1

1.GR
Birok endstride yararlanlan svlarn kartrlmas ilemi akkanlar mekaniine
dayanr. Sv ile etrafndaki ceket arasndaki s aktarmn salamak, birbirine karmayan iki
svnn bir arada tutulmasn salamak, kat maddelerin sv iinde znmesini salamak ve
bir gazn sv iinde kk kabarcklar halinde dalmasn salamak kartrmann amalar
olarak sralanr. [2] Bir svnn kartrlmas ve alkalanmas farkl olaylardr. Kartrma;
belli biy yn ve dzende mekanik kuvvet vastasyla akkann bir kap iinde dolamasna
denilirken, alkalama; iki veya daha fazla fazn birbiri iinde rastgele dalmasna denilir.[1]
Kartrma ilemindeki gereklilikler dahilinde kullanlan kaplar da deiiklik
gsterecektir ama ounlukla dikey silindirik bir kap tercih edilir. Tank dibi dz deil
yuvarlatlm olmaldr. nk keskin keler veya derin blgeler braklmas kartrmann
buralarda tam olarak yaplmayaca anlamna gelir. Kabn zeri ak veya kapal olabilir.
lemin zellikleri gereince de ap/ykseklik oran belirlenebilir.
Kartrmay gerekletiren kartrclar tank ekseninde bulunan bir afta baldr,bu
aft ise tankn zerinde yer alan bir motora baldr. Burada aft motora direk balanabildii
gibi araya, hz kontroln salamak amacyla, dili bir sistem de yerletirilebilir.
Kartrc tipi seerken de dikkat etmemiz gereken noktalar vardr. Bunlardan birka;
kartrlacak maddenin zellikleri, kartrlacak rnn miktar, kartrma ileminin srekli
veya sreksiz olmas eklinde belirtilebilir. Bu hususlara uygun olan kartrc tipi seilerek
ilem gerekletirilir.
Kartrlan ortamn viskozite ve younluu arttka kartrma ilemi de zorlar ve bu
nedenle daha fazla enerji ihtiyac ortaya kar. Girdap oluumunu engellemek, kartrma
ileminin daha verimli olmasn salamak,tank iinde durgun ksm kalmasn nlemek gibi
amalarla engel ad verilen ve tankn i duvar boyunca dik olarak yerletirilen plakalar
kullanlr.
Engel bulunan bir tankta kartrcnn hz ne olursa olsun akkann st yzeyi
yataydr. Eer tankta engel yoksa kartrc gerekli dn hzna ulat anda akkann
yzeyi huni benzeri bir yap oluturur. Bu oluan duruma vorteks denilir. Vorteks oluumu
kartrma ileminde istenmeyen bir durumdur. [3]
2


2. KARITIRICILAR
Kartrclar genel olarak iki grup altnda toplanrlar. Birinci grup, yksek hzla dnen,
kk kanatl kartrclardr. kinci grup ise, dk hzla dnen, byk kanatl
kartrclardr. Birinci grupta yer alan en nemli kartrclar trbin tipi ve pervane tipi
kartrclardr. kinci grupta yer alan en nemli kartrc tipi ise dz kartrclardr. [4]
2.1.Trbin tipi kartrclar; Genellikle svlarn svlarla kartrlmasnda kullanlr.
Radyal ynde kartrma salarlar ve kartrma hzlar ok yksektir. Dz kanatl trbin
endstride en ok kullanlan tiptir. Bu kartrclar elektrik motoru tarafndan evrilen milin
u ksmna bal disk zerine dikey kanatlar monte edilmesi ile elde edilir. Ayrca eri kanatl
tipleri de vardr. Svlarn katmanlar halinde dnmesini engellemek ve daha iyi karmalarn
salamak iin tank kenarna akm krc kanatklar yerletirilebilir. [4]


ekil 3:Trbin tip kartrcnn reaktr iindeki konumu [4] ekil 4: a) Dz kanatk[4] b)Eri kanatk [4]

2.2. Pervane tipi kartrclar; deniz tatlarn ait pervaneler, kartrma ilerinde
byk nem tamaktadr. ekilde grld gibi pervane tankn ortasnda ise kartrma
srasnda dnen sv, merkezka kuvvetinin etkisi ile tankn kenarlarna doru tama yapar.
Pervane devrinin ok yksek olmas durumunda ise sv tankn dna taabilir. Ayrca byle
bir sistemde sv katmanlar halinde dnecei iin iyi bir kartrma salanmaz. Tamann
engellenmesi ve kartrmann daha iyi yaplabilmesi iin tank kenarna akm krc
kanatklar yerletirilir. Engellere arpan sv artk katmanlar halinde deil, trblansl olarak
3

hareket eder. Bu tip kartrclar eksenel ynde kartrma salarlar ve kartrma hzlar
yksektir (N=400-1750 rpm).Dk viskoziteli svlarn karmas iin uygundur.

















ekil 5: Sv merkezka kuvvetinin etkisi ile ekil 6: Engeller kartrmay daha etkili hale getirir.[4]
kenarlara taar ve sv hareket katmanlar halindedir. [4]

Dz kartrclar; svyla temas eden geni bir yzey alanlar olduundan bunlar yava
olarak dndrlr. Bu tr kartrclar zellikle floklatrma ve yumaklatrma ilemlerinde
kullanlrlar yani kartrma ileminin yava yaplmas istenilen durumlarda kullanlr.
Radyal ynde kartrma salar ve kartrma hzlar daha dktr (N=20-200rpm). Bu
tip kartrcda kartrma eleman tank iine sarkan bir kanat eklindedir. Kartrma ilemi
daha uzun srer.
3.KURAMSAL TEMELLER
Svlarn kartrlmas olay akkanlar mekanii temellerine dayal bir ilemdir ve
dolaysyla bu ilemde akkanlar mekaniinin temel eitliklerinden biri olan mekanik enerji
denklii uygulanabilir. Bu durumda birim akkan ktlesi iin mekanik enerji denklii;

P A
+ g.z + (
o
v
2
2
)= -W
f


(2.1)
yazlabilir.
Bu eitlik akmakta olan bir iki noktas arasndaki enerji deiimlerini ifade etmektedir.
Fakat kartrma olay srasnda ise herhangi bir ak olmad iin yukardaki denklemde yer
alan noktasal olarak deiim zellii gsteren btn fark terimleri sfra gider ve mekanik
enerji denklii;
F = -W
f
(2.2)

4

olarak yazlr
.
Denklemde grld zere sistemdeki srtnmeden kaynaklanan enerji kayb
sisteme verilen ie eittir. O halde kartrma ileminin mekanii incelenirken sistemdeki
srtnme veya akkana verilen i hesaplanmaldr [1].
Bu i hesaplanrken dikkat edilmesi gereken baz durumlar vardr. Bunlar karma tanklarnn
engelli ve engelsiz oluu ile kullanlan kartrc trnn zellikleridir.
Engelli Tanklar
Engelli tanklarda kartrma olay srasnda akkann trbin baklar ve durgun engel levha
evresindeki hareketi srasnda hem yzey hem de ekil srtnmeleri ve bununla birlikte
srklemeleri vardr. Bu yzden byle bir durumda srkleme kat says (C
D
), Re saysnn bir
fonksiyonu olmaldr
[1]
.

F

= Akkann hareketiyle kat yzeylere uygulanan kuvvet
= Akkann younluu
= Akkann viskozitesi
V = Akkann karakteristik hz
S = Akkann hareketine dikey ynde gelen kat yzey alan
D = Karakteristik uzunluk(burada kartrcnn ap)

C
D =
f (Re) (2.3)
(
2
1
2
f
A
F
=
v
)

v L
(2.4)
Bu denklemde younluk ve viskozite dndaki ifadeleri deitirmek gerekir.Bunun nedeni
ifadelerin kolaylkla llemeyebilmesidir. Bu yzden denklemdeki L ifadesi yerine kartrc
ap (D) kullanlabilir. Ayrca 2.4 eitliinin sol ksmn hz (v) ile genilettiimizde v*F
ifadesinin yerine kuvvet ifadesini gstermek iin P yazabiliriz.(G = Kuvvet * Hz) Burada
denklemde kullanlan hz izgisel hzdr. Bunun yerine teetsel hz ifadesi yazlmaldr(2.5).
Denkleme tm deiiklikleri uygularsak aadaki eitlikler karmza kar.
V=D*N (2.5)
5

) (
) (
2
5 3 2 3
D N
P
f
D DN
F

v
= (2.6)
(

v L
)= ) (
2

ND
f (2.7)

2.6 ve 2.7 denklemlerinden

5 3
D N
P

= ) (
2

ND
f (2.8)
eitlii trer. Bu eitliin sol taraf kartrma ilemleri iin karakteristik olan boyutsuz bir
say olup g says adn alr ve Po ile gsterilir. Sadaki terim ise kartrma ilemi iin
yine boyutsuz bir grup olan Reynolds saysdr.
O zaman engelli tanklarda;
Po = f (Re) dir.
[1]. Bu ifadeden de anlalaca gibi g says, reynolds saysna baldr. G saysn bulmak
iin reynolds deeri bulunur ve grafiklerden okuma yaplr.


Engelsiz Tanklar
Eer kartrc tanknda engel bulunmuyorsa kartrc yeter ykseklikte bir dn
hzna ulat zaman akkann serbest yzeyi huniye benzeyen ancak parabolik olan bir ekil
alr. Bu duruma vortex oluumu denir.
Engelsiz tanklarda svnn serbest yzeyinde oluan vortex nedeniyle (tankn stndeki
vortex ksmnda akkann yerekimne kar desteklenmesinden dolay) yerekimine bal
kuvvetler de dikkate alnmaldr.
Engelsiz tanklarda alnan bir diferansiyel elemann zerine iki tr kuvvet etki eder.
Bunlar;
- Hacim kuvveti Fb ve
- Santrifj kuvveti Fc dir

6

Fb; kartrma esnasnda birim eleman zerine kendi stndeki akkan elemanlarnn
yaratt basn kuvvetidir. Fc ise diferansiyel elemana etkiyen radyal kuvvet ve hacim
eleman iindeki akkann hareketi ile ortaya kar.
Bu iki kuvvet Fb ve Fc birbirini dengeler.
F
b
= F
c
Hacim ve santrifj kuvvetleri sistem deikenlerine bal olarak Ax,Ay,Az boyutlarnda
bir eleman iin yle ifade edilebilirler;
F
b
= Ax.Ay.(z z
0
). .g (2.9)
F
c
= Ax.Ay.Az..r.w
2
(2.10)
Burada,
Ax,Ay,Az : elemann boyutlar
z z
0
: elemann stndeki akkan ykseklii
r : radyal eksen
w : asal hz (s
1
)

F
b
=F
c
eitliinden ve gerekli sadeletirmeler yaplmas ile
Eitlik,
1
). (
. .
0
2
=

A
g z z
w r z

yazlabilir.
Terimlerin mutlak deeri bulunamaz fakat birbiri ile ilikili byklklerle orantl olarak
yazlabilir.
Az o (z z
0
) or o D
w o N alnrsa,
7

g
N . D
2
= Sabit = Fr (2.11)
Freude says; Fr
kuvvetleri
kuvvetleri
Yerekimi
Hareket
= (2.12)

Elde edilen bu boyutsuz grup Froude says olup, kinetik enerjiye bal kuvvetlerin (hareket
kuvvetleri) yerekimine bal kuvvetlere orandr.

Yer ekimi kuvvetinden dolay engelsiz tanklarda, Freud (Fr) says dikkate alnmaldr. Fakat
Freud says Reynolds saysnn 300 den byk olduu durumlarda dikkate alnr ve g says
ona gre grafikten okunur. Engelsiz kaplarda srkleme kuvvetinin Re ve Fr saysna ball
aadaki gibi (2.13) gsterilir.
C
D =
f (Re,Fr) (2.13)
(
2
1
2
f
A
F
=
v
) ,
2
g
D N L

v
(2.14)
Ayn engelli tanklarda olduu gibi engelsiz tanklarda da eitlii daha kullanlabilir hale getirmek
iin eitli yerine koyma ilemleri yaplr ve sonu olarak

5 3
D N
P

= f (

2
ND
,
g
D N
2
) (2.15)
eitlii elde edilir.
O halde engelli kaplar iin engelsiz kaplardaki eitlik, Froude says hesaba katlarak
dzeltilir;
P
0
= f (Re, Fr)




8

4.DENEYSEL YNTEM
4.1 Deney Sistemi
Svlarn kartrlmas deneyinde kullanlan deney dzenei ekil-1de verilmitir. Bu
dzenekteki birimleri yazacak olursak:
1. Akrilik silindirden yaplm kartrc
2. Boaltma musluu
3. Engeller
4. Dinamometre destek plakas
5. Kartrc destei
6. Kapak
7. Elektronik hz kontrol birimi
8. Motor
9. Takometre
10. Dinamometre
11. Gerilim datc
12. Sabitleyici

Deneyde ncelikle, kartrma seviyesinde kartrcnn ucuna dz bak kartrc
yerletirilir. Denge ayar mengenesi serbest braklr ve dinamometre kolunun serbest
hareket etmesine izin verilir. Ntral pozisyonda dinamometre kolunu set etmek iin
gerektiinde gerilim ipi ayarlanr. Enerjiyi kontrol eden ama-kapama dmesi alr.
Kartrc altrlarak hz belli bir deere getirilir ve bu hz deerlerine karlk gelen
kuvvet deerleri Dinamometreden okunur. Deney trbin kartrc kullanlarak tekrar
edilir. Her iki kartrcyla engelli ve engelsiz durumda deney tekrarlanr.[2]


9

4.2 Deney Dzenei


ekil-1: Deney Dzenei [2]
Kartrmada kullanlan kap ve birimler ilemin gereklerine gre deiebilir. Fakat
genellikle dikey silindirik bir kap tercih edilmektedir. Kabn zeri ak veya kapal
olabilir, ap / ykseklik oran da ilemin zelliklerine gre saptanabilir. Kartrma
tanknn biimi konusunda dikkat edilmesi gereken bir nokta tank dibinin dz yaplmayp
yuvarlatlmasdr. Tank iinde keskin keler veya derin blgeler brakld takdirde
buralarda akkan akm istendii gibi karmayabilir. Kartrma tanklarnn cidarna
dikey ynde levhalar yerletirilebilir. Tanktaki karmay salayan kartrclar genellikle
tank ekseninde yer alan bir afta ve aft da tankn zerindeki bir motora baldr. aft
motora dorudan balanabilecei gibi, araya hz ayarlama amacyla bir dili sistemi de
yerletirilebilir. [3]
10

4.3 Analiz Yntemi
Deney srasnda sistemden;
- Tankn iindeki suyun ykseklii,
- Kullanlan baklarn boyutlar,
- Tankn engelli ve engelsiz haldeki ap,
- Dinamometreden kuvvet deerleri,
- Takometreden birim zamandaki dnme saylar okunmutur

Engelli ve engelsiz tanklar arasndaki fark, engelsiz tanklarda vorteks olumasdr.
Engelli tanklarda engeller vorteks oluumunu engeller.
Bu deerler okunup kaydedildikten sonra kuramsal ve deneysel g hesab yaplmtr.
Deney srasnda okunan veriler aada gsterilmitir:
Tablo 4.3.1 Deneyde okunan veriler
KARITIRICI
TP
AISAL
HIZ
(rpm)
KUVVET
(N)
KARITIRICI
API (cm)
KARITIRICININ
YERDEN
YKSEKL (cm)
DzBakl
Kartrc
(engelsiz)
115 0,08
20 11 160 0,30
200 0,70
Dz Bakl
Kartrc (engelli)
50 0,05
20 11 80 0,6
200 0,72
Trbin Tipi
Kartrc
(engelsiz)
100 0,01
12 13,5 250 0,15
300 0,23
Trbin Tipi
Kartrc
(engelli)
200 0,32
12 13,5 250 0,68
300 0,7

11

5.HESAPLAMA VE SONULAR

5.1.Deney Koullar

Suyun scakl=18
0
C
Kuvvet kolu=0.11 m
Engel genilii=0.25 m
Trbin ap=0.12 m
Bak ap=0.2 m
Tankn ap=0.3 m
Suyun yerden ykseklii=0.24 m (engelsiz tank iin)
0.242 m (engelli tank iin)
Trbinin yerden ykseklii=0.135 m
Ban yerden ykseklii=0.11 m

5.2 Deneysel Hesaplamalar
Engelsiz tankta dz bakl kartrc iin deneysel g verilerinin bulunmas;
Asal hz= 115 rpm iin;
W=115*2*pi/60=12.037 rad/sn
Tor=0.08*0.11=0.0088 N*m
-2

G=0.0088*12.037=0.106 W

Engelli tankta dz bakl kartrc iin deneysel g verilerinin bulunmas:
Asal hz=50 rpm
W= 50*2*3.14/60 = 5.233 rad/sn
Tor= 0.05*0.11= 0.0055 N*m
-2

12

G=0.0055*5.2330 = 0.029 W
Engelsiz tankta trbin tipi kartrc iin g verilerinin hesaplanmas:
Asal hz=100 rpm
W= 100*2*3.14/60 = 10.467 rad/sn
Tor= 0.01*0.11= 0.0011 N*m
-2

G=0.0011*10.467 = 0.0115 W
Engelli tankta dz bak tipi kartrc iin deneysel g verilerinin hesaplanmas:
Asal hz=200 rpm
W= 100*2*3.14/60 = 20.934 rad/sn
Tor= 0.32*0.11= 0.0352 N*m
-2

G=0.0352*20.934 = 0.737 W
Engelli ve engelsiz tanklar iin dz ve trbin tipi kartrclarda tek deney verisi iin
hesaplanan asal hz, tor ve g deerleri dier deney verileri iin de hesaplanr ve tabloya
geirilir.
Tablo 5.2.1: Deneysel hesaplamalarn sonu tablosu
Kartrc
tipi
Asal hz
rpm
Asal hz
W (rads
-1
)
Kuvvet
(F) N
Tor
(T) N*m
-2

G
(P) W
DzBakl
Kartrc
(engelsiz)
115 12.037 0,08 0.0088 0.106
160 16.747 0,30 0.033 0.552
200 20.934 0,70 0.077 1.612
Dz Bakl
Kartrc
(engelli)
50 5.233 0,05 0.0055 0.0287
80 8.373 0,60 0.066 0.552
200 20.934 0,72 0.0792 1.658
Trbin Tipi
Kartrc
(engelsiz)
100 10.467 0,01 0.0011 0.0115
250 26.167 0,15 0.0165 0.432
300 31.40 0,23 0.0252 0.791
Trbin Tipi
Kartrc
(engelli)
200 20.934 0,32 0.0352 0.736
250 26.167 0,68 0.0748 1.957
300 31.40 0,70 0.077 2.417

5.3 Kuramsal Hesaplamalar
Tablo 5.3.1.Engelli tankta dz bak kartrc iin deney verileri

Hz (rpm) Kuvvet (N)
50 0.05
80 0.6
200 0.72
13


Tablo 5.3.2. Engelsiz tankta dz bak kartrc iin deney verileri
Hz (rpm) Kuvvet (N)
115 0.08
160 0.30
200 0.70

Tablo 5.3.3. Engelsiz tankta trbin tipi kartrc iin deney verileri
Hz (rpm) Kuvvet (N)
100 0.01
250 0.15
300 0.23

Tablo 5.3.4..Engelli tankta trbin tipi kartrc iin deney verileri
Hz (rpm) Kuvvet (N)
200 0.32
250 0.68
300 0.7

Engelsiz Tankta trbin tipi kartrc iin kuramsal g verilerinin bulunmas;
T=18
0
C iin tablolardan suyun viskozitesi ve younluu interpolasyon yardmyla
hesaplandnda;

su
=998.07 kg/m
3

su
=1.05*10
-3
kg/ms
Dt/D= 0.3/0.12= 2.5
2 deeri iin akkanlar mekanii tablosu sayfa 17den okuma yapldnda gerekli olan a
ve b deerleri;
a =2.3
b =18 olarak okunur.
Sayfa 17deki tabloda 2 numaral grafikten okuma yapmamz gerekiyor.

1.Deney Asal hz=100 rpm iin;

Re= D
2
*N*/
= 0.12
2
m*(100/60)*998.07 kg/m
3
/(1.05*10
-3
kg/ms)
14

= 190108.57
Fr= D*N
2
/g
= 0.12m*(100/60)
2
/(9.8m/s
2
) = 0.034
Grafikten okuma yapldnda;
P
0
/(Fr^((a-logRe)/b) = 1.75
P
0
=0.385 W
P = Po D
5
N
3

P=0.385*0.12
5
*(100/60)
3
*998.07
P= 0.044 W

2.Deney Asal hz=250 rpm iin;
Re= D
2
*N*/
=0.12
2
*(250/60)*998.07 kg/m
3
/(1.05*10
-3
kg/ms)
=57032
Fr=D*N
2
/g
= 0.12*(250/60)
2
/(9.8 m/s
2
)
= 0.212
Grafikten okuma yapldnda;
P
0
/(Fr^((a-logRe)/b)= 0.25
P
0
=0.307
P = Po D
5
N
3

P= 0.55W


3.Deney Asal Hz= 300 rpm iin;
Re= D
2
*N*/
=0.12
2
*300/60 *998.07 kg/m
3
/(1.05*10
-3
kg/ms)
=68439
Fr= D*N
2
/g
15

=0.12*(300/60)
2
/(9.8m/s
2
)
=0.306

Grafikten okuma yapldnda;
P
0
/(Fr^((a-logRe)/b)= 0.2
P
0
=0.236
P = Po D
5
N
3

P= 0.73W
Engelli tankta trbin tipi kartrc iin kuramsal g verilerinin bulunmas;
1.Deney
Asal Hz=200 rpm
Re=( (0.12)
2
*(200/60)*(998.07))/(1.05*10
-3
) =45626
W/D deerine gre grafikten okuma yapldnda Po=7 olarak okunur.(sayfa 18, 2.eri)
P=Po* *N
3
*D
5
P=7*998.07*(200/60)
3
*(0.12)
5
=6.44 w

2.Deney
Asal hz = 250 rpm
Re=( (0.12)
2
*(250/60)*(998.07))/(1.05*10
-3
)= 57032

W/D deerinden Po=7
P=7*998.07*(250/60)
3
*(0.12)
5
=12.57


3.Deney
Re= ( (0.12)
2
*(300/60)*(998.07))/(1.05*10
-3
)= 68439
W/D deerinden Po=7
P=7*998.07*(300/60)
3
*(0.12)
5
=21.7 w
Engelsiz tankta dz bak tipi kartrc iin kuramsal g verilerinin hesaplanmas:
Kullanlan pervanenin tr, ap, tankn ap, tankta bulunan suyun yksekliine gre
grafikten uygun eri seilir. a ve b deerleri tablodan okunur.
16

eitliinden faydalanarak seilen eri yardmyla grafikten

deerleri bulunur. Re>300 olduu iin grafiin sa taraf kullanlr.

eitlii kullanlarak her bir hz deeri iin P

0
deeri bulunur.

denklemi kullanlarak kartrcnn harcad g her hz deeri iin
ayr ayr hesaplandnda;
1.Deney: P= 0.68 W
2.Deney: P = 1.51 W
3.Deney: P = 2.6W
Engelli tankta dz bak tipi kartrc iin kuramsal g verilerinin hesaplanmas:
1.Deney:
Re = [(0.2)
2
*(50/60)*998.07]/(1.05*10
-3
)
= 31684
Sayfa 18 deki grafikten
Po = 3.9 olarak okundu
P = 3,9*998.07*[(50/60)
3
]*0.2
5
=0,72

2.Deney:
Re = [(0.2
2
)*(80/60)*998.07]/(1.05*10
-3
)
=50695
Po = 3.9 olarak okundu
P =3.9*998.07*[(80/60)
3
]*0.2
5
=2.95
3.Deney:
Re = [(0.2)
2
*(200/60)*998.07]/(1.05*10
-3
)
= 126739
Po = 3.9
P = 3.9*998.07*[(200/60)
3
]*0.2
5
= 46.1
17

Hesaplanan verilerin grafie geirilmesi ;

Tablo 5.3.5.. Engelsiz Tankta Dz Bak Deneysel ve Kuramsal G Deerleri

Hz(rpm)

Deneysel g (W)

Kuramsal g (W)
115 0.106 0.68
160 0.552 1.51
200 1.612 2.6



Grafik 5.3.1 : Engelsiz Tankta Dz Kartrc Hz/G Grafii


Tablo 5.3.6.. Engelli Tankta Dz Bak Deneysel ve Kuramsal G Deerleri

Hz (rpm)

Deneysel g (W)

Kuramsal g (W)
50 0.0287 0.72
80 0.552 2.95
200 1.658 46.1








0
0.5
1
1.5
2
2.5
3
115 160 200
G

(
W
)

Hz(rpm)
deneysel
kuramsal
18
















Grafik 5.3.2. : Engelli Tankta Dz Kartrc Hz/G Grafii


Tablo 5.3.7. Engelsiz Tankta Trbin Tipi Kartrc Deneysel ve Kuramsal G Deerleri
Hz (rpm) Deneysel g (W) Kuramsal g
100 0.0115 0.044
250 0.432 0.55
300 0.791 0.79


0
5
10
15
20
25
200 250 300
G

(
W
)

Hz(rpm)
deneysel
kuramsal
0
5
10
15
20
25
30
200 250 300
Hz (rpm)
kuramsal
deneysel
0
5
10
15
20
25
200 250 300
G

(
W
)

Hz(rpm)
deneysel
kuramsal
19

Grafik 5.3.3. : Engelsiz Tankta Trbin Kartrc Hz/G Grafii

Tablo 5.3.8.. Engelli Tankta Trbin Tipi Kartrc Deneysel ve Kuramsal G Deerleri
Hz Deneysel g Kuramsal g
200 0.736 6.44
250 1.957 12.57
300 2.417 21.7

















Grafik 5.3.4 : Engelli Tankta Trbin Kartrc Hz/G Grafii
6.TASARIM SORUSU VE ZM
G girdisinin bal olduu parametrelerle korelasyonunu kararak bu korelasyona en kk
kareler yntemini uygulaynz.
G girdisi Re ve Fr saylarna baldr.
Re= D*N
2*
/
Fr= N
2
*D/g
Buradan g girdisinin bal olduu parametreler ve bu parametrelerin boyutlar bir tablo
halinde verilecek olursa;
Tablo 6.1. Parametrelerin Birim ve Boyutlar
0
5
10
15
20
25
30
200 250 300
Hz (rpm)
kuramsal
deneysel
0
5
10
15
20
25
200 250 300
G

(
W
)

Hz(rpm)
deneysel
kuramsal
20

PARAMETRE BRM BOYUT

Devir says (N)

Kartrc ap (D)

L
Akkann viskozitesi )

Akkann younluu

Yer ekimi ivmesi

Tablodaki boyutlar dikkate alnarak denklem boyutlar cinsinden yazlrsa;

Bu denklemlerden d ve e sabit kabul edilip, a, b ve c deerleri d ve e cinsinden yazldnda



olarak bulunur. Bu deerleri denklemde yerine koyduumuzda;

ifadesi elde edilir.

d ve e ortak parantezinde ifadeyi yeniden dzenlediimizde;

Re ve Fr saylar denklemde yerine konulduunda;

olarak bulunur.
21

olduu dikkate alnp tekrar bir dzenleme sonucu

eklinde bir ifade elde edilir.

Her iki tarafn logaritmas alnarak denklem dorusallatrlr:

Bilinmeyenler iin deiken deitirme yaplrsa
ln =A
=
d
1
B
=
e
1
C
denklem

haline gelir.

E=

=
n
i 1
| |
2
0
ln ln Re ln P Fr C B A + + eklinde E fonksiyonu tanmlanrsa en kk kareler
ynteminin artna gre

olmaldr.
| | 0 1 * ln ln Re ln * 2
1
0
= + + =
c
c

=
n
i
P Fr C B A
A
E

| | 0 Re ln * ln ln Re ln * 2
1
0
= + + =
c
c

=
n
i
P Fr C B A
B
E

| | 0 ln * ln ln Re ln * 2
1
0
= + + =
c
c

=
Fr P Fr C B A
C
E
n
i

Eitlikler uygun forma getirilirse,

= = = =
= + +
n
i
o
n
i
n
i
n
i
P Fr C B A
1 1 1 1
ln Re ln 1

= = = =
= + +
n
i
o
n
i
n
i
n
i
P Fr C B A
1 1 1
2
1
Re* ln Re ln * ln Re ln Re ln

= = = =
= + +
n
i
o
n
i
n
i
n
i
P Fr Fr C Fr B Fr A
1
2
1 1 1
* ln ln ln Re* ln ln eitlikleri oluur.Tablo ? engelsiz
tank trbin kartrc iin Re,Fr ve P
0
deerleri ile oluturulur.

22

Tablo 6.2..Engelsiz tank trbin kartrc iin Re,Fr ve P
0
deerleri

Re ln

Fr ln

Re ln
2

2
ln Fr Fr ln * Re ln

0
ln P
0
ln * Re ln P

0
ln * ln P Fr

ln1.9*10
5

ln 0.034

ln 3.61*10
10

ln 1.156*10
-3

ln1.9*10
5
* ln 0.034

ln 0.385

ln1.9*10
5
* ln 0.385

ln 0.034 *ln 0.385

ln0.5*10
5


ln 0.212

ln 2.5*10
9

ln 44.9*10
-3

ln0.5*10
5
* ln 0.212

ln 0,307
ln0.5*10
5
* ln
0,307

ln 0.212 *ln 0,307

ln0.6*10
5

ln 0.306

ln 3.6*10
9

ln 93.6*10
-3

ln0.6*10
5
* ln 0.306

ln 0,236
ln0.6*10
5
* ln
0,236

ln 0.306 *ln 0,236
33, 97

6.116

67, 95

12.23

70.9

3, 57

40.18

6.75

Veriler 3 3 lk matris haline getirilir.
[



] * [

] = [

]

Kramer metoduna gre zm uygulanrsa;
3 3 matrisinin determinant Matlab programna zdrlerek
||=23458 bulunmutur.

|



|

A= -1.13 bulunur. ln =A eitlii yazlmt =0,323 bulunur

|



|

B= -8.82*10
-4
B=1/d eitlii yazlmt, buradan d=1133.7 bulunur.


|



|

C=0.02

C=1/e eitlii yazlmt, buradan e=50 bulunur.


23

7.TARTIMA VE YORUM
Deneysel ve kuramsal sonularn tam olarak birbirine uyumamas beklenen bir durum
olarak kabul edilir. Bunun nedeni deneyde okunmas gereken kuvvet ve hz deeri ok kk
miktarda deiiklik gsterdii iin deney sonularn etkileyebilmektedir. Kuramsal olarak
hesaplamada kullanlan tablolardan yaklak deerlerin alnmas deneysel olarak elde edilen
sonutan uzaklalmasna neden olmutur.
Rapor hazrlanmasnda ve hesaplamalarda KYM 212 dersinde grdmz konulardan,
derse giren hocalarn ders notlarndan ve Prof.Dr.Rdvan BerberinKimya Mhendisliinde
Akkanlar Mekanii kitabndan faydalanlmtr.



















24

KAYNAKLAR

[1] KYM 212 akkanlar mekanii ders notlar,2010-2011
[2] KYM 351 Kimya Mhendislii Laboratuar I Deney Bilgileri, Ankara niversitesi
Kimya Mhendislii Blm
[3] Berber, R. , 1982, Kimya Mhendisliinde Akkanlar Mekanii, Ankara
[4] FBE Makine Mhendislii Anabilim Dal Is Proses Programnda Hazrlanan
Yksek Lisans Tez Yazs.