SCADA Systems for Electric Power Industry

Ali Parizad, November 2017

‫طراحی و کاربرد سیستم‌های اسکادا‬
‫در صنعت برق‬

‫(نرم‌افزار و سخت‌افزار شرکت ‪)ABB‬‬

‫تألیف‪:‬‬
‫علی پریزاد‬

‫ناشر‪:‬‬
‫كانون نشر علوم‬
 ‫‪www.nashreoloom.com‬‬
‫پیشگام در نشر آثار برگزیده علوم کاربردی کامپیوتر و الکترونیک‬

‫سرشناسه‪ :‬پریزاد‪ ،‬علی‪.1362 ،‬‬

‫عنوان و نام پديد‌آور‪ :‬طراحی و کاربرد سیستم‌های اسکادا در صنعت برق (نرم‌افزار و سخت‌افزار شرکت ‪ ،)ABB‬تألیف علی پریزاد؛‬

‫ويراستار علمي‪ :‬مجيد قديمي‪.‬‬

‫مشخصات نشر‪ :‬تهران‪ :‬کانون نشر علوم‪.1396 ،‬‬

‫مشخصات ظاهري‪2 :‬ج‪ :.‬مصور‪ ،‬جدول‪ ،‬نمودار‪.‬‬

‫شابک‪ :‬دوره‪ :978-964-327-189-3 :‬دوره؛ ‪ :978-964-327-187-9‬ج‪1 .‬؛ ‪:978-964-327-188-6‬ج‪.2 .‬‬

‫وضعيت فهرست‌نويسي‪ :‬فيپا‬

‫يادداشت‪ :‬واژه‌نامه‬

‫موضوع‪ :‬سیستم‌های اسکادا‬

‫موضوع‪Supervisory control systems :‬‬

‫موضوع‪ :‬برق ‪ --‬سیستم‌ها ‪ --‬نرم‌افزار‬

‫موضوع‪Electric power systems -- Software :‬‬

‫موضوع‪ :‬نظام‌های خودکار گردآوری داده‌ها‬

‫موضوع‪Automatic data collection systems :‬‬

‫رده‌بندي کنگره‪4 1396 :‬ط‪4‬پ‪TJ 222/‬‬

‫رده‌بندي ديويي‪629/8 :‬‬

‫شماره کتابشناسي ملي‪۴۹۵۱۷۲۷ :‬‬

‫نام كتاب‪ :‬طراحی و کاربرد سیستم‌های اسکادا در صنعت برق (نرم‌افزار و سخت‌افزار شرکت ‪)ABB‬‬
‫ناشر‪ :‬كانون نشرعلوم‬
‫تألیف‪ :‬علی پریزاد‬
‫ویراستار علمی‪ :‬مجید قدیمی‬
‫صفحه‌آرا‪ :‬فاطمه آديگوزل‌پور اردبيلي‬
‫طرح جلد‪ :‬علي پريزاد‬
‫چاپ اول‪ :‬پاييز ‪1396‬‬
‫تيراژ‪1000 :‬‬
‫چاپ و صحافي‪ :‬كانون نشر علوم‬
‫قيمت دوره دوجلدي همراه با ‪ 84000 :DVD‬تومان‬
‫شابك جلد اول‪9789643271879 :‬‬
‫شابك دوره‪9789643271893 :‬‬

‫تکثیر و یا تولید مجدد تمام یا قسمتی از این کتاب‪ ،‬از جمله چاپ‪ ،‬فتوکپی‪ ،‬هر نوع انتشار در فضای مجازی و سایت‌ها‪ ،‬تهیه‬
‫‪ CD‬و ‪ ،DVD‬تصویر و صدا ممنوع است‪ .‬این اثر تحت پوشش قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان ایران قرار دارد و‬
‫متخلفان براساس این قانون تحت پیگرد قرار می‌گیرند‪.‬‬

‫مراكز پخش‪:‬‬
‫پخش علوم‪ :‬خيابان انقالب‪ ،‬خيابان فخررازي‪ ،‬خيابان وحيد نظري شرقي‪ ،‬پالک ‪ ،65‬واحد‪1‬‬

‫تلفن‪66961568-66494911 :‬‬
‫‪www.nashreoloom.com‬‬
‫پیشگام در نشر آثار برگزیده علوم کاربردی کامپیوتر و الکترونیک‬

‫ناشر‬
‫سخن‬
‫به نام خداوند بخشنده و مهربان‬

‫گستره دانش بشري در برابر علم بي‌پايان و نامتناهي حضرت حق ّ‬

‫(جل جالله) بسيار ناچيز است؛ همچنان كه‬
‫كريمه « و ما عطا نكرديم به شما علم را جز اندكي» شاهدي است بر ضعف معرفت انساني نسبت به حكمت‬
‫َص َمداني‪ .‬با اين حال چه نيكو سفارش فرموده است خاتم انبياء‪ ،‬حضرت محمد مصطفي (ص)‪ ،‬كه « بجوييد علم‬
‫را اگر چه به سرزمين چين»‪ .‬اين توصيه‪ ،‬تمامي پيروان راستين دين حنيف اسالم را به فراگيري و اكتساب علوم‬
‫و فنون مختلف در همه زمان‌ها و همه مكان‌ها فرا مي‌خواند‪.‬‬

‫تالش كانون نشر علوم‪ ،‬همواره معطوف به توليد آثار شايسته و بايسته در زمينه فني و مهندسي بوده است؛ اگرچه‬
‫حدي بسيار‪ ،‬تابعي از ماهيت‬
‫كه در اين راه مشكالت و دشواري‌هاي فراواني حادث شده و خواهد شد‪ .‬اين امر تا ّ‬
‫رشته‌هاي فني و مهندسي و معارف مربوط به آنهاست؛ چرا كه اين رشته‌ها به‌سرعت و بي‌وقفه در حال نو به نو‬
‫شدن مي‌باشند‪ .‬اين امر رسالت كانون نشر علوم را در نشر آثار مربوطه‪ ،‬اعم از تأليف يا ترجمه‪ ،‬خطيرتر كرده و‬
‫مي‌كند‪ .‬در اين ارتباط دغدغه اصلي كانون نشر علوم اين بوده و هست كه اوالً‪‌،‬از قافله علوم فني و مهندسي عقب‬
‫نماند؛ و ثانياً‪ ،‬آثاري را به زيور طبع بيارايد كه ضمن داشتن وجاهت علمي‪ ‌،‬در خور شأن مخاطبين انديشمند و‬
‫فاضل نيز باشد‪ .‬اميد است كه خداوند م ّنان در اين مهم مساعدت فرمايد‪.‬‬

‫همت تمامي مؤلفين و مترجمين عالقه‌مند در زمينه علوم فني‬

‫پايان سخن اينكه‪ ،‬كانون نشر علوم دست ياري و ّ‬
‫و مهندسي را به‌گرمي مي‌فشارد و تمامي ايشان را خاضعانه و خاشعانه به همكاري فرا مي‌‌خواند‪ .‬همچنين اين‬
‫مجموعه از تمامي مخاطبين استدعا دارد كه با نظرات صائب و راهگشاي خود‪ ،‬در بهبود شكلي و محتوايي آثار‬
‫منتشر شده مساعدت فرمايند؛ و صد البته كه تمامي كاستي‌ها از اين رهگذر تنها و تنها متوجه اين مجموعه‬
‫بوده و هست‪.‬‬

‫سيد محمد‌حسين من ّوري‬ ‫ ‬

‫كانون نشر علوم‬ ‫ ‬
 ‫‪www.nashreoloom.com‬‬
‫پیشگام در نشر آثار برگزیده علوم کاربردی کامپیوتر و الکترونیک‬

‫کمیته‌هاي تخصصي فني و مهندسي‬

‫مهندس حمید رضا معنوی‬

‫معاونت وقت کسب و کارهای جدید و پروژه‌های ویژه‬
‫شرکت مهندسی برق و کنترل مپنا‬
‫کمیته تخصصی نرم‌افزار سیستم اسکادا و دیسپاچینگ‬

‫مهندس رسول مرادطلب‬

‫رئیس وقت سیستم‌های اسکادا و دیسپاچینگ‬
‫شرکت مهندسی برق و کنترل مپنا‬
‫کمیته تخصصی سخت‌افزار سیستم اسکادا و دیسپاچینگ‬

‫مهندس مجید قدیمی‬

‫مسئول وقت سیستم‌های اسکادا و دیسپاچینگ‬
‫شرکت مهندسی برق و کنترل مپنا‬
‫کمیته تخصصی پروتکل‌های اسکادا و کامیشنینگ‬
‫‪www.nashreoloom.com‬‬
‫پیشگام در نشر آثار برگزیده علوم کاربردی کامپیوتر و الکترونیک‬

‫تقديم به‪:‬‬

‫پدرم به استواری کوه‬

‫مادرم به زاللی چشمه‬

‫همسرم به صميميت باران‬

‫روح پاك مادربزرگ‪ ،‬پدربزرگ و تمام عزيزاني كه با ما زيستند و ديگر كنار ما نيستند‪...‬‬

‫و آنان که در راه کسب علم و معرفت مرا ياری نمودند‪.‬‬

‫علی پریزاد‬
 ‫‪www.nashreoloom.com‬‬
‫پیشگام در نشر آثار برگزیده علوم کاربردی کامپیوتر و الکترونیک‬

‫مقدمه‪:‬‬
‫سامانه سرپرستی و گردآوری داده یا اسکادا (‪ )SCADA: Supervisory Control And Data Acquisition‬به سیستم‌های‬
‫کنترل‪ ،‬اندازه‌گیری و مانیتورینگ در شبکه‌های مختلف اطالق می‌شود‪ .‬به‌طورکلی منظور از اسکادا‪ ،‬یک سامانه کنترل مرکزی‬
‫است که نظارت و کنترل یک سایت یا سیستم گسترده در فواصل زیاد را بر عهده دارد‪ .‬در یک سیستم اسکادا‪ ،‬اتاق کنترل می‌تواند‬
‫براساس داده‌ها و اطالعات دریافت شده‪ ،‬دستورهای الزم را به مراکز دوردست صادر کند‪ .‬این داده‌ها در یک سیستم ثبت اطالعات‬
‫یا سیستم مدیریت پایگاه داده‪ ،‬ذخیره شده و معموالً قابلیت ترسیم نمودار و تحلیل اطالعات را هم دارند‪.‬‬

‫اساس کلی عملکرد سیستم‌های اسکادا مشابه سیستم ‪ )Distributed Control Systems( DCS‬می‌باشد‪ ،‬اما با نگاه دقیق‌تر‬
‫تفاوت‌های برجسته‌ای نیز باهم دارند‪ .‬از این تفاوت‌ها می‌توان به نوع کاربرد و کارآیی این سامانه‌ها اشاره کرد‪ .‬سامانه ‪ SCADA‬یک‬
‫دستگاه کنترل کامل نیست و بیشتر برای انجام سرپرستی بر کنترل و گردآوری اطالعات پایه‌ریزی شده و خواسته‌های اولیه آن‪،‬‬
‫پایش اطالعات (‪ ،)Monitoring‬سرپرستی و تصمیم‌گیری در کنترل سیستم و اعالن هشدار (‪ )Alarm Handling‬در زمان‌های‬
‫بحرانی می‌باشد‪ .‬هسته بنیادی این سامانه‪ ،‬بسته‌های نرم‌افزاری پیشرفته‌ای هستند که بر روی سخت‌افزارهایی مانند ‪PLC‬ها و یا‬
‫‪RTU‬ها پیاده‌سازی شده‌اند‪.‬‬

‫به‌طورکلی اطالعات از سیستم پایین‌دست (به عنوان مثال پست برق) توسط کارت‌های ورودی‪ /‬خروجی ‪)Input/Output Cards( I/O‬‬
‫دریافت شده و در اختیار سیستم سخت‌افزاری پایانه دوردست (‪ )RTU‬قرار می‌گیرد‪ .‬در مرحله بعد این اطالعات در ‪‌CPU‬های‬
‫موجود در ‪ RTU‬پردازش و سپس از طریق شبکه‌ها (‪ )Networks‬و خطوط ارتباطی (‪ )Communication Lines‬برای مرکز‬
‫کنترل دیسپاچینگ (‪ )NCC‬ارسال می‌گردد‪ .‬در مرکز دیسپاچینگ نرم‌افزارهای قدرتمند تحلیل و آنالیز اطالعات را انجام داده و‬
‫در صورت لزوم و در فرایندی معکوس‪ ،‬فرامین الزم را به مناطق دوردست تحت کنترل ارسال می‌نمایند‪ .‬به‌طورکلی از کاربردهای‬
‫سیستم‌های اسکادا می‌توان به مانیتور کردن (‪ )Monitoring‬یا کنترل فرایندهای شیمیایی‪ ،‬حمل و نقل‪ ،‬سیستم‌های آبرسانی‬
‫شهری‪ ،‬کنترل تولید‪ ،‬توزیع و انتقال انرژی الکتریکی (دیسپاچینگ برق)‪ ،‬خطوط نفت و گاز و سایر فرایندهای گسترده و توزیع یافته‬
‫اشاره کرد‪.‬‬

‫مجموعه کتاب حاضر در هشت فصل و دو جلد برنامه‌ریزی شده است‪ .‬ساختار کتاب بدین‌گونه است که در فصل اول توضیحات‬
‫جامعی در خصوص سیستم اسکادا و نحوه عملکرد آن ارائه شده است‪ .‬در فصل دوم سخت‌افزارهای سیستم اسکادا از جمله‬
‫کارت‌های ورودی خروجی (‪ ،CMU ،Modem ،)Input/Output Cards‬انواع رک‌های ارتباطی‪ ،‬منابع تغذیه‪ ،‬کارت‌های کالک‬
‫زمانی و سایر موارد به تفصیل توضیح داده شده است‪ .‬در فصل سوم به معرفی ویژگی‌ها و خصوصیات کارت‌های دیجیتال و آنالوگ‬
‫ورودی‪ /‬خروجی و کاربرد آن در سیستم‌های اسکادا پرداخته شده است‪ .‬نحوه ارتباط با سخت‌افزار از طریق ‪ Web-Server‬به همراه‬
‫ویژگی‌های این ماژول در فصل چهارم توضیح داده شده است‪ .‬از آنجاییکه به منظور مانیتورینگ سیستم‪ ،‬بکارگیری نرم‌افزارهای‬
‫واسط کاربری یا ‪ Human Interface Machine‬ضروری است‪ ،‬در فصل پنجم ویژگی‌های نرم‌افزار ‪ HMI Editor‬شرکت ‪ABB‬‬
‫توضیح داده شده است‪ .‬با توجه به اینکه ارتباط بین سیستم‌های مختلف و همچنین ارتباط بین سیستم پایین‌دست و مرکز کنترل‬
‫توسط خطوط ارتباطی صورت می‌پذیرد‪ ،‬در فصل ششم توضیحات جامعی در خصوص پروتکل‌های ارتباطی مانند ‪،IEC 104‬‬
‫‪ ،IEC101‬اینداکتیک‪ ،‬هیتاچی و ‪ DNP3‬ارائه شده است‪ .‬نرم‌افزار تست پروتکل به نام ‪ Test Harness‬به همراه مشخصات پورت‬
‫سریال در انتهای این فصل ارائه شده است‪ .‬در فصل هفتم قسمت‌های مختلف نرم‌افزار ‪ RTUtil560‬مورد بررسی قرار گرفته است‪.‬‬
‫به منظور آشنایی با ساختارهای واقعی‪ ،‬در این فصل چند نمونه مثال کاربردی از ‪ RTU‬به عنوان سیستم دریافت و انتقال اطالعات‬
‫پیاده‌سازی شده است‪ .‬ورود اطالعات توسط نرم‌افزار اکسل‪ ،‬تعریف درخت‌های سه‌گانه ‪ Network Tree ،Hardware Tree‬و‬
‫‪ Signal Tree‬به همراه معرفی پنجره‌های مختلف نرم‌افزار ‪ RTUtil560‬از جمله بخش‌های این فصل می‌باشد‪ .‬در فصل آخر نیز به‬
‫توضیح سایر فانکشن‌های موجود شامل ‪ Logic Function ،File Archive ،Process Archive‬و ‪ ...‬پرداخته شده است‪.‬‬
‫‪www.nashreoloom.com‬‬
‫پیشگام در نشر آثار برگزیده علوم کاربردی کامپیوتر و الکترونیک‬

‫تالش بر این بوده است تا ضمن حفظ امانت‪ ،‬از پیچیدگی کاسته و متنی ساده از زبان یک کاربر‪ ،‬به خوانندگان محترم تقدیم شود‪.‬‬
‫همچنین نکات مهم و اخطارها‪ ،‬به منظور ارتباط بیشتر با خواننده‪ ،‬توسط عالئم گرافیکی در قسمت‌های مهم قرار گیرند‪ .‬بدیهی‬
‫است این‌کار از کاستی‌ها و نواقصی نیز برخوردار است‪ .‬پیشاپیش از شما فرهیخته گرامی که با عالقه این کتاب را مطالعه کرده و با‬
‫ارسال نظرات و نقدهای ارزشمند و سازنده خود در سایت ‪ www.ScadaBook.ir‬و یا ایمیل ‪ ali.parizad@gmail.com‬ما را‬
‫در اصالح ضعف‌ها و کاستی‌ها در چاپ‌های بعدی کتاب یاری می‌نمایید‪ ،‬صمیمانه سپاسگزاریم‪.‬‬

‫از آنجایی‌که پایه و اساس این کتاب با توجه به پروژه دیسپاچینگ ملی برق ایران به ذهن نویسنده و تیم تخصصی خطور کرد‪ ،‬بر‬
‫خود الزم می‌دانم از زحمات این عزیزان که بسیار از ایشان آموختم‪ ،‬تشکر نمایم‪ .‬جناب آقای دکتر سامانی بزرگمرد دیسپاچینگ‬
‫ایران‪ ،‬جناب آقای مهندس ابراهیمیان و جناب آقای مهندس اسعدنیا در بخش معاونت راهبری شرکت مدیریت شبکه برق ایران‬
‫که در پیشبرد پروژه نقش بسزایی داشتند‪ .‬جناب آقای مهندس خانقلی در مرکز کنترل دیسپاچینگ تهران به همراه جناب آقای‬
‫مهندس اسدی که مشکالت و موانع راه را در مسیر پروژه برطرف می‌نمودند‪ .‬معاونت محترم دیسپاچینگ شرکت مپنا جناب آقای‬
‫مهندس نظری به همراه جناب آقای مهندس تاجدانی مدیریت محترم پروژه‪ ،‬سرکار خانم مهندس میالدی‌راد و سایر همکاران آن‬
‫مجموعه که همواره حامی تیم راه‌اندازی در پست‌های برق سراسر کشور بودند‪.‬‬

‫و سایر همکاران گرامی دیسپاچینگ‪ ،‬برق منطقه‌ای و شرکت‌های وابسته در نواحی مختلف کشور که در مقاطع مختلف همراه تیم‬
‫پروژه‪ ،‬به سرپرستی آقای مهندس قدیمی‪،‬یاری‌رسان بودند‪:‬‬
‫‪y y‬شرکت پیمان خطوط‪ :‬جناب آقایان مهندسین کرمانشاهی و اعتماد‬
‫‪y y‬شرکت اهرام فن‌آوری قدرت‪ :‬جناب آقای مهندس سروش‬
‫‪y y‬شرکت موج نیرو‪ :‬جناب آقایان مهندسین همایونپور‪ ،‬بازرگان‪ ،‬شیخی‪ ،‬غالمی‪ ،‬مناف‌زاده‪ ،‬عابدی‪ ،‬رحیمی‪ ،‬احمدی‪ ،‬نبوی‪،‬‬
‫آزاد‪ ،‬وحید نژاد‪ ،‬رستمی‪ ،‬غرباء‪ ،‬علی‌اکبری‪ ،‬حسینی‬
‫‪y y‬نمایندگان مدیریت شبکه برق ایران‪ :‬جناب آقایان مهندسین خلفی‪ ،‬مرادی‪ ،‬ساعدی‌فر‪ ،‬مرادلو‪ ،‬خوانین‌زاده‬
‫‪y y‬برق جنوب‪ :‬جناب آقای مهندس رشید (متاسفانه موقع چاپ کتاب از طریق مهندس قدیمی متوجه شدم ایشان به رحمت‬
‫خدا رفتند‪ .‬روحشان شاد و یاد ایشان گرامی)‬
‫‪y y‬برق شیراز‪ :‬جناب آقایان مهندسین باقری و سیفی‬
‫‪y y‬برق اصفهان‪ :‬جناب آقایان مهندسین حاجی آقاجانی‪ ،‬مهران‌زاده‪ ،‬مهرابی‪ ،‬جعفری‬
‫‪y y‬معاونت بهره برداری برق کاشان‪ :‬جناب آقای مهندس جدی‬
‫‪y y‬برق هرمزگان‪ :‬جناب آقایان مهندسین یک‌کالم و خشان‬
‫‪y y‬برق شمال‪ :‬جناب آقایان مهندسین کفاشپور و فرمانی‬
‫‪y y‬برق گیالن‪ :‬جناب آقای مهندس آقاجانی‬
‫‪y y‬برق کرمان‪ :‬جناب آقایان مهندسین گوهرگزی و بختیاری‬
‫‪y y‬برق کرمانشاه‪ :‬جناب آقای مهندس فرزامی‬
‫‪y y‬برق خراسان‪ :‬جناب آقایان مهندسین کربالیی و صادقی‬
‫‪y y‬برق تبریز‪ :‬جناب آقای مهندس سیفی‬
‫‪y y‬برق اهواز‪ :‬جناب آقای مهندس چکاو‬
‫‪y y‬برق یزد‪ :‬جناب آقای مهندس اسدی‌پور‬
‫و سایر عزیزانی که در صورت از قلم افتادن اسامی این عزیزان از ایشان عذرخواهی می‌نمایم‪.‬‬
 ‫‪www.nashreoloom.com‬‬
‫پیشگام در نشر آثار برگزیده علوم کاربردی کامپیوتر و الکترونیک‬

‫در پایان بر خود فرض می‌دانم که از زحمات جناب آقای مهندس معنوی‪ ،‬معاونت محترم وقت کسب و کار جدید شرکت برق‬
‫و کنترل مپنا که حامی و مشوق ورود اینجانب به این زمینه تحقیقاتی بودند‪ ،‬قدردانی نمایم‪ .‬همچنین از جناب آقای مهندس‬
‫مرادطلب ریاست محترم اسکادا و دیسپاچینگ‪ ،‬که در مقاطع مختلف حامی کلیه اعضا گروه دیسپاچینگ بودند و متاسفانه مورد‬
‫بی‌مهری برخی از آن‌ها قرار گرفتند‪ ،‬تشکر نمایم‪ .‬از دوست و همراه همیشگی در پست‌های برق سراسر کشور‪ ،‬جناب آقای مهندس‬
‫قدیمی‪ ،‬که بی‌شک بخش بزرگی از فعالیت‌های راه‌اندازی و تست ‪ RTU‬و پروتکل کانورتر در پروژه مرکز جدید دیسپاچینگ ملی‬
‫برق ایران مدیون ایشان است‪ ،‬به خاطر تمامی تالش‌ها و آموزش‌های صادقانه سپاسگزارم‪.‬‬

‫از جامعه دانشگاهی و تمامی اساتید گرامی‪ ،‬به ویژه جناب آقای دکتر شهرتاش‪ ،‬که همواره حامی بنده در فعالیت‌های دانشجویی‬
‫و علمی بوده‌اند‪ ،‬تشکر می‌نمایم‪.‬‬

‫همچنین از جناب آقای سید محمد حسین منوری‪ ،‬ریاست محترم کانون نشر علوم‪ ،‬برای حمایت در چاپ کتاب قدردانی می‌نمایم‪.‬‬

‫گیریم که در باورتان به خاک نشسته‌ایم ‪ ...‬با ریشه و رویش جوانه‌ها چه می‌کنید؟!‬

‫علی پریزاد‬
‫آبان ماه ‪96‬‬
‫‪www.nashreoloom.com‬‬
‫پیشگام در نشر آثار برگزیده علوم کاربردی کامپیوتر و الکترونیک‬

‫فهرست مطالب‬

‫جلد اول‬

‫‪23‬‬ ‫فصل ‪ :1‬سيستم‌هاي اسکادا و ‪RTU‬‬

‫‪ -1-1‬نياز و نقش سيستم‌هاي کنترلي‪23..........................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-1-1‬مقدمه‪23..............................................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-1-1‬ضرورت استفاده از سيستم‌هاي کنترل در شبکه قدرت ‪23.....................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-1-1‬آشنائي با سيستم‌هاي کنترلي مختلف ‪24....................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-3-1-1‬کنترل محلي ‪24......................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-3-1-1‬کنترل متمرکز ‪24...................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-3-1-1‬کنترل‌کننده‌هاي منطقي قابل برنامه‌ريزي (‪PLC‬ها) ‪25.................................................................................................................................‬‬
‫‪ -4-3-1-1‬سيستم کنترل ‪26.........................................................................................................................................................................................DCS‬‬
‫‪ -5-3-1-1‬سيستم‌هاي جديد کنترل پس از سيستم‌هاي گسترده و ‪28...............................................................................................................PLC‬‬
‫‪ -6-3-1-1‬سيستم‌هاي تله متري و اسکادا‪28........................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-1‬ساختار کلي اسکادا‪33.................................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-2-1‬انواع سيستم‌هاي اسکادا‪35..............................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-2-2-1‬سيستم محلي‪35......................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-2-2-1‬سيستم ارتباطي ‪37..................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪« -3-2-2-1‬سيستم مرکزي» يا مرکز کنترل ‪39.................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-2-1‬خانواده‌هاي مختلف سيستم‌هاي اسکادا‪39..................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-3-2-1‬رده ‪39................................................................................................................................................................................................................... 1‬‬
‫‪ -2-3-2-1‬رده ‪40................................................................................................................................................................................................................... 2‬‬
‫‪ -3-3-2-1‬رده ‪42................................................................................................................................................................................................................... 3‬‬
‫‪ -4-2-1‬پارامترهاي ارزيابي سيستم اسکادا ‪42..........................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-4-2-1‬قابليت دسترسي (دستيابي) ‪42.............................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-4-2-1‬پاسخ زماني ‪43.........................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-4-2-1‬توسعه‌پذيري ‪43........................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -4-4-2-1‬قابليت انعطاف ‪43.....................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -5-4-2-1‬قابليت اطمينان‪44...................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -6-4-2-1‬امنيت اسکادا‪44........................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-1‬معيارهاي الزم جهت انتخاب اطالعات‪44...............................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-3-1‬آشنايي با مفهوم اينترفيس ‪45........................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-3-1‬نقش اينترفيس و اهميت آن در ارتباط بين شبکۀ قدرت و مرکز کنترل و نظارت ‪46.....................................................................................‬‬
‫‪ -1-2-3-1‬انتقال اطالعات از پست (ايستگاه) به مرکز کنترل ونظارت‪46.......................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-2-3-1‬ارسال فرمان از مرکز به شبکه ‪46.........................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-3-1‬دسته‌بندي اطالعات مورد نياز پست (ايستگاه) ‪46....................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-3-3-1‬نقاط وضعيت «‪47........................................................................................................................................................................................... »DI‬‬
‫‪ -2-3-3-1‬نقاط اندازه‌گيري «‪50..................................................................................................................................................................................... »AI‬‬
‫‪ -3-3-3-1‬نقاط کنترلي «‪50......................................................................................................................................................................................... »DO‬‬
‫‪ -4-3-3-1‬نمونه‌هايي از فرمان‌هاي خروجي‌هاي آنالوگ و ديجيتال‪51...........................................................................................................................‬‬
‫‪ -4-1‬نحوۀ عملکرد اسکادا ونقش پايانه‌ها ‪51....................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-4-1‬شرح کلي وظايف در پايانه ‪52........................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-1-4-1‬جمع‌آوري اطالعات و کنترل «‪52......................................................................................................................................................... »DAC‬‬
 ‫‪www.nashreoloom.com‬‬
‫پیشگام در نشر آثار برگزیده علوم کاربردی کامپیوتر و الکترونیک‬

‫‪ -2-1-4-1‬ارسال داده‌ها به سطوح باالتر کنترلي ‪52...........................................................................................................................................................‬‬

‫‪ -2-4-1‬اجزاء سخت‌افزاري تشکيل‌دهندۀ پايانه ‪53..................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-2-4-1‬ماژولورودي ديجيتال «‪53............................................................................................................................................................................. »DI‬‬
‫‪ -3-2-4-1‬ماژول ورودي آنالوگ «‪54............................................................................................................................................................................. »AI‬‬
‫‪ -4-2-4-1‬ماژول خروجي آنالوگ «‪55.........................................................................................................................................................................»AO‬‬
‫‪ -5-2-4-1‬ماژول خروجي ديجيتال «‪55..................................................................................................................................................................... »DO‬‬
‫‪ -6-2-4-1‬ماژول واسطه مخابراتي ‪56........................................................................................................................................................................... CIU‬‬
‫‪ -7-2-4-1‬ماژول اصلي ‪56........................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -8-2-4-1‬ماژول ‪56........................................................................................................................................................................................................... PCI‬‬
‫‪ -9-2-4-1‬ماژول ‪56.......................................................................................................................................................................................................... LTE‬‬
‫‪ -10-2-4-1‬ماژول ‪56..................................................................................................................................................................................................... AGC‬‬
‫‪ -11-2-4-1‬مودم‪56....................................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -12-2-4-1‬منبع تغذيه‪57........................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -13-2-4-1‬استفاده از جداول ‪ )Process Connection List) PCL‬در نصب پايانه‪57............................................................................................‬‬
‫‪ -14-2-4-1‬مدار ‪60................................................................................................................................................................................ RTU Test Relay‬‬
‫‪ -3-4-1‬اجزاء نرم‌افزاري تشکيل‌دهندۀ پايانه ‪61.......................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-3-4-1‬ماژول نرم‌افزاري ‪61................................................................................................................... )Data Acquisition & Control( DAC‬‬
‫‪ -2-3-4-1‬ماژول نرم‌افزاري ‪62....................................................................................................................................................................................... TSL‬‬
‫‪ -3-3-4-1‬ماژول نرم‌افزاري ‪62...................................................................................................................................................................................... SPV‬‬
‫‪ -4-3-4-1‬ماژول نرم‌افزاري «‪62................................................................................................................................................................................ »SUC‬‬
‫‪ -5-3-4-1‬ماژول نرم‌افزاري «پايگاه داده» «‪62...................................................................................................................................................... »DBT‬‬
‫‪ -6-3-4-1‬ماژول نرم‌افزاري نگهبان ‪62....................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -7-3-4-1‬هسته «‪63........................................................................................................................................................................................... »RTMTK‬‬
‫‪ -8-3-4-1‬ماژول نرم‌افزاري (‪63................................................................................................................................................................... )Diagnostics‬‬
‫‪63...................................................................................................................................................... )Software Manager) SMNG Task -9-3-4-1‬‬
‫‪ -10-3-4-1‬ماژول نرم‌افزاري ‪63.................................................................................................................................................................. CMS, CMM‬‬
‫‪ -11-3-4-1‬مهندسي اطالعات در پايانه ‪63..........................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -5-1‬تکنيک‌هاي انتقال ودريافت اطالعات ‪63.................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-5-1‬آرايش مخابراتي ‪63..........................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-1-5-1‬آرايش نقطه به نقطه ‪64..........................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-1-5-1‬آرايش ‪65........................................................................................................................................................................................... Party-Line‬‬
‫‪ -2-5-1‬سيستم‌هاي ارتباطي و نحوۀ ارسال اطالعات ‪66........................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-2-5-1‬سيستم تلفن عمومي ‪67.........................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-2-5-1‬سيستم‌هاي مخابراتي راديويي‪67.........................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-2-5-1‬شبكه مخابراتي فيبر نوري‪68................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -4-2-5-1‬سيستم مخابراتي پي ‪.‬ال‪.‬سي (‪68............................................................................................................................................................ )PLC‬‬
‫‪ -5-2-5-1‬سيستم شبكه مايكروويو‪69....................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -6-2-5-1‬ارتباط ماهواره‌اي‪70.................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-5-1‬درجۀ هوشمندي و روش‌هاي مختلف انتقال اطالعات از پايانه‌ها به مراکز کنترل ‪70.......................................................................................‬‬
‫‪« -1-3-5-1‬روش پرسشي» و ارسال کليۀ اطالعات ‪71......................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-3-5-1‬روش پرسشي و ارسال اطالعات تغيير يافته‪71.................................................................................................................................................‬‬
‫‪« -3-3-5-1‬روش وقفه‌اي»‪71...................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -4-5-1‬پروتکل‌هاي ارسال اطالعات (پروتکل‌هاي ارتباطي يا پروتکل انتقال داده) ‪71....................................................................................................‬‬
‫‪ -1-4-5-1‬تعريف پروتکل ‪72.....................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪www.nashreoloom.com‬‬
‫پیشگام در نشر آثار برگزیده علوم کاربردی کامپیوتر و الکترونیک‬

‫‪ -2-4-5-1‬روش تبادل داده‌ها‪73..............................................................................................................................................................................................‬‬

‫‪ -3-4-5-1‬مشخصه‌هاي درستي داده‪74.................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -4-4-5-1‬فاصله همينگ‪74......................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -5-4-5-1‬کارآيي ‪75...................................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -6-4-5-1‬ساختار فريم‌هاي استاندارد ‪75...............................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -7-4-5-1‬مقايسۀ دو پروتکل‪76..............................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -5-5-1‬طراحي يک مرکز اسکادا‪78.............................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-5-5-1‬آمادگي ايستگاه جهت نصب سيستم‪78..............................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-5-5-1‬لينك مخابراتي مركز و پايانه‌ها‪78........................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-5-5-1‬ظرفيت نقاط پردازش سيستم‪78..........................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -6-5-1‬نرم‌افزار جمع‌آوري اطالعات وکنترل ‪82........................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-6-5-1‬کسب اطالعات و کنترل ‪82....................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-6-5-1‬مديريت اطالعات ‪83...............................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-6-5-1‬کنترل ترکيب تجهيزات مرکز ‪83..........................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -4-6-5-1‬نرم‌افزارهاي مرکز ‪84................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -5-6-5-1‬افزايش ايمني سيستم ‪85......................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -6-6-5-1‬بررسي اقتصادي‪86...................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -7-6-5-1‬برنامه‌ريزي‪86............................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -8-6-5-1‬سيموالتور آموزشي ‪86............................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -9-6-5-1‬سيستم عامل‪87........................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -6-1‬ساختار سخت‌افزاري مركز ديسپاچينگ‪87............................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-6-1‬كامپيوتر و پرينتر‪87..........................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-6-1‬تجهيزات مخابراتي ‪88.......................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪88............................................................................................................................................................................................................................... UPS -3-6-1‬‬
‫‪88............................................................................................................................................................ Distributed Computer Architecture -4-6-1‬‬
‫‪ -5-6-1‬نرم‌افزار مركز كنترل ‪88...................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-5-6-1‬مشخصات عمومي نرم‌افزار مرکز کنترل‪88.........................................................................................................................................................‬‬
‫‪89......................................................................................................................................................................................................... Data Base -2-5-6-1‬‬
‫‪90...................................................................................................................................................................................... SCADA Functions -3-5-6-1‬‬
‫‪90.............................................................................................................................................................................................. Cursor Control -4-5-6-1‬‬
‫‪90.............................................................................................................................................................................................. Point Selection -5-5-6-1‬‬
‫‪91................................................................................................................................................................. Alarm and Event Processing -6-5-6-1‬‬
‫‪92............................................................................................................................................................................................................... Control -7-5-6-1‬‬
‫‪92......................................................................................................................................................................... Attribute and Data Entry -8-5-6-1‬‬
‫‪92...................................................................................................................................................................................................................... Displays -6-6-1‬‬
‫‪94...................................................................................................................................................................................................... Graphics Editor -7-6-1‬‬
‫‪94................................................................................................................................................................... Events and Operations Logging -8-6-1‬‬
‫‪95..................................................................................................................................................................... SCADA Application Programs -9-6-1‬‬
‫‪95.................................................................................................................................................................................................... Calculations -1-9-6-1‬‬
‫‪95...................................................................................................................................................................... Archiving Historical Data -2-9-6-1‬‬
‫‪95....................................................................................................................................................................................... Report Generation -3-9-6-1‬‬
‫‪95............................................................................................................................................................. Programmer Support Facilites -4-9-6-1‬‬
‫‪96........................................................................................................................ System Maintenance and Diagnostic Programs -5-9-6-1‬‬
‫‪96.......................................................................................................................................................... Maintainabilits and Availability -6-9-6-1‬‬
 ‫‪www.nashreoloom.com‬‬
‫پیشگام در نشر آثار برگزیده علوم کاربردی کامپیوتر و الکترونیک‬

‫‪96..................................................................................................................................................................... Human-Machine Interface -7-9-6-1‬‬

‫‪ -7-1‬سيستم‌هاي اسکادا شرکت ‪96.......................................................................................................................................................................................ABB‬‬
‫‪ -1-7-1‬تاريخچه ‪‌RTU‬ها در شرکت ‪97......................................................................................................................................................................... ABB‬‬
‫‪ -2-7-1‬پايانه دوردست و ارتباط با مراکز کنترل و ساير سيستم‌ها ‪97.................................................................................................................................‬‬

‫‪101‬‬ ‫فصل ‪ :2‬سخت‌افزارهاي اسکادا‬

‫‪ -1-2‬مقدمه‪101.....................................................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-2‬سخت‌افزار شرکت ‪101................................................................................................................................................................................................... ABB‬‬
‫‪ -3-2‬کاربرد سخت‌افزار در سيستم‌هاي اسکادا‪102........................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -4-2‬طراحي سخت‌افزار ‪103................................................................................................................................................................................................... RTU‬‬
‫‪ -5-2‬مفهوم کلي سيستم ‪104................................................................................................................................................................................................. RTU‬‬
‫‪ -6-2‬مقدمه‌اي بر سيستم‌هاي ‪105........................................................................................................................................................................Rack Mount‬‬
‫‪ -1-6-2‬رک قابل نصب روي درب تابلو ‪105...............................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-1-6-2‬نصب رک ‪ 560SFR02‬روي درب تابلو (‪105................................................................... )Swing Frame Mounting 560SFR02‬‬
‫‪ -2-1-6-2‬رک ‪109...................................................................................................................................................................................................23ET23‬‬
‫‪ -3-1-6-2‬رک ‪113...................................................................................................................................................................................................23ET24‬‬
‫‪ -4-1-6-2‬رک ‪115................................................................................................................................................................................................... 23TP21‬‬
‫‪ -5-1-6-2‬رک ‪118................................................................................................................................................................................................... 23TP22‬‬
‫‪ -6-1-6-2‬رک ‪122............................................................................................................................................................................................ 560CSR01‬‬
‫‪ -2-6-2‬رک قابل نصب روي بدنه تابلو (‪124......................................................................................................................................... )Mounting Plate‬‬
‫‪ -1-2-6-2‬رک ‪124........................................................................................................................................................................................... 560MPR01‬‬
‫‪ -2-2-6-2‬رک ‪131........................................................................................................................................................................................... 560MPR03‬‬
‫‪ -3-6-2‬انواع ‪ CMU‬مورد استفاده در سيستم‌هاي ‪132........................................................................................................................ Rack Mounted‬‬
‫‪ -1-3-6-2‬مشخصات واحد ارتباطي ‪133.....................................................................................................................................................560CMU02‬‬
‫‪ -2-3-6-2‬مشخصات واحد ارتباطي ‪138.....................................................................................................................................................560CMU04‬‬
‫‪ -3-3-6-2‬مشخصات واحد ارتباطي ‪144.....................................................................................................................................................560CMU05‬‬
‫‪ -4-3-6-2‬مشخصات واحد ارتباطي ‪151......................................................................................................................................................... 560SLI01‬‬
‫‪ -5-3-6-2‬مشخصات واحد ارتباطي ‪156......................................................................................................................................................... 560SLI02‬‬
‫‪ -6-3-6-2‬مشخصات واحد ارتباطي ‪157.......................................................................................................................................................560ETH01‬‬
‫‪ -7-3-6-2‬مشخصات واحد ارتباطي ‪162...................................................................................................................................................... 560ETH02‬‬
‫‪ -4-6-2‬نکاتي در خصوص باس جانبي سريال ‪166.................................................................................................... )Serial Peripheral Bus( SPB‬‬
‫‪ -5-6-2‬انواع مختلف منبع تغذيه (‪168..................................................................................................................................................... )Power Supply‬‬
‫‪ -1-5-6-2‬منبع تغذيه ‪169............................................................................................................................................................................... 560PSR00‬‬
‫‪ -2-5-6-2‬منبع تغذيه ‪170........................................................................................................................................... )R0001/R0002( 560PSU01‬‬
‫‪ -3-5-6-2‬منبع تغذيه ‪173...............................................................................................................................................................................560PSU02‬‬
‫‪ -6-6-2‬واحد ارتباطي باس (‪176.......................................................................................................................................)Bus Communication Unit‬‬
‫‪ -1-6-6-2‬واحد ارتباطي باس (‪177............................................................................................................. )Bus Connection Unit 560BCU01‬‬
‫‪ -2-6-6-2‬واحد ارتباطي باس (‪181............................................................................................................. )Bus Connection Unit 560BCU02‬‬
‫‪ -3-6-6-2‬واحد ارتباطي باس (‪184............................................................................................................. )Bus Connection Unit 560BCU03‬‬
‫‪ -4-6-6-2‬واحد ارتباطي باس (‪187............................................................................................................. )Bus Connection Unit 560BCU04‬‬
‫‪ -5-6-6-2‬واحد ارتباطي باس (‪190............................................................................................................. )Bus Connection Unit 560BCU05‬‬
‫‪ -7-6-2‬کارت‌هاي ‪ ،I/O‬مودم و‪192........................................................................................................................................................................................ ...‬‬
‫‪ -1-7-6-2‬کارت ديجيتال ورودي (‪192............................................................................................................................................................. )23BE23‬‬
‫‪ -2-7-6-2‬کارت ديجيتال خروجي (‪198.......................................................................................................................................................... )23BA20‬‬
‫‪www.nashreoloom.com‬‬
‫پیشگام در نشر آثار برگزیده علوم کاربردی کامپیوتر و الکترونیک‬

‫‪ -3-7-6-2‬کارت آنالوگورودي (‪203.................................................................................................................................................................... )23AE23‬‬

‫‪ -4-7-6-2‬کارت خروجي آنالوگ (‪210............................................................................................................................................................. )23AA20‬‬
‫‪ -5-7-6-2‬مودم ‪216...............................................................................................................................................................................................23WT25‬‬
‫‪ -6-7-6-2‬کارت کالک زماني (‪233.............................................................................................................................................................. )560RTC03‬‬
‫‪ -8-6-2‬انواع رک‌ها‪239.................................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -9-6-2‬رک‌هاي ارتباطي (‪239................................................................................................................................................ )Communication Racks‬‬
‫‪ -1-9-6-2‬رک‌هاي ‪240..................................................................................................................................................... )Input/Output Racks( I/O‬‬
‫‪ -2-9-6-2‬رک‌هاي ترکيبي (‪241................................................................................................................................................... )Composite Racks‬‬
‫‪ -10-6-2‬افزونگي در سخت‌افزار (‪241................................................................................................................................... )Hardware Redundancy‬‬
‫‪ -1-10-6-2‬افزونگي منابع تغذيه (‪241......................................................................................................................................... )Composite Racks‬‬
‫‪ -2-10-6-2‬افزونگي ‪242..............................................................................................................................................................................................CMU‬‬
‫‪ -11-6-2‬محدوديت‌هاي سيستم‪243..........................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -12-6-2‬اليسنس‌هاي سيستم‪244.............................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -13-6-2‬مثال‌هايي از پيکربندي‌هاي متفاوت‪244...................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-13-6-2‬سيستم‌هاي کوچک با ‪244....................................................................................................................................................... 560MPR01‬‬
‫‪ -2-13-6-2‬سيستم‌هاي کوچک با ‪245...................................................................................................................................................... 560CMU02‬‬
‫‪ -3-13-6-2‬سيستم‌هاي استاندارد با رک توسعه ‪245............................................................................................................. )I/O Extension( I/O‬‬
‫‪ -4-13-6-2‬سيستم‌هاي نمونه با در نظر گرفتن افزونگي (‪246.......................................................................................................... )Redundancy‬‬
‫‪ -5-13-6-2‬سيستم‌هاي نمونه به عنوان دروازه مبدل پروتکل (‪247............................................................. )Protocol Converter Gateway‬‬
‫‪ -7-2‬ماژول‌هاي قابل نصب روي ريل (‪247............................................................................................................. )DIN RAIL Mountable Modules‬‬
‫‪ -1-7-2‬انواع ماژول‌هاي قابل نصب روي ريل‪247.....................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-7-2‬باس ‪248............................................................................................................................................................................................... )I/O Bus( I/O‬‬
‫‪ -3-7-2‬ماژول‌هاي ارتباطي قابل نصب روي ريل ‪249..............................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-3-7-2‬واحد ارتباطي ‪250........................................................................................................................................................................ 560CMU01‬‬
‫‪ -2-3-7-2‬مشخصات واحد ارتباطي ‪251.................................................................................................................................................... 560CMG10‬‬
‫‪ -3-3-7-2‬مشخصات واحد ارتباطي ‪257....................................................................................................................................................... 560CIG10‬‬
‫‪ -4-3-7-2‬مشخصات واحد ارتباطي ‪274.....................................................................................................................................................560CMD11‬‬
‫‪ -4-7-2‬منابع تغذيه قابل نصب روي ريل‪285...........................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-4-7-2‬منابع تغذيه ‪ 560PSU40‬و ‪286................................................................................................................................................. 560PSU41‬‬
‫‪ -2-4-7-2‬منبع تغذيه ‪287.............................................................................................................................................................................. 560PSU10‬‬
‫‪ -3-4-7-2‬آداپتور ‪288............................................................................................................................................................................................ 23VG23‬‬
‫‪ -4-4-7-2‬آداپتور ‪289............................................................................................................................................................................................ 23VG24‬‬
‫‪ -5-4-7-2‬منبع تغذيه ‪290.................................................................................................................................................................................... 23PU63‬‬
‫‪ -5-7-2‬آداپتورهاي واسط ‪291......................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-5-7-2‬آداپتور واسط ‪292................................................................................................................................................................................ 23AD62‬‬
‫‪ -2-5-7-2‬آداپتور واسط ‪292................................................................................................................................................................................ 23AD63‬‬
‫‪ -3-5-7-2‬آداپتور واسط ‪292................................................................................................................ )Interface Adaptor 23AD64( 23AD64‬‬
‫‪ -4-5-7-2‬آداپتور واسط ‪293...................................................................................................................)Interface Adaptor 23SC60( 23SC60‬‬
‫‪ -5-5-7-2‬آداپتور واسط ‪295................................................................................................... )Interface Adaptor 211ADD52( 211ADD52‬‬
‫‪ -6-7-2‬محدوديت‌هاي سيستم‪295.............................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-6-7-2‬ماژول‌هاي مستقل (‪296.......................................................................................................................................)Stand Alone Modules‬‬
‫‪ -2-6-7-2‬ماژول‌هاي بکار رفته در ‪297.......................................................................................... )Scalable Housings( Scalable Housings‬‬
‫‪ -3-6-7-2‬ماژول‌هاي بکار رفته در ‪ housings‬به طول ثابت (‪297.................................................................................. )fixed length housing‬‬
‫‪ -7-7-2‬مثال‌هايي از پيکربندي‌هاي متفاوت‪297......................................................................................................................................................................‬‬
 ‫‪www.nashreoloom.com‬‬
‫پیشگام در نشر آثار برگزیده علوم کاربردی کامپیوتر و الکترونیک‬

‫‪ -1-7-7-2‬سيستم با واحد ارتباطي ‪297..................................................................................................................................................... 560CMU01‬‬

‫‪ -2-7-7-2‬سيستم با واحد ارتباطي ‪ 560CMG10‬و ‪298...................................................................................................................... 560CMD11‬‬
‫‪ -3-7-7-2‬سيستم با واحد ارتباطي ‪298........................................................................................................................................................ 560CIG10‬‬
‫‪ -4-7-7-2‬اتصال ماژول هاي ‪ I/O‬مستقل‪299.....................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -5-7-7-2‬اتصال رک‌هاي ‪ I/O‬مقياس‌بندي شده قابل نصب روي ريل نوع ‪ )DIN Rail scalable housing( DIN‬به رک‌هاي ‪299................RTU560‬‬
‫‪ -8-2‬تابلو (‪300...................................................................................................................................................................................................................)Cabinet‬‬
‫‪ -1-8-2‬تابلو مرتبط با تجهيزات ‪ Rack Mount‬با نام ‪300.................................................................................................. Swing Frame 23SR20‬‬
‫‪ -1-1-8-2‬طراحي تابلو ‪300......................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-8-2‬تابلو مرتبط با تجهيزات قابل نصب روي بدنه تابلو با نام ‪307.................................................................Mounting Assembly 23SC20‬‬
‫‪ -3-8-2‬تابلو قابل نصب روي ديوار مرتبط با تجهيزات قابل نصب روي ريل با نام ‪308...............................................Wall Housing 23WG22‬‬
‫‪ -4-8-2‬پيکربندي‌هاي مختلف تابلو‌ها و رک‌هاي مربوطه براي پروژه‌هاي متفاوت ‪310...................................................................................................‬‬
‫‪ -1-4-8-2‬پيکربندي استاندارد (‪310........................................................................................................................................ )RTU560A Standard‬‬
‫‪ -2-4-8-2‬پيکربندي فشرده (‪312............................................................................................................................................ )RTU560C Compact‬‬
‫‪ -3-4-8-2‬پيکربندي جديد (‪316................................................................................................................................. )RTU560 D New Solution‬‬
‫‪ -5-8-2‬بازرسي تابلو ‪318..............................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -6-8-2‬تابلو باطري شارژر‪319......................................................................................................................................................................................................‬‬

‫‪325‬‬ ‫فصل ‪ :3‬مشخصات وتنظيمات سيگنال‌هاي مانيتورينگ و فرمان در سيستم‌هاي ‪SCADA‬‬

‫‪ -1-3‬مقدمه‪325.....................................................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-3‬فرايند بررسي وضعيت‌ها‪325.....................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-2-3‬توصيف توابع‪326...............................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-2-3‬توابع مرتبط با کارت ورودي ديجيتال (‪327................................................................................................................................. )Binary Input‬‬
‫‪ -1-3-2-3‬گزينه فيلتر ديجيتال (‪327.....................................................................................................................................................)Digital Filter‬‬
‫‪ -2-3-2-3‬حذف نوسانات (‪328.........................................................................................................................................)Oscillation Suppression‬‬
‫‪ -3-3-2-3‬وضعيت مياني (‪ )Intermediate‬و تعريف نشده (‪ )Indeterminate‬براي سيگنال ‪329............................................................... DPI‬‬
‫‪ -4-3-2-3‬تغيير وضعيت سيگنال (‪330.......................................................................................................................................... )Signal Inversion‬‬
‫‪ -3-3‬توابع مرتبط با کارت ورودي آنالوگ (‪331........................................................................................................................................... )Analoug Input‬‬
‫‪ -1-3-3‬انواع سيگنال‌هاي آنالوگ‪332.........................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-3-3‬توصيف توزيع توابع در کارت آنالوگ ‪332....................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-3-3‬توابع کارت ورودي آنالوگ‪333.......................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -4-3-3‬پارامتر نظارت بر مقدار صفر و تشخيص سوئيچينگ (‪333....................... )Zero Value Supervision and Switching Detection‬‬
‫‪ -5-3-3‬پارامتر ‪335................................................................................................................................................................................................ Smoothing‬‬
‫‪ -6-3-3‬پارامتر ‪336................................................................................................................. Threshold Supervision on Integrator Algorithm‬‬
‫‪ -7-3-3‬فانکشن ‪ PDP‬در ‪337.........................................................................................................................................................................................CMU‬‬
‫‪ -1-7-3-3‬انواع سيگنال (‪337........................................................................................................................ )Bipolar, Unipolar and Live Zero‬‬
‫‪ -2-7-3-3‬پارامتر ‪340...................................................................................................................................................................... Conversion Factor‬‬
‫‪ -3-7-3-3‬پارامتر ‪341............................................................................................Threshold Supervision on Absolute Threshold Value‬‬
‫‪ -4-3‬مقادير اندازه‌گيري به صورت ديجيتال‪342............................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-4-3‬فانکشن کارت ورودي باينري براي ‪344............................................................................................................................................................ DMI‬‬
‫‪ -1-1-4-3‬پارامتر ‪344...................................................................................................................................................................................Digital Filter‬‬
‫‪ -2-1-4-3‬پارامتر ‪344..................................................................................................................................................................... Consistency Check‬‬
‫‪ -3-1-4-3‬پارامتر ‪344........................................................................................................................................................................... Signal Inversion‬‬
‫‪ -2-4-3‬سيگنال ‪345........................................................................................................................................................)Integrated Total Values( ITI‬‬
‫‪ -5-3‬سيگنال خروجي ديجيتال ‪347.................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪www.nashreoloom.com‬‬
‫پیشگام در نشر آثار برگزیده علوم کاربردی کامپیوتر و الکترونیک‬

‫‪ -1-5-3‬سيگنال فرمان خروجي يک نقطه‌اي (‪347.....................................................................................................................................................)SCO‬‬

‫‪ -2-5-3‬مدار فرمان خروجي يک نقطه‌اي (‪ )SCO‬در حالت ‪348........................................................................................................................... 1Pole‬‬
‫‪ -3-5-3‬مدار فرمان خروجي يک نقطه‌اي (‪ )SCO‬در حالت ‪349........................................................................................................................... 2Pole‬‬
‫‪ -4-5-3‬سيگنال فرمان خروجي دو نقطه‌اي (‪350...................................................................................................................................................... )DCO‬‬
‫‪ -5-5-3‬مدار فرمان خروجي دو نقطه‌اي (‪ )DCO‬در حالت ‪351............................................................................................................................1Pole‬‬
‫‪ -6-5-3‬مدار فرمان خروجي دو نقطه‌اي (‪ )DCO‬در حالت ‪352............................................................................................................................ 2Pole‬‬
‫‪ -7-5-3‬پارامترهاي مرتبط با تب ‪ PDP‬در سيگنال ‪353............................................................................................................................................DCO‬‬
‫‪ -1-7-5-3‬پايان فرمان با سيگنال ‪353..................................................................................................................................... Response Indication‬‬
‫‪ -2-7-5-3‬پايان اجراي فرمان دو مرحله‌اي (‪354................................................................................................. )Select Before Operate Only‬‬
‫‪ -6-3‬اجراي فرمان بدون در نظر گرفتن نظارت (‪354................................................................................................................................ )SuperVision‬‬
‫‪ -7-3‬اجراي فرمان با در نظر گرفتن نظارت (‪355....................................................................................................................................... )SuperVision‬‬
‫‪ -8-3‬محدوديت هاي کارت هاي فرمان خروجي‪359...............................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-8-3‬پارامترهاي مرتبط با تب ‪ PDP‬در سيگنال ‪360............................................................................................................................................ RCO‬‬
‫‪ -3-8-3‬پارامترهاي مرتبط با تب ‪ PDP‬در سيگنال ‪360............................................................................................................................................ ASO‬‬

‫‪363‬‬ ‫فصل ‪ :4‬ارتباط با ‪ RTU‬از طريق ‪Web-Server‬‬

‫‪ -1-4‬مقدمه‪363.....................................................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-4‬توضيحاتي در مورد ‪363..................................................................................................................................................................................... Webserver‬‬
‫‪ -3-4‬پنجره بررسي وضعيت برنامه (‪366................................................................................................................................................)System Diagnosis‬‬
‫‪ -4-4‬پنجره بررسي شبکه (‪367........................................................................................................................................................................ )Network Tree‬‬
‫‪ -5-4‬پنجره بررسي سخت‌افزار (‪368............................................................................................................................................................. )HardWare Tree‬‬
‫‪ -6-4‬پنجره اطالعات آرشيو شده (‪374............................................................................................................................................. )Archive Information‬‬
‫‪ -1-6-4‬آرشيو فرايند (‪375................................................................................................................................................................ )Process Archives‬‬
‫‪ -2-6-4‬آرشيو فايل (‪376............................................................................................................................................................................... )File Archives‬‬
‫‪ -3-6-4‬آرشيو رخدادهاي امنيتي (‪377................................................................................................................................ )Security Event Archive‬‬
‫‪ -7-4‬شروع کار با ‪377........................................................................................................................................................................)Integrated HMI( HMI‬‬
‫‪ -8-4‬پنجره پيکربندي فايل‌ها (‪378.....................................................................................................................................................)Configuration Files‬‬
‫‪ -9-4‬پنجره فريم وير (‪380.............................................................................................................................................................................. )Firmware Files‬‬
‫‪ -10-4‬پنجره مديريت (‪381............................................................................................................................................................................ )Administration‬‬
‫‪ -1-10-4‬پنجره مديريت حساب کاربري کاربران (‪382............................................................................................................. )Edit User Accounts‬‬
‫‪ -1-1-10-4‬تب امنيت اطالعات (‪382............................................................................................................................................ )Security Policies‬‬
‫‪ -2-1-10-4‬تب حساب کاربران (‪383.................................................................................................................................................. )User Accounts‬‬
‫‪ -3-1-10-4‬نقش کاربران (‪384.................................................................................................................................................................... )User Roles‬‬
‫‪ -2-10-4‬پنجره دانلود‪/‬آپلود پسوردها (‪386.............................................................................................. )Download / Upload Password Files‬‬
‫‪ -3-10-4‬پنجره فعال‌سازي مد اشکال‌زدايي (‪386....................................................................................... )Activation of Debugging Options‬‬
‫‪ -11-4‬پنجره راهنما (‪387...................................................................................................................................................................................................... )Help‬‬
‫‪ -12-4‬پنجره ‪388...............................................................................................................................................................................................)Others) Others‬‬
‫‪ -13-4‬ساخت اتصال نقطه به نقطه سريال ‪389............................................................................................................................)PPP Installation( PPP‬‬

‫‪398‬‬ ‫قاب آخر‬

‫‪400‬‬ ‫مراجع‬
 ‫‪www.nashreoloom.com‬‬
‫پیشگام در نشر آثار برگزیده علوم کاربردی کامپیوتر و الکترونیک‬

‫جلد دوم‬

‫‪401‬‬ ‫فصل ‪ :5‬پياده‌سازي و مانيتورينگ شبکه با نرم‌افزار ‪HMI Editor‬‬

‫‪ -1-5‬مقدمه‪401.....................................................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-5‬نصب نرم افزار ‪402........................................................................................................................................................................................... HMI Editor‬‬
‫‪ -3-5‬شروع کار با نرم‌افزار ‪405................................................................................................................................................................................. HMI Editor‬‬
‫‪ -4-5‬منوي ‪407.......................................................................................................................................................................................................................... Page‬‬
‫‪ -5-5‬منوي ‪407........................................................................................................................................................................................................................ Insert‬‬
‫‪ -6-5‬منوي ‪407..................................................................................................................................................................................................................... Project‬‬
‫‪ -1-6-5‬بخش تنظيمات (‪407..................................................................................................................................................................................... )Setting‬‬
‫‪ -1-1-6-5‬تنظيمات تب ‪407......................................................................................................................................................................... Application‬‬
‫‪ -2-1-6-5‬تنظيمات تب ‪408.....................................................................................................................................................................................Colors‬‬
‫‪ -3-1-6-5‬تنظيمات تب ‪408................................................................................................................................................... Proccess Archive List‬‬
‫‪ -4-1-6-5‬تنظيمات تب ‪409........................................................................................................................................................................... Alarm List‬‬
‫‪ -2-6-5‬ورود تصوير به ‪410................................................................................................................................................................................. HMI Editor‬‬
‫‪ -3-6-5‬ورود فايل صوتي به ‪410........................................................................................................................................................................ HMI Editor‬‬
‫‪ -4-6-5‬بخش ارتباط بين ‪ HMI‬و (‪411.................................................................. RTU File (Configuration file and consistency check‬‬
‫‪ -7-5‬منوي ‪414..................................................................................................................................................................................................................... Option‬‬
‫‪ -1-7-5‬بخش صفحه گرافيکي (‪414............................................................................................................................................................................... )Grid‬‬
‫‪ -2-7-5‬بخش تنظيمات زبان (‪414......................................................................................................................................................................)Language‬‬
‫‪ -8-5‬بخش درباره نرم‌افزار (‪414........................................................................................................................................................................................ )About‬‬
‫‪ -9-5‬توابع عمومي در ‪415........................................................................................................................................................................................ HMI Editor‬‬
‫‪ -1-9-5‬توابع ترسيم ‪415................................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-9-5‬تغيير سايز و محل المان ‪415........................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-9-5‬تغيير فونت و سايز متن ‪415...........................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -4-9-5‬ترسيم خطوط شبکه‪416.................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -10-5‬کامپوننت‌ها ‪416........................................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-10-5‬کامپوننت‌هاي استاتيک‪417.........................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-1-10-5‬کامپوننت خط‪417................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-1-10-5‬کامپوننت مستطيل (‪417........................................................................................................................................................... )Rectangle‬‬
‫‪ -3-1-10-5‬کامپوننت بيضي (‪418........................................................................................................................................................................ )Ellipse‬‬
‫‪ -4-1-10-5‬کامپوننت چند ضلعي (‪418........................................................................................................................................................... )Polygon‬‬
‫‪ -5-1-10-5‬کامپوننت متن (‪419.................................................................................................................................................. )Label Component‬‬
‫‪ -6-1-10-5‬کامپوننت ورود تصوير و لوگو (‪419....................................................................................................................... )Image Component‬‬
‫‪ -2-10-5‬کامپوننت‌هاي ديناميک ‪419........................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-2-10-5‬کامپوننت متن ديناميکي (‪419.................................................................................................................... )Byte Value Component‬‬
‫‪ -2-2-10-5‬کامپوننت جمع يکپارچه (‪420..................................................................................................................................... )Integrated Total‬‬
‫‪ -3-2-10-5‬کامپوننت فيلد متن (‪420.......................................................................................................................................................... )Text Field‬‬
‫‪ -4-2-10-5‬کامپوننت فيلد زمان (‪421................................................................................................................................................... )System Time‬‬
‫‪ -5-2-10-5‬کامپوننت رخدادسيستم (‪422............................................................................................................... )System Event Component‬‬
‫‪ -6-2-10-5‬کامپوننت رخداد خط (‪423........................................................................................................ )System-Event Line-Component‬‬
‫‪ -3-10-5‬کامپوننت‌هاي ديناميک همراه با کنترل‪423............................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-3-10-5‬کامپوننت سيمبل (‪425........................................................................................................................................ )Symbol Component‬‬
‫‪ -2-3-10-5‬کامپوننت تپ ترانسفوماتور (‪425...............................................................................................................)Tap PositionComponent‬‬
‫‪www.nashreoloom.com‬‬
‫پیشگام در نشر آثار برگزیده علوم کاربردی کامپیوتر و الکترونیک‬

‫‪ -3-3-10-5‬کامپوننت مقدار نرمال شده (‪426................................................................................................. )Normalized ValueComponent‬‬

‫‪ -4-3-10-5‬کامپوننت بيت رشته‌اي (‪427........................................................................................................................... )Bit StringComponent‬‬
‫‪ -5-3-10-5‬کامپوننت اعداد اعشاري (‪427................................................................................................................ )Floating PointComponent‬‬
‫‪ -4-10-5‬کامپوننت‌هاي ارتباطي (‪428............................................................................................................................................. )Link Components‬‬
‫‪ -1-4-10-5‬کامپوننت برچسب ارتباطي (‪428................................................................................................................. )Link LabelComponent‬‬
‫‪ -2-4-10-5‬کامپوننت دکمه ارتباطي (‪428................................................................................................................... )Link ButtonComponent‬‬
‫‪ -5-10-5‬کامپوننت‌هاي جدول (‪429...............................................................................................................................................)Table Components‬‬
‫‪ -1-5-10-5‬کامپوننت تاريخچه وقايع (‪429.............................................................................................................. )History Table Component‬‬
‫‪ -2-5-10-5‬کامپوننت آرشيو فرايند (‪429..................................................................................................)Process Archive List Component‬‬
‫‪ -3-5-10-5‬کامپوننت آالرم‌ها (‪432..................................................................................................................................)Alarm List Component‬‬
‫‪ -6-10-5‬کامپوننت‌هاي کنترل ‪434..................................................................................................................)HMI Control Components( HMI‬‬
‫‪ -1-6-10-5‬کامپوننت کنترل اختيارات (‪434.................................................................................................. )Control Authority Component‬‬
‫‪ -2-6-10-5‬کامپوننت تاييد آالرم صوتي (‪437...................................................................... )Acknowledge Audible Alarm Component‬‬
‫‪ -7-10-5‬کامپوننت نمودار (‪437........................................................................................................................................................)ChartComponents‬‬
‫‪ -11-5‬حالت‌هاي مختلف پنجره ‪438.................................................................................................................................................................................... HMI‬‬
‫‪ -1-11-5‬حالت ويرايش ‪438.................................................................................................................................................)HMI Editor Mode( HMI‬‬
‫‪ -2-11-5‬حالت ايجاد کامپوننت (‪439................................................................................................................................ )Component View Editor‬‬
‫‪ -1-2-11-5‬ايجاد يک کامپوننت جديد‪439..........................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -12-5‬آپلود برنامه ‪ HMI‬روي ‪441......................................................................................................................................................................................Flash‬‬

‫‪447‬‬ ‫فصل ‪ :6‬پروتکل‌هاي کاربردي در سيستم‌هاي اسکادا‬

‫‪ -1-6‬مقدمه‌اي برپروتکل‌هاي اسکادا ‪447.........................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-1-6‬اليه فيزيکي (‪447.......................................................................................................................................................................... )Physical Layer‬‬
‫‪ -2-1-6‬اليه پيوند داده‌ها (‪448............................................................................................................................................................................ )Data Link‬‬
‫‪ -3-1-6‬اليه شبکه (‪448........................................................................................................................................................................................... )Network‬‬
‫‪ -4-1-6‬اليه انتقال (‪449......................................................................................................................................................................................... )Transport‬‬
‫‪ -5-1-6‬اليه جلسه (‪449............................................................................................................................................................................................. )Session‬‬
‫‪ -6-1-6‬اليه ارائه يا نمايش (‪449.................................................................................................................................................................... )Presentation‬‬
‫‪ -7-1-6‬اليه کاربرد (‪449..................................................................................................................................................................... )Application Layer‬‬
‫‪ -2-6‬پروتکل ‪450............................................................................................................................................................................................................... IEC 101‬‬
‫‪ -1-2-6‬استانداردهاي پروتکل ‪450........................................................................................................................................................................... IEC 101‬‬
‫‪ -2-2-6‬ساختار پروتکل ‪451...................................................................................................................................................................................... IEC 101‬‬
‫‪ -1-2-2-6‬اليه فيزيکي‪451.......................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-2-2-6‬اليه پيوند داده (‪451...................................................................................................................................................................... )Data Link‬‬
‫‪ -3-2-2-6‬اليه شبکه ‪452..........................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-2-6‬توضيحات مرتبط با ارسال اطالعات در ‪452.............................................................................................................................................IEC 101‬‬
‫‪ -1-3-2-6‬فرمت‌هاي انتقال داده (‪452............................................................................................................................... )Transmission Formats‬‬
‫‪ -2-3-2-6‬ساختار (‪462............................................................................................................................................... )Application Data Structure‬‬
‫‪ -4-2-6‬تنظيمات پروتکل ‪ IEC101‬در نرم‌افزار ‪470..................................................................................................................................... RTUtil 560‬‬
‫‪ -1-4-2-6‬بخش‌هاي ‪478............................................................................................................................................................... Type Identification‬‬
‫‪ -2-4-2-6‬بخش ‪480.........................................................................................................................................Qualifier, Cause of Transmission‬‬
‫‪ -3-4-2-6‬ساختار آدرس‌دهي (‪485........................................................................................................................ )Structured Address Scheme‬‬
‫‪ -3-6‬پروتکل ‪490.................................................................................................................................................................................................................IEC104‬‬
‫‪ -4-6‬پنجره‌هاي مرتبط با پروتکل ‪ IEC101‬و ‪ IEC104‬در نرم‌افزار ‪494....................................................................................................... RTUtil560‬‬
‫‪ -1-4-6‬پياده‌سازي ‪ IEC 60870-5-101/104‬در ‪494...................................................................................................................................... RTU560‬‬
 ‫‪www.nashreoloom.com‬‬
‫پیشگام در نشر آثار برگزیده علوم کاربردی کامپیوتر و الکترونیک‬

‫‪ -2-4-6‬پنجره سيگنال آنالوگ (‪ )AMI‬براي پروتکل ‪498....................................................................................................................... IEC101 SUB‬‬

‫‪ -3-4-6‬پنجره سيگنال آنالوگ (‪ )AMI‬براي پروتکل ‪500................................................................................................................... IEC101 HOST‬‬
‫‪ -4-4-6‬پنجره سيگنال ديجيتال ‪ DPI‬براي پروتکل ‪502......................................................................................................................... IEC101 SUB‬‬
‫‪ -5-4-6‬پنجره سيگنال ديجيتال ‪ DPI‬براي پروتکل ‪502..................................................................................................................... IEC101 HOST‬‬
‫‪ -6-4-6‬پنجره پارامترهاي پروتکل ‪ IEC101‬در حالت ‪504.................................................................................................................................. HOST‬‬
‫‪ -1-6-4-6‬پنجره پارامترهاي پروتکل ‪ IEC101‬در حالت ‪505............................................................................................................................ Slave‬‬
‫‪ -7-4-6‬پنجره پارامترهاي پروتکل ‪506..................................................................................................................................................................... IEC104‬‬
‫‪ -5-6‬پروتکل ‪507.................................................................................................................................................................................................................... DNP3‬‬
‫‪ -1-5-6‬تاريخچ ‌ه پروتکل ‪507......................................................................................................................................................................................... DNP3‬‬
‫‪ -2-5-6‬خصوصيات پروتکل ‪508.................................................................................................................................................................................... DNP3‬‬
‫‪ -1-2-5-6‬ويژگي‌هاي پروتکل ‪508........................................................................................................................................................................... DNP3‬‬
‫‪ -2-2-5-6‬معماري پروتکل ‪508................................................................................................................................................................................ DNP3‬‬
‫‪ -3-5-6‬اليه‌هاي پروتکل ‪511..........................................................................................................................................................................................DNP3‬‬
‫‪ -1-3-5-6‬اليه فيزيکي (‪ )Physical Layer‬در پروتکل ‪511............................................................................................................................. DNP3‬‬
‫‪ -2-3-5-6‬اليه پيوند داده (‪ )Data Link Layer‬در پروتکل ‪513.................................................................................................................... DNP3‬‬
‫‪ -3-3-5-6‬اليه شبه انتقال (‪ )Pseudo-Transport Layer‬در پروتکل ‪516.................................................................................................. DNP3‬‬
‫‪ -4-3-5-6‬اليه‌ کاربرد (‪ )Application Layer‬در پروتکل ‪517........................................................................................................................ DNP3‬‬
‫‪ -6-6‬پنجره‌هاي مرتبط با پروتکل ‪ DNP3‬در نرم‌افزار ‪524................................................................................................................................. RTUtil560‬‬
‫‪ -7-6‬پروتکل اينداکتيک (‪526............................................................................................................................................................................... )INDACTIC‬‬
‫‪ -1-7-6‬تاريخچ ‌ه پروتکل ‪526............................................................................................................................................................................ INDACTIC‬‬
‫‪ -2-7-6‬مشخصات کلي پروتکل اينداکتيک‪526........................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-7-6‬اليه‌هاي پروتکل اينداکتيک‪527....................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -4-7-6‬ساختار تلگرام در پروتکل اينداکتيک‪529....................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-4-7-6‬بالک ‪530................................................................................................................................................................................................ B-Word‬‬
‫‪ -2-4-7-6‬بالک ‪531................................................................................................................................................................................................ G-Word‬‬
‫‪ -3-4-7-6‬بالک ‪533................................................................................................................................................................................................ D-Word‬‬
‫‪ -4-4-7-6‬بالک ‪536................................................................................................................................................................................................ C-Word‬‬
‫‪ -5-7-6‬کد همينگ ‪539.................................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -6-7-6‬کد افزونگي چرخشي (‪540.................................................................................................................. CRC )Cyclic Redundancy Checks‬‬
‫‪ -7-7-6‬تنظيمات پروتکل اينداکتيک در نرم‌افزار ‪542.................................................................................................................................... RTUtil560‬‬
‫‪ -1-7-7-6‬پنجره سيگنال ‪ )Single Point Information( SPI‬مربوط به پروتکل اينداکتيک در نرم‌افزار ‪542.......................... RTUtil560‬‬
‫‪ -2-7-7-6‬پنجره سيگنال ‪ )Double Point Information( DPI‬مربوط به پروتکل اينداکتيک در نرم‌افزار ‪544.......................RTUtil560‬‬
‫‪ -3-7-7-6‬پنجره سيگنال ‪ )Analog Measured Information( AMI‬مربوط به پروتکل اينداکتيک در نرم‌افزار ‪545........... RTUtil560‬‬
‫‪ -8-6‬پروتکل هيتاچي (‪550.............................................................................................................................................................................................. )Hitachi‬‬
‫‪ -1-8-6‬تنظيمات پروتکل هيتاچي در نرم‌افزار ‪550......................................................................................................................................... RTUtil560‬‬
‫‪ -1-1-8-6‬پنجره سيگنال ‪ )Single Point Information( SPI‬مربوط به پروتکل هيتاچي در نرم‌افزار ‪551.............................. RTUtil560‬‬
‫‪ -2-1-8-6‬پنجره سيگنال ‪ )Double Point Information( DPI‬مربوط به پروتکل هيتاچي در نرم‌افزار ‪552........................... RTUtil560‬‬
‫‪ -3-1-8-6‬پنجره سيگنال ‪ )Analog Measured Information( AMI‬مربوط به پروتکل هيتاچي در نرم‌افزار ‪553............... RTUtil560‬‬
‫‪ -9-6‬آنااليز براي پروتکل‌هاي ارتباطي‪556......................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-9-6‬نصب نرم‌افزار ‪558............................................................................................................................................................ Protocol Test Harness‬‬
‫‪ -2-9-6‬تست پروتکل ‪ Master IEC101‬توسط ‪560.............................................................................................................Protocol Test Harness‬‬
‫‪ -1-2-9-6‬وارد نمودن سيگنال‌ها از فايل اکسل (‪576........................................................................................................................................... )CSV‬‬
‫‪ -3-9-6‬تست پروتکل ‪ Master IEC104‬توسط ‪577.............................................................................................................Protocol Test Harness‬‬
‫‪ -4-9-6‬تست پروتکل ‪ DNP3 Master‬توسط ‪578................................................................................................................ Protocol Test Harness‬‬
‫‪www.nashreoloom.com‬‬
‫پیشگام در نشر آثار برگزیده علوم کاربردی کامپیوتر و الکترونیک‬

‫‪ -5-9-6‬تست پروتکل ‪ DNP3 Slave‬توسط ‪581................................................................................................................... Protocol Test Harness‬‬

‫‪ -10-6‬پورت سريال‪582.......................................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-10-6‬مقدمه‪582........................................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-10-6‬هدف اصلي استفاده از استاندارد ‪583....................................................................................................................................................... RS-232‬‬
‫‪ -1-2-10-6‬انواع تجهيزات ارتباطي شبکه‌اي‪583................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-10-6‬توصيف سخت‌افزاري ‪584........................................................................................................................................................................... RS-232‬‬
‫‪ -1-3-10-6‬سطوح ولتاژ در ‪584............................................................................................................................................................................ RS-232‬‬
‫‪ -2-3-10-6‬انواع کانکتورها و کابل‌ها‪584..............................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-3-10-6‬پين‌هاي مورد استفاده در ‪585......................................................................................................................................................... RS-232‬‬
‫‪ -4-3-10-6‬تعريف پايه‌ها ‪590............................................................................................................................................................................... Rs-232‬‬
‫‪ -5-3-10-6‬کابل‌هاي ‪ Null-Modem‬در ‪590................................................................................................................................................... RS-232‬‬
‫‪ -6-3-10-6‬طول کابل و امنيت نويز در ‪592....................................................................................................................................................... RS-232‬‬
‫‪ -4-10-6‬توصيف نرم‌افزاري ‪592................................................................................................................................................................................. RS-232‬‬
‫‪ -1-4-10-6‬ارتباط سريال و موازي ‪592.................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-4-10-6‬ارسال موازي (‪593............................................................................................................................................................................ )Parallel‬‬
‫‪ -3-4-10-6‬ارسال سريال‪594..................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -4-4-10-6‬جهت و نحوه انتقال اطالعات‪595......................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -5-4-10-6‬حالت‌هاي عملکرد فرستنده و گيرنده ‪596......................................................................................................................................................‬‬
‫‪ Baud -6-4-10-6‬يا سرعت انتقال داده ‪597.......................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -7-4-10-6‬فرمت انتقال ديتاي سريال‪597..........................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -8-4-10-6‬نحوه انتقال ديتاي سريال ‪598........................................................................................................................................................... UART‬‬
‫‪ -9-4-10-6‬ارتباط کامل ‪ UART‬با تعريف ‪599....................................................................................................................................Handshaking‬‬
‫‪ -5-10-6‬معايب پورت سريال ‪602............................................................................................................................................................................. RS-232‬‬
‫‪ -6-10-6‬استاندارد ‪602................................................................................................................................................................................................. RS-423‬‬
‫‪ -7-10-6‬استاندارد ‪602................................................................................................................................................................................................ RS-422‬‬
‫‪ -8-10-6‬استاندارد ‪605.................................................................................................................................................................................................. RS485‬‬

‫‪607‬‬ ‫فصل ‪ :7‬نرم‌افزار ‪ RTUtil560‬و کاربردها‬

‫‪ -1-7‬مقدمه‪607.....................................................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-7‬نصب نرم‌افزار ‪607............................................................................................................................................................................................... RTUtil560‬‬
‫‪ -3-7‬ساختاربندي کلي اطالعات در نرم‌افزار ‪614.................................................................................................................................................. RTUtil560‬‬
‫‪ -1-3-7‬درخت شبکه (‪614........................................................................................................................................................................... )Network Tree‬‬
‫‪ -2-3-7‬درخت سيگنال (‪614............................................................................................................................................................................ )Signal Tree‬‬
‫‪ -3-3-7‬درخت سخت‌افزار (‪615................................................................................................................................................................ )Hardware Tree‬‬
‫‪ -4-7‬پياده‌سازي يک پروژه عملي در نرم‌افزار ‪618.................................................................................................................................................RTUtil560‬‬
‫‪ -1-4-7‬ترسيم درخت شبکه (‪620............................................................................................................................................................. )Network Tree‬‬
‫‪ -1-1-4-7‬عملکرد مهندسي در درخت شبکه ‪620..............................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-4-7‬ترسيم درخت سيگنال (‪623...............................................................................................................................................................)Signal Tree‬‬
‫‪ -1-2-4-7‬عملکرد مهندسي در درخت سيگنال ‪623..........................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-4-7‬ترسيم درخت سخت‌افزار (‪627...................................................................................................................................................)Hardware Tree‬‬
‫‪ -1-3-4-7‬عملکرد مهندسي در درخت سخت‌افزار‪627......................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -5-7‬بررسي خطاي برنامه (‪635........................................................................................................................................................... )Check Consistency‬‬
‫‪ -1-5-7‬رفع اخطار ‪636...................................................................................................................................................................... Object Name Equal‬‬
‫‪ -2-5-7‬رفع اخطار ‪636.................................................................................................... IP-address on Ethernet Interface is not configured‬‬
‫‪ -3-5-7‬رفع خطاي ‪638.......................................................................................... Node Slave From IEDis not Linked to Hardware Tree‬‬
 ‫‪www.nashreoloom.com‬‬
‫پیشگام در نشر آثار برگزیده علوم کاربردی کامپیوتر و الکترونیک‬

‫‪ -4-5-7‬رفع خطاي ‪638......................................................................Equal host Number “1” in Master to BSCC and Master to SCC‬‬
‫‪ -5-5-7‬رفع خطاي ‪639......................................................................................No Comboard configured as time administration master‬‬
‫‪ -6-5-7‬رفع خطاي ‪640.................................................................................................................................................... No time master configured‬‬
‫‪ -7-5-7‬رفع خطاي ‪641............................................................................................................................................................................................... I/O Bus‬‬
‫‪ -8-5-7‬رفع خطاي ‪642........................................................................................................................................ Protocol Address of ….. equal to‬‬
‫‪ -6-7‬تنظيمات کارت‌هاي آنالوگ ‪651...............................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -7-7‬تنظيمات کارت‌هاي ديجيتال‪652............................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -8-7‬تنظيمات خطوط ارتباطي پروتکل‌ها ‪653...............................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -9-7‬مراحل ساخت فايل کانفيگ ‪656..................................................................................................................................................................................RTU‬‬
‫‪ -1-9-7‬خروجي گرفتن از فايل کانفيگ (‪658............................................................................................................................... )Extract RTU-Files‬‬
‫‪ -2-9-7‬خروجي اطالعات در اکسل (‪658................................................................................................................................................... )Excel Export‬‬
‫‪ -10-7‬ورود اطالعات از اکسل به نرم‌افزار ‪663........................................................................................................................................................RTUtil560‬‬
‫‪ -1-10-7‬کليات ورود اطالعات از اکسل (‪663........................................................................................................................................... )Excel Import‬‬
‫‪ -2-10-7‬تعداد فايل‌هاي اکسل و صفحات مورد نياز‪664.......................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-2-10-7‬مثال اول‪ :‬پيکربندي شامل ‪665........................................................................................................................ CS - RTU - Sub-RTU‬‬
‫‪ -2-2-10-7‬مثال دوم‪ :‬پيکربندي شامل ‪665................................................................................................................................... CS - RTU - IED‬‬
‫‪ -3-2-10-7‬مثال سوم‪ :‬پيکربندي شامل ‪666..................................................................................... CS1 - CS2 - RTU - Sub-RTU - IED’s‬‬
‫‪ -3-10-7‬انواع صفحات موجود در فايل اکسل‪667...................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -4-10-7‬نکات کلي در مورد سطرها و ستون‌ها در اکسل‪667..............................................................................................................................................‬‬
‫‪ -5-10-7‬توابع موجود در صفحات اکسل خروجي‪668............................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-5-10-7‬منوي آبشاري براي مقادير از پيش تعريف شده‪668.....................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-5-10-7‬نظارت بر رنج اعداد وارد شده ‪668....................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-5-10-7‬راهنماي آنالين در اکسل‪668............................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -6-10-7‬ساختار صفحات اکسل‪670...........................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-6-10-7‬بلوک‌هاي کلي صفحات اکسل‪670....................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-6-10-7‬بلوک سيگنال‌ها‪670.............................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-6-10-7‬بلوک ‪671............................................................................................................................................... Process Object Identification‬‬
‫‪ -4-6-10-7‬بلوک ‪671.......................................................................................................................................................... RTU Hardware Address‬‬
‫‪ -5-6-10-7‬بلوک پارامترهاي پروتکل‌ها (‪672....................................................................................... )Line Address and Host Parameters‬‬
‫‪ -6-6-10-7‬بلوک پارامترهاي نقاط اطالعاتي‪672................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -7-10-7‬ورود اطالعات از طريق اکسل به نرم‌افزار ‪673................................................................................................................................. RTUtil560‬‬
‫‪ -1-7-10-7‬اضافه نمودن سيگنال‌ها در اکسل ‪673.............................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-7-10-7‬جدول خطاها در اکسل‪687................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -11-7‬استفاده از ‪ RTU‬در تبديل پروتکل ‪ IEC101‬به ‪691................................................................................................................................... Indactic‬‬
‫‪ -12-7‬استفاده از ‪ RTU‬در تبديل پروتکل ‪ IEC101‬به ‪701..................................................................................................................................... Hitachi‬‬
‫‪ -13-7‬استفاده از ‪ RTU‬در تبديل پروتکل ‪ IEC101‬به ‪707....................................................................................................................................... DNP3‬‬
‫‪ -14-7‬کانفيگ ‪ RTU‬با يک ‪714..................................................................................................................................................................................... Modem‬‬
‫‪ -15-7‬کانفيگ ‪ RTU‬با دو ‪719....................................................................................................................................................................................... Modem‬‬
‫‪ -16-7‬مشاهده سيگنال‌ها در وب سرور و ‪724.................................................................................................................................................................... HMI‬‬
‫‪ -1-16-7‬اجراي برنامه پست در وب‌سرور‪725...........................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-16-7‬ايجاد فايل کانفيگ براي مرکز کنترل‪730................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-16-7‬اجراي برنامه مرکز کنترل در ‪735.................................................................................................................................................... HMI Editor‬‬
‫‪www.nashreoloom.com‬‬
‫پیشگام در نشر آثار برگزیده علوم کاربردی کامپیوتر و الکترونیک‬

‫‪743‬‬ ‫فصل ‪ :8‬ساير فانکشن‌هاي مهم در‬

‫‪ -1-8‬مقدمه‪743.....................................................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-8‬تابع پرينت محلي (‪743...................................................................................................................................................................................)Local Print‬‬
‫‪ -1-2-8‬فرايند دريافت پيام‌ها و بافر کردن‪744.........................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-2-8‬حداکثر مقدار مجاز پارامتر ‪745...................................................................................................................................................................... Queue‬‬
‫‪ -3-2-8‬فرمت پيام‌ها‪745...............................................................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -4-2-8‬تعريف ‪ Local Printer‬در نرم‌افزار ‪746............................................................................................................................................. RTUtil 560‬‬
‫‪ -3-8‬فانکشن آرشيو فرايند (‪751................................................................................................................................................................. )Process Archive‬‬
‫‪ -1-3-8‬ورود اطالعات آرشيو شده به ‪751.................................................................................................................................................................... Excel‬‬
‫‪ -2-3-8‬تعريف ‪ Process Archive‬در نرم‌افزار ‪754...................................................................................................................................... RTUtil 560‬‬
‫‪ -4-8‬فانکشن آرشيو فايل (‪757............................................................................................................................................................................ )File Archive‬‬
‫‪ -1-4-8‬تعريف ‪ File Archive‬در نرم‌افزار ‪758.............................................................................................................................................. RTUtil 560‬‬
‫‪ -2-4-8‬تعريف ‪ Logic Function‬در نرم‌افزار ‪761........................................................................................................................................ RTUtil 560‬‬
‫‪ -5-8‬ابزار تست ‪764........................................................................................................................................................................................ COMPROTware‬‬

‫‪767‬‬ ‫پیوست‌ها‬
‫پیوست الف ‪767.......................................................................................................................................................................................................................................‬‬
‫پیوست ب ‪771.........................................................................................................................................................................................................................................‬‬
‫پیوست ج ‪822..........................................................................................................................................................................................................................................‬‬

‫‪842‬‬ ‫قاب آخر‬

‫‪844‬‬ ‫مراجع‬
 ‫كانون نشر علوم‬ ‫‪398‬‬

‫قاب آخر‬

‫در این چند قاب و با پایان این مسیر‪ ،‬از مشوقین و کسانی که مرا طی این سال‌ها یاری کردند‪ ،‬قدردانی و سپاسگزاری می‌نمایم‪.‬‬
‫‪399‬‬ ‫قاب آخر‬
 ‫كانون نشر علوم‬ 400

‫مراجع‬
[1] ABB RTU560 Training Documents, www.abb.com.
[2] Datasheets, ABB Documents, www.abb.com.
[3] ABB RTU560 System Description Documents, www.abb.com.
[4] Connections and Settings, ABB Documents, www.abb.com.
[5] Host and Sub Protocols , ABB Documents, www.abb.com.
[6] RTU560_RTU211 Catalog, www.abb.com.
[7] RTUtil560_Users_Guide_R10.2.
[8] Gordon Clarke, Deon Reynders and Edwin Wright, “Practical Modern SCADA Protocols: DNP3, 60870.5
and Related Systems”, Elsevier, Copyright © 2004, IDC Technologies.
[9] http://whitefiles.org/b1_s/1_free_guides/fg1mt/pgs/h10a.htm.
[10] http://www.zytrax.com/tech/layer_1/cables/tech_rs232.htm.
[11] http://www.rs-485.com/comspec.html.
[12] http://www.lammertbies.nl/comm/cable/RS-232.html.
[13] http://free-automation.com.
[14] asasmart.com//.

1393 ،‫ حمید رضا معنوی‬،RTUtil560 ‫] درس‌نامه آموزشی نرم‌افزار اسکادا و‬15[

.1395 ،‫ مجید قدیمی‬:‫ مولف‬،‫] درس‌نامه پروتکل‌های اسکادا در صنعت برق‬16[
.1394 ،‫ رسول مراد طلب‬،RTU ‫] درس‌نامه سخت‌افزار اسکادا و طراحی‬17[
.1391 ،‫ مسعود رحمانی‬،‫] جزوه آموزشی سیستم‌های اسکادا در شبکه برق ایران‬18[
.1383 ،‫ طباطبایی‬،‫] پژوهش سیستم‌های اسکادا در شبکه قدرت‬19[
.‫ مرتضی ظفری‬،‫ پورت‌های ارتباطی اسکادا‬،‫] جزوه درسی‬20[