Professional Documents
Culture Documents
10nguyen Tien Trung Le Van Minh Tri
10nguyen Tien Trung Le Van Minh Tri
10nguyen Tien Trung Le Van Minh Tri
Y HOÅC
HUÖËNG
AÅO
KIÏËN
DAÅ
ÀÕNH
T LÑ TOAÁ
ÀÏÍ PHAÁT TRIÏÍN NÙNG LÛÅC HOÅC SIN
NGUYÏÎN TIÏËN TRUNG* - LÏ VÙN MINH TRÑ**
Ngaây nhêån baâi: 15/02/2017; ngaây sûãa chûäa: 23/03/2017; ngaây duyïåt àùng: 25/03/2017.
Abstract:
Teaching mathematics theorems means teaching rules that can been discovered or constructed in learning mathematics
subjects or in reality. This article proposes some suggestions in designing constructive teaching situations of mathematics theorem
development of student’s thinking and problem-solving competenies with illustration of sine theorem in triangle (Geometry 10).
Keywords: Constructive, constructive-based learning, Sine theorem, competency.
1. Àùåt vêën àïì quaá trònh hoåc àõnh lñ. Noái chung, cêìn thiïët kïë caác tònh
Caác àõnh lñ cuâng vúái caác khaái niïåm toaán hoåchuöëng laâ daåyhoåc sao cho HS kiïëntaåo àûúåc nöåi dungcaác
nhûäng nöåi dung cú baãn cuãa mönToaán, laâm nïìn taãng àõnh lñ toaán hoåc; + Thûá hai, daåy hoåc àõnh lñ laâ daåy hoåc
cho viïåc reân luyïån kô nùng toaán hoåc, àùåc biïåt laâ khaãcaách thûácchûáng minh àõnhlñ, tûác laâ daåy HS tû duy, giaãi
nùng suy luêån vaâ chûáng minh, goáp phêìn phaát triïín quyïët vêën àïì cho HS; + Thûá ba, daåy hoåc àõnh lñ laâ quaá
nùng lûåc toaán hoåc vaâ caác nùng lûåc trñ tuïå chung cho trònh daåy hoåc nhùçm trang bõ cöng cuå cho HS, àïí tûâ àoá,
hoåc sinh(HS). Khi daåy hoåc àõnh lñ, trûúác hïët, giaáo viïn HS coá thïí sûã duång caác cöngcuå naây trong quaá trònh giaãi
(GV) cêìn quan têm túái nöåi dung (quy luêåt) maâ àõnh lñ baâi têåp hay vêån duång vaâo thûåc tiïîn. Do vêåy, àöi khi daåy
àoá phaãn aánh, tûâ àoá thiïët kïë àûúåc tònh huöëng daåy hoåc choHS caách thûác vêån duånghay kïët nöëi nöåi dung àõnhlñ
phuâ húåp. ÚÃ baâi viïët naây, chuáng töi trònh baây vïì viïåc vúái baâi têåp, vúái thûåc tiïîn laåi àoáng vai troâ quan troång.
thiïët kïë tònh huöëng daåy hoåc àõnh lñ sin trong tam giaác Theo Nguyïîn Baá Kim [1; tr 362], coá thïí chia thaânh
(Hònh hoåc 10) theo hûúáng giuáp HS kiïën taåo àõnh lñ. hai con àûúâng daåy hoåc àõnh lñ:con àûúâng coá khêu
Cêu hoãi àùåt ra laâ: - Coá nhûäng caách tiïëp cêån naâo suy àoaán vaâcon àûúâng suy diïîn . Cuå thïí: - Caác bûúác
àïí daåy hoåc àõnh lñ sin trong tam giaác? Tûâ àoá, coá thïí daåy hoåc àõnh lñ theo con àûúâng coá khêu suy àoaán:
thiïët kïë caác tònh huöëng daåy hoåc theo caác hûúáng tiïëpGúåi àöång cú vaâ phaát biïíu vêën àïì Dûå àoaán vaâ phaát
cêån àoá hay khöng, goáp phêìn phaát triïín nùng lûåc HS, biïíu àõnh lñ Chûáng minh àõnh lñ Vêån duång àõnh
tùng tñnh tñch cûåc hoaåt àöång cuãa HS trong quaá trònh lñ àïí giaãi quyïët vêën àïì Cuãng cöë; Caác bûúác daåy hoåc
hoåc têåp? àõnh lñ theo con àûúâng suy diïîn: Gúåi àöång cú vaâ phaát
2. Giaãi quyïët vêën àïì biïíu vêën àïì Suy diïîn dêîn túái àõnh lñ Phaát biïíu
2.1. Vïì vêën àïì daåy hoåc àõnh lñ àõnh lñ Vêån duång àõnh lñ àïí giaãi quyïët vêën àïì
- Viïåc daåy hoåc caác àõnh lñ toaán hoåc nhùçm àaåt àûúåcCuãng cöë. Hai con àûúâng khaác nhau úã chöî: theo con
möåt söë yïu cêìu sau àêy: + HS nùæm àûúåc hïå thöëng àûúâng coá khêu suy àoaán thò viïåc dûå àoaán phaát hiïån
àõnh lñ vaâ nhûäng möëi liïn hïå giûäa chuáng, tûâ àoá coá khaãtrûúác viïåc chûáng minh àõnh lñ, coân úã con àûúâng suy
nùng vêån duångchuáng vaâo hoaåt àöång giaãi toaán vaâ thûåc diïîn thò tûâ kïët quaã suy diïîn phaát biïíu thaânh àõnh lñ.
tiïîn àúâi söëng; + HS thêëy àûúåc sûå cêìn thiïët phaãi chûáng 2.2. Möåt söë caách tiïëp cêån àõnh lñ sin trong
minh àõnh lñ, thêëy àûúåc chûáng minh àõnh lñ laâ möåt yïëutam giaác
töë quan troång trong quaá trònh hoåc têåp mönToaán; Nöåi dung àõnh lñ sin trong tam giaác: “Trong tam
+ HS hònh thaânh vaâ phaát triïín nùng lûåc chûáng minh giaác ABC bêët kò vúái BC = a, CA = b, AB = c vaâ R laâ
toaán hoåc, tûâ chöî hiïíu chûáng minh, trònh baây laåi àûúåc a b c
chûáng minh, nêng lïn àïën mûác àöå biïët caách suy nghô baán kñnh àûúâng troân ngoaåi tiïëp, ta coá
sin A sin B sin C
àïí phaát hiïån vêën àïì, tri thûác vaâ tòm ra chûáng minh.
a b c
- Khi daåyhoåc àõnh lñ, cêìnlûu yá möåt söë vêënàïì coá tñnh ” [2; tr51].
sin A sin B sin C
chêët lñ luêån nhû: + Thûá nhêët, daåy hoåc àõnh lñ laâ daåy hoåc
quy luêåt cho HS. Do vêåy, cêìn giuáp HS thêëy àûúåc, phaát * Taåp chñ Giaáo duåc
hiïån àûúåc tñnh quy luêåt, coá thïí trûúác, trong hoùåc sau ** Trûúâng Trung hoåc phöí thöng Phuá Àiïìn, Thaáp Mûúâi, Àöìng
[2]) vïì viïåc vêån duång àõnh lñ sin trong tam giaác, àïìu a b
(3).
khöng liïn quanàïën àûúâng troân ngoaåi tiïëp. Tuy nhiïn, sin A sin B
trong chûáng minh thò saách giaáo khoa trònh baây theo Vêën àïì tiïëp theo laâ khai thaác giaã thiïët thûá ba
a nhû thïë naâo. Coá hai caách laâm: - Caách thûá nhêët, HS
caách tiïëp cêån thûá hai, tûác laâ chûáng minh 2R . coá thïí àùåt vêën àïì tûúng tûå (do vai troâ cuãa A, B, C
sin A
2.3. Thiïët kïë möåt söë tònh huöëng daåy hoåc àõnh cuäng nhû a, b, c tûúng àûúng nhau) seä coá
lñ sin trong tam giaác theo caác hûúáng tiïëp cêån àaä a c b c
; , tûác laâ seä coá (*). - Caách thûá
trònh baây, goáp phêìn phaát triïín nùng lûåc HS sin A sin C sin B sin C
Tûâ caác caách tiïëp cêån nhû trïn, chuáng töi thiïët kïë ba hai: coá thïí keã thïm àûúâng cao BH 1, suy ra
tònh huöëng daåy hoåc khaác nhau, giuáp HS kiïën taåo àõnh b c
lñ sin trong tam giaác, vaâ trònh baây toám tùæt nhû sau: sin B sin C (giöëng caách laâm trïn), vaâ do àoá coá (*).
Tònh huöëng daåy hoåc thûá nhêët(theo caách tiïëp Búãi vò, àaä biïët giaá trõ goác C (tûâ giaã thiïët suy ra), biïët c
cêån thûá nhêët): Xuêët phaát tûâ baâi toaán thûåc tiïîn nhû sau:
Hoaåt àöång 1. GV töí chûác cho HS thaãoluêån, lñ giaãi(giaã thiïët) nïn biïët giaá trõ c . Tûâ àoá tñnh àûúåc a
caách laâm cuãa caác kô sû khi ào chiïìu cao cuãa cöåt cúâ sin C
Haâ Nöåi. (hoùåc b) vaâ do àoá tñnh àûúåc chiïìu cao h.
Nöåi dung: Caác kô sû àaä laâm nhû sau: Sûã duång giaác Àïën àêy, HS phaát hiïån möåt tñnh chêët (quy luêåt) thuá
võ, àûúåc mö taã búãi (*), thöng qua möåt trûúâng húåp
= 30 0; taåi àiïím B thò goác
kïë, taåi àiïím A, xaác àõnh goác
A cuå thïí.
450 ; àoaån AB = 29,3m; tûâ àoá, xaác àõnh àûúåc
CBH Hoaåt àöång 2. Töí chûác cho HS phaát biïíu vaâ chûáng
chiïìu cao cuãa cöåt cúâ Haâ Nöåi. Em haäy giaãi thñch minh àõnh lñ.
caáchlaâm cuãa GV yïu cêìu HS phaát biïíu tñnh chêët (àõnh lñ) bùçng
hoå vaâ tñnh lúâi, bùçng cöng thûác (dûúái daång möåt phoãng àoaán) vaâ
xem, cöåt cúâ yïu cêìu HS chûáng minh phoãng àoaán cuãa mònh. HS
Haâ Nöåi cao seä chûáng minh àûúåc, bùçng caách tûúng tûå nhû àaä laâm
khoaãng bao vúái trûúâng húåp hai goác A, B àaä cho úã trïn trong trûúâng
nhiïu meát? húåp töíng quaát.
Tònh huöëng daåy hoåc thûá hai (theo caách tiïëp cêån
thûá hai): Coá hai caách töí chûác choHS kiïën taåoàõnh lñ. Coá
thïí trònh baây toám lûúåc caách thûác töí chûác cho HS kiïën
Hònh 1. Cöåt cúâ Haâ Nöåi taåo àõnh lñ nhû sau (hoaåt àöång chûángminh coá thïírònh t
Hònh 3 Hònh 4 B1C1 2Rsin 600 hay a 2R sin 600 (hònh 5b)
GV: Nïëu goác A khöng vuöng thò liïåu BC; B1C1 coá B 1C1 2R sin1200 hay a 2R sin120 (hònh 5c)
0
hònh 5a (tûúng tûå, hònh 5b, 5c, 5d). Haäy so saánh àöå Caách 2. Hoaåt àöång 1. Gúåi àöång cú kiïën taåo àõnh lñ.
daâi cuãa BC, B1C1 vaâ giaãi thñch. GV cho HS hoaåt àöång theo nhoám àïí traã lúâi caác
B1 cêu hoãi dûúái àêy: Cho àûúâng troân (C) coá têm I, baán
C1
B1 kñnh R vaâ àiïím A cöë àõnh. Tûâ A haäy caác tam giaác
B
B C1 ABC (B, C nùçm trïn àûúâng troân) coá goác A bùçng 30 0
,
R I 60 0
, 90 0
, 120 0
, 135 0
trïn cuâng möåt hònh. Trong caác
I
R trûúâng húåp trïn àöå daâi caånh BC lúán nhêët khi naâo? Vò
sao? Em haäy nhêån xeát vïì sûå thay àöíi àöå daâi caånh BC
300
300
C 600
khi goác A thay àöíi? Coá thïí dûå àoaán vïì sûå phuå thuöåc
600
cuãa BC vaâo goác A hay giaá trõ lûúång giaác naâo àoá cuãa
1 1
1
A A C goác A?
Hònh 5a Hònh 5b HS dïî daâng ài àïën B
kïët luêån laâ:1BC1 = BC B 1
C
A Hònh 6
lïn vúái A trong khoaãng
Hònh 5c Hònh 5d (90 ; 180 ) (hònh 6).
0 0
(Xem tiïëp trang Bòa 3)