Konopie

Zaburzenia związane z konopiami:

 Zaburzenie używania konopi

Kryteria diagnostyczne

A. Problematyczny wzorzec używania konopi, prowadzący do istotnego klinicznie

upośledzenia funkcjonowania lub cierpienia, objawiający się w ciągu 12 miesięcy
przez co najmniej dwa spośród wymienionych:
1. Konopie często są używane w dużych ilościach lub przez okres dłuższy niż zamierzony.
2. Występuje trwałe pragnienie lub bezskuteczne próby przerwania albo kontrolowania
używania konopi.
3. Duża ilość czasu jest poświęcana na działania niezbędne do pozyskania konopi,
używania lub odwracania efektów ich działania.
4. Pragnienie, silna potrzeba lub przymus używania konopi.
5. Powtarzające się używanie konopi powoduje trudności w wypełnieniu ważnych
podstawowych obowiązków w pracy, szkole lub w domu.
6. Kontynuowanie używania konopi pomimo świadomości utrwalonych lub nawracających
problemów społecznych lub międzyludzkich, wywołanych lub zaostrzonych przez skutki
używania konopi.
7. Porzucenie lub zmniejszenie częstości wykonywania ważnych czynności społecznych,
zawodowych lub rekreacyjnych z powodu używania konopi.
8. Powtarzające się używanie konopi w sytuacjach, w których jest to fizycznie ryzykowne.
9. Kontynuowanie używania konopi pomimo świadomości istnienia trwałych lub
nawracających problemów fizycznych lub psychicznych, które zostały spowodowane
lub zaostrzyły się z powodu używania konopi.
10. Tolerancja, zdefiniowana jako któreś z wymienionych:
a. Potrzeba wyraźnego zwiększania ilości używanych konopi w celu osiągnięcia
odrzucenia lub pożądanego efektu.
b. Wyraźne zmniejszenie działania konopi przy używaniu tej samej ilości.
11. Odstawienie charakteryzujące się każdym z wymienionych:
a. Charakterystyczny zespół odstawienny.
b. Konopie są używane w celu zmniejszenia nasilenia lub uniknięcia objawów
odstawienia.

Należy określić czy:

 We wczesnej remisji: po uprzednim spełnieniu kryteriów dla zaburzenia używania

konopi, żadne z kryteriów nie było spełnione przez co najmniej 3 miesiące, ale nie
dłużej niż 12 miesięcy (wyjątkiem jest kryterium A4: „Pragnienie, silna potrzeba lub
przymus używania konopi”, które w tym okresie może być spełnione).
  W utrzymującej się remisji: po uprzednim spełnieniu kryteriów dla zaburzenia
używania konopi żadne z kryteriów nie było spełnione przez co najmniej 12 miesięcy
(wyjątkiem jest kryterium A4: „Pragnienie, silna potrzeba lub przymus używania
konopi”, które w tym okresie może być spełnione).

Należy określić czy:

W kontrolowanym środowisku: To dodatkowe uszczegółowienie stosuje się w wypadkach

przebywania danej osoby w warunkach ogranicznego dostępu do konopi.

Aktualne uszczegółowienie ciężkości:

 Łagodne – obecne są 2-3 objawy

 Umiarkowane – obecnych jest 4-5 objawów
 Ciężkie – obecnych jest co najmniej 6 objawów

Zatrucie konopiami

Kryteria diagnostyczne:

A. Używanie konopi w ostatnim czasie.

B. Istotne klinicznie problematycznej zmiany w stanie psychicznych i w zachowaniu,
rozwijające się podczas lub krótko po użyciu konopi.
C. Dwa (lub więcej) spośród wymienionych objawów, pojawiających się w ciągu 2
godzin po użyciu konopi:
1. Przekrwienie spojówek.
2. Zwiększenie apetytu.
3. Suchość w ustach.
4. Tachykardia.

D. Objawy nie są spowodowane innym stanem ogólnomedycznych i nie mogą być lepiej
wyjaśnione występowaniem innego zaburzenia psychicznego, w tym zaburzenia inną
substancją.

Należy określić czy:

Z zaburzeniami postrzegania: występowanie omamów przy prawidłowej orientacji w czasie i

przestrzeni albo iluzji słuchowych, wzrokowych lub czuciowych bez objawów majaczenia.

Odstawienie konopi

A. Zakończenie okresu długotrwałego i intensywnego używania konopi.

B. Co najmniej trzy spośród wymienionych objawów, rozwijające się w ciągu tygodnia
po zaprzestaniu konopi:
1. Drażliwość, gniew, agresja.
2. Nerwowość i niepokój.
 3. Problemy ze snem.
4. Zmniejszenie apetytu.
5. Niepokój ruchowy.
6. Obniżenie nastroju.
7. Co najmniej jeden z wymienionych objawów, powodujący dyskomfort fizyczny, ból
brzucha, drżenie ciała, nadmierne pocenie się, gorączka, dreszcze, ból głowy.
C. Objawy wymienione w kryterium B powodują istotne klinicznie cierpienie lub
upośledzenie funkcjonowania społecznego, zawodowego i w innych ważnych
obszarach.
D. Objawy nie są spowodowane innych stanem ogólnomedycznym i nie mogą być lepiej
wyjaśnione występowaniem innego zaburzenia psychicznego, w tym zatrucia inna
substancją lub jej odstawienia.

Inne zaburzenia wywołane konopiami

 Nieokreślone zaburzenia związane z konopiami

Kategorię tę stosuje się w przypadkach, w których dominują objawy charakterystyczne dla

zaburzenia związanego z konopiami, a które wywołują klinicznie istotne cierpienie lub
upośledzenie funkcjonowania społecznego, zawodowego lub w innym istotnych obszarze,
jednak nie spełniają pełnych kryteriów rozpoznania żadnego z zaburzeń z klasy
diagnostycznej zaburzeń związanych z substancjami i uzależnień.

Zaburzenia związane z substancją halucynogenną

Zaburzenie używania fencyklidyny.

A. Problematyczny wzorzec używania fencyklidyny (lub podobnej farmakologicznie

substancji), prowadzący do istotnego klinicznie śledzenia funkcjonowania lub
cierpienia, objawiający się w ciągu 12 miesięcy przez co najmniej dwa spośród
wymienionych:
1. Fencyklidyna często jest używana w dużych ilościach lub przez okres dłuższy niż
zamierzony.
2. Występują trwałe pragnienie lub bezskuteczne próby przerwania albo kontrolowania
używania fencyklicyny.
3. Duża ilość czasu jest poświęcana na działania niezbędne do pozyskania fencyklidyny,
używania jej lub odwracania efektów działania.
4. Pragnienie, silna potrzeba lub przymus używania fencyklidyny.
5. Powtarzające się używanie fencyklidyny powoduje trudności w wypełnianiu ważnych
podstawowych obowiązków w pracy, szkole lub w domu (np. powtarzające się
nieobecności lub ze wyniki osiągane w pracy, w związku z używaniem fencyklidyny;
nieobecności w szkole, zawieszenie lub wydalenie ze szkoły związane z używaniem
fencyklidyny: zaniedbywanie dziecka lub domu).
6. Kontynuowanie używania fencyklidyny pomimo świadomości utrwalonych lub
nawracających problemów społecznych, międzyludzkich, wywołanych lub
zaostrzonych przez skutki używania fencyklidyny (np. kłótnie prowadzone z
partnerem których przyczyną są skutki używania fencyklidyny; bójki).
 7. Porzucenie lub zmniejszenie częstości wykonywania ważnych czynności społecznych,
zawodowych lub rekreacyjnych z powodu używania fencyklidyny.
8. Powtarzające się używanie fencyklidyny w sytuacjach, w których jest to fizycznie
ryzykowne (np. prowadzenie samochodu)
9. Kontynuowanie używania fencyklidyny pomimo świadomości istnienia trwałych lub
nawracających problemów fizycznych lub psychicznych, które zostały spowodowane
lub zaostrzyły się z powodu używania fencyklidyny.
10. Tolerancja zdefiniowana jako któreś z wymienionych:
a. Potrzeba wyraźnego zwiększania ilości używanej fencyklidyny w celu osiągnięcia
odurzenia lub pożądanego efektu.
b. Wyraźne zmniejszenie działania fencyklidyny przy używaniu tej samej ilości.

Uwaga: Objawy Odstawienia fencyklicyny nie zostały dotychczas ustalone i z tego powodu
kryterium to nie jest stosowane (objawy zespołu odstawiennego były obserwowane u
zwierząt, ale ich występowanie nie zostało udowodnione u ludzi.

Należy uwzględnić aktualne uszczegółowienie cięzkości:

 Łagodne – obecne są 2-3 objawy
 Umiarkowane – obecnych jest 4-5 objawów
 Ciężkie – obecnych jest co najmniej 6 objawów

Zaburzenie używania innych substancji halucynogennych

A. Problematyczny wzorzec używania substancji halucynogennej (innej niz

fencyklidyna), prowadzący do istotnego klinicznie upośledzenia funkcjonowania lub
cierpienia, objawiający się w ciągu 12 miesięcy przez co najmniej dwa spośród
wymienionych:
1. Substancja halucynogenna często jest używana w dużych ilościach lub przez okres
dłuższy niż zamierzony.
2. Występują trwale pragnienie lub bezskuteczne próby przerwania albo kontrolowania
używania substancji halucynogennej.
3. Duża ilość czasu jest poświęcana na działania niezbędne do pozyskania substancji
halucynogennej, używania jej lub odwracania efektów jej działania.
4. Pragnienie, silna potrzeba lub przymus używania substancji halucynogennej.
5. Powtarzające się używanie substancji halucynogennej powoduje trudności w
wypełnianiu ważnych, podstawowych obowiązków w pracy, szkole lub w domu
6. Kontynuowanie używania substancji halucynogennej pomimo świadomości
utrwalonych lub nawracających problemów społecznych lub międzyludzkich,
wywołanych lub zaostrzonych przez skutki używania substancji.
7. Porzucenie lub zmniejszenie częstości wykonywania ważnych czynności społecznych,
zawodowych lub rekreacyjnych z powodu używania substancji halucynogeninej.
8. Powtarzające się używanie substancji halucynogennej w sytuacjach, w których jest to
fizycznie ryzykowne.
9. Kontynuowanie używania substancji pomimo fizycznych lub psychicznych, które
zostały spowodowane się powodu używania substancji halucynogennej
10. Tolerancja zdefiniowana któreś wymienionych:
 a. Potrzeba wyraźnego zwiększenia ilości używanej substancji halucynogennej w celu
osiągnięcia odurzenia lub pożądanego efektu.
b. Wyraźne zmniejszenie działania substancji halucynogennej przy używaniu samej
ilości.

UWAGA: Objawy Odstawienia substancji halucynogennej nie zostały dotychczas

ustalone i z tego powodu kryterium to nie jest stosowane.

Zatrucie fencyklidyną

A. Użycie fencyklidyny w ostatnim czasie (lub innej podobnej farmakologicznie

substancji).
B. Istotne klinicznie problematyczne zmiany w stanie psychicznym i w zachowaniu (np.
chęć walki, chęć atakowania, impulsywność, nieprzewidywalność zachowań,
pobudzenie psychoruchowe, upośledzenie właściwego osądu), rozwijające się podczas
lub krótko po użyciu fencyklidyny.
C. Dwa (lub więcej) spośród wymienionych objawów, pojawiających się w ciągu
godziny po użyciu fencyklidyny:

Uwaga: Początek objawów może być gwałtowny, gdy fencyklidyna jest palona, inhalowana
lub podawana drogą dożylną.

1. Oczopląs pionowy lub poziomy.

2. Wzrost ciśnienia tętniczego lub tachykardia.
3. Odrętwienie lub zmniejszona wrażliwość na ból.
4. Ataksja.
5. Dyzartria.
6. Sztywność mięśni.
7. Napady drgawek lub śpiączka.
8. Nadmierna wrażliwość na dźwięki.

D. Objawy nie są spowodowane innym stanem ogólnomedycznym i nie mogą być lepiej
wyjaśnione występowaniem innego zaburzenia psychicznego, w tym zatrucia inną
substancją.

Zatrucie inną substancją halucynogenną

A. Użycie substancji halucynogennej w ostatnim czasie (innej niż fencykidyna).

B. Istotne klinicznie problematycznie zmiany w stanie psychicznym w zachowaniu (np.
wyraźny niepokój lub obniżenie nastroju, nastawienia ksobne, obawa o utratę
zmysłów, nastawienia urojeniowe, upośledzenie właściwego osądu), rozwijające się
podczas lub krótko po użyciu substancji halucynogennej.
C. Zmiana postrzegania występująca w stanie pełnego czuwania (np. subiektywne
zwiększenie intensywności doznań, depersonalizacja, derealizacja, iluzje, omamy,
doznania synestetyczne), rozwijająca się podczas lub krótko po użyciu substancji
halucynogennej
 D. Dwa (lub więcej) spośród wymienionych objawów, pojawiających się podczas
używania substancji halucynogennej lub tuż po jej użyciu:
1. Rozszerzenie źrenic.
2. Tachykardia.
3. Nadmierne pocenie się.
4. Kołatanie serca.
5. Zamazane widzenie.
6. Drżenia
7. Zaburzenia koordynacji ruchowej.
E. Objawy nie są spowodowane innym stanem ogólnomedycznym mogą być lepiej
wyjaśnione występowaniem innego zaburzenia psychicznego, w tym zatrucia inną
substancją.

Utrwalone zaburzenie postrzegania wywołane substancją halucynogenną

A. Co najmniej jedno z zaburzeń postrzegania, pierwotnie występujących podczas

Zatrucia substancją halucynogenną, ponownie doświadczane po zaprzestaniu
używania substancji halucynogennej (np. omamy geometrycznie, fałszywe wrażenie
ruchu obiektów, w skrajnych obszarach pola widzenia, barwne błyski, wzmocnienie
postrzegania barw, wrażenie śladu świetlnego, pozostawionego po ruszającym się
przed miocie, powidoki, efekt halo wokół przedmiotów, makropsje oraz mikropsje).
B. Objawy wymienione w Kryterium A powodują istotne klinicznie cierpienie lub
upośledzenie funkcjonowania społecznego, zawodowego lub w innych ważnych
obszarach funkcjonowania.
C. Objawy nie są spowodowane innym stanem ogólnomedycznym (np. uszkodzeniami
lub infekcjami w obrębie ośrodkowego układu nerwowego, napadem padaczkowym)
nie mogą być lepiej wyjaśnione występowaniem innego zaburzenia psychicznego (np.
majaczenia, większych zaburzeń neuropoznawczych, schizofreni) lub omamów
hipnopompicznych.

Zaburzenia związane z konopiami.

 Zaburzenie używania konopi

 Zatrucie konopiami
 Odstawienie konopi
 Inne zaburzenia wywołane konopiami
 Nieokreślone zaburzenia związane z konopiami

Zaburzenie używania konopi.

Uszczegółowienia

Określenie „w kontrolowanym środowisku” stosuje się jako rozwinięcie uszczegółowienia

remisji, która występuje u osoby przebywającej rzeczywiście w „kontrolowanym
środowisku”. Do takich środowisk zalicza się ściśle nadzorowane i wolne od dopływu
substacji więzienia, społeczności terapeutyczne oraz zamknięte oddziały szpitalne. Zmiany
ciężkości zaburzenia w dłuższym okresie określa się również na podstawie wahań częstości
używania dawki konopi. Do oceny wykorzystuje się informacje od badanego i innych
kompetentnych osób, kliniczne obserwacje oraz próby biologiczne.

Cechy diagnostyczne:

Zaburzenia używania konopi i inne zaburzenia związane z konopiami obejmują problemy,

które są następstwem działania substancji uzyskiwanych z roślinnych konopi oraz związków
pokrewnych otrzymywanych na drodze syntezy chemicznej. Z biegiem czasu zebrało się
wiele nazw materiału roslinnego (np. zielskom marycha, trawka). Często używamy stężony
wyciąg z konopi roślinnych nazywany haszyszem. Konopie to nazwa ogólna substancji
psychoaktywnych uzyskiwanych z rośliny. W DSM-5 służy ona do określenia wszystkich
postaci substacji typu konopi, w tym również syntetycznych związków kanabinoidowych.
Syntetyczne preparaty doustne są dostępne na receptę i stosowane w wielu stanach
medycznych. Zsyntetyzowano wiele innych związków kanabinoidowych dostępnych w
handlu i stosowanych bez wskazań medycznych. Są to preparaty roślinne, pokrywane
rozpyloną cienką warstwą substancji kanabinoidowej.

Wpływ kanabinoidowych na mózg jest złożony. Przede wszystkich wiążą się z receptorami
kanabinoidowymi CB1 i CB2, rozsianymi w całym ośrodkowym układzie nerwowym.
Endogenneligandy tych receptorów działają zasadniczo podobnie do neurotransmiterów.

Konopie najczęściej są palone w różny sposób: w fajkach, nargilach, specjalnych fajeczkach

do palenia marihuany, szklanych lufkach, jako papierosy, a ostatnio w liściach z tytoniu
cygar, Czasami konopie przyjmuje się doustnie, zwykle dodając je do jedzenia. Niedawno
skonstruowano urządzenia do „odparowywania”. Umieszczony w nim materiał roślinny
podgrzewa się, co powoduje uwolnienie kanabinoidów, które się wdycha. Podobnie podczas
stosowania inych substancji psychoaktywnych, palenie zapewnia silniejsze i szybsze
działania, czego oczekuje konsument.

U osób stale używających konopi mogą się rozwinąć wszystkie ogólne cechy zaburzenia
używania substancji. Istnieje pogląd, według którego osoby z zaburzeniem używania konopi
nie uzależniają się od innych substancji psychoaktywnych. Niestety, w rzeczywistości
zaburzenie używania konopi często współwystępuje z zaburzeniami używania innych
substancji (np alkoholu, kokainy, opioidów). W przypadku używania wielu substancji, osoba
może bagatelizować objawy związane z konopiami, ponieważ bywają one łagodniejsze i
mniej szkodliwe od objawów związanych z innymi substancjami. W wyniku przewlekłego
stosowania konopii rozwija się farmakologiczna i behawioralna tolerancja większości dzialań
konopi. Zwykle po przerwaniu przyjmowania konopi na dłuższy okres (tj. co najmniej na
kilka miesięcy) tolerancja znika.
 Nowością DSM-5 jest uwzględnienie zespołu odstawienia konopi, który rozwija się po
nagłym przerwaniu przyjmowania substancji u osób, używających konopie codziennie lub
prawie codziennie. Do najczęstszych objawów odstawienia należą: drażliwość, gniew lub
agresywność, lęk, obniżenie nastroju, niepokój, bezsenność, zmniejszenie laknienia i utrata
masy ciała. Na ogół zespół odstawienia konopi nie jest tak ciężki, jak objawy odstawienia
alkoholu czy opiatów. Niemniej jednak może on powodować znaczące cierpienie i utrudniać
przerwanie używania konopi a osób usiłujących zachować abstynencję może być przyczyną
nawrotów zaburzenia.

Jedne osoby z zaburzeniem używania konopi mogą stosować konopie przez cały dzień,
miesiącami, a nawet latami, a więc codziennie i przez wiele godzin znajdują się pod
wpływem substancji. Inne osoby, choć używają konopi rzadziej, to jednak z tego powodu
mają powtarzające się problemy w życia rodzinnym, w szkole, w pracy oraz w innej ważnej
aktywności (np. powtarzająca się nieobecność w pracy, zaniedbanie obowiązków
rodzinnych).

Rozpowszechnienie

W Stanach Zjednoczonych kanabinoidy, a szczególnie konopie, należą do najpowszechniej

używanych nielegalnych substancji psychoaktywnych. Rozpowszechnienie 12-miesięczne
zaburzenia używania konopi wynosi mniej więcej 3,4% w wieku 12 – 17 lat i 1,5% dorosłych
od 18 roku życia. Wskaźniki zaburzenia używania konopi są większe u dorosłych mężczyzn
(2,2%) niż u dorosłych kobiet (0,8%). Tak znaczne rozpowszechnienia zaburzenia używania
konopii można wytłumaczyć tym, że są one używane znacznie częściej niż inne substancje
nielegalne, najprawdopodobniej nie jest to wynikiem większego potencjału uzależniającego
konopi.

Rozwój i przebieg

Zaburzenie używania konopi może zaczynać się w każdym czasie dojrzewania lub po nim.
Najczęściej jednak zaczyna się ono w okresie dojrzewania i wczesnej dorosłości. Znacznie
rzadziej zaburzenie używania zaczyna się w wieku 11-12 lat oraz po 25 roku życia.
Obserwowane ostatnio przychylne nastawienie niektórych środowisk, wobec dostępu i
używania „marihuany leczniczej” może spowodować wzrost liczby osób, u których
zaburzenie używania konopi zacznie się w starszym wieku.

Z reguły zaburzenie używania konopi rozwija się po długim okresie. Szybciej dochodzi do
niego w okresie dojrzewania, a szczególnie u osób z poważnymi problemami zachowania. U
większości osób, u których rozwija się zaburzenie używania konopi, zwykle stopniowo
wzrasta ilość przyjmowanej substancji oraz częstość jej przyjmowania, Konopie należą do
tych substacji, po które adolescenci sięgają na początku. Wielu uważa, że używanie konopi
jest mniej szkodliwe niz palenie tytoniu i picie alkoholu. Taki pogląd może się przyczyniać do
zwiększenia konsumpcji konopi. Co więcej, zatrucie konopiami przeważnie nie powoduje tak
ciężkiej dysfunkcji poznawczej i behawioralnej, jak znaczące zatrucie alkoholem; może to
sprzyjać częstszemu używaniu konopi niż alkoholu w różnych sytuacjach. U niektórych
adolescentów wymienione czynniki prawdopodobnie odgrywają istotną rolę w szybkim
przejściu z używania do zaburzenia używania konopi oraz do ustalenia się wzorca używania
konopi przez cały dzień, charakterystycznego dla przypadków zaburzenia używania.

Zaburzenie używania konopi przed dojrzewaniem, w okresie dojrzewania wczesnej dorosłości

typowo manifestuje się jako nadużywanie substancji razem rówieśnikami. Stanowi element
wzorca innych działań przestępczych, zwykle połączonych z cechami nieprawidłowego
zachowania. W lżejszych przypadkach osoby kontynuują używanie pomimo wyraźnych
trudności wynikających ze sprzeciwu wobec używania ze strony innych rówieśników,
administracji szkoły lub rodziny, a także pomimo perspektywy przykrych następstw
psychicznych i fizycznych kontynuacji używania. W cięższych przypadkach osoby coraz
częściej używają konopi samotnie lub przez cały dzień, co zakłóca codzienne funkcjonowanie
oraz wcześniejszą aktywność prospołeczną. U adolescentów częste są zmiany nastroju,
poziomu energii i sposobu odżywiania się. Takie objawy przedmiotowe i podmiotowe
przypuszczalnie są spowodowane bezpośrednim działaniem użytych konopi (zatruciem) i
późniejszymi następstwami ostrego zatrucia (wychodzeniem z zatrucia), a także wynikają z
dążenia do ukrycia używania przed otoczeniem. Zaburzenie używania konopi przez
adolescentów powszechnie łączy się trudnościami w szkole (wyraźne obniżenie ocen,
wagarowanie, spadek zainteresowania aktywnością szkolną i nauką).

Zaburzenie używania konopi u dorosłych na ogół cechuje się utrwalonym wzorcem używania
konopi, które trwa pomimo znacznych problemów psychosocjalnych zdrowotnych. Wielu
dorosłych niejednokrotnie pragnęło zaprzestać używania lub bez powodzenia podejmowało
próby zerwania z konopiami. Łagodniejsze przypadki u dorosłych mogą się upodabniać do
częstego wzorca u nastolatków, który cechuje się używaniem konopi stosunkowo rzadko i w
niewielkich ilościach, z tym że dorośli kontynuują spożycie, pomimo potencjalnych
poważnych zagrożeń z tym związanych. Wydaje się, że wskaźniki używania konopi przez
osoby w wieku średnim starszym wzrastają; nie jest wykluczone, że jest to skutek efektu
kohorty w następstwie dużego rozpowszechnienia używania w późnych latach 60. 70. XX
wieku. Wczesny początek używania konopi (np. przed 15. rokiem życia) jest poważnym
czynnikiem, pozwalającym przewidywać rozwój zaburzenia używania nie tylko konopi, ale
substancji psychoaktywnych, także zaburzeń psychicznych we wczesnym okresie dorosłości.
Tak wczesny początek ma związek z innymi problemami dotyczącymi eksternalizacji, przede
wszystkim z objawami zaburzenia zachowania. Jednakże jest on także czynnikiem
predykcyjnym problemów związanych z internalizacją. Tak więc wczesny początek używania
konopi może być ogólnym czynnikiem ryzyka rozwoju zaburzeń psychicznych.
Czynniki ryzyka i prognostyczne

 Temperamentalne.

Zaburzenie zachowania w okresie dzieciństwa lub dojrzewania oraz wielu zaburzeń

związanych z substancjami, w tym zaburzeń związanych z konopiami. Do innych czynników
ryzyka należą zaburzenia eksternalizacji lub internalizacji w okresie dzieciństwa i
dojrzewania. Młode osoby wykazujące wysokie wskaźniki odhamowania są zagrożone
wczesnym początkiem zaburzeń używania różnych substancji, w tym zaburzeniem używania
konopi, a do tego z wczesnymi problemami behawioralnymi.

 Środowiskowe.

Do czynników środowiskowych zalicza się niepowodzenia w nauce, palenie tytoniu,

niestabilną sytuację rodzinną przemoc w rodzinie, używanie konopi przez najbliższych
członków rodziny, zaburzenie używania substancji w rodzinie, niską pozycję społeczno-
ekonomiczną. Podobnie do innych substancji nadużywanych, czynnikiem ryzyka jest łatwy
dostęp do konopi. W większości krajów (kultur) dostęp do konopi nie przedstawia większych
trudności, co zwiększa ryzyko zaburzenia używania tej substancji.

 Genetyczne i fizjopatologiczne.

W rozwoju zaburzenia używania konopi odgrywają rolę czynniki genetyczne. Szacuje się, że
decydują one o 30-80% całkowitej wariancji ryzyka zaburzenia używania konopi. Należy
podkreślić, że wspólny wpływ czynników genetycznych oraz oddziaływań środowiskowych
na rozwój zaburzenia używania konopi i innych substancji wskazuje na to, że używanie
substancji i problemy zachowania adolescentów mają wspólne podłoże genetyczne.

Kwestie diagnostyczne związane z kulturą

Konopie należą zapewne do najpowszechniej używanych nielegalnie substancji

psychoaktywnych na świecie. Nie są znane wskaźniki rozpowszechnienia używania konopi w
różnych krajach, ale można przypuszczać, że krajach rozwiniętych one do siebie zbliżone. W
Stanach Zjednoczonych niejednokrotnie jest to pierwsza substancja psychoaktywna, jaką się
przyjmuje (często już w wieku kilkunastu lat).

Stopień akceptacji używania konopi w celach medycznych przedstawia się rozmaicie w

różnych kulturach i danej kulturze. Czynniki kulturowe (zakres akceptacji oraz regulacje
prawne) mogące wpływać na rozpoznanie wiążą się z zróżnicowanymi następstwami, których
można się spodziewać w razie wykrycia używania (tj. areszt, wydalenie szkoły, zwolnienie
pracy). W związku ze zmianą kryteriów diagnostycznych zaburzenia używania substancji, w
DSM-5 starano się ograniczyć wpływ czynników kulturowych na rozpoznanie (eliminując
obowiązujące w DSM-IV kryterium postaci powtarzających się konfliktów z prawem
związanych z substancją).
Markery diagnostyczne

Niedawne użycie konopi można wykazać za pomocą oznaczenia kanabinoidów w materiale

biologicznym. Takie badanie jest bardzo przydatne w diagnostyce, szczególnie lżejszych
przypadków, kiedy sami badani zaprzeczają kontaktom z substancją, podczas gdy inni (np.
rodzina, współpracownicy, nauczyciele) podejrzewają, że jest ona używana. Kanabinoidy,
jako związki rozpuszczalne w tłuszczach, długo utrzymują się płynach ustrojowych i wolno
się wydalają. Do prawidłowej interpretacji wyników niezbędna jest specjalistyczna wiedza na
temat metod badania moczu.

Funkcjonalne następstwa zaburzenia używania konopi

Funkcjonalne następstwa zaburzenia używania konopi wymieniają kryteria diagnostyczne. W

związku z zaburzeniem używania konopi może dochodzić do niekorzystnych zmian
funkcjonowania psychospołecznego, poznawczego oraz zdrowotnego. W obszarze
poznawczym największe zmiany dotyczą wyższych czynności wykonawczych. Z używaniem
konopi łączy się ograniczenie celowej aktywności prospołecznej. Znajdując się pod wpływem
konopi, osoby mogą podejmować potencjalnie niebezpieczne działania, niekiedy kończące się
wypadkami (np. kierowanie autem, wyczyny sportowe, aktywność rekreacyjna lub
zawodowa). Dym konopiany zawiera dużą ilość związków rakotwórczych, zagrażających
takimi samymi chorobami dróg oddechowych jak dym tytoniowy. Przewlekłe naduzywanie
konopii może przyczynić się do wystąpienia lub zaostrzenia wielu innych zaburzeń
psychicznych. Szczególne zainteresowania budzi rola konopi w etiologii schizofrenii i innych
zaburzeń psychotycznych. Używanie konopi może wyzwalać ostry epizod psychotyczny,
zaostrzać niektóre objawy psychozy oraz pogarszać aktywność leczenia zaburzeń
psychotycznych.

Diagnostyka różnicowa

 Bezproblemowe używanie konopi.

Odróżnienie bezproblemowego używania konopi zaburzenia ich używania może sprawiać

trudności, ponieważ problemy społeczne, psychiatryczne lub behawioralne trudno przypisać
samemu działaniu konopi, szczególnie gdy przyjmowane są także inne substancje. Osoby
kierowane na leczenie przez różne instancje (np. rodzina, pracodawca, sąd) często zaprzeczają
nadużywaniu konopi, a także temu, by używanie konopi było przyczyną poważnych
problemów.

 Inne zaburzenia psychiczne.

W zaburzeniu wywołanym konopiami mogą występować objawy (np. lęk) podobne do tych,
jakie spotyka się w pierwotnym zaburzeniu psychicznym ( konieczność różnicowania
uogólnionego zaburzenia lękowego z zaburzeniem lękowym wywołanym konopiami - z
uogólnionym lękiem, z początkiem podczas zatrucia). Przewlekle zażywanie konopi może
prowadzić do utraty motywacji, co przypomina uporczywe zaburzenie depresyjne (dystymię).
Ostre, niepożądane reakcje na konopie należy różnicować z zaburzeniem panicznym,
większym zaburzeniem depresyjnym, zaburzeniem urojeniowym, zaburzeniem
dwubiegunowym oraz z postacią paranoidalną schizofrenii. Badaniem fizykalnym zwykle
stwierdza się przyśpieszone tętno i przekrwienie spojówek. W rozpoznaniu pomaga
toksykologiczne badanie moczu.

Współwystępowanie zaburzeń

Konopie powszechnie traktuje się za środek będący niejako bramą" otwierającą drogę
prowadzącą do używania substancji powszechnie uznawanych za bardziej niebezpieczne,
takie jak opioidy i kokaina. Wykazano, że prawdopodobieństwo znalezienia się na takiej
drodze w ciągu życia jest znacznie wyższe u osób często używających konopi niż u osób,
które konopi nie używają. Używanie konopi i zaburzenie używania konopi bardzo często
współwystępuje z zaburzeniami używania innych substancji. Z zaburzeniem używania konopi
często współwystępują różne zakłócenia stanu psychicznego i zaburzenia psychiczne.

Zatrucie konopiami

Uszczegółowienia:
Jeśli obecne są omamy i brakuje prawidłowej oceny rzeczywistości, to należy brać pod uwagę
rozpoznanie zaburzenia psychotycznego wywołanego substancją/lekiem.

Cechy diagnostyczne

Zasadniczą cechą zatrucia konopiami jest obecność klinicznie znaczących i nastręczających

problemy zmian zachowania lub zmian psychicznych, które rozwijają się podczas użycia
bezpośrednio po użyciu konopi (kryterium B). Zatrucie typowo zaczyna się od odczucia
lekkości i beztroski, po którym następują takie objawy, jak euforia z nieadekwatnym
śmiechem i zawyżoną samooceną, sedacja, senność, upośledzenie pamięci krótkotrwałej,
trudności wykonywania złożonych procesów psychicznych, upośledzenie krytycyzmu,
kształcenie percepcji zmysłowej, upośledzenie sprawności ruchowej, poczucie wolno upływu
czasu. Sporadycznie mogą się pojawiać lęk (niekiedy ciężki), dysforia i wycofanie społeczne.
Zatrucie konopiami rozwija się w ciągu kilku minut po wypaleniu skręta i ciągu kilka godzin
po przyjęciu doustnym. Na ogół objawy utrzymują się 3-4 godziny, jednakże po przyjęciu
doustnym mogą się utrzymywać nieco dłużej. Nasilenie zmian zachowania i psychicznych
zależy od dawki, drogi podania oraz indywidualnych cech osoby przyjmującej.

Rozpowszechnienie

Rzeczywiste rozpowszechnienie epizodów zatrucia konopiami w populacji ogólnej nie jest

znane. Jednakże można przypuszczać, że u większości konsumentów konopi w jakimś
momencie pojawią się objawy spełniające kryteria zatrucia.

Funkcjonalne następstwa zatrucia konopiami

Zmiany towarzyszące zatruciu konopiami mogą mieć poważne konsekwencje, w tym
upośledzenie funkcjonowania w pracy lub w szkole, naruszanie norm życia społecznego,
niezdolność wypełniania obowiązków związanych z pełnioną funkcją, wypadki
komunikacyjne, uprawianie seksu bez zabezpieczeń. Rzadko zatrucie konopiami może
wywołać psychozę, której czas trwania bywa rozmaity.

Diagnostyka różnicowa

Należy zauważyć, że jeśli w obrazie klinicznym występują omamy z brakiem prawidłowej

oceny rzeczywistości, to należy rozważyć rozpoznanie zaburzenia psychotycznego
wywołanego substancją/lekiem.

 Zatrucie inną substancją.

Zatrucie konopiami może przypominać zatrucia innymi rodzajami substancji. Jednakże w

przeciwieństwie do zatrucia konopiami, zatrucia alkoholem, lekami uspakajającymi,
nasennymi lub przeciwlękowymi, często objawiają się niż, nasileniem zachowania
agresywnego, oczopląsem i niezbornością. Objawy przypominające zatrucie konopiami mogą
wywołać niewielkie dawki halucynogenów. Fencyklidyna, podobnie jak konopie, może być
palona i często wywołuje zmiany spostrzegania, jednakże w zatruciu fencyklidyną o wiele
częstsze są takie objawy, jak niezborność oraz zachowanie agresywne.

 Inne zaburzenia wywołane konopiami.

Zatrucie konopiami należy odróżniać od innych zaburzeń wywołanych konopiami (np.

zaburzenie lękowe wywołane konopiami, z początkiem podczas zatrucia). Objawy
występujące w innych zaburzeniach wywołanych konopiami górują w obrazie klinicznym i są
na tyle nasilone, że wymagają odrębnej interwencji klinicznej.

Odstawienie konopi

Cechy diagnostyczne

Zasadniczą cechą odstawienia konopi jest obecność charakterystycznego zespołu, który

rozwija się po przerwaniu lub znacznym ograniczeniu używania konopi, po długim okresie
ich nadużywania. W czasie abstynencji, obok objawów wymienionych w kryterium B
występować będzie zmęczenie, ziewanie, trudności skupiania uwagi oraz objawy z odbicia i
nadmierna senność. Objawy odstawienia muszą powodować klinicznie znaczące cierpienie
lub upośledzenie funkcjonowania społecznego, zawodowego bądź na innym ważnym
polu(kryterium C). Zespół odstawienia konopi występuje powszechnie u osób zgłaszających
się na leczenie z powodu używania konopi oraz u osób nadużywających konopi, które nie
poszukują leczenia. Objawy odstawienia podaje około 1/3 tych osób, które w jakimś okresie
życia regularnie używały konopie

Rozwój i przebieg
Nie wiadomo ile, jak długo i jak często trzeba palić konopie, by wystąpiło związane zaburzenie
odstawienia podczas próby zaprzestania używania. Większość objawów zaczyna się w ciągu
pierwszych 24-72 godzin od odstawienia. Maksymalne ich nasilenie obserwuje się w ciągu
pierwszego tygodnia od odstawienia. Objawy utrzymują się około 1-2 tygodnie. Kłopoty ze
snem mogą trwać ponad 30 dni.

Czynniki ryzyka i prognostyczne

 Środowiskowe.

U osób intensywnie używających konopi rozpowszechnienie i ciężkość odstawienia konopi są

większe. Dotyczy to szczególnie tych, którzy zgłaszają się na leczenie z powodu zaburzenia
używania konopi. Objawy odstawienia są tym bardziej nasilone, im cięższe są objawy
współwystępujących zaburzeń psychicznych.

Funkcjonalne następstwa odstawienia konopi

Konsumenci konopi mówią o używaniu ich w celu złagodzenia dolegliwości

abstynencyjnych. Można odnieść wrażenie, że to objawy odstawienia są odpowiedzialne za
uporczywość zaburzenia używania konopi. Cięższe objawy mogą pogarszać przebieg i zajście
zaburzenia. Znaczna część dorosłych i adolescentów, leczonych z powodu umiarkowanego i
ciężkiego zaburzenia używania konopi, skarży się na umiarkowane i ciężkie objawy
odstawienia oraz na to, że te objawy utrudniają zaprzestanie używania konopi. Konsumenci
konopi opisują nawroty używania substancji lub sięganie po inne leki (np. leki uspokajające)
w celu zmniejszenia dolegliwości abstynencyjnych. Natomiast osoby towarzyszące na co
dzień konsumentom konopi obserwują u nich znaczące objawy odstawienia i sugerują, że są
one szkodliwe w codziennym życiu.

Diagnostyka różnicowa

Wiele objawów odstawienia konopi są takie same jak zespoły odstawienia innych substancji,
a także są podobne do objawów zaburzeń depresyjnych i dwubiegunowych. W związku z
tym, konieczna jest dokładna analiza objawów, by się upewnić, że nie odpowiadają one
bardziej odstawieniu innej substancji (np. tytoniu lub alkoholu), innemu zaburzeniu
psychicznemu (np. uogólnionemu zaburzeniu lękowemu, większemu zaburzeniu
depresyjnemu) oraz innemu stanowi medycznemu.