỏ lẻ để tự vệ.
Những cuộc nổi dậy tự phát đầu tiên của nông dân người dân tộc thiểu số:
Ba Na, Chăm, Răgklay... Đến cuộc khởi nghĩa lớn nhất ở Trà Bồng
(Quảng Ngãi) phát động phong trào Đồng Khởi trên toàn miền nam. Các
tỉnh Khu 5 thành lập liên tiếp những lực lượng vũ trang. Sau Nghị quyết
trung ương 15, Bộ Chỉ huy quân sự Khu 5 thành lập do Võ Chí Công
đứng đầu. Bộ Chỉ huy này hoạt động bằng những chỉ thị trực tiếp từ miền
bắc và đón cán bộ vào.
Ngày 31 tháng 7 năm 1960, lực lượng vũ trang tỉnh Bình Thuận giành
quyền làm chủ ở một số khu vực giáp ranh giữa đồng bằng và rừng núi,
tấn công Bắc Ruộng và quận lỵ Hoài Đức. Tiêu diệt, bắt sống 300 binh sĩ.
Đây là trận mở màn, trên thực tế có rất nhiều trận tấn công ở miền núi và
đồng bằng. Qua các trận đánh, lực lượng tiêu hao nhanh chóng được bổ
sung bằng quân số mới gia nhập, đồng thời thành lập liên tiếp các đơn vị
võ trang ở từng tỉnh.
Để trả đũa, quân lực Việt Nam Cộng hòa dồn quân càn quét những lực
lượng Giải phóng tại từng tỉnh. Đồng thời uy hiếp, khủng bố tinh thần
người dân, giết hại dã man những người đứng đầu các cuộc Đồng Khởi ở
địa phương. Trên Tây Nguyên là địa bàn ít dân, Quân đội Việt Nam Cộng
hòa lập nhiều đồn bót nhằm cô lập Quân Giải phóng với các bản làng
người dân tộc thiểu số. Tuy nhiên Việt Nam Cộng hòa cũng chỉ kiểm soát
được các đô thị và những nơi đông dân, không giữ nổi những buôn làng
đã được Việt Minh kiểm soát.

3.Kết quả
Tính đến cuối năm 1960, phong trào Đồng khởi đã căn bản làm tan rã cơ
cấu chính quyền cơ sở nông thôn của Việt Nam Cộng hòa. Trong 2.627
xã toàn miền Nam, Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam đã lập chính
quyền tự quản ở 1.383 xã, đồng thời làm tê liệt chính phủ Việt Nam Cộng
hòa ở hầu hết các xã khác. Dân số vùng giải phóng toàn miền Nam có
khoảng 6,5 triệu người thuộc vùng kiểm soát của Mặt trận. Kế hoạch lập
khu trù mật và chính sách "cải cách điền địa" của Ngô Đình Diệm bị thất
bại nặng. Hai phần ba số ruộng đất trong Cải cách điền địa (khoảng 17
vạn héc ta) được chia lại cho người dân. Phong trào Đồng khởi ở nông
thôn thúc đẩy mạnh mẽ phong trào đấu tranh chính trị ở đô thị. Trong
năm 1960 ở miền Nam có 10 triệu lượt người tham gia đấu tranh chính
trị, trong đó tiêu biểu nhất là phong trào đấu tranh nhân ngày 20-7-1960.
[2]

Ngày 20 tháng 12 năm 1960, Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam
được thành lập, số lượng thành viên tăng nhanh, thậm chí lên gấp đôi mỗi
năm. Đầu năm 1961, Quân Giải phóng miền Nam cũng được thành lập,
bằng cách thống nhất các lực lượng du kích ở từng địa phương và thành
lập mới những tiểu đoàn bộ đội tập trung. Hàng chục ngàn thanh thiếu
niên tại miền Nam đã gia nhập Giải phóng quân mỗi năm.
Để trả đũa, Tổng thống Kennedy và Ngô Đình Diệm đề xuất ra Ấp Chiến
lược. Theo đó, người dân bị cưỡng ép phải rời khỏi nơi cư trú để chuyển
vào trong những khu trại do Mỹ và Việt Nam Cộng hòa xây dựng, nhằm
ngăn không cho người dân có thể đi lại tiếp tế cho du kích của Mặt trận
Dân tộc Giải phóng miền Nam.

4. Nguyên nhân thắng lợi

Đảng ta đã đề ra đường lối chính trị, quân sự đúng đắn; Đảng bộ Bến Tre
và các đảng bộ khác đã lãnh đạo thực hiện nghiêm đường lối, chủ trương,
mục tiêu, phương pháp cách mạng do Đảng đề ra; trong chỉ đạo biết vận
dụng sáng tạo, nhạy bén, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm.

Nắm chắc quan điểm, đường lối, kiên quyết thực hiện cho bằng được mục
tiêu, phương châm của Đảng

Bên cạnh đó, cán bộ, đảng viên đoàn kết một lòng, giữ nghiêm kỷ cương,
kỷ luật, đảm bảo bí mật tới cùng đã góp phần cùng với Đảng bộ tạo được
yếu tố bất ngờ. Đó là một lợi thế rất lớn, có vai trò quan trọng quyết định
sự thành công của cách mạng.

Toàn Đảng, toàn dân, toàn quân đoàn kết, nhất trí, nêu cao tinh thần tự
lực, tự cường, khắc phục mọi khó khăn; đồng thời có sự ủng hộ, chi viện
của đồng bào miền Bắc - hậu phương lớn của miền Nam
5, Ý nghĩa lịch sử
Phong trào Đồng khởi 1960 ở Bến Tre đã mở ra cục diện mới triển vọng
cho cách mạng miền Nam, góp phần tạo ra một bước ngoặt chiến lược,
đưa cách mạng miền Nam từ thoái trào, từ thế giữ gìn lực lượng chuyển
hẳn sang thế tiến công chiến lược, làm rung chuyển và báo hiệu sự sụp đổ
của chế độ Mỹ - ngụy. Phong trào Đồng khởi Bến Tre cũng đã góp phần
vào việc thành lập Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam
(20/12/1960), một tổ chức chính trị rộng lớn, đại diện cho sự đoàn kết và
thống nhất của các lực lượng cách mạng miền Nam. Mặt trận Dân tộc
Giải phóng miền Nam Việt Nam sau đó đã được công nhận là duy nhất
đại diện cho nhân dân miền Nam bởi Hội nghị Paris (1973) và Hiệp định
Paris (1973), qua đó giúp cho việc kết thúc chiến tranh và thống nhất đất
nước. Phong trào đã chứng tỏ sức mạnh của quần chúng nhân dân miền
Nam và ý chí giành lại chính quyền từ tay kẻ xâm lược .

6. Vai trò của đảng

Lãnh đạo sáng suốt:

Đảng đã đề ra chủ trương, đường lối đúng đắn, phù hợp với tình hình
thực tế, tạo điều kiện cho phong trào Đồng Khởi phát triển mạnh mẽ.

Đảng đã trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo phong trào, tập hợp, động viên và tổ
chức quần chúng nhân dân tham gia đấu tranh.

Đảng đã xây dựng và phát triển lực lượng vũ trang, tạo chỗ dựa vững
chắc cho phong trào.

Khơi dậy tinh thần đoàn kết:

Đảng đã khơi dậy tinh thần đoàn kết, ý chí quyết tâm của toàn Đảng, toàn
dân, toàn quân ta trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

Đảng đã củng cố niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, vào sự
nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

7. BÀI HỌC KINH NGHIỆM

Kết hợp chặt chẽ giữa đấu tranh chính trị và đấu tranh vũ trang
Phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc:

Sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc là nhân tố quyết định thắng lợi của
cách mạng.
Nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng:

Đảng là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đại biểu
trung thành cho lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của
cả quốc gia, dân tộc.

Bài học về phát huy tinh thần độc lập, tự chủ;

về sáng tạo trong đấu tranh;

về xây dựng và phát triển kinh tế…