Temat: Bolesne przeżycia ojca po śmierci ukochanej córki

tren – gatunek liryczny pisany na cześć zmarłej osoby

„Treny” Jana Kochanowskiego to cykl 19 utworów, napisanych na cześć zmarłej córki Urszulki.

Kompozycja cyklu

1. I-VIII – pochwała zalet Urszuli, żal i skargi zrozpaczonego ojca

2. IX-XVIII – kryzys światopoglądowy, rozpacz, zagubienie, bezradność
3. XIX – tren „sen”; powrót do równowagi wewnętrznej, pogodzenie się ze śmiercią, spokój

Tren I

Poeta przywołując starożytnych Greków: filozofa Heraklita z Efezu (wskazywał na znikomość ludzkich
spraw, panta rhei) oraz poety Symonidesa (twórcy trenów), a dalej uosobione troski i żale (metafora
smoka). Podkreśla w ten sposób ogarniające go uczucie bezradności wobec śmierci, co stanowi
zapowiedź opisanej w kolejnych trenach bezsilności człowieka wobec losu oraz utraty racjonalnego
myślenia.

Tren V

Podmiotem lirycznym w tym trenie jest ojciec zbolały po śmierci dziecka. Porównuje je do młodej
rośliny (oliwki) zbyt szybko ściętej przez nadgorliwego ogrodnika (śmierć). Wykorzystuje do to
porównanie homeryckie – rozbudowany obraz służący uwydatnieniu cech opisywanej osoby, sytuacji.

Tren VII

Oglądanie ubrań zmarłej córki przywołuje wspomnienia o niej, jej pogrzebie, potęguje żal. Kolejne
części kompozycyjne tego utworu (oglądanie ubrań, przypomnienie o innym losie dla córki,
wspomnienie jej wyglądu) zbudowane są na zasadzie kontrastu:
*teraźniejszość śmierci – projektowanie przyszłości,
*pozostałe ubrania po córce – jej wygląd w trumnie.

Tren VIII

Kochanowski opisuje swoje uczucia i stan psychiczny, czuje żal, gorycz i bezradność. Zestawia
przeszłość (kiedy Urszulka napełniała cały dom swoją radością) z teraźniejszością śmierci związanej z
ciszą, brakiem dziecięcego śmiechu.
Archaizmy – wyrazy, które wyszły z użycia lub zmieniły swoje znaczenie

1. Wypisz 10 przykładów archaizmów z Trenów wraz z wyjaśnieniami.

2. Wypisz z Trenów przykłady poniższych środków stylistycznych/poetyckich (artystycznego
wyrazu)
a) porównanie homeryckie: …………………………………….
b) epitety: ……………………………………………………………….
c) przenośnie: …………………………………………………………
d) zdrobnienia: ………………………………………………………..
e) apostrofa: ……………………………………………………………
f) wykrzyknienie: ……………………………………………………
g) pytanie retoryczne: ……………………………………………