o Pangalawa, kailangang pag-aralan at pagyamanin ang paggamit ng mga
WIKA
Ang wika ay isang bahagi ng pakikipagtalastasan. Kalipunan ito ng mga simbolo, tunog, at
mga kaugnay na batas upang maipahayag ang nais sabihin ng kaisipan. Ayon kay M. A. K. Halliday
(1973), ang wika ay may gamit na instrumental. Ito ay tumutulong sa mga tao upang maisagawa ang
mga bagay na gusto nilang gawin. Ayon sa historyador na si Renato Constantino Sr., ang wika ay
maituturing na behikulo ng pagpapahayag ng damdamin, isang insrumento rin sa pagtatago at
pagsisiwalat ng katotohanan.
PAGSASALITA
Ang pagsasalita ay ang pamamaraan kung paano ginagamit ang wika sa lipunan. Ang
pagsasalita ay ang paglalahad ng saloobin, opinyon, at impormasyon sa isa o higit pang tagapakinig.
Sa madaling pagpapaliwanag, ang wika ang siyang kaisipang mahalaga sa pagsasalita upang
maisatinig at maipahayag ang mga damdamin, ideya at karunungan ng isang indibidwal sa kanyang
kausap o sa mga tagapakinig sa paraan ng kumbersasyon at iba pang midyum ng pagsasalita.
MABISANG PARAAN NG PAGSASALITA
Ang mabisang komunikasyon ay nakasalalay ng malaki sa partisipant nito. Kung gayon,
malaki ang impluwensiya ng mabisang pagsasalita sa epektibong proseso ng komunikasyon.
Maraming iminumungkahi ang ibang manunulat na diumano'y mga katangiang dapat taglayin ng
isang mabisang tagapagsalita. Sa pagtalakay na ito, nilimita lamang ang mga katangian ayon sa
tatlong pinakabatayan ng iba pa.
➢ Kaalaman - Upang maging isang epektibong tagapagsalita, kinakailangan na may sapat kang
kaalaman hinggil sa iba’t ibang bagay gaya ng mga sumusunod:
o Una, sa pagiging epektibong tagapagsalita ay ang pagkakaroon ng sapat na
kaalaman sa paksa.
o Pangalawa, pag-unawa sa gramatika ay mahalaga upang maging epektibo sa
pagpapahayag ng mga ideya.
o Pangatlo, mahalagang maunawaan ang kultura ng wikang ginagamit upang
maiwasan ang miskomunikasyon.
➢ Kasanayan - Ang pagsasalita ay isa sa lima na makrong kasanayan. Kung gayon, katulad ng
iba pang kasanayang pangkomunikasyon, ang pagsasalita ay isang kasanayang maaaring
linangin. Narito ang mga kasanayan sa pagsasalita na dapat linangin:
o Una, mahalaga ang kasanayan sa pag-iisip ng mensahe sa pinakamaikling panahon,
lalo na sa mga sitwasyon na nangangailangan ng presence of mind.
2 3
pagpapahayag ng diwa ng salita o mga sinasambit. Ito ay nagbibigay-dagdag na
komunikasyon sa pamamagitan ng kilos ng kamay na nagpapahayag ng kahulugan at
damdamin ng mga salita, na nagpapalakas sa mensahe na ipinaparating ng nagsasalita.
▪ KILOS - Ang kilos ay mahalaga rin sa pagsasalita dahil hindi sapat ang salita lamang upang
maunawaan ang sinasabi kundi lalo higit ng kilos at ekspresyon ng mukha. Sa pagsasalita,
ang kilos ay hindi lamang nagbibigay-dagdag na dimensyon kundi mahalaga rin sa
pagpapahayag ng mensahe. Hindi sapat ang mga salita lamang upang maiparating ang
kahulugan ngunit mas higit na nadadagdagan ito ng kilos at ekspresyon ng mukha. Ang mga
ito ay nagbibigay ng karagdagang konteksto at damdamin sa pahayag, nagpapalakas sa pag-
unawa at pagtanggap ng mensahe ng nagsasalita.
MGA ISINASAALANG-ALANG SA PAGTUTURO NG
PAGSASALITA NG WIKA
➢ Gamit ng Wika: Sa pakikipag-usap, nagagawa ng mga tao na gamitin ang wika sa iba’t ibang
paraan at kadahilanan. Ginagamit nila ito sa pagbati, pagpapakilala, pagpapaliwanag, pag-
anyaya at pagtanggap ng paanyaya, at iba pa. Ayon kay Bygate (1987), ang gamit ng wika
ay pinangkat at tinawag niya itong mga karaniwang gawi (routine) sa pagsasalita. Ilan sa mga
halimbawa ay pagbati, pagpapakilala, pagpapaliwanag, pag-anyaya, pagtanggap ng
paanyaya. Anyo ng Wika
➢ Anyo ng Wika: Gumagamit din ang mga tao ng iba’t ibang salita at balangkas ng
pangungusap upang masabi sa kausap ang mga kadahilanan sa pagsasalita. Pinipili nila ang
angkop na salita o pangungusap na gagamitin sa isang usapan.
o Halimbawa:
▪ Pagbati: "Magandang araw po sa inyong lahat!”
▪ Pagpapakilala: "Ako si Juan, taga-Maynila."
▪ Pagpapaliwanag: "Ang konsepto ng katarungan ay tumutukoy sa pagbibigay
ng pantay-pantay na karapatan at pagkakataon sa lahat."
▪ Pag-anyaya: "Tara, magkape tayo mamaya sa Starbucks."
▪ Pagtanggap: "Oo, tatanggapin ko ang alok mo na magkaibigan tayo."
➢ Kagyat na Pagtugon: Sa isang usapan, ang pag-iisip, pakikinig at pagsasalita ay halos
magkakasabay na isinasagawa at umaasa ang mga kalahok dito ng kagyat na pagtugon
pagkatapos nilang magsalita. Ang isang tanong ay inaasahang sasagutin ng kausap at ang
hindi pagtugon dito’y tinatawag na isang hindi kagandahang pag-uugali.
o Halimbawa:
▪ Kausap: "Kumain ka na ba?"
▪ Kagyat na Pagtugon: "Oo, kakain pa lang ako ng tanghalian."
4 5
kasangkapan sa pagsasalita tulad ng tinig, tindig, galaw, at kumpas.
o Pangatlo, mahalaga para sa malawakang komunikasyon ang pagpapayahag ng iba’t
ibang genre tulad ng pagsasalaysay, paglalarawan, paglalahad at pangangatuwiran.
➢ Tiwala sa Sarili – Ito ay isang mahalagang aspekto para sa isang tagapasalita. Ang
kakulangan o kawalan nito ay maaaring maging hadlang sa hindi palakibo na pagpapahayag,
na maaaring maipakita sa pamamagitan ng mahinang tinig, garagal na boses, mabagal na
pananalita, pautal-utal na pagbigkas, o panginginig ng katawan.
MGA KASANGKAPAN SA PAGSASALITA
Masusukat ang bisa ng isang tagapagsalita sa lakas ng kaniyang paghihilayat sa kaniyang
tagapakinig o di kaya’y sa kakayahan niyang mapanatili ang interest ng kaniyang tagapakinig sa
kaniyang sinasabi. Narito ang mga sumusunod na kasangkapan sa pagsasalita:
▪ TINIG - Ito ang pinakamahalagang puhunan ng isang nagsasalita na tumutukoy sa tunog na
nililikha ng pagbigkas ng isang tao. Sa maraming pagkakataon, kinakailangan ang tinig ay
maging mapanghikayat at nakakaakit pakinggan. Gayunpaman, may mga sitwasyong
nangangailangan ng malakas na tinig ngunit may pagkakataon din na mahinang tinig lamang
ang kailangan.
▪ BIGKAS - Ito ay isa pang mahalagang kasangkapan sa pagsasalita na tumutukoy sa paraan
ng pagbigkas o pagpapahayag ng mga tunog at salita sa isang wika. Napakahalagang maging
wasto ang bigkas ng isang nagsasalita dahil ito ang paraan kung paano natin nailalabas at
ipinapahayag ang ating mga kaisipan at damdamin sa pamamagitan ng tunog at salita. Kung
kaya’t kailangang maging malinaw ang pagbigkas sa mga salita dahil kapag nagkamali tayo
sa pagbigkas, maaaring magbunga ito ng ibang pagpapakahulugan sa salitang iyon, lalo na't
ang wika natin ay napakaraming mga homonimo. Ang homonimo ay mga salitang pareho
ang baybay, ngunit magkaiba ng paraan ng pagbigkas at magkaibang kahulugan.
▪ TINDIG - Ito ay isang mahalagang kasangkapan sa pagsasalita na tumutukoy sa postura o
posisyon ng katawan ng nagsasalita habang sila ay nagpapahayag ng kanilang mensahe.
Napakahalaga ng tindig para sa isang tagapagsalita, lalo na pagdating sa isang pagtitipon o
sa mga timpalak-pambigkasan. Kinakailangang may tikas, mula ulo hanggang paa dahil hindi
magiging kapani-paniwala ang isang mambibigkas kung siya'y parang nanghihina o kung
siya'y mukhang sakitin. Mahalaga rin na isaalang alang natin na ang isang tagapagsalita ay
kinakailangang maging kaaya-aya hindi lamang sa pandinig ng mga tagapakinig kundi
maging sa kanilang paningin upang siya'y maging higit pa na mapanghikayat.
▪ KUMPAS - Ang kumpas ng kamay ay mahalaga rin sa pagsasalita. Ang kumpas ng kamay
ay kailangan para maging angkop sa diwa ng salita o sa mga salitang sinasambit. Sa
pagsasalita, ang kumpas ng kamay ay hindi lamang isang palamuti kundi mahalaga rin sa
➢ Kaangkupan ng Sasabihin: Ang pagsasalita, higit sa anumang kasanayan sa wika, ay
sensitibo sa konstekstong pinaggagapan nito.
o Halimbawa:
▪ Konteksto: Nag-aaral ng math ang isang kaibigan.
▪ Maling Kaangkupan: "Ang hirap naman ng math, ang bobo ko talaga."
▪ Tama at Angkop na Kaangkupan: "Medyo nahihirapan ako sa math, pero
sinusubukan ko pa rin."
➢ Ang Paksa: Ang pagsasalita ay dapat na mag-ugat sa isang paksa. Hindi ito basta nagaganap.
Ang pagkatuto sa pagsasalita ay nangangailangan din ng pag-alam sa angkop na wikang
gagamitin para sa pagtatalakay ng iba’t ibang bansa. Ang paksa ay ang pangunahing ideya o
tema na pinag-uusapan o pinagdedebatehan sa isang usapan o pagsasalita. Ito ang sentro ng
focus ng komunikasyon at nagbibigay ng direksyon sa mga kalahok sa usapan.
MGA TEORYANG PANGWIKA
➢ SOSYOLINGGWISTIKONG TEORYA - Ayon kay Sapir, ang wika ay isang instrumento
o kasangkapan ng sosyalisasyon. Ibig sabihin nito ay ang mga mga relasyong sosyal ay hindi
iiral kung wala nito. Kaugnay sa teoryang ito ay ang ideya ng pagiging heterogenous ng wika
dahil sa mga magkakaibang indibidwal at grupo. Pinaniniwalaan dito na ang wika ay hindi
isang simpleng instrumento ng komunikasyon kundi isang pagsasama-sama ng mga anyo sa
isang magkakaibang kultura.
➢ TEORYA NG AKOMODASYON - Tinatalakay sa teoryang ito ni Howard Giles ang
linguistic convergence at linguistic divergence – mula sa SLA (Second Language
Acquisition).
o Ang linguistic convergence ay ang pagkakaroon ng tendensiyang gumaya o
bumagay sa pagsasalita ng kausap para bigyang-halaga ang pakikiisa, pakikilahok,
pakikipagpalagayang-loob, pakikisama o kaya’y pagmamalaki sa pagiging kabilang
sa grupo.
o Ang linguistic divergence ay ang pilit na pag-iiba o di-pakikiisa o kaya’y lalong
paggigiit sa sariling kakayahan at identidad.
o Tinatalakay din sa teoryang ito ang interference phenomenon na tumutukoy sa
impluwensya ng unang wika sa pangalawang wika. (Taglish, pagkakaroon ng punto,
atb.)
o Ang interlanguage naman ay tinatawag na mental grammar na nabubuo ng tao
pagdating ng panahon sa proseso ng pagkatuto ng pangalawang wika. Dahil madalas
nating ginagamit ang wika, nagkakaroon ng mga pagbabago sa paggamit natin sa
mga ito, maaaring nadadagdagan natin o di kaya ay nababawasan natin ang mga
ito.
 ➢ NATURE VS. NURTURE NI PLATO - Sa teoryang ito nagkaroon ng pag-iiba ng
paniniwala si Plato mula sa Nature vs Nurture. Kung ang ibang pilosopo ay naniniwalang
hinuhubog ang kakayahan ng tao sa pagkatuto ng wika (nurture) si Plato ay naniniwalang ang
bagong silang na sanggol ay mayroon nang natatanging kaalaman hinggil sa wika (nature).
➢ TABULA RASA NI JOHN LOCKE - Ang teoryang ito ay nagpapaliwanag na ang utak ng
tao ay blangko at ang wika ay unti-unti lamang natututunan ng tao habang ito ay nakikipag-
ugnayan sa kanyang kapaligiran at nakikihalubilo sa mga taong kasama niya sa isang lipunan.
➢ CARTESIAN LINGUISTICS - Ang cartesian linguistics ay isang teorya ng pangwika na
inilatag ni Noam Chomsky, isang kilalang linggwista. Ang konsepto ng cartesian linguistics
ay nahugot mula sa pananaw ni Descartes, ayon sa Pilosopong Pranses na si Rene Descartes,
siya ay naniniwala na ang pagkatuto ng wika ay isang payak at madaliang proseso ng pag-
iisip na laging nakaugnay sa mga totoong kaalaman o pangangatwiran at hindi sa emosyon o
damdamin. Ayon sa pananaw ni Descartes, ang lahat ng tao ay mayroong kakayahang mag-
isip at gumamit ng mga simbolikong sistema, kahit na wala silang pormal na edukasyon o
pagsasanay sa pagsasalita. Sinasabi rin sa teoryang ito na ang pag-iisip ng isang tao at ang
wikang ginagamit nito ay magkakaugnay. Magkaugnay ang pag-iisip at ang wika dahil
merong kakayahan ang isang tao na gamitin ang wika upang ipahayag yung ideya or pananaw
niya. Sa pamamagitan ng katagang “Cogito, ergo sum” o “I think, therefore I am”, naipakita
ni Descartes ang kahalagahan ng pag-iisip at pagsasalita sa pag-unawa at pagpapahayag ng
sarili nating pagkakakilanlan. Dagdag pa rito, sa pamamagitan ng pag-iisip at pagsasalita,
nagiging sapat na patunay para sa mga sarili natin na mayroon tayong kamalayan bilang isang
indibidwal. Sa madaling salita, ang teoryang pangwika na ito ay tumutukoy sa kung ano ang
koneksyon sa pagitan ng pag-iisip at wika, na kung saan nailalarawan ang proseso ng pag-
iisip ng isang tao sa pamamagitan ng paggamit ng wika. Sakop din ng teoryang ito yung
kahalagahan ng isang malinaw at wastong komunikasyon sa pag-unawa at pagsasabuhay ng
mga ideya at konsepto.
➢ TEORYANG BEHAVORISM - Ayon sa mga behaviorist, ang pagkatuto ng wika ay bunga
ng panggagaya, paulit-ulit na pagsasanay hanggang sa mamaster ang tamang anyo nito, at
positibong pidbak. Sa teoryang behaviorism, ipinahayag na ang mga bata ay ipinanganak na
may kakayahan sa pagkatuto at ang kanilang kilos at gawi ay maaaring hubugin sa
pamamagitan ng pagkokontrol ng kanilang kapaligiran. Ang kakayahang intelektwal ng mga
bata ay mapapayaman at mapa-uunlad sa tulong ng mga angkop na pagpapatibay dito. Ang
teoryang behaviorism sa pagkatuto ay nagbibigay sa mga guro ng set ng mga simulain at mga
pamaraang madaling isagawa sa pagtuturo. Ang Audio-Lingual Method (ALM) na nagging
popular noong mga taong 1950 at 1960 ay ibinatay sa teoryang behaviorism. Ang mga
pangunahing katangian ng ALM ay inilahad sa ibaba.
o Binibigyang-diin ang mga kasanayang pakikinig at pagsasalita
o Binibigyang-diin ang pag-uulit at mga dril
o Paggamit lamang ng target na wika
o Kagyat na gantimpala/pagpapatibay sa bawat tamang sagot
o Kagyat na pagwawasto ng kamalian
6 7
▪ SUBORDINATION: Ito ang kinalalagyang kalagayan ng isang grupo o
indibidwal na nasa ilalim ng kapangyarihan o kontrol ng mas dominanteng
grupo.
▪ ASSIMILATION: Ito ang proseso kung saan ang mga minoryang pangkat ay
namumuhay sa mga norms at mga pagpapahalaga ng dominanteng pangkat.
o Mayroon ring tinatawag na mga psychological variables (affective factors) at
kabilang dito ang mga sumusunod:
▪ LANGUAGE SHOCK: Ito ang pagkabigla o pangamba na dulot ng pag-aaral
ng bagong wika.
▪ CULTURAL SHOCK: Ito ang confusion o anxiety na nararanasan kapag
nasa bagong kultura o lipunan.
▪ MOTIVATION: Ito ang salik na nagtutulak sa isang tao na magpatuloy sa
pag-aaral ng ikalawang wika.
▪ EGO PERMEABILITY: Ito ang kakayahan ng isang indibidwal na mag-
adjust at magbago ng kanilang sariling konsepto at identidad para makasabay
sa bagong kultura at wika.
➢ TEORYANG KOGNITIV - Ang pagkatuto ng wika ay isang prosesong dinamiko kung saan
ang nag-aaral ng wika ay palaging nangangailangang mag-isip at gawing may saysay o
makabuluhan ang bagong tanggap na impormasyon, alamin ang pumapailalim sa tuntunin, at
mailapat ang mga ito upang makabuo ng orihinal na pangungusap. Nakapokus ito sa
pagtuklas na pagkatuto sa pamamagitan ng mga dulog na pasaklaw at pabuod. Sa dulog na
pabuod, ginagabayan ng guro ang pagkatuto sa pamamagitan ng ilang tiyak na halimbawa at
ipasusuri niya ang mga ito upang makatukalas sila ng isang paglalahat. Ang dulog na
pasaklaw na kabaligtaran ng dulog na pabuod. Kung ang dulog na pabuod ay nagsisimula sa
mga halimbawa patungo sa paglalahat o pagbubuo ng tuntunin; ang dulog na pasaklaw naman
ay nagsisimula sa paglalahad ng tuntunin patungo sa pagbibigay ng mga halimbawa.
➢ TEORYANG MAKATAO - Ang teoryang makatao sa pagkatuto ay nagbibigay-diin sa
kahalagahan ng mga salik na pandamdamin at emosyonal. Ito’y nananalig na ang
pagtatagumpay sa pagkatuto ay mangyayari lamang kung angkop ang kapaligiran, may
kawilihan ang mga mag-aaral at may positibong saloobin sila sa mga bagong kaalaman at
impormasyon. Kung ang mga kondisyong ito’y hindi matutugunan, ang anumang paraan o
kagamitang panturo ay maaaring hindi magbunga ng pagkatuto.
PONEMANG SUPRASEGMENTAL
Tumutukoy ito sa mga makahulugang yunit ng tunog na karaniwang hindi tinutumbasan ng mga
letra sa pagsulat. Sa halip, sinisimbulo ito ng mga notasyong ponemiko upang matukoy ang paraan
ng pagbigkas ng isang salita o pahayag (Resuma, 2002). Ang ponema ay isa sa mga yunit ng tunog
na nagpapakita ng kaibahan ng isang salita mula sa isa pang salita ng partikular na wika.
8 9
o Ang pagtuturo at pagkatuto ay nakatuon sa guro
➢ UNIVERSAL GRAMMAR - Ang universal grammar ay isang teoryang panglinggwistika
na itinaguyod ni Noam Chomsky. Ito ay nagsasaad na ang kakayahan ng mga mag-aaral na
matutunan ang wika ay likas, natatangi sa mga tao at naiiba sa ibang aspekto ng human
cognition. Ayon kay Chomsky, ang wika ay nakapaloob at nabibigyang-hugis ng sosyo-
kultural na kaligiran kung saan ito nabubuo. Ito'y mabibigyang kahulugan lamang kapag may
interaksyong nagaganap sa kapaligiran. Ang ideya ng universal grammar ay nagmula sa ideya
na mayroong “blueprint” sa utak ng tao na nagbibigay sa atin ng basehan para maunawaan
at gamitin ang mga istruktura ng wika. Pinapakita rin dito yung kakaiba at espesyal na
katangian ng tao sa pagkatuto ng wika na hindi kasing simple ng pag-aaral ng wika sa iba't
ibang paraan. Narito ang mga katangian ng universal grammar:
o Isang pananaw ng mga mentalist na may kaugnayan sa nativism at teoryang kognitibo
o Ang ideya ni Chomsky na ang lahat ng bata ay ipinanganak na may Language
Acquisition Device
o Ang mga bata ay likas na may kakayahang matutunan ang wika
o Ang pagkatuto ay nakadepende sa mga biyolohikal ng mekanismo
o Ang bawat bata ay may kanya-kanyang “parameter settings”
o Ang simulain na nakatutuklas na ang mga bata ay nagrerepresenta ng kanilang “core
grammar” na maiuugnay sa pangunahing simulain na nakatugon sa lahat ng wika.
o Ang lahat ng utak ng mga tao ay may “language universals” na nagiging sanhi ng
akwisisyon ng wika
➢ MODELONG AKULTURASYON - Ang modelong akulturasyon ay isang pagiging bahagi
ng kultura ng target na wika. Hindi dapat nakikita na mataas o mababang uri ang target na
wika upang mas matutuhan niya ito. Ang sosyo-kultural na aspeto ay maaaring mahalaga sa
pagkatuto ng pangalawang wika kahit hindi ka maging bahagi ng lipunan ng target na wika.
Ang modelong akulturasyon isa siyang teoryang itinaguyod ni John Schumann (1978). Ayon
kay Schumann, ang degree ng pagkatuto ng isang tao ay kaugnay ng kung gaano siya kalapit
sa bagong kultura. Ito ang proseso kung saan ang bawat indibidwal na natututo ng bagong
kultura ay nahahalo sa kanilang sariling kultura. Ang teoryang akulturasyon ay nakatuon sa
dalawang salik, ito ang social at psychological. Narito ang pagkakaiba ng dalawa:
o Ang social na salik ay tumutukoy sa degree ng panlipunang distansya na tumutukoy
sa kung gaano kalapit ang isang indibidwal sa kanyang target. Dito papasok ang
dominance, non-dominance, subordination, at assimilation. Dito sa mga salik na
ito, tinutukoy nito yung relasyon ng pagiging dominant, non-dominant,
subordinated, at ang proseso ng assimilation ng mga paniniwala, pagpapahalaga at
mga tradisyon ng isang grupo ng tao sa iba pang grupo o kultura.
▪ DOMINANCE: Ito yung kalagayan kung saan ang isang grupo o indibidwal
ay may kapangyarihan, kontrol, at impluwensya sa ibang grupo o indibidwal.
▪ NONDOMINANCE: Ito ang kabaligtaran ng dominance na kung saan ang
isang grupo o indibidwal ay walang kapangyarihan o kontrol sa lipunan.
➢ INTONASYON - Ang intonasyon ay ang taas-baba na iniuukol sa pantig ng isang salita o
pangungusap upang higit na maging malinaw ang pakikipag-usap. Bawat tao’y may kani-
kaniyang paraan ng pagbigkas ngunit may kinakailangan ding norm sa pagsasalita upang
higit na maiparating ang mensahe (Gonzales, 1992).
➢ TONO - Ang tono ang nagpapahayag ng damdamin ng isang taong nagsasalita. Ayon kay
Aganan et al. (1999) ang tono ay nakatuon sa paraan ng pagbigkas o pagsasalita na
nagpapahayag ng matinding damdamin na maaaring malambing, pagalit, marahan at iba pa.
Ang pagbabago ng tinig o tono ay makakapagbigay ng kahulugan o makapagpahina ng
usapan.
➢ PUNTO - Ito ay tumutukoy sa rehiyunal na tunog o accent. Halimbawa, sa rehiyong
Katagalugan ay mapapansin na iba ang punto ng mga taga–Bulacan sa mga taga–Batangas at
maging ng mga taga–Cavite.
➢ DIIN (STRESS) - Tinutukoy nito ang lakas o hina ng pagbigkas sa pantig ng isang salita.
o Malumay – mahinang diin sa unang pantig ng salita
o Malumi - malumay na impit sa huling pantig na nagtatapos sa patinig
o Mabilis – mabilis ang diin sa huling pantig ng salita
o Maragsa – mabilis na may impit sa huling pantig na nagtatapos sa patinig
➢ PITCH - Ito ay ang pagkinig o vibration na nagmumula sa bibig kapag bumibigkas ng salita.
o Kapag mabagal, ang pitch ay mababa.
o Kapag mabilis ang pagkinig, ang pitch ay mataas.
o Higit na mababa ang pitch ng mga babae kaysa lalaki.
o Higit na mababa ang pitch ng matatanda kaysa mga bata.
➢ HINTO (JUNCTURE) - Ito ang saglit na pagtigil sa pagsasalita upang maging malinaw sa
mensahe. Mahalaga ang paggamit ng mga wastong bantas sa paghati-hati ng mga salita sa
pangungusap.
DI-BERBAL NA PAGSASALITA
Sa lahat ng uri ng komunikasyon, hindi lamang sa pamamagitan ng salita, ang mga kilos tulad
ng pag-iling at pagtango ay nagbibigay dagdag na kahulugan sa mensahe. Ang pagsusulat, pati na
rin ang mga kodigo tulad ng morse code, at mga teknolohiyang tulad ng telepono at e-mail, ay
nagpadala sa ating pakikipag-communicate sa iba kahit malayo sila. Sa pamamagitan nito, mas
nagiging madali para sa atin ang makipag-komunikasyon sa kahit saan at kahit kailan.
Ang komunikasyong di-berbal, o ang mga senyales at kilos na hindi nagmumula sa mga
salita, ay mahalaga rin sa pakikipag-ugnayan. Ito ay maaaring mga senyales tulad ng paggalaw
ng katawan, ekspresyon ng mukha, at iba pang di-berbal na paraan ng pagpapahayag. Ang mga
ito ay nag-iiba depende sa kultura, kaya mahalaga rin na maunawaan ang mga ito upang mas
maging epektibo ang ating pakikipag-ugnayan. Halimbawa, ang mga kilos tulad ng pag-iling at
pagtango ay maaaring magka iba-iba depende sa kultura ng mga taong nakakausap natin. Sa
madaling salita, kahit hindi natin alam ang lahat ng salita ng isang wika, mahalaga pa rin na
maunawaan natin ang mga di-berbal na senyales ng kultura upang mas maging mabisa ang ating
komunikasyon. Narito ang mga sumusunod na uri ng di-berbal na pagsasalita:
➢ Kenesika (Kinesics): Ang kenesika ay isang uri paggamit ng katawan sa pakikipag-
komunikasyon na nagsisilbing gabay sa pagbibigay ng mensahe na tumutukoy sa
lenggwahe ng bahagi ng katawan.
o Halimbawa: Ekspresyon, galaw ng katawan, galaw ng kamay
➢ Proksemika (Proxemics): Ayon kay Edward T. Hall, ito ang katawagang
nangangahulugang pagaaral ng komunikatibong gamit ng espasyo o distansya
o Halimbawa: Ang pagsasalita sa harap ng mga estudyante at ang paguusap ng
masinsinan ng magkaibigan
➢ Kronemika (Chronemics): May kaugnayan sa oras Ang paggamit ng oras ay maaring
kaakibat ang mensahe.
o Halimbawa: Kung ang isang tao ay laging huli sa trabaho ay nangangahulugang
siya ay tamad o walang gana sa paggawa Ang pagtawag ng hatinggabi ay
maaaring ikagalit ng tinatawagan.
➢ Haptik (Haptics): Ito ay ang paghawak ng isang tao o ang paggamit ng sense of touch.
o Halimbawa: pagpindot, pagpisil, pambabatok, paghawak
➢ Bokaliks (Vocalics): Tinutukoy nito ang tono ng tinig (pagtaas at pagbaba), pagbigkas
ng mga salita o bilis ng pagsasalita.
o Halimbawa: pagsutsot, ungol, halinghing at hikbi
➢ Aykoniks (Iconics): Tumutukoy ito sa mga simbolo na makikita sa ating paligid
o Halimbawa: Kung ikaw ay nasa mall at ikaw ay pupunta sa palikuran ay may
simbolo para sa panlalaki at pambabae.
➢ Olpatoriks (Olfatorics): Tinutukoy nito ang binibigyang-kahulugan ang amoy bilang isa
sa mga di-berbal na mensahe.
➢ Kulay (Colors): Ang mga kulay ay nagpapakita rin ng komunikasyong di-berbal.
o Halimbawa: Kapag ikaw ay nasa lansangan at nakita mo ang kulay ng traffic light
ay pula, ito ay nangangahulugang hinto.
GLOSSOPHOBIA: MGA DAHILAN AT PAANO MAIIWASAN
Ang glossophobia ay isang sakit na tumutukoy sa pagkakaroon ng malaking takot sa
pagsasalita sa harap ng madla. Ito ay isang partikular na uri ng phobia, isang anxiety disorder na
tinukoy ng isang napakalaki at patuloy na takot sa isang bagay o pangyayari. Ang mga glossophobic
ay kadalasang nakakaranas ng pangamba at pagkabalisa kapag nagsasalita sa harap ng madla, na
iniwasan nila ang pagsasalita sa publiko sa pagtatangkang maiwasan ang kahihiyan o pagtanggi mula
10
sa iba. Ang mga nagdurusa sa glossophobia ay maaaring magkaroon ng masamang epekto sa
kanilang pangkaisipang kagalingan at akademiko o propesyonal na tagumpay.
➢ Humigit-kumulang 15 milyong tao ang may glossophobia (takot sa pagsasalita sa publiko)
araw-araw.
➢ 75% ng populasyon ay may takot sa pagsasalita sa publiko. Ibig sabihin, mahigit 200 milyong
tao ang nakakaramdam ng kaba sa pakikipag-usap sa iba.
➢ 44% ng mga kababaihan at 37% ng mga lalaki ang nagsabing natatakot sila sa pagsasalita sa
publiko.
Narito ang mga sumusunod na kadahilanan kung paano nagkakaroon ng glossophobia ang isang tao.
➢ Negatibong Karanasan sa Nakaraan: Ang mga masamang karanasan sa pampublikong
pagsasalita sa nakaraan ay maaaring magdulot ng takot o kaba sa isang tao pagdating sa
pagsasalita sa publiko.
➢ Kakulangan sa Kumpiyansa: Ang mga taong hindi kumpyansa sa kanilang sarili o sa
kanilang abilidad na magbigay ng mabisang pampublikong pagsasalita ay maaaring
magkaroon din ng takot at pagdududa sa kanilang sarili kapag humaharap sa maraming tao.
➢ Takot sa Pagkakamali o Pagkakahiya: Ang ideya na maaaring magkamali o mapahiya sa
harap ng ibang tao ay maaaring maging sanhi ng labis na kaba, stress at kawalan ng
kumpiyansa sa sarili.
➢ Kakulangan sa Kaalaman o Kasanayan: Ang mga taong hindi tiyak sa tamang
pamamaraan ng pagsasalita sa harap ng maraming tao ay maaaring magkaroon ng takot o
kaba sa pagsasalita sa ganitong sitwasyon.
Narito naman ang mga pamamaraan kung paano maiiwasan ang glossophobia.
➢ Magkaroon ng presentasyon.
➢ Gumawa ng ilang tala.
➢ Makipag-usap sa iyong sarili.
➢ I-record ang iyong sarili.
➢ Magsanay nang magsanay.
➢ Magsanay sa paghinga.
➢ Isali ang iyong tagapakinig.
➢ Gamitin ang iyong mga nerbiyos.
➢ Maging kumportable sa paghinto.
➢ Pahalagahan ang iyong pag-unlad.
➢ I-mapa o iplano ang iyong pagsasalita.
➢ Sanayin ang iyong pagsasalita sa iba't ibang sitwasyon.
➢ Manood ng iba pang mga presentasyon.
➢ Bisitahin ang entablado bago ang mga kamay.
11