Professional Documents
Culture Documents
Lesson No.02
Lesson No.02
اور اس ,-,ﻣ!() % ا آ ز و ار ی اس ! "#ﻣ! ' () %ت * + %اردو آج
اردو ﻣ! 9 %ط ح :3 4 .56؟ ' ت * 0+ %۔ .* () .د* . %!# 1#ان ا ف ا ا ف
رت ل ﻣ!:1 %؟* * ں @! .اردو ادب ﻣ! %ﻣ B,CDا ف 9ط حّ آ%!3 اور وه و = :دور ﻣ!9 %
اﻣ #ت F!4ا ) 3؟ آ ز ﻣ! %ان ﻣ!G! 9 % اور -! 14ی Fی
' ت * 0+ %۔ 96ﻣ! %د :دور،ﻣ! و دا دوراور ﻣ ﻣ Hو J اس ,-,ﻣ! H! () %ا ں
GD .* 4 . ) .* Jد M Hط! Hد : @ ) 6اس دور ﻣ ) K۔اردو ادب M@4ﻣ Lد H
دور ) :ر) ۔ *@ ں 4و ً CP N CPﻣB,CD ' M .* Oط! Hد) (,P : :,رو :Nدور 1اس دوری
دH ا1V #ﻣ : ) (3 P %!Cر)! %اور 14ﻣ S ,T H' F Uدھ *F %ی ﻣ! GD .* 4 %د):,
ﻣ= ' اس 1ا ) Kدا ، Wا) Kادب،اور (*FPﻣ رخ ' 0+ :1۔ !Yء ا : : ' H*Fروا*G !+اس
گ ﻣ0+ K م د* * !+ں ل اور 6ب دو Gآ' د 1ام ا س ' :1د 0+ ,S H۔ا
ل * ' .ت ﻣ ] Fر . !3 S : 1اس ادب اﻣ #ت F!4ا ) 3۔'@ اور :0ز' ن ﻣ! %ادب ) !,D
!( اردو ادب @ * ) C# 6دو وں ^] ں ﻣ! .* %ا*_ ا*:@*F' - اردو ادب @! .#,' C# 6 @ %ا
اﻣ #ت 1۔* .ش اول 1اور ش اول وا%!@ `Y !,D دور 96 1ﻣ! 0 %ادب
)!%۔ ) '!) .#, )
,@4 )( J Bوار L3 6ه ! + %۔اس ا آ ز وار ی اب اس ,-,ﻣ!() %
' ت * + %ﻣ bی :۔
:ﻣ bی
Tی ﻣ %!) : eدو) ا ﻣ %!) : eدو۔ﻣ bی ﻣ gذ ) 96 ^‘‘cﺛ ! ً’’ ^ cﻣ bی ' :ز' ن
! ﻣ bی ^c ۔ ! .#اس ) eا 4ا hرد* Bاور .!N Pر :@* ) C1و . ) .6اس
ا eCل ) ) ا)F ) Kو Cن _ * B .ا) Kا* ان F' :و :" @4 G۔* ' .ت ' :1در N K) . ) Gرس ):
وا ePت ا* iد ده )! !P H#! %س ! B :' (*FP . ) 6ر 96، L6ﻣ! h 6 %و F6ل اس
ا) N Kرس ﻣ ر1 )! %۔ 96ﻣ! @' %دری G i ،اور د ! ی ' :ت ) ، ) : '! ن ! 6
ﻣ bی B :ا* iد :۔
! اظ@ ر اور ا ال زﻣ !' .ن '! ن ،واردات : ,P ﻣ bی ط * ! @ jP Kں
) ا۔ اردو ادب ﻣ! %ﻣ bی آ زد H ا eCل ) ) :۔اردوادب M@4ﻣ Lد 1 H
ﻣ bی‘‘ FPم راؤ F4م راؤ ر' lاول ﻣ! DN ‘%ا ] H*Fﻣ ’ :ﻣ: !Pس ! S . ) 6دھ *F %ی
' :1ا Lاز اردو ادب C :,@4 :ب ) ’’ :1#۔ * .ﻣ bی اردو H* (*FP :ﻣ bی ) .#,' %!@ :ا
) K۔) . ) C#آ وا ! U :ت اس :
FPاﻣ Gرد د* H#! %اب _ اردو C H* (*FP :ب ﻣ bی ‘‘ Fم راؤ F4م راؤ ’’ jر ! ) 6۔
eا 1 ' Feد e :ا ﻣ! ،: j %ﻣ ،:P Cnا،:Yو N،:@6ا :Pاور ا* -دو ے '@G اس
ﻣ bی B :آ' +ﮍھ * ! H#اس دور ﻣ! N .# S %ر :اور ) Fی :آﻣ!Lش ﻣ K #ط ر 4 16ں
@!% @! * * :1 :3 ) %ں @! N .ر : * : :اور ) Fو*FP Gرے 1دا H4ا' 4 :1رے ط *
!( اردو ادب @ ) 6۔ ی ﻣ :@* 1 ,و . ) .6اس دور :
دور ﻣ!%۔اس دور )( ا: 4 ا :P Kا 4دو ے دور ﻣ! : e* : %ﻣ! و دا درا Kﻣ bی
%!) C#۔اس دور ﻣ! %ﻣ! :ﻣ! ،ﻣ زا ر l!Nدا، ١٨١٠ء _ ﻣFUود ! ١٧٢٠ء آ :
د* e 5اF!4ا ) 3اور ! .* G ز 4 F S (3 P ،ری،ﻣ! H-اور ا*G@' - ﻣ! درد،ﻣ! اﺛ ،ﻣ!
ی زر* %دور @ اردو ی وا :P ً CePﻣ :,اور ا 4 ' :ا ) .وه دور 96 1ﻣ! %اردو
) 6۔
ﻣB,CD ازا ۔اس G*F*F6 ﻣ bی ا*_ : = K#اور ا اس دورﻣ! %ﻣ زا ر l!Nدا
ﻣ Yت 4ﻣ * bں :1#۔ﻣ eﻣMت و !' nن ! ۔ا ال زﻣ ' 4 .ت :۔ #ر ﻣ 1#۔ا ' :
1 .* F* Jﻣ! %!) #S K۔اس =gب 4ﻣ زا ر l!Nدا ﻣ bی ﻣ!‘‘ %ﻣ _,ا enا ’’ )
eا ' jDص ﻣ! H- :ط ! Geﻣ! HN :3 + .jP %اس ط ح ا* 96 1 ! %!@ Gط ح 'Fe
.اردو ا)( )! %۔ا3 6 @ .* + ا ﻣ bی ﻣ! %د * 1اور . ) .* uﻣ! H-ﻣ bی
+ ) . x,۔ وع ) ) :اور :1' (Cg ﻣ bی :ر* vﻣ! H-
ان @ :ه آ Nق ﻣ bی‘‘ Uا ! ن ’’) ۔*١٧٨۴.ء ﻣ! %ﻣ:3 ) K #۔ ڈھ L) :3ار ا eر 4ﻣ .* K Cnﻣ bی
1#ی ﻣ eت ز Fه و 6و* G Fﻣ! ) %رے ﻣ ) : W!4۔اس ﻣ bی . ) .* G! jg :
اس ﻣ! %ا*_ 6دو :3ﻣ ل ! (3 P۔اس ﻣ! %ڈراﻣ :3 * .ده ،م (@Nا ^ ظ ﻣ! ) :0+ :1# %۔ ﻣ! H-
1ﻣ ] 5ری ﻣ ) :C,۔درا Kاس ﻣ bی : ﻣ 5 . #ری ' :1ﻣ ) :C,اور ا : 4م !3L6ت
' و 6د !G م 1 1ا*_ ا* -ﻣ ل 6 ! W!4 ) .* G! jgاس ﻣ! 5 G ! %ری
Uﻣ! %ﻣ MCد* ) Cاور ﻣ! : H-ﻣ !3L6 : G! K #ت 5ری ،وه ا -ت ﻣ H!eا4
ا تو #ت ) * ا g،اه ﻣ ظ ا ) * !^! ت ا
،اس ﻣ bی ز Fه و 6و* Fد* ) :C۔
ف ﻣ eﻣMت n ﻣ eﻣMت 4 nﻣ .* H#! ) : *L@ .jP .ادی 'Fر ﻣ ! اور @Lاده ' ]!
'Fر ﻣ ! ) 3ﻣ! H- * U Fا ! ن U ،ا ! ن : ) .۔درا J*|@ Kز Fه '! ن )
ط ر F'، !] ' 4ر ﻣ ! jPﻣ! 1# %ی @|*} :1' Jزوال د* ۔ ﻣ bل اور ' ]!
" * 1ں '! ن ! ) ۔ ) !^! : iت ﻣ! H-
.ا . ، - ) M+وه '
1 J . ، !4 . 1 .
@6ں '!~ . 14 1ا 1Vا
ﻣ G Uﻣ! %دن رات ~1+ا
,S :' :' . @ ا:- +
‘‘) ں ,S :6 @. ‘‘ ا 1Vا
' 1" 6ت ' :ت : :-
* .دن :@ ، :1S 4 6 :رات :
0* 1 1" . @ :- +
@ ، ) C@' !g،ﻣ 5ا*0
ﻣ!:' D' % 1 1ظ ) ی }ت ' :1ان ا eرﻣ! !' %ن ﻣ! F' H-ر ﻣ ! ' :ط !^! :ت
'! ن ا*_ KS .,-, ' * + Feاردو ﻣ bی ﻣ! %ﻣ eﻣMت n )! %ﻣ! : H-اس ﻣ bی Pدر )
:-اور ا 6 3ن • @'‘‘ : Wر دا ’’W واردات !' : ,Pن ! ۔ﻣ5 eا M#اور '@G
' @' Feر دا Wﻣ! %وه 1 . U :# ) . Kاور ' uت * . ) .ﻣ! H- @ ت ﻣ bی
د *1۔ U 6ا ! ن ﻣ! %ﻣ! H-
ﻣ bی F!4 +ا ) 3۔H6 اس دور ﻣ!G@' % 'ت 36: ا ا !F %* -ی ﻣ! %ﻣ bی +
ﻣ! %ﻣ ﻣ g Hن ﻣ ﻣ Hاور د* #م -!6 (!-ﻣ bی 5ر ﻣ%!) K۔اس ﻣ= . %!@ .* L+ ) J,ا !%* -
ﻣ bی B :ﻣ! :3 %ز* ده م @! . ) .* G ! .#,' ! %ﻣ! H- Fی ﻣ! %د* e 5ا
ﻣ B,CDﻣ * bت H6 %!1#ﻣ! %ز* ده :3اور ڑ # .۔ ﻣ ﻣ g Hن ﻣ ﻣH (3 P U 6د* 1ا
ﻣ Yع4 ا*_ ﻣ bی @6د Mوه ا 1ں %!1اس ا ﻣ eﻣMت n ﻣ * bت ان
Y :ں . ) C,S .C4اس دورﻣ! e %ا ' 3 ) C Fاد' Y :ں * ' 3 ) C Fﻣe 96 :1#
Wﻣ! %ﻣ jوف ر) ۔ : ﻣ= ' ادب ڈھ
م 1#ﻣ!L,+ ‘‘%ار ’’ (!- ﻣ bی ﻣ! %دو ا 'ﮍا م ‘‘• 4ت د* #م 1 6 ) ’’(!-ں
'ﮍی :3 ) K۔ ﻣ! J : H- ز* ده @ ت 'J Fe ﻣ bی :1#۔ -6ﻣ! H-
وا} ﻣ ل 1# 6،ﻣ! %اس و GPز Fه 1۔اور L,+ار : (!- G! jgاس :ط ا ، Gاس ﻣ!6 * 4 %
'ﮍی G! jgا jCgر اور ' ،B,# ، l jوٹ اور # 4ه ا Fاز 1۔ J
'%!) C# .@ () %* K ا () +ﻣ! U : H-ا ! ن اور د* #م : (!-ﻣ bی L,+ار (!-
:5Cgو ' '|6،:5C-6ت 5ری ،ﻣ 5 . #ری اور ﻣ ] .ﻣ! : H-ﻣ bی ا : 4د'،G M ،:+
د* #م :ﻣ bی ا 4ا* iز و ا jCgر '، l j ،وٹ اور B,# ﻣ @nر ) ا 5ری
1# ) 9#۔ﻣ! H-د : ' Oﻣ eوف ) :3۔' ت * . ) .اس ﻣ! 1# _ F :N %ی @|*J
.# ! :1 : 6 :3 4 :5Cgد* #م (!- ) ں د : :د :+و G Mاور ' |@ 1 0+ا ان
) ں وه =N B,# ،l jی 1۔ 1#ی |@ 1ا ان
4 n .jPﻣ .* ) :ا*_ ﻣ ^ د ﻣ bی ) ! U H#ا ! ن :ط ح اس : L,+ار #' K+ (!-ؤ :
ا)( *H '! ! J : ﻣ ! : Gو :1' .6اس .#,' ) %!@ .jPاس '! ) .اور L+ار (!-
وا} ا iز و ا jCgر ) اور ' .* . %!) C@ :1' .* H*FP ƒeا iز و ا jCgر اس ' ت اس ﻣ!6 * 4 %
)!% 'ﮍی gﻣ ) :۔درا ' Kت * J6 . ) .آپ ' :-ت ﻣ jCDا Fاز ﻣ! !' %ن J :
ﻣ) K#n ﻣ : eا|g ﻣ! H!- G@' %و * K! 6ﻣ Cﺛ -' H#! ) :C5 Hاو Pت اس وه ' ت *F
• 4ت د* #م (!- L+ر ) : )!L,+ . -!6 %ار (!-ﻣ! %ا*_ ﻣ #' K+ .و N J6 :اق 6
%!) C1# :
G -P . @ ، J . 1S 4
. 1S 4طG P @ J,
#' K+ؤ G : :زار '! ن ! ) اور ا +دو ے FP 9ر ﻣ jCDا Fاز ﻣ! %د* #م (!-
6 .^-,NوFPر ' !' H* C@' :1ن ان ا eر ﻣ! %د* . %!) C# 1#ا -ن ا: 4 ^] ں ﻣ! ' %ت 3 6 :
!:@* H# م اس :ﻣ! ' :ا :ﻣ! . ) %وه F -4 G Pی %!@ ' P :3ا :ط ح 4 G -P
' و 6د ' -او Pت ﻣ ] :1' K#nآ ) ۔ ا iز و ا jCgر ا 4ا'Mغ
Mوه :- ' ‘Feﻣ زا اب ق’ ﻣ bی F!4 +ا ) H#! 3د* #م (!- 'G@' :1' Fe اس
' Feآ) .C-آ) .C-ﻣ bی ا 4زوال :ط ف ن :3 ) %!@ Kاور ان g :3ص ﻣ !G
درا 0 K ' :1ﻣ * bں H#! %!1#ا 1ں :5۔اس ﻣ! : . %!@ _ :3 %اور آزاد 'ﮍھ
1 5 اﻣ #ت رو ) H ا Fاز :داغ '! Kڈال دی :1اورا*_ ا* ! -ا Fاز ا* iد 96ﻣ!(] F*F6 %
#ر ) :0+۔ 1 1ﻣ bی B :زوال ۔* ں وL+ GPار
F!jP:ه
ﻣ‘‘%!) : eاراده’’۔اور ﻣ96 ) Cn ^’’FjP‘‘ c F!jPه ) B :#! M۔* :' .ز' ن
)!%۔ درا K '! e :1 +ڑھ ﻣLT ) 3ﻣ ) * ! - Hت ا ﻣ !' : eن F!jPے
م ! ) 6ا Fاز # 4 (,#ه F!jPے * .م اس ! د* . !+اس Bﻣ! F ,' %و ' i@ h
) ! B* e .* .#و ! !' Bن B* e : G!jD :-و 1 ) ) اور ر !g l!Nل
! e Bری ! :@* ) : ) : Gو . ) .6اس Bآﻣ 3 i' : Fآورد 6 @ :1' B :
اردو _ :" @4۔ Nر :اور Nر : ی ) ۔*:' ً Cj g B .
' ! دی ط ر S 4ر اL6اء اس S Bر jں ﻣ! * * ) 6 ! (!- %ں . 01iاس B
)!%۔ . 6درج ذ*%!) K ):
١۔ ٢ J! n۔ ٣ L* +۔ ﻣFح ۴۔ د
)!%۔ اب )( ان اL6ا 4ﻣ ' jCDت
J! n :
) ! ﻣ ل !ر !B ا 4ﻣ Fوح B* e :و *F!jP .ه ر Hاول ) ،اس ﻣ!%
! BﻣLه اور = Bدو 3 6 ) F S۔اس ,-, ۔ا*_ ا*F ' ‡N :-ی 96 . ) : 6 :ﻣ! B* e %و
) ۔اور ﻣ ظ =Nت : # : ) ۔ا ال زﻣ !' :1' .ن واردات !' : ,Pن ':1 ﻣ!%
اس ﻣ!% )! N () %ر e :ا ﻣ ً .! nﻣ Yت 4ز* ده ' ت ':1۔ ' e :ا اس ,-,ﻣ!%
Wاول ' P :1ار:3 4۔ : gو F!4 Geا دی ) اور *@ :وه Fe' 6 ) J! nازاں Lل
L* +:
) * : eاس jﻣ!% م ! Bآ 94ﻣ! %ﻣM L* +ا*_ F ' ‡N 6 ) K4ی اور B* eو
) ! را)!M %ش !" @4 _ B ' B* e Feو ! ' ! دی F ' ‡Nی (3 P
درﻣ! ن ا*_ G!b! : K4ر ) C1۔ L* +ﻣFح اور J! n
:ﻣFح
) C) Sاس B* e : B* e : G!jD 96 ' FeﻣFح * ) : ) B* e : e۔اس ﻣ!% اس
) C# 6 ! ! e۔) رے ) ں 1" K4اس ط ح ' Fھ -!6 ) Cﻣ Tاور , !B و
F3 jPاور ا ال زﻣ 4 . 0+ 1# F3 jP۔ان ﻣ! %ﻣ|) ' ،F3 jP :د ده اور اﻣ اء ﻣ B,CDا ع (-P
F3 jP 0+ 1#ﻣ%!) K۔ظ ) ) آ . 3ام اور ‡ ر ا م ؐ :ن اFPس ﻣ! F3 jP 0+ 1# %ﻣ!%
وا F3 jP ﻣ6 1# ,eC ' H#! ، 1 C#د ) ں اور اﻣ او GP _ F 96 B* e
اس FP Bرے ﻣ ' B : Tد* ۔ !96 :0+ : B ﻣ! 1" %ا* B* e :-و
) Fو Cن ا) N Kرس _ اور ا) N Kرس ار ' 4ت *F!jP %ه ': '@ ل اF!jP () +ے
) ) :ا۔‘‘ :, ‘‘ ’’: j _ " @4اور) Fو Cن ﻣ! %د* 5ا ف :ط ح اس آ ز ' :1د H
ﻣ '1 } Kﮍا ! ۔ ذر* eاردو F!jPے Nر F!jP :ے ت F3 jP ﻣ’’.ﻣ! %ﻣ Kا4
'F!jP :1ه 4م ! !F!jP H#ے ا Kﻣ م اور 'F ,ی ﻣ زا رl!N ' Feد* 5د e :ا : j
1۔' F ,آ) :5اور ا :ٰ ,و ار(-P lN ! )' : = :۔ﻣ زا ر l!Nدا F3ط F!jPً eه :3 + دا
وه ر hد . 3 1وا ً eCPاس 1 K۔F!jPے ﻣ! %ﻣ زا دا ): وع } !gت ان
! ) C# 6 ! W!4۔ﻣ زا ر l!Nدا ﻣ ', :' :1' :-اور Nر F3 jP : F!jPے
F!jPے ﻣ!F6 %ت F!4ا F!jPه : :3 +ر* vﻣ!‘‘ %ﻣ _,ا enا’’ =gب د* !+۔درا Kﻣ زا ر l!Nدا
3 ) C1# F3 jPا 1ں 1# F3 jPاور ' د ) ں ا ا ال زﻣ . :ا*_ ا 1ں
! ) : 6 : Bاور ): :1' :3 + i۔ )F!jP iے :ا*_ ) K#۔F!jPے ﻣ! %ا B* e :3 @Cو
) 1# i۔اور ا* : H6 1# i) -ﻣ bل آج Mgف ) 6 1#۔ﻣ زا ر l!Nدا ) iﻣ!:- %
L* + ، J! nاور ﻣFح ﻣ! 1" %ا*0 - Mوه ﻣ زا ر l!Nدا ' %!@ :1اور @! %ﻣ:C,۔اس
1 %!@ ,@4۔اور اس ' ت ا -س ان gد ' 1 :1۔ا*_ F!jPے ﻣ!% ﻣ‡ ﻣ! Hا 6 ! .N Yان
1#۔ ا 1ں