ERGONOMİ

PROF. DR. BİLGE DEMİR

10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 1

 Google classroom giriş kodu !!!

ERGONOMİ

PROF. DR. BİLGE DEMİR

KARABÜK ÜNİVERSİTESİ
ÇalışanlarınTemel İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi
Basic Occupational Health of Employees and Safety Training
ESC308 Occupational Health and Safety
CEC306 Occupational Health and Safety II
MSD308 İş Sağlığı ve Güvenliği

10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 2

 https://drive.google.com/open?id=1DoxGImiM97BC
V6ZmnghOovFIlHGTQPGR Introduction to Occupational Health and
Safety

Chapter 1:
• 1. Introduction and Definition of Terms
• 2. Historical Background
• 3. Scope of Occupational Health and
Safety

10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 3

 İş Sağlığı ve Güvenliği
ÖNCELİKLİ HEDEF;
İş Kazalarını ve Meslek Hastalıklarını
Önlemektir.
Occupational health and Safety
PRIORITY TARGET;
To Prevent Occupational Accidents
and Occupational Diseases.
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 4
13
 Work place performans fenomenias

Kullanılan eşyaların ve işyerinin

tasarımı
aşamasındaki göz önünde TECHNIC FONCSIONAL BEHAVİOURAL
bulundurulacak
performans öğeleri

Performance items to be
considered during the design phase
of the goods and workplace used

10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 5

 • Labor Law No. 4857
• Occupational Health and Safety
Law No. 6331
• Handling Regulation
Okul Düzeni ve • Implementing Regulation on the
Use of Personal Protective
Ergonomi ile ilgili Equipment in Workplaces
• Regulation on the Protection of
mevzuat Employees from Risks Related to
Noise
Legislation on • Regulation on Health and Safety
Conditions in the Use of Work
School Order Equipment
• Regulation on Health and Safety
and Ergonomics Measures to be Taken in Workplace
Buildings and Add-Ons
• Health and Safety Signs Regulation •
• Regulation on the Protection of
Employees from Vibration Related • Çalışanların Titreşimle İlgili
Risks
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği
• Labor Law No. 4857
• 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği
Kanunu
• Kullanım Yönetmeliği
• İşyerinde Kişisel Koruyucu
Donanım Kullanımı
• Çalışanların Gürültüye Bağlı
Risklerden Korunması Hakkında
Yönetmelik
• İş Ekipmanlarının Kullanımında
Sağlık ve Güvenlik Koşulları
Yönetmeliği
• İşyeri Binalarında ve Eklentilerde
Alınacak Sağlık ve Güvenlik
• Önlemler Yönetmeliği
Sağlık ve Güvenlik İşaretleri
Yönetmeliği
Risklerden Korunması Hakkında
Yönetmelik
6
 Kelime
Kökeni

(İlk kullanımı: 1949 K. F.

H. Murrell, İng.
araştırmacı.) İngilizce
sözcük

Eski Yunanca érgon "iş,

çalışma" sözcüğünden
türetilmiştir.
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 7
 ERGONOMİ - ERGONOMICS
• Ergonomi, çalışanların •
fıtratına-yapısına
uygun olacak şekilde
iş ve iş yerini
düzenlemedir.
• Ergonomi, birtakım
önlemler almak • Ergonomics aims to
suretiyle, çalışanların
fiziksel bütünlüğünü
koruma yanında,
onlara fiziksel
özelliklerini, fizyolojik
ve psikolojik
yeteneklerini en
uygun biçimde
kullanacakları en
uygun ortamı
sağlamayı ve böylece
işçi rahatlık ve
konforunu
gerçekleştirmeyi
10/28/2020
amaçlamaktadır.
Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği
Ergonomics is to
arrange work and
workplace in
accordance with the
nature of the
employees.
provide the most
suitable environment
for employees to use
their physical
properties,
physiological and
psychological abilities
in the most convenient
way, as well as
protecting the
physical integrity of
the employees by
taking some
precautions.
8
 Duties of ergonomics;
Ergonominin görevleri;
• Çalışma ortamlarına
yönelik aydınlatma, hava
ve gürültü koşullarına ilişkin
olarak en iyi ortamı
geliştirmek,
• Sıcak ortamlarda fiziksel iş
yükünü azaltmak,
• Çalışma pozisyonlarını
geliştirmek,
• Bazı hareketlerde çaba
derecesini azaltmak,
• Göstergelerin okunmasında
işçilerin psikoduygusal
görevlerini kolaylaştırmak,
• Doğal ve alışılmış
reflekslerin daha iyi
kullanılmasını sağlamak,
• Gereksiz bilgileri anımsama
çabasını önlemek,
• Makine kollarının
çalıştırılmasını ve
denetimlerini
kolaylaştırmaktır”
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği
• To develop the best
environment in terms of
lighting, air and noise
conditions for work
environments,
• To reduce physical
workload in hot
environments,
• To improve working
positions,
• To decrease the degree
of effort in some
movements,
• The psycho-emotional
tasks of workers in
reading the
indicators facilitate,
• To ensure better use of
natural and
conventional reflexes,
• To prevent the effort to
remember unnecessary
information,
• To facilitate the
operation and control of
machine arms ”
9
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 10
 ERGONOMİNİN AMAÇLARI
Objectives of ergonomics
• Ergonomi, gürültü, renk ve ışık etüdü
yapar, çalışma ve dinlenme sürelerinin
belirlenmesinde katkıda bulunur.
Ergonominin amaçları;
• İşçi sağlığı ve iş güvenliğinin sağlanması,
• İş gücü kayıplarının önlenmesi,
• Yorulmanın ve iş stresinin azaltılması,
• İş kazaları ve mesleki risklerin en aza indirilmesi,
• Verimlilik ve kalitenin yükseltilmesi.
• Ergonominin birinci amacı insan–makine
birleşiminin verimliliğini ve iş güvenliğini
artırmaktır. Ergonominin uğraş alanları ise;
• İnsan – makine sistemine ilişkin fiziksel konular,
• İnsan – makine sistemine ilişkin kavramsal konular,
• İş yeri tasarımı ve iş alanı yerleşimi,
• Fiziksel çevre,
• Psikolojik çevre,
• Görev tasarımı, seçme, eğitme.
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği
• It performs ergonomics, noise, color and light
studies and contributes to the determination of
working and rest periods. The aims of ergonomics;
• Ensuring worker health and safety,
• Prevention of labor losses,
• Reducing fatigue and work stress,
• Minimizing occupational accidents and
occupational risks,
• Improving efficiency and quality.
• The primary purpose of ergonomics is to increase
the efficiency and work safety of the human-
machine combination. The fields of ergonomics
are;
• Physical issues related to human-machine
system,
• Conceptual issues related to human-machine
system,
• Workplace design and workplace layout,
• Physical environment,
• Psychological environment,
• Task design, selection, training.
11
Today, the practice of ergonomics has two primary objectives to
enhancing workplace health, safety, and work design issues.
These are to 1) Enhance performance and productivity and 2)
Prevent fatigue and injury.
In order to obtain these objectives, changes need to be made to the
worker-job interface

Ergonomics in meaning of general

10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 12
 ERGONOMİNİN KAPSAMI VE HEDEFLERİ
SCOPE AND OBJECTIVES OF ERGONOMY
Ergonominin görevi, insana yönelik bir iş düzenlemesinin
temel bilgilerini sağlamaktır. Böylece işin insana ve
insanın işe uyumu için gerekli koşulları belirler.
• İşin insana uyumu şu ögelerden oluşur;
• Çalışılan yerin ve üretim araçlarının analizi
düzenlenmesi (çalışma ortamı, makineler vb.),
• İş çevresinin analizi ve düzenlenmesi (ses, aydınlatma,
iklim, titreşim vb.),
• İş organizasyonunun analizi ve düzenlenmesi görevleri,
işin içeriği, çalışma ve mola zamanları.
• İnsanın işe uyumunda dikkate alınması gereken ögeler
ise;
• Kişinin işin içeriğine bireysel yatkınlığı; Yani personel
planlaması ve işe yerleştirme yapılırken, yaş, cinsiyet ve
bedensel yapının dikkate alınması,
• İş öğretimi ve işe alıştırma gibi hususlardır.
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği
The task of ergonomics is to provide the basic information of
a human-oriented work arrangement. Thus, it determines the
necessary conditions for the adaptation of the work to the
person and the work.
The harmony of the work consists of the following elements;
ve • Analysis and arrangement of working place and
production tools (working environment, machines etc.),
• Analysis and regulation of the business environment
(sound, lighting, climate, vibration, etc.),
• Tasks of analyzing and organizing work organization,
content of work, working and break times.
The items that should be taken into consideration in the
adaptation of people to work;
• Individual disposition to the content of the job; In other
words, age, gender and physical structure should be
taken into consideration while personnel planning and
job placement.
• These are issues such as job teaching and work practice.
13
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 14
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 15
 ERGONOMİNİN KAPSAMI VE HEDEFLERİ
SCOPE AND OBJECTIVES OF ERGONOMY
Ergonomi, çok disiplinli bir daldır. Ergonominin
kapsamında yer alan temel bilgi alanları
aşağıda gösterilmektedir.
• Antropometri: Çalışma araçları ve çalışma
ortamının insanın vücut ölçüleriyle uyuşumunun
sağlanmasını amaçlar.
• Fizyoloji: Çalışma ortamı ve çalışma metotlarının
insan bünyesini en az etkilemesini ve insan
bünyesine elverişli çevre şartlarını sağlamayı
amaçlar.
• Psikoloji: Çalışma ortamında renk, şekil, düzen
gibi psikolojik rahatlık sağlayıcı düzenlemeler
yoluyla çalışana hoş bir ortam oluşturmayı
amaçlar.
• Enformasyon: Çalışan kişiye lüzumlu bilgileri,
akustik, optik vb. yollardan kolayca
aktarılabilecek şekilde iş yerinin tasarımıyla
ilgilenir.
• Organizasyon: Dinlenme, iş değişimi, iş öğretimi,
adil ücretlendirme ile çalışan insanın işten
etkilenmesini azaltmak amaçlanır.
• İş güvenliği: Her türlü araç ve donanım ile çalışma
ortamının, çalışanın sağlığına yönelik tehlike
oluşmayacak şekilde tasarlanmasını amaçlar.
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği
Ergonomics is a multidisciplinary branch. The main
information areas within the scope of ergonomics
are shown below.
Anthropometry: It aims to ensure that the working
tools and working environment are compatible with
the human body measurements.
Physiology: It aims to ensure that the working
environment and working methods affect the human
body the least and provide environmental
conditions favorable to the human body.
Psychology: It aims to create a pleasant
environment for the employee through
psychological comfort arrangements such as color,
shape and order in the work environment.
Information: Employee needs information, acoustics,
optics, etc. It deals with the design of the workplace
so that it can be transferred easily by roads.
Organization: It is aimed to reduce the affecting of
working people with rest, job change, job teaching,
fair remuneration.
Occupational safety: It aims to design all kinds of
tools and equipment and work environment in a
way that does not pose a danger to the health of the
employee.
16
 ÇEVRE FAKTÖRLERİ Gürültü
ENVIRONMENTAL FACTORS Noise
• Ses insanı rahatsız edecek
düzeye ulaştığında “gürültü”
olarak adlandırılır.
• İş esnasında yüksek düzeyde •
gürültü rahatsız edici
olabilmekte ve zamanla işitme
kaybı ile
sonuçlanabilmektedir.
• Gürültü, insan sağlığı üzerine
olumsuz etki ettiği gibi üretim
sistemlerinde verimliliğin de
düşmesine neden olarak
ekonomik kayıplara yol
açmaktadır.
• İletişim bozukluğu veya
konsantrasyon azalması gibi
rahatsızlıklar oldukça düşük
gürültü düzeylerinde de
oluşabilir.
• Gürültü düzeyleri desibel
10/28/2020 Prof. Dr.(dB(A)) şeklinde
Bilge DEMİR ifade
KBÜ Makine
mühendisliği
• When the sound reaches the
level that disturbs the person, it
is called “noise”.
High levels of noise can be
disturbing during work and
can result in hearing loss over
time.
• Noise not only affects human
health, but also leads to
economic losses by reducing
productivity in production
systems.
• Disturbances such as
communication impairment or
reduced concentration can
also occur at very low noise
levels.
• Noise levels are expressed in
decibels (dB (A)).
edilir.
17
 ÇEVRE FAKTÖRLERİ Gürültü Ölçümü
ENVIRONMENTAL FACTORS Noise Measurement
Endüstriyel ortamlarda gürültü ölçümü
yapılmasının birçok nedeni olabilir.
Bunlardan belli başlı olanları aşağıda
gösterilmiştir.
• Gürültü düzeylerinin kalıcı işitme
hasarlarına yol açacak düzeyde olup
olmadığının belirlenmesi,
• Makine ve donanımlarla ilgili gürültü
kontrol düzenlemelerinin belirlenmesi,
• Belirli bir makineden yayılan ses düzeyinin
belirlenmesi ve bunun satıcı referans
değerleri ile karşılaştırılması,
• Çalışma ortamındaki gürültülerin çevreyi
rahatsız edip etmediğinin belirlenmesi.
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği
There can be many reasons for noise
measurement in industrial environments. The
main ones are shown below.
• Determining whether the noise levels are at
a level that will cause permanent hearing
damage,
• Determination of noise control regulations
regarding machinery and equipment,
• Determining the level of sound emitted
from a particular machine and comparing
it with vendor reference values,
• Determining whether the noise in the
working environment disturbs the
environment.
18
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 19
ÇEVRE FAKTÖRLERİ ENVIRONMENTAL FACTORS
Gürültünün İnsan Üzerindeki
Etkileri
• Çalışma ortamlarında
gürültünün olumsuz etkisi
çalışanlar üzerinde psikolojik,
fizyolojik ve sosyal etkilerinin bir
sonucu olarak ortaya
çıkmaktadır.
• Ses basıncı, frekans ve ses
etkisinin zaman içinde dağılımı
ve ayrıca çalışan kişinin
özelliklerine bağlı olarak
gürültü, ruhsal ve vejetatif
tepkilere, işitme organının zarar
görmesine neden olabilir.
Gürültüden Korunma
• Gürültüden korunma önlemleri
esas olarak tasarım ve
planlama evresinde dikkate
alınmalıdır.
• Tasarımcılar, satın alma
görevlileri, organizatörler ve
işletme yöneticilerine standart
değerler aracılığıyla gürültünün
ortaya çıkışının ne şekilde
10/28/2020 Prof. Dr.önlenebileceği anlatılabilir.
Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği
Noise Effects on Human
The negative impact of noise in
working environments emerges as
a result of psychological,
physiological and social effects
on employees.
Depending on the sound pressure,
frequency and sound effect
distribution over time, as well as
the characteristics of the
employee, noise can cause
mental and vegetative responses
and damage to the hearing
organ.
Noise Protection
Noise protection measures should
be taken into consideration during
the design and planning phase.
Designers, purchasing officers,
organizers and business
executives can be told how to
prevent the emergence of noise
through standard values.
20
ÇEVRE FAKTÖRLERİ - ENVIRONMENTAL FACTORS
Gürültüden Korunma
• Ses kaynağına olan uzaklığın iki
katına çıkılması hâlinde genel
olarak 3-6 dB arasında azaldığının
bilinmesi, özellikle sessizlik isteyen
çalışma yerlerinin (örneğin
konstrüksiyon büroları) veya
özellikle gürültülü makinelerin
(örneğin presler ve zımba
makineleri) bulunduğu çalışma
yerlerinin konumlandırılmasında
çeşitli olanaklara başvurulmalıdır.
• Belli bir hacim içinde ses düzeyleri
yaklaşık aynı olan çalışma
yerlerinin bulunmasına çaba
gösterilmelidir.
• Gürültüyü kaynağında azaltmak
için alınan bütün önlemlerin
yetmediği durumlarda, sesi
yalıtmaya veya sönümlenmesini
sağlamaya çalışılmalıdır.
• Gürültüden korunmayı etkin bir
şekilde gerçekleştirebilmek için
alınması gereken önlemlerin
temelinde, titizlikle yürütülmüş bir
10/28/2020 Prof. Dr.gürültü analizi
Bilge DEMİR yatar.mühendisliği
KBÜ Makine
Noise Protection
It should be noted that in case of
doubling the distance to the sound
source, it generally decreases
between 3-6 dB, and various
possibilities should be used in the
positioning of workplaces,
especially those that require
silence (eg construction offices) or
especially noisy machines (eg
presses and punch machines).
Efforts should be made to find
workplaces with sound levels of
approximately the same in a given
volume.
In cases where all the measures
taken to reduce the noise at its
source are not enough, it should
be tried to isolate the sound or to
ensure its damping.
A meticulously carried out noise
analysis underlies the precautions
to be taken in order to realize the
noise protection effectively.
21
 ÇEVRE FAKTÖRLERİ - ENVIRONMENTAL FACTORS
Gürültüden Korunma
• Gürültünün azaltılmasında en köklü
önlemler, kaynakta alınanlardır. Bunun
gerçekleştirilmesi için aşağıdaki
yöntemlere başvurulmalıdır.
• Az gürültülü bir çalışma yönteminin seçilmesi,
• Sessiz makinelerin kullanılması,
• Makinelere düzenli olarak bakım yapılması,
• Gürültülü makinelere kaplama yapılması.
• İş ve iş yeri düzenlerken gürültüyü
azaltmada dikkat edilecek hususlar;
• Gürültülü işin sessiz işten ayrılması,
• Gürültü kaynağından yeterince
durulması,
• Ses yutucu tavan kullanılması,
• Akustik paravanların kullanılması.
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği
Noise Protection
The most radical measures to reduce noise
are those taken at the source. In order to
achieve this, the following methods should be
used.
• Choosing a less noisy working method,
• Using silent machines,
• Regular maintenance of the machines,
• Coating to noisy machines.
Matters to be considered in reducing noise
while organizing work and workplace;
Leaving noisy work from silent work,
Adequate distance from the noise source,
• Using sound absorbing ceiling,
uzakta
• Use of acoustic screens.
22
 ÇEVRE FAKTÖRLERİ -
ENVIRONMENTAL FACTORS
Titreşim • Vibration
• Çalışanlar, oturdukları yerler, • Employees are exposed to
temas ettikleri ya da ellerinde vibrations due to their places of
tuttukları motorlu veya mekanik residence, motorized or
tahrikli araç ve gereçler, mechanically driven tools and
kullandıkları her türlü makine ve equipment that they touch or
araçlar nedeniyle titreşimlere hold in their hands, and all kinds
maruz kalmaktadırlar. of machines and tools they use.
• İnsan kulağı 20 Hz ile 20000 Hz • Although the human ear can
frekans aralığındaki sesleri hear sounds in the frequency
duyabildiği halde, bütün vücut range of 20 Hz to 20000 Hz,
titreşim halinde iken 1-80 Hz, el- frequencies of 1-80 Hz are felt
kol titreşimi halinde ise 1-1000 Hz when the whole body is in
frekansları hissedilmektedir. vibration, and 1-1000 Hz in case
of hand-arm vibration. Titreşim bir denge noktası etrafındaki mekanik salınımdır. Bu
• Özellikle motorlu araçları veya salınımlar bir sarkaçın hareketi gibi periyodik olabileceği gibi
mekanik tahrikli (örneğin darbeli • Particularly for motor vehicles or çakıllı bir yolda tekerleğin hareketi gibi rastgele de olabilir.
matkap, havali tabanca gibi) mechanically driven (e.g., Titreşim bazen arzu edilir.
aletleri kullanan insanlar hammer drill, such as air gun) is
mekanik titreşimlere maruzdur. subject to mechanical vibration
people using appliances.
• Gürültüde olduğu gibi mekanik
titreşimlerde de kitle • As with noise, there is the
parçacıkların hareketi söz movement of mass particles in
konusudur.
10/28/2020
mechanical vibrations.
Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 23
 ÇEVRE FAKTÖRLERİ -
ENVIRONMENTAL FACTORS
Titreşimin Etkileri
• Titreşim olduğu anda eğer vücut hareket •
hâlinde ise çalışanın kinestetik duyu
organlarında, kas, bağ ve eklem algılama
sistemlerinde, iç kulak denge organında
zararlı ve kalıcı etki meydana gelecektir.
• Vücudun hareket etmemesi durumunda
ise çalışanın işitme organında, derinin
duyarlı kıl dibi ve deri altı algı
organlarında, alt ve üst etraf kılcal damar
ağında zararlı ve kalıcı etkiler söz konusu
olmaktadır.
• Titreşimin çok şiddetli olması durumunda
ise, yukarıda belirtilen sağlık şikâyetlerine •
ek olarak, sırt ve boyun kaslarında sertlik,
kemik ve organın zarar görmesi, mide ve
sindirim sistemi rahatsızlıkları da
gözlenebilmektedir.
• Mekanik titreşimler, belirtilen bu
şikâyetlerin yanı sıra performansı da • Mechanical vibrations affect performance
etkiler. Özellikle sürme ve yöneltme
etkinliklerinde önemli olan enformasyon
algılanması ile motorik hareketlerin
koordinasyonu titreşimden zarar görebilir.
•
10/28/2020
• Effects of Vibration
At the moment of vibration, if the body is
in motion, harmful and permanent effects
will occur in the employee's kinesthetic
sensory organs, muscle, ligament and
joint sensing systems, and the inner ear
balance organ.
• In case the body does not move, there
are harmful and permanent effects on the
employee's hearing organ, the sensitive
hair bottom and subcutaneous perception
organs of the skin, and the lower and
upper circumferential capillary network.
If the vibration is very severe, in addition to
the health complaints mentioned above,
stiffness in the back and neck muscles,
damage to the bone and organ, and
stomach and digestive system disorders
can be observed.
as well as these specified complaints. The
coordination of motor movements can be
damaged by vibration, with information
perception that is especially important in
driving and steering activities.
Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 24
Vibration is oscillatory motion. This chapter summarizes human responses

ÇEVRE FAKTÖRLERİ -
to whole-body vibration, hand-transmitted vibration and the causes of
motion sickness.
Whole-body vibration occurs when the body is supported on a surface

ENVIRONMENTAL
which is vibrating (e.g., when sitting on a seat which vibrates, standing on a
vibrating floor or recumbent on a vibrating surface). Whole-body vibration
occurs in all forms of transport and when working near some industrial
machinery.
Hand-transmitted vibration is the vibration that enters the body through the
hands. It is caused by various processes in industry, agriculture, mining and
FACTORS
construction where vibrating tools or workpieces are grasped or pushed by Titreşimin Etkileri • Effects of Vibration
the hands or fingers. Exposure to hand-transmitted vibration can lead to the
development of several disorders. • İnsanın etkisi altında kaldığı • The vibrations that human beings
Motion sickness can be caused by low frequency oscillation of the body, titreşimler, objektif veya subjektif can be defined objectively or
some types of rotation of the body and movement of displays relative to the olarak tanımlanabilir. subjectively.
body.
• Objektif tanımlamada vücudun • In the objective definition, the
bir tarafını etkileyen titreşimin acceleration of the vibration
ivmesi ölçülür ve bu değer, affecting one side of the body is
vücudun diğer tarafından measured and this value is
yapılan ölçme değeri ile compared with the
karşılaştırılır. measurement value made from
the other side of the body.
• Subjektif tanımlama ise,
"dayanılamaz" veya • Subjective identification
"dayanılabilir" gibi ölçütlerin provides the opportunity to
belirtilmesi olanağını sağlar. specify criteria such as
"unbearable" or "unbearable".
• Objektif olarak ölçülebilen
titreşim yüklenmesi ve subjektif • The relationship between
olarak algılama arasındaki ilişki objectively measurable vibration
bir karşılaştırma değeri olan loading and subjective sensing
değerlendirilmiş titreşim şiddetini gave rise to the evaluated
doğurmuştur. vibration intensity, which is a
comparison value.

10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 25

 Vibration & Resonance Safety
• before being considered as a nuisance, vibration was known to alleviate pain, and its
therapeutic effects were used by the Chinese, the Greeks, and the Romans. These
beneficial effects are still used for pain relief and functional rehabilitation. Throughout the
following centuries, a large diversity of vibrating machines was invented and their utilization
was almost exclusively reserved for medical application.
• However in the early 18th century, Ramazzini, the first occupational physician, pointed out
that vibration exposure had noxious effects. These harmful effects have actually emerged
with industrialization.
Effects of Vibration on the Human Body omurga
Vibration, in relation to its effect on the human body, is measured in three distinct patterns or
ranges.
• These patterns range from Low Frequencies (zero to 3 HZ), Middle Frequencies (2 to 15-20
HZ), and High Frequencies (greater than 20 HZ).
• These figures are important in the study of the effects of vibration on the body because of
the harmful effects of the lower ranges. It is well documented that the Low and Middle
frequencies can cause more cumulative harm to the human body than vibrations at the
higher frequencies.
• The human body can (in these lower frequencies) amplify the vibration that exists from an
outside source.
• We know, for instance, that the musculoskeletal system (muscles, tendons and bones) can
“be a path” for vibration and actually amplify the vibration as it moves through the
body. Let’s say you are using a pneumatic tool that has a vibration frequency rating in the
lower, more harmful ranges.
• If you were to measure the vibrations at the source (at the point where the tool touches the
hand) and at the shoulder, you could see that the vibration was actually stronger at the
shoulder.
• The cumulative effects on the body can be wide and varied. Some of the more common
disorders are White Finger Disease (Raynaud’s Syndrome), Hand-Arm Vibration Syndrome,
Carpal Tunnel Syndrome, tendonitis, and various bone and joint disorders.
• Long term exposure to vibration can also cause nausea, impaired vision, hyperventilation, https://colonyofcommodus.wordpress.com/2012/06/29/vibratio
raised blood pressure,
10/28/2020 impaired cardiac rhythm, and increased energy dissipation leading to
Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliğin-resonance-safety/ 26
exhaustion.
 ÇEVRE FAKTÖRLERİ
ENVIRONMENTAL FACTORS
Titreşimin Önlenmesi
• Titreşimin etkilerinden korunmak için tasarım
çalışmalarıyla titreşimin oluşumunu azaltmak
veya tamamen kaynağında yok etmek
gerekir. Diğer taraftan şu önlemlere de
başvurulabilir:
• Yalıtım yoluyla titreşimin yayılmasını
engellemek,
• Titreşimin yoğun olduğu yerlerde,
taşıtlarda oturma yerinde süspansiyon
düzeninin sağlanması,
• Kullanılan araç, gereç ve makinelerde
düzenlenmeler yaparak insanları
korumak,
• Titreşim yapan el cihazlarını ve motorlu
aletleri kullananların sık sık dönüşümlü
çalıştırılması,
• Dinlenme molalarının düzenlenmesi.
• Titreşim; kaynakta, kaynakla alıcı arasındaki
iletim yolunda ve az da olsa alıcıda
önlenebilir. Yukarıdaki önlemlere ilave
olarak şu önlemler de alınabilir:
• Titreşim kaynakta kesilmelidir,
• Makinelere düzenli bakım yapılmalıdır,
• Titreşim iletimine engel olunmalıdır,
• Gerekirse doğrudan alıcıda önlem
alınmalıdır.
10/28/2020
• Vibration Prevention
In order to protect from the effects of
vibration, it is necessary to reduce the
formation of vibration or destroy it at its
source with design studies. On the other
hand, the following measures can be
used:
• To prevent the spread of vibration
through insulation,
• Suspension arrangement in vehicles
where the vibration is intense,
• To protect people by making
arrangements in the tools, equipment
and machinery used,
• Frequent operation of people who use
vibrating handsets and motor tools,
• Arranging rest breaks.
Vibration; in the source, in the
transmission path between the source
and the receiver, and to a lesser extent,
in the receiver.
In addition to the above measures, the
following measures can also be taken:
• The vibration should be cut off at the
source,
• Machines should be regularly
maintained,
• Vibration transmission should be
prevented,
• If necessary, precautions should be
taken directly at the buyer.
Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 27
ÇEVRE FAKTÖRLERİ
Görme ve Aydınlatma • Vision and Lighting
• Algılamanın %80 ile 90'ı en temel duyu organı olan• 80 to 90% of perception occurs through the eye
göz kanalıyla gerçekleşir. canal, which is the most basic sensory organ.
• Gözün uyum, düzenleme (akomodasyon) ve tespit• The eye has three functions: harmony, regulation
olmak üzere üç fonksiyonu vardır. (accommodation) and detection.
• Aydınlatma, bireyin performansını ve refahını• Lighting can affect the individual's performance and
etkileyebilir. well-being.
• Çabuk yapılması gereken ve aynı zamanda dikkat• For visual tasks that need to be done quickly and
ve kolaylık isteyen görsel görevler için, çalışma require attention and convenience at the same time,
yüzeyine düşen ışık miktarı, yani ışık yoğunluğu the amount of light falling on the work surface, i.e.
yeterince yüksek düzeyde olmalıdır. light intensity, should be at a sufficiently high level.
• Işık yoğunluğundan ayrı olarak, görsel alandaki• Apart from light intensity, brightness differences
parlaklık farkları (kontrastlık) da önemlidir. (contrast) in the visual field are also important.
• Parlaklık, görüş alanındaki cisimlerin yüzeyinden• Brightness is the amount of light reflected from the
gözlere yansıyan ışık miktarıdır. surface of objects in the field of view to the eyes.

10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 28

 ÇEVRE FAKTÖRLERİ -
ENVIRONMENTAL
FACTORS
İyi Bir Aydınlatma Düzeninin Özellikleri
• Bir aydınlatma düzeninin niteliğini
belirleyen faktörler şunlardır:
• Aydınlatma şiddeti,
• Eş düzeyde aydınlatma,
• Işık yönü ile gölge etkisi,
• Işık dağılımı,
• Işıktan yararlanma,
• Göz kamaşmasının sınırlandırılması,
• Işığın rengi ve renksel yansıma.
Görmeyi Etkileyen Faktörler
• Görme açısı,
• Cisim ile zemin arasındaki kontrast,
• Zeminin ışıklılığı,
• Bakma süresi,
• Zeminin yapısı ve rengi,
• Bakılan cismin karmaşıklığı ve gölge,
• Görme keskinliği,
• Ortamdaki renkler.
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği
Features of a Good Lighting Layout
• The factors that determine the nature
of a lighting scheme are:
• Lighting intensity,
• Equal lighting,
• Light direction and shadow effect,
• Light distribution,
• Use of light,
• Limiting glare,
• Color of light and color reflection.
Factors Affecting Vision
• Visual angle,
• Contrast between object and
ground,
• Luminousness of the floor,
• Looking time,
• Structure and color of the floor,
• The complexity and shadow of the
object under consideration
• Visual acuity,
• Colors in the environment.
29
ÇEVRE FAKTÖRLERİ - ENVIRONMENTAL FACTORS
Uygun Aydınlatma
• Yapılan iş için gerekli aydınlatma düzeyinin yanı sıra•
aydınlatmanın nasıl sağlanacağı da önemlidir. Bu
amaçla;
• Aydınlatma türünün seçilmesi,
• Aydınlatma araç ve lamba türünün seçilmesi,
• Aydınlatma araç ve lamba sayılarının belirlenmesi,
• Aydınlatma araçları düzeninin saptanması•
şeklinde bir planlama yapılmaktadır.
• Aydınlatma düzeyi lüks ölçü birimi ile ifade•
edilmektedir.
İklim
• İklimi etkileyen faktörler (hava ısısı, radyant ısı, hava
hareketleri ve hava bağıl nemi) önemlidir.
• İklimin memnuniyet verici olup olmaması, aynı•
zamanda çalışmanın gerektirdiği fiziksel çaba ve giyim
tarzına da bağlıdır.
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği
• Proper Lighting
Besides the level of lighting required for the work done,
it is also important how to provide the lighting. For this
purpose;
• Selection of lighting type,
• Selection of lighting vehicle and lamp type,
Determination of the number of lighting vehicles and
lamps,
A planning is made in the form of determining the
arrangement of lighting tools.
• The level of illumination is expressed in a luxury unit of
measurement.
• Climate
Factors affecting the climate (air temperature, radiant
heat, air movements and relative humidity) are
important.
• Whether the climate is satisfactory also depends on the
physical effort and clothing style required by work.
30
İş yeri aydınlatması çok riskli bir konu. Yanlış yapıldığında dönüşün zor olmaması için aydınlatma sürecinin baştan iyi tasarlanması gerekiyor. İşte, iş yerinizi en doğru şekilde aydınlatmanızı
sağlayacak 10 öneri;
Kurallara uymalı
İş yeri aydınlatması konusunda Joy Division referansına sadık kalmak ve CIBSE kılavuzu LG7’yi bir başucu kitabı olarak belirlemek çok önemli. Yazılı olarak beli rtilen kuralara uymazsanız özellikle
çalışan şikayetlerini çözmekte zorlanırsınız. Ayrıca hastalık sebebiyle izin alma konusunda artış yaşanması kaçınılmaz olur.
İş yeri mağara değildir
Mağara efekti olarak adlandırdığımız – koyu renkli duvarlar, koyu renkli zemin – masaya doğru hafifçe vuran aydınlatma biçimi. Bu ışıkta çalışmak hoş değil ve mekanı kasvetli göstermesi ise
cabası. Personeliniz bu ışıkta kendini değerli hissedemez. İnsanlar sürekli parlak masadan karanlık duvarlara bakarken göz yorgunluğu sorunu yaşar.
The workplace is not a cave
What we call the cave effect - dark walls, dark floor - a form of lighting that hits the table lightly. It is not nice to work in this light and it is a gloomy way to make the place look gloomy. Your
staff cannot feel valuable in this light. People constantly experience eye fatigue when looking at the dark walls from the br ight table.
Marka kimliği yansıtılmalı
İç mekan tasarımınız şirketiniz hakkında çok şey söylüyor. Şirketinizin imajının “modası geçmiş flüoresanlar” mı olmalı? Eğer öyleyse, aferin, devam! Ancak belki de şirketinizin biraz daha
profesyonel görünmesi gerekiyor. Bunun için iç tasarımını geliştiren ve destekleyen entegre bir aydınlatma çözümü olmalı, bütün bunlar mümkün ancak elbette bedeli var.
Esneklik önemli
Ofisinizin ne kadar esnek olması gerekiyor? Oturma düzenli sürekli yeniden düzenlenecek mi? Herkes ofisinin esnek bir yapıda olduğunu söyler ama aslolan asla yer değişimi olmayan düzendir.
Planlama aşamasında kendinize dürüst olun, çünkü maliyet paradır.
Gangliyon hücreleri
Bunlar gözün arkasında olur ve mavi ışığa ayarlıdır. Vücuda sabah saati olduğunu hatırlatan bu hücreler uyanır ve uyandırırlar. Bu bilgiyi çok iyi kullanabilirsin. Aydınlatmayı soğuk renkte
yaparak tüm personelin uyanması sağlanabilir. Elbette aydınlatmanın yanında uyanmak için kahve de olmalı. Ya da alternatif ol arak, bu renkten kaçının ve sıcak renk tercih edin. Çalışanlar
daha yumuşak bir ortamda, daha yaratıcı olsun. Ofiste hangi renk ışığın ağırlıkta olması, özellikle üç vardiya sistemli yerlerde planlama ile mümkün.
Ganglion cells
These happen behind the eyes and are adjusted to blue light. These cells, which remind the body that it is morning time, wake up and wake up. You can use this information very well. By
making the illumination in cold color, all staff can be awakened. Of course, there must be coffee to wake up next to the ligh ting. Or alternatively, avoid this color and opt for a warm color.
Employees get more creative in a softer environment. Which color light in the office is predominant, especially by planning i n three shift system locations.
Konu sadece çalışma masaları değil
Tablolar için yeterli aydınlatma sağlamak gerekir. Ancak aydınlatmanın başka meziyetleri de var. İnsanları mekanlara yönlendi rebilir ve yol gösterebilir; iç tasarıma dönüştürebilir, dikkat
çekebilir; mimari geliştirebilir. Aydınlatmayı sadece masaları aydınlatmak için kullanıyorsanız, bu kaçırılmış bir fırsattır.
Titreşimsiz ışık gerekli
Bu bir sosyal medya uygulaması değil. Tüm ışıklar bir derece titreşir ancak görünür olduğunda sorun yaratır. Personelin, migren için sürekli izin almalarını önlemek için kaliteli aydınlatma ve
bağlantı parçaları üzerine yatırım yapın. Armatür maliyetlerinizden tasarruf etmek uzun vadede olumsuz geri dönüş yapar. Titreşimin çirkin bir kardeşi var, parlama! Özellikle büyük ekranlardan
kaçınmak gerekli.
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 31
 ÇEVRE FAKTÖRLERİ - ENVIRONMENTAL FACTORS
İklim
• İnsan, belirli sınırlar dâhilinde olmak kaydıyla,
çalışılan ortamın iklimine uyum gösterebilir.
• Kimi durumda vücuttan çevreye kimi durumda
da çevreden vücuda doğru gerçekleşen bir ısı
transferi söz konusudur.
• İnsan vücudunun, kısa süreli uyumlarının
yanında bir de uzun süreli tepkileri vardır.
İklim koşullarına uyum olarak tanımlanan bu
tepkiler sayesinde, mevcut yüklenme daha
dayanılır hâle gelir ve subjektif olarak daha
azmış hissini verir.
• İş yerlerinde iklim ile ilgili uyulması önerilen
bazı tedbirler şu şekildedir;
• Hava ısısı işin fiziksel gereklerine göre
ayarlanmalı,
• Çok nemli ve çok kuru havadan kaçınılmalı,
• Isı yayan yüzeylerden kaçınılmalı,
• Hava akımına engel olunmalı,
• İnsanların iklimi kendilerinin kontrol etmesine
izin verilmelidir.
10/28/2020
Climate
• A person can adapt to the climate of the
work environment, provided that it is
within certain limits.
• In some cases, there is a heat transfer that
takes place from the body to the
environment and sometimes from the
environment to the body.
• The human body has long-term responses
as well as short-term adaptations. Thanks
to these reactions, which are defined as
adaptation to climate conditions, the
existing load becomes more endurable and
feels subjectively less.
• Some of the measures recommended to be
followed in the workplace related to
climate are as follows;
• The air temperature should be adjusted
according to the physical requirements of
the work,
• Too moist and too dry air should be
avoided,
• Heat emitting surfaces should be avoided,
• Air flow should be prevented,
• People should be allowed to control the
climate themselves.
Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 32
 ÇEVRE FAKTÖRLERİ - ENVIRONMENTAL FACTORS
İklim Koşullarının İnsan Üzerindeki Etkisi
• Vücut sıcaklığının 1.5 °C'den fazla yükselmesi•
yaklaşık 335 kj'lık bir ısının depolanması demektir
ki, bu da bir ısı birikimine neden olarak “sıcak
çarpması”na yol açabilir.
• Kan dolaşımının ısıyı düzenleme işlevinin etkisi,•
nemli sıcak bir çevrede nabzın artması şeklinde
kendini gösterir. Buradan da zorunlu olarak yüksek
iklim yüklenmelerinde uzun süreli kassal
çalışmadan kaçınılması gerektiği ortaya çıkar.
Soğukta Çalışma
• Soğuk çevre koşulları altında çalışmada, insana•
soğuğu hissettiren etkenler özellikle çalışılan
yerdeki sıcaklık derecesi ve hava akım hızıdır.
Soğuğun etkisi insan sağlığına aşağıdaki şekilde
zarar verebilir;
• Soğuk algınlığı rahatsızlıkları,
• Vücudun belirli yerlerinin donması,
• Soğuk yanığı,
• Gözlem ve tepki yeteneğinin azalması.
• Soğuğun etkisi altında her şeyden önce el ve vücut• Under the influence of cold, hand and body skills
becerileri azalır.
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği
Impact of Climate Conditions on Human
An increase in body temperature by more than 1.5
° C means storing a heat of about 335 kj, which
can cause a buildup of heat, resulting in "heat
stroke."
The effect of the blood circulation's function of
regulating heat is manifested in the form of
increased pulse in a humid hot environment. It
turns out that long term muscular work should be
avoided in high climatic loads.
Working in the Cold
When working under cold environmental
conditions, the factors that make people feel cold
are the temperature and air flow rate especially in
the place where they work. The effect of cold can
harm human health as follows;
• Common cold ailments,
• Freezing of certain parts of the body,
• Cold burn,
• Decreased observation and reaction ability.
are reduced first of all.
33
 ÇEVRE FAKTÖRLERİ - ENVIRONMENTAL FACTORS

Sıcakta Çalışma Working in Heat

• Aşırı sıcakta çalışmanın
vücuduna etkileri;
• Nabız artar,
• Vücut sıcaklığı yükselir,
• Terleme artar.
• Aşırı sıcağın neden olabileceği;
• Derinin zarar görmesi
• Su ve benzeri tuz eksikliğinin yol açtığı
tükenme,
• Sıcaktan baygınlık,
• Sıçak çarpması gibi rahatsızlıkların
meydana gelmesini önleyebilmek için
daima tolerans saptanmalıdır.
• Effects of working in extreme heat on
insan the human body;
• Pulse increases,
• Body temperature rises,
• Sweating increases.
Excessive heat can cause;
• Skin damage
• Exhaustion caused by lack of water
and similar salt,
• Fainting from heat,
• To prevent discomfort such as heat
stroke, tolerance should always be
determined.

10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 34

 ÇEVRE FAKTÖRLERİ - ENVIRONMENTAL FACTORS

İklim Etkilerinden Korunma Protection from Climate Effects

• Fizyolojik koruyucu önlemler, • Physiological protective measures,
• Korunma giysileriyle kişisel koruyucu önlemler, • Personal protective measures with protective
clothing,
• Teknik koruyucu önlemler,
• Technical protective measures,
• Çalışma zamanları ve molaların
düzenlenmesidir. • It is the regulation of working times and breaks.
Nem Moisture
• Nem, çalışılan veya içinde bulunulan ortamın• Moisture is expressed as the percentage of the
ambient temperature at the temperature of the
sıcaklığında, ortamın havasını doymuşluk working or present environment, relative to the
düzeyine kadar getirecek su buharı değerine water vapor value (100 percent humidity), which
(yüzde 100 nemli) göre yüzde oranı şeklinde will bring the ambient air to the level of saturation.
ifade edilir. Bu şekilde elde edilen yüzde The percentage value obtained in this way is
değerine bağıl nem derecesi denilmekte ve bu called relative humidity and it is desired to be
değerin yüzde 30 ila 70 arasında olması between 30 and 70 percent.
istenmektedir.
• Moisture in the air is measured by a device called
• Havadaki nem, yaş ve kuru olarak a psychrometer, consisting of two thermometers
isimlendirilen iki termometreden oluşan called wet and dry.
psikrometre denilen bir cihazla ölçülür.

10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 35

 ÇEVRE FAKTÖRLERİ
Nem • Moisture
• Çalışılan ortamdaki aşırı nem, çalışanların burun ve• Excessive humidity in the working environment creates
boğazlarında bir dolgunluk duygusu oluşturmakta, a feeling of fullness in the nose and throat of the
terleme yoluyla fazla vücut ısının dışarı atılmasını employees, prevents excessive body heat from being
engellemekte ve çalışanın sıcağa dayanmasını expelled through sweating and makes it difficult for the
güçleştirmektedir. worker to resist the heat.
• Nem oranının düşük veya ortam havasının kuru olması• If the humidity is low or the ambient air is dry, in the
durumunda ise, kış aylarında özellikle kaloriferli winter months, irritation and chronic cough occur in
evlerde görülen burun ve boğaz kurulukları gibi the respiratory tract, such as nose and throat dryness,
solunum yollarında tahrişler ve kronik öksürük oluşarak especially in houses with heating, and the health and
çalışanın sağlığı ve huzuru bozulmaktadır. peace of the worker are impaired.
• Nem oranının düşük olduğu ortamlarda buhar• In environments with low humidity, the humidity level
makinesi ve klima gibi özel amaçlı gereçler should be increased by using special purpose
kullanılarak nem düzeyi artırılmalıdır. equipment such as steam machine and air
conditioner.
• Nem oranının yüksek olduğu ortamlarda ise, vantilatör
kullanılarak nemin öznel etkisi azaltılmalı, çalışma ve• In environments with high humidity, the subjective
dinlenme süreleri uygun şekilde düzenlenmeli ve aşırı effect of moisture should be reduced, working and rest
neme maruz kalan personel sayısı azaltılmalıdır. periods should be adjusted appropriately and the
number of personnel exposed to excessive moisture
should be reduced by using a fan.
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 36
 ÇEVRE FAKTÖRLERİ
Havalandırma • Ventilation
• İş yerleri tüzüğüne göre çalışılan hacimde
devamlı bulunan her işçi için, asgari hava
hacmi şu şekilde belirlenmiştir:
• Çoğunlukla oturarak yapılan işlerde 12
m3,
• Çoğunlukla oturmadan yapılan işlerde 15
m3,
• Ağır bedensel çalışmada 18 m3.
• Doğal havalandırmalı çalışma yerlerinde
devamlı iş gören personel dışında başka
kişiler de uzun süre kalıyorlarsa, her fazla
kişi için en az 10 m3 hacminde hava
gereklidir.
• Hava akımı, çalışanın yüzüne doğru
yöneltilmesi durumunda rahatlık duygusu
oluşturmakta, çalışanın arkasına özellikle
ensesine doğru yöneltilmesi durumunda
ise sıkıntıya ve huzursuzluğa neden
olabilmektedir.
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği
The minimum air volume is determined as
follows for each worker who is constantly
present in the working volume according
to the workplace regulations:
12 m3 mostly in sitting works,
15 m3 mostly in non-sitting works,
18 m3 in heavy physical work.
At least 10 m3 of air is required for each
more person if other people stay for a long
time apart from the personnel who work
continuously in naturally ventilated
workplaces.
If the air flow is directed towards the face
of the employee, it creates a sense of
comfort, and if it is directed towards the
back of the employee, especially to the
neck, it may cause distress and discomfort.
37
 ÇEVRE FAKTÖRLERİ
Havalandırma
• Oturarak yapılan çalışmalar için en fazla 0,3 m/sn,
ince işler için 0,1 m/sn olması istenen hava
akımının yetersiz olması durumunda farklı ölçü ve
özellikte vantilatörler kullanılarak hava akım hızı
artırılabilir. Hava akımının fazla olduğu durumlarda
ise, hava akımının kaynağına inilerek hava akım
hızını azaltıcı önlemler almak çalışanların verimi
açısından gereklidir.
Ventilation
In the event that the air flow, which is desired to be at
most 0,3 m / sec for sitting works and 0,1 m / sec for
fine works, is insufficient, the air flow rate can be
increased by using different size and feature fans. In
cases where the air flow is high, it is necessary to take
measures to reduce the air flow rate by descending to
the source of the air flow in terms of employee
efficiency.

• Kaynakta alınan önlemler yetersiz ise maruz kalma

yolunu hedefleyen önlemler alınmalıdır. Bireysel If the measures taken at the source are insufficient,
measures targeting the route of exposure should be
maruziyeti hedefleyen (örgütsel önlemler veya taken. Measures targeting individual exposure (such
özel koruyucu malzeme gibi) önlemler aşağıda yer as organizational measures or special protective
almaktadır. material) are listed below.
• Kimyasal maddeler doğrudan kaynaktan
çıkarılmalıdır, Chemicals must be removed directly from the source,
• Etkili bir egzoz sistemi kurulmalıdır, An effective exhaust system must be installed,
• Havanın çıkartımı ve havalandırma sistemi When designing the extraction and ventilation system
tasarlanırken iklim üzerindeki etkisine dikkat of air, its effect on the climate should be considered,
edilmelidir,
Adequate air exchange should be provided.
• Yeterli hava değişimi sağlanmalıdır.
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 38
ÇEVRE FAKTÖRLERİ
Zararlı Kimyasal Maddeler ve Toz
• Çalışma yerindeki zararlı maddeler kavramı
altında bütün katı, sıvı ve havada bulunan zararlı
maddeleri toplamak mümkündür. Özellikle
önemli olanlar toz, duman, gaz, buhar ve sistir.
• Birçok maddenin tahriş edici, kanserojen,
mutajenik (gen hasarları yapıcı) veya teratojenik
(doğum hasarları yapıcı) oldukları bilinmektedir.
Vücut bu tür kimyasal maddelere, mümkün
olduğu kadar az maruz kalmalıdır.
• Dumanlar: Dumanlara örnek olarak lehim ve
kaynak dumanı, çinko oksidi dumanı verilebilir.
• Gazlar: Bunla arasında öncelikle karbon monoksit,
azot monoksit, azot dioksit, klor hidrik asit vb.
• Buharlar: Bunların en önemlileri çözücü buharları
olan, benzol tetrakloretilen, trikloretilen vb.dir.
• Sisler: Talaşlı imalatta oluşan yağ sisi, en önde
gelen sis çeşididir.
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği
Harmful Chemicals and Dust
It is possible to collect all solid, liquid and airborne
harmful substances under the concept of harmful
substances in the workplace. Of particular
importance are dust, smoke, gas, steam and fog.
Many substances are known to be irritating,
carcinogenic, mutagenic (gene damaging) or
teratogenic (birth damaging). The body should be
exposed to such chemicals as little as possible.
Fumes: Examples of fumes are solder and welding
fumes, zinc oxide fumes.
Gases: Among them, primarily carbon monoxide,
nitrogen monoxide, nitrogen dioxide, chlorine
hydric acid, etc.
Vapors: The most important of these are solvent
vapors, benzol tetrachlorethylene, trichlorethylene
etc.
Fog: Oil fog formed in machining is the leading
type of fog.
39
 ÇEVRE FAKTÖRLERİ
Zararlı ve Kimyasal Maddelerin Etkileri Effects of Harmful and Chemical Substances
• Zararlı maddeler, solunum, deri teması veya Harmful substances can pass into the body
mide bağırsak kanalı yoluyla vücuda through breathing, skin contact, or
geçebilirler. gastrointestinal tract.
• Gaz ve buharlar tahriş edici, tahrip edici, Gases and vapors can have irritating,
ekzama yapıcı ve zehirleyici etkide destructive, eczematous and toxic effects. In
bulunabilir. Bazı koşullarda yüksek some conditions, high concentrations of oil
konsantrasyonlu yağ buharı ekzemaya veya vapor can cause eczema or lung
akciğer iltihabına yol açabilir. Tozların inflammation. Powders can have toxic or
zehirleyici veya bağ dokusu oluşturucu connective tissue (carcinogenic) effects.
(kanserojen) etkileri olabilir.
Chemicals Suggestions
Kimyasal Maddeler ile İlgili Öneriler
The most important suggestions given under
• Bu başlık altında verilen en önemli öneriler, this heading are based on the threshold limit
eşik sınır değer (TLV: threshold limit values) value (TLV: threshold limit values).
esasına dayanmaktadır.

10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 40

 ÇEVRE FAKTÖRLERİ
Kimyasal Maddeler ile İlgili Chemicals Suggestions
Öneriler
For chemicals in ambient
• Ortam havasındaki air, TLV or other limits
kimyasal maddeler için TLV should be applied to the
veya diğer limitler azami maximum.
düzeyde uygulanmalıdır.
Carcinogenic substances
• Kanserojen maddelerden should be avoided,
kaçınılmalıdır,
High levels of exposure
• Yüksek düzeyde should be avoided,
maruziyetten
kaçınılmalıdır, Exposure to chemical
mixtures should be
• Kimyasal madde avoided,
karışımlarına maruz
kalmaktan kaçınılmalıdır, It should be aimed to
keep the level of
• Kimyasal madde düzeyinin chemicals below TLV as
imkanlar ölçüsünde TLV’nin much as possible,
altında tutulması
hedeflenmelidir, Chemical packs should
be properly labeled.
• Kimyasal madde paketleri
uygun şekilde
etiketlenmelidir.

10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 41

 ÇEVRE FAKTÖRLERİ
Toz Powder
• İş ortamındaki zararlılar olarak da nitelendirilen • There are natural protection mechanisms of the
tozlara karşı insan vücudunun doğal korunma human body against dust, which is also
mekanizmaları vardır. considered as pests in the business
environment.
• Yapılan araştırmalara göre bu korunma
mekanizmaları sayesinde solunan tozun çok az • According to the researches, very little of the
bir kısmı akciğerlerde devamlı olarak inhaled dust accumulates continuously in the
birikmektedir. lungs thanks to these protection mechanisms.
• Solunan tozun büyük çoğunluğu burun yoluyla • The vast majority of the inhaled dust is filtered
filtre edilmektedir. Diğer bir kısmı solunum through the nose.
yollarında bulunan toz dokularıyla dışarı
atılmaktadır. • Another part is expelled with dust tissues in the
respiratory tract.
• Alveollere kadar giden ve orada depolanan
tozların bir kısmı zamanla solunum ve salgı gibi • Some of the dust that goes up to the alveoli and
akciğerlerin kendi kendini temizleme özelliği stored there is discharged over time thanks to
sayesinde dışarı atılır. the self-cleaning feature of the lungs, such as
breathing and secretion.
• Geriye kalan ve tane büyüklüğü 60 mikronun
altında olan kısım ise, akciğerlerde birikerek 10- • The remaining part, which has a grain size
20 yıl gibi bir sürede, kömür madenlerinde below 60 microns, accumulates in the lungs
çalışanlarda görülen kömür tozu hastalığı ve and causes lung diseases such as coal dust
çiftçilerde görülen çiftçi akciğeri hastalığı gibi disease seen in coal mines and farmer lung
akciğer hastalıklarının oluşmasına neden disease seen in farmers within 10-20 years.
olmaktadır.
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 42
ÇEVRE FAKTÖRLERİ
Toz
• Ortamdaki tozun izin verilen •
sınır değerlerinin üstünde
seyretmesi ve nitelik, tane
büyüklüğü ve süre yönüyle
kritik olması durumunda, insan
sağlığı zararlı malzemenin
değiştirilmesi, tozun yoğun
olduğu bölümlerin diğer
bölümlerden ayrılması, tozlu
ortamda tozların belli
bölgelerde kümeleşmesini
engelleyecek şekilde yerel ve
genel havalandırma
yapılması, gibi önlemler
alınmalıdır.
• Çalışanlara solunum
açısından toz ve gaz
maskeleri, deri açısından ise
eldiven, önlük, özel olarak
tasarlanmış iş elbiseleri
verilmesi, çalışanların
periyodik olarak sağlık
muayenelerinden geçirilmesi
10/28/2020
gibi önemler alınması
Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği
gerekmektedir.
Powder/DUST
In case the dust in the
environment is above the
permitted limit values and is
critical in terms of quality,
grain size and duration,
human health hazardous
material is replaced, the parts
where the dust is dense are
separated from other parts,
and local and general
ventilation is made in a dusty
environment to prevent
agglomeration of dust in
certain areas. It should be
taken.
• Emphasis should be given to
dust and gas masks for
workers, gloves, aprons,
specially designed work
clothes, and periodic health
checks for employees.Powder
43
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 44
Antropometri; insan vücudunun
boyutları ile ilgilenen özel bir
bilim dalı olup, Yunanca’da
“insan” anlamında kullanılan
anthropos ve “ölçüm” anlamında
kullanılan metron
kelimelerinden türetilmiştir.

Anthropometry; It is a special
branch of science that deals with
the dimensions of the human
body, and is derived from the
Greek word anthropos used in
the meaning of “human” and
metron used in the meaning of
“measurement”.
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 45
 ANTROPOMETRİ
• Antropometri; insan vücudunun boyutları ile ilgilenen özel
bir bilim dalı olup, Yunanca’da “insan” anlamında
kullanılan anthropos ve “ölçüm” anlamında kullanılan
metron kelimelerinden türetilmiştir.
• Antropometri, vücudun belli bölümünün hareketsiz
durumu, ağırlık merkezi ve hacim gibi vücudun belli
fiziksel özellikleri ve boyutları ile ilgilenen bilim dalı
şeklinde tarif etmek de mümkündür.
• İnsan vücut ölçüleri ve vücut hareketlerinin mekanik
yönleri ile bu hareketlerin frekans ve sınırları gibi insan
vücut özellikleri ile uğraşan bir bilim dalıdır.
• Klasik antropometride kullanılan birtakım terimler vardır:
• Yükseklik (boy ve dirsek yüksekliği gibi),
• Genişlik (kalça genişliği gibi),
• Derinlik (kalça diz mesafesi gibi),
• Mesafe (kulaç mesafesi gibi),
• Eğrilik (belkemiği eğriliği gibi) ,
• Çevre (baş çevresi ve orta kol çevresi gibi),
• Uzanma (maksimum uzanma mesafesi gibi).
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği
Anthropometry; It is a special branch of science that deals
with the dimensions of the human body, and is derived
from the Greek word anthropos used in the meaning of
“human” and metron used in the meaning of
“measurement”.
•It is also possible to describe anthropometry as a branch
of science dealing with certain physical properties and
dimensions of the body, such as the immobile condition of
a particular part of the body, the center of gravity and
volume.
•It is a science dealing with human body features such as
human body measurements and mechanical aspects of
body movements, and the frequency and limits of these
movements.
There are a number of terms used in classical
anthropometry:
•Height (such as height and elbow height),
•Width (such as hip width),
•Depth (such as hip-knee distance),
•Distance (such as stroke distance),
•Curvature (such as spinal curvature),
•Circumference (such as head circumference and middle
arm circumference),
•Reach (such as maximum reach distance).
46
TASARIMDA
ANTROPOMET
RİNİN ÖNEMİ

10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 47

 Antropolojik data of Turkish

10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 48

 ANTROPOMETRİ
Antropometri Çeşitleri Types of Anthropometry
• Vücut ölçülerinin elde edilmesine Two different methods, static and
yönelik, statik ve dinamik dynamic (functional) anthropometry,
(fonksiyonel) antropometri olmak have been developed to obtain body
üzere iki farklı metot geliştirilmiştir. measurements.
• Bu iki metot kullanılarak elde edilen Anthropometric data obtained using
antropometrik veriler ise; “yapısal these two methods; It is grouped as
antropometrik veri”, “fonksiyonel "structural anthropometric data",
antropometrik veri” ve “kuvvetsel "functional anthropometric data" and
antropometrik veri” şeklinde «force anthropometric data".
gruplandırılmaktadır. The anthropometric dimensions
• Ergonomik amaçlı tasarımlarda required for use in ergonomic designs
kullanılmak üzere gerekli are collected under two different titles
antropometrik ölçüler statik ve called static and dynamic
dinamik (fonksiyonel) antropometri (functional) anthropometry.
denilen iki farklı başlıkta
toplanmaktadır.
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 49
 ANTROPOMETRİ
Statik Antropometri Static Anthropometry
• Statik boyutlar, insan vücudunun sabit, yani statik Static dimensions are the measurement results
pozisyonundan elde edilen ölçüm sonuçlarıdır. obtained from the fixed, that is, the static position of
the human body.
• Yapılan incelemeler sonucunda 973 farklı statik
antropometri ölçümünün var olduğu bilinmektedir. As a result of the examinations, 973 different static
anthropometry measurements are known to exist.
Dinamik Antropometri
Dynamic Anthropometry
• Bir iş gören işini yaparken çeşitli yönlere uzanması,
kol, bacak ve gövdesini değişik boyutlarda ve Various dynamic dimensions need to be known as a
devamlı hareket ettirmesi nedeni ile çeşitli dinamik worker is doing his job, extending in various
ölçülerin bilinmesine ihtiyaç duyulur. directions, moving his arm, leg and body in different
sizes and continuously.
• İnsanların ayakta dururken ya da otururken
çevrelerindeki malzemelere, kontrol sistemlerine ve In order for people to reach out to the surrounding
çeşitli işlem noktalarına uzanabilmeleri için; eğilme, materials, control systems and various processing
uzanma ve dönme gibi hareketlerinin hudutlarını points while standing or sitting; Measuring the
ölçmek de iş düzeni ve insan-tezgâh, insan-makine boundaries of its movements such as bending,
gibi arakesitlerin tasarımında optimizasyon reaching and turning is also important in terms of
açısından önemlidir. optimization in the design of the work order and the
intersections such as man-machine, man-machine.
• İnsanların ayakta dururken ya da otururken
çevrelerindeki malzemelere, kontrol araçlarına ve The limits that people can reach with their
çeşitli işlem noktalarına eğilme, dönme, uzanma movements, such as bending, turning, reaching out
gibi hareketlerle erişebilecekleri sınırlar dinamik to the materials, control tools and various process
antropometri ile ölçülür. points while standing or sitting are measured by
dynamic anthropometry.
10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 50
Kaynaklar

• Atatürk Üniversitesi, İş Sağlığı ve Güvenliği, Prof. Dr. M. Dursun

KAYA
• Çasgem.
• Değişik internet kaynakları.
• KBÜ iş sağlığı ve güvenliği notları.

10/28/2020 Prof. Dr. Bilge DEMİR KBÜ Makine mühendisliği 51