МАКРОЕКОНОМСКИ

МОНИТОР

Декември 2023
12(3)

Во третиот квартал од 2023, БДП се зголеми за 1.2% на годишна основа, што е продолжение на забавувањето на економската активност кое отпочна порано. Главен двигател на
забавувањето е надворешната побарувачка, која се рефлектира во значителен пад на извозот (-5%), и бруто инвестициите (-18.2%), двете резултат на забавената активност и
негативните стапки на раст на економиите од главните трговски партнери и на продолжената неизвеност. Сепак, падот на извозот е наткомпензиран со истовремен пад на увозот
(-9.8%), којшто ја одразува увозната зависност на производството за извоз, посебно во слободните економски зони. Личната потрошувачка и понатаму релативно солидно расте
(2.8%), движена од враќањето на реалниот раст на платите во позитивна зона и од солидниот раст на другите доходни компоненти на населението. Додека, падот на јавната
потрошувачка (-3%) е во линија со релативната фискална консолидација. Индустријата и градежништвото го продолжија падот (-0.8% и -13%, соодветно), наспроти повеќе од
услужните дејности кои забележаа солиден раст.
Невработеноста во третиот квартал од 2023 се намали на 12.8% (од 13.1% во претходниот квартал). Вработеноста благо се зголеми на 45.7% (од 45.5% во претходниот квартал),
додека активноста на пазарот на труд остана стагнантна на 52.4%. Овие движења се поволни, но значајно побавни од претходно.
Во третиот квартал од 2023, инфлацијата забави на 7.8% на годишна основа, од 11.2% во претходниот квартал. Забавувањето е водено од намалувањето на глобалните
притисоци кај храната и енергијата и од високата споредбена основа во истиот квартал од 2022, но во тековниот квартал повторно се појавија домашни притисоци врз цените на
храната од одредени трговски и корпоративни практики. Сепак, базичната инфлација од 7.1% во третиот квартал од 2023 укажува дека ценовните притисоци во голем дел сега
произлегуваат од останатите сегменти од потрошувачката кошничка.
Економското забавување кое е моментално на сцена ќе продолжи до крајот од 2023 и најмалку во првата половина од 2024 година. Finance Think ја задржува проекцијата за раст
на БДП во 2023 на 1.7% и за раст на цените на 9.7%. За следната 2024 година, Finance Think проектира стапка на раст на БДП од 2.7% и стапка на раст на цените од 3.8%.
 РАСТ И ИНФЛАЦИЈА
Годишен раст на БДП Пораст на цените Секторски раст Годишен раст, % 1Q2023 2Q2023 3Q2023

%
%

20.0 30.0 35.0 Зем Инд

Грд Усл БДП ЕУ 27 0.4 0.5 0.1
20.0 15.0 БДП Северна Македонија 1.5 1.1 1.2
-
10.0 -5.0 Годишен раст, % 1Q2023 2Q2023 3Q2023
Вкупна инфлација 16.1 11.2 7.8
(20.0) 0.0 -25.0
Базична инфлација 10.2 9.1 7.1

4Q19

1Q21

2Q22
3Q22

3Q23
1Q19
2Q19
3Q19
1Q20
2Q20
3Q20
4Q20
2Q21
3Q21
4Q21
1Q22

4Q22
1Q23
2Q23
3Q19

1Q21

3Q22
1Q19
2Q19
4Q19
1Q20
2Q20
3Q20
4Q20
2Q21
3Q21
4Q21
1Q22
2Q22
4Q22
1Q23
2Q23
3Q23

1Q19
2Q19
3Q19
4Q19
1Q20
2Q20
3Q20
4Q20
1Q21
2Q21
3Q21
4Q21
1Q22
2Q22
3Q22
4Q22
1Q23
2Q23
3Q23
ПАЗАР НА ТРУД

(Не)вработеност* Годишен раст на плати Раст на продуктивност % 1Q2023* 2Q2023 3Q2023

%
%
%

20 40 Стапка на активност (%) 52.0 52.4 52.4

47
42
37 20 Невработеност на млади (%) 25.7 24.5 24.0
Невработеност
32
27
Вработеност 10 Просечна нето плата (ден.) 34,196 36,375 36,851
22 0
17 Раст на продуктивност (%) 14.2 6.1 6.7
12 - -20
3Q19

3Q20

3Q21

3Q22

3Q23

3Q19
1Q20
3Q20
1Q21
3Q21
1Q19
2Q19
4Q19
1Q20
2Q20
4Q20
1Q21
2Q21
4Q21
1Q22
2Q22
4Q22
1Q23
2Q23

1Q19
2Q19
4Q19
2Q20
4Q20
2Q21
4Q21
1Q22
2Q22
3Q22
4Q22
1Q23
2Q23
3Q23

1Q19

1Q20

1Q21

1Q22

1Q23
2Q19
3Q19
4Q19
2Q20
3Q20
4Q20
2Q21
3Q21
4Q21
2Q22
3Q22
4Q22
2Q23
3Q23
ФИНАНСИСКИ ПАЗАРИ Годишен раст 1Q2023 2Q2023 3Q2023
Вкупни кредити Каматни стапки Нефункционални кредити М2 7.1% 9.7% 6.1%
%

550 7 Основна к.с. 20

К.с. на кредити Депозити 6.8% 11.5% 8.9%
15
милј.ден.

милј. ден.
5 Кредити 6.2% 6.5% 5.1%
350 10
3 5
Девизни резерви 27.1% 34.5% 3.9%
150 1 - 1Q19

2Q20

3Q21
1Q22

2Q23
2Q19
3Q19
4Q19
1Q20
3Q20
4Q20
1Q21
2Q21
4Q21
2Q22
3Q22
4Q22
1Q23
3Q23
2Q19

2Q20

1Q21

4Q22

3Q23
1Q19
3Q19
4Q19
1Q20
3Q20
4Q20
2Q21
3Q21
4Q21
1Q22
2Q22
3Q22
1Q23
2Q23
3Q20
4Q20
1Q21
2Q21
1Q19
2Q19
3Q19
4Q19
1Q20
2Q20

3Q21
4Q21
1Q22
2Q22
3Q22
4Q22
1Q23
2Q23
3Q23

% од БДП 1Q2023 2Q2023 3Q2023

НАДВОРЕШНА СМЕТКА Трговско салдо -11.2% -17.7% -9.4%
Раст, увоз-извоз Тековна сметка (% од БДП) Девизни резерви Приватни трансфери
%

21.3% 21.0% 22.9%

%

100 40%
милј. еур

Извоз Трансфери
Увоз Тековна сметка Тековна сметка 3.4% -3.6% 7.4%
4.0
50 20% Странски инвестиции 3.7% 4.3% 1.8%
0 0% 3.0 Девизни кред. / вкупни кред. 34.8% 35.1% 35.2%

-50 -20% 2.0

4Q19
2Q20

1Q21
3Q21

4Q22
1Q19
2Q19
3Q19
1Q20
3Q20
4Q20
2Q21
4Q21
1Q22
2Q22
3Q22
1Q23
2Q23
3Q23

3Q19

1Q21

2Q22
3Q22
1Q19
2Q19
4Q19
1Q20
2Q20
3Q20
4Q20
2Q21
3Q21
4Q21
1Q22

4Q22
1Q23
2Q23
3Q23

4Q19

3Q20

3Q21

2Q23
1Q19
2Q19
3Q19
1Q20
2Q20
4Q20
1Q21
2Q21
4Q21
1Q22
2Q22
3Q22
4Q22
1Q23
3Q23

* Податоците за пазарот на труд имаат структурна промена почнувајќи од К1- 2023.

 Буџетски дефицит (% од БДП) ЈАВНИ ФИНАНСИИ
приходи расходи
-
(2.0) Финанси-
Капитални
(4.0) рање на
расходи
дефицитот
(6.0) Неданочни
(8.0) приходи
(10.0)
(12.0)
(14.0)
=
1Q16
2Q16
3Q16
4Q16
1Q17
2Q17
3Q17
4Q17
1Q18
2Q18
3Q18
4Q18
1Q19
2Q19
3Q19
4Q19
1Q20
2Q20
3Q20
4Q20
1Q21
2Q21
3Q21
4Q21
1Q22
2Q22
3Q22
4Q22
1Q23
2Q23
3Q23
Даночни Тековни
приходи и расходи
придонеси

40,000
Јавен долг (% од БДП)
30,000

Милиони денари
20,000
10,000
-
(10,000)
(20,000)
64.4
62.5

61.0
60.2

59.7
59.3

58.6

57.4
57.0

(30,000)
55.4

55.3
54.9
47.7

48.9
48.7
47.8
46.5
45.8

(40,000)
40.5
38.3
33.2

32

Прилив од Прилив од Прилив од Друг прилив Отплата на Отплата на

27.2
26.2
25.8
23

странско домашно сопствени надворешен долг домашен долг

задолжување задолжување депозити
2021 Q1
2021 Q2
2021 Q3
2021 Q4
2022 Q1
2022 Q2
2022 Q3
2022 Q4
2023 Q1
2023 Q2
2023 Q3
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020

Во K1-K3-2023 буџетскиот дефицит изнсува 4.5% од БДП и е во линија со годишната проекција.

Пензиски буџет Здравствен буџет Капитални расходи

Структура на јавен долг 30,000 20,000

60,000
18,000
100% 25,000
16,000 50,000
Милиони денари

90% Остварен Остварен

80% 20,000 14,000
Острварен дефицит 40,000 и к.и. za
70% дефицит за 12,000 за K1-K3- K1-K3-
60% 15,000 К1-K3-2023 10,000 2023 30,000 2023
50%
40% 8,000
10,000 20,000
30% 6,000
20% 4,000
10% 5,000 10,000
0% 2,000
- - -
2007

2012

2020
2006

2008
2009
2010
2011

2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019

2021 Q1
2021 Q2
2021 Q3
2021 Q4
2022 Q1
2022 Q2
2022 Q3
2022 Q4
2023 Q1
2023 Q2
2023 Q3

Остварен дефицит Планиран и Остварен дефицит Планиран и Остварени Планирани и

2022 остварен дефицит 2022 остварен дефицит капитални остварени
2023 2023 инвестиции 2022 капитални
инвестиции 2023
Учество на надворешен долг Учество на внатрешен долг
Во K1-K3-2023, пензискиот дефицит е Во K1-К3-2023, здравствениот Во K1-К3-2023, капиталните
натфрлен (80.2%). дефицит е потфрлен (61.6%). инвестиции се значајно
потреализирани (56.9%).
 ИНДУСТРИСКИ БЛИЦ

Индустриско производство Работници во индустријата

1Q/23 1-2Q/23 1-3Q/23 1Q/23 1-2Q/23 1-3Q/23
Енергија 18.2 17.8 10.2 (5.3) (5.4) (5.2)
Интермедијарни производи, освен енергија (15.1) (10.9) (6.0) (1.5) (2.1) (2.6)
Капитални производи 6.7 7.4 7.2 13.2 12.5 12.9
Трајни производи за широка потрошувачка (4.0) 2.0 (4.2) (5.5) (5.6) (5.5)
Нетрајни производи за широка потрошувачка 8.1 6.1 1.8 (2.4) (2.4) (2.0)

Производство на прехранбени производи (3.0) (5.1) (4.4) (3.4) (2.7) (2.3)

Производство на метали (26.7) (25.8) (14.3) (4.7) (4.9) (5.1)
Производство на облека (2.5) (2.8) (7.8) (3.8) (4.6) (5.0)
Производство на неметални минерални производи (49.5) (36.5) (13.6) (5.7) (6.6) (6.4)
Производство на тутунски производи 39.1 27.7 (0.5) (4.0) (4.4) (4.1)
Производство на пијалаци 15.0 14.7 11.7 (5.7) (4.3) (2.6)
Производство на кокс и рафинирани нафтени производи (8.3) (6.6) (5.5) 0.2 (1.4) (2.2)
Производство на електрична опрема (6.0) (8.7) (11.2) 4.1 2.7 0.7
Производство на фабрикувани метални производи 7.5 (5.7) (1.6) 0.3 (3.2) (3.0)

Вкупно 0.1 1.5 0.7 1.2 0.9 1.1

ЗА
Finance Think е непрофитен институт за економски истражувања и политики.
Основан е во 2012 година.
Нашата Визија
Да поттикнеме економско размислување за подобра благосостојба утре.
Нашата Мисија
Да го подобриме влијанието на економските, социјалните и развојните трендови и
политики врз граѓаните во Северна Македонија и регионот на Западниот Балкан,
преку економски истражувања, застапување базирано на докази и водено од
податоци, и поттикнување критичка дебата за демократските процеси.
- Да придонесе кон подобрување на економските, социјалните и развојните
политики и реформи преку продуцирање докази, базирани на истражување и
водени од податоци.
- Да се зголеми ефектот од производите на Finance Think врз целните групи
(вештини), донесувањето политики (политики и реформи) и општеството
(свесност).
- Да се развие институционалниот капацитет на Finance Think, во смисла на
истражување, застапување, финансирање и комуникација, со цел посилно
влијание врз економските, социјалните и развојните реформи и врз ефектите
што соодветните политики ги имаат врз граѓаните.
Програмски области

Истражувањето на Finance Think им помага на носителите на политиките, - Политики на раст и развој

застапниците на политиките, креаторите на мислење, економските новинари и - Фискална транспарентност и одговорност
јавноста да ги разберат прашањата кои влијаат врз обичните граѓани. - Конкурентност и пристапување кон ЕУ
- Сиромаштија, вработување и вештини
Врз основа на статутот, Finance Think се стреми да постигне три статутарни цели. - Родови и доходни нееднаквости
Тие се: - Општински финансии и политики
- Зелена економија

ОДГОВОРНОСТ

Copyright © 2023 од страна на Finance Think, Сите права се задржани.

Ниеден дел од оваа публикација не смее да се репродуцира, складира или внеси во систем за пребарување или да се пренесува во која било форма или со какви било средства (електронски, механички,
со фотокопирање, снимање или на друг начин), без претходна писмена дозвола од сопственикот на авторските права. Finance Think направи максимални напори да ја осигура точноста на информациите
презентирани во овој документ. Меѓутоа, ниту Finance Think ниту кој било од неговите носители на одлуки или аналитичари или вработени може да биде одговорен за какви било финансиски последици
кои произлегуваат од употребата на информациите претставени од овде.

Finance Think
Институт за економски истражувања и политики
Ул. Фредерик Шопен 1/2, 1000 Скопје, Република Северна Македонија
+389 2 6156 168, www.financethink.mk, info@financethink.mk