NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI - LÊ MINH KHUÊ

1. Tác giả:
- Lê Minh Khuê là cây bút nữ có sở trường về truyện ngắn. Bà thường viết về hình ảnh cô thanh
niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn với ngòi bút am hiểu tâm lí phụ nữ khá sắc sảo, tinh
tế.
2. Tác phẩm:
a. Hoàn cảnh sáng tác: Truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi sáng tác năm 1971, lúc cuộc kháng
chiến chống Mỹ đang diễn ra ác liệt trên tuyến đường Trường Sơn.
b. Chủ đề tư tưởng (Ghi nhớ) Truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi đã làm nổi bật tâm hồn trong
sáng, mơ mộng, tinh thần dũng cảm, cuộc sông chiến đấu đầy gian khổ hy sinh nhưng vẫn tràn đầy
lạc quan của các nữ thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn. Đó cũng chính là hình
ảnh tiêu biểu của tuổi trẻ Việt Nam thời kỳ chống Mĩ.
c.Đánh giá:Với cách lựa chọn ngôi kể phù hợp, kể chuyện tự nhiên, thành công về nghệ thuật miêu
tả tâm lý nhân vật, ngôn ngữ giản dị vừa mang tính khẩu ngữ vừa đậm chất trữ tình, kết hợp câu văn
ngắn, nhịp điệu dồn dập, gợi không khí chiến trường. Truyện “Những ngôi sao xa xôi” đã làm nổi
bật tâm hồn trong sáng, mơ mộng, tinh thần dũng cảm, cuộc sống chiến đấu đầy gian khổ hi sinh
nhưng rất hồn nhiên, lạc quan của những cô thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn.
Đó chính là hình ảnh đẹp, tiêu biểu của thế hệ trẻ Việt Nam thời chống Mĩ cứu nước.
d. Tính cách nhân vật chính:
+ Tâm hồn trong sáng, mơ mộng tinh thần lạc quan.
+ Tinh thần dũng cảm, tinh thần trách nhiệm cao trong công việc.
+ Tình đồng chí đồng đội yêu thương gắn bó.
I. Những nét chung và những nét riêng của ba cô gái thanh niên xung phong:
* Họ đều thuộc thế hệ những cô gái TNXP thời kỳ kháng chiến chống Mỹ mà tuổi đời còn rất trẻ,
thấm nhuần lý tưởng nên đã tạm xa gia đình, xa mái trường, tình nguyện vào cái nơi mà sự mất còn
chỉ diễn ra trong nháy mắt.
Họ làm thành tổ trinh sát mặt đường gồm: Phương Định, Nho, chị Thao - người lớn tuổi hơn cả và là
tổ trưởng.
a. Hoàn cảnh sống chiến đấu:
- Họ sống trên một cao điểm giữa một vùng trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn, nơi tập trung
mất bom đạn, sự nguy hiểm và ác liệt.
- Công việc đặc biệt nguy hiểm (phải chạy ở trên cao cả ban ngày, phơi mình giữa vùng trọng điểm
bắn phá của máy bay địch; sau mỗi trận bom, phải đo khối lượng đất đá, đánh dấu những quả bom
chưa nổ, phá bom).
- > Đây là công việc hàng ngày của 3 cô gái - một công việc vô cùng mạo hiểm, luôn căng thẳng
thần kinh, đòi hỏi sự dũng cảm bình tĩnh… “Có ở đâu như thế này không: đất bốc khói, không khí
bàng hoàng, máy bay đang ầm ì xa dần. Thần kinh căng như chão, tim đập bất chấp cả nhịp điệu,
chân chạy mà vẫn biết rằng khắp chung quanh có nhiều quả bom chưa nổ. Có thể nổ bây giờ, có thể
chốc nữa. Nhưng nhất định sẽ nổ… Rồi khi xong việc quay lại nhìn cảnh đoạn đường một lần nữa,
thở phào, chạy về hang”.
b. Những nét chung:
Tuy ba cô gái mỗi người một cá tính, hoàn cảnh riêng khác nhau nhưng họ đều có phẩm chất chung
của người chiến sỹ thanh niên xung phong ở chiến trường.
* Phẩm chất:
- Có tinh thần trách nhiệm cao với nhiệm vụ: (ở đây đầy bom Mỹ, cái chết có thể đến bất cứ khi
nào nhưng để thông mạch giao thông luôn thông suốt nên các cô luôn vẫn sẵn sàng cho việc ra trận
địa; Có những lúc họ nghĩ đến cái chết khi nguy hiểm kề bên, nhưng điều ấy chỉ thoáng qua rất mờ
nhạt nhường chỗ cho ý nghĩ làm thế nào để những quả bom kia phải nổ - > Đặt nhiệm vụ lên trên cả
tính mạng).
- Dũng cảm, gan dạ: (Sẵn sàng nhận việc phá bom mà không cần sự trợ giúp của đơn vị, dám đối
mặt với thần chết mà không hề run sợ). Sau mỗi đợt bom đánh họ lại lao lên mặt đường làm nhiệm
vụ. Không biết bao nhiêu lần họ bị bom vùi. Trong 3 người thì 2 người đã từng bị thương đó là Nho
và Phương Định. Họ nói về cái chết nhẹ nhàng. Để rồi sau mỗi trận bom vượt qua cái chết họ lại hát
say sưa những bài hát tươi vui.
- Họ có tình đồng đội gắn bó, thân thiết, hiểu được tính tình, sở thích của nhau, quan tâm chăm sóc
nhau rất chu đáo (Phương Định bồn chồn, lo lắng khi chờ Thao và Nho đi trinh sát bom trên cao
điểm; khi Nho bị thương, Phương Định và chị Thao đã lo lắng, băng bó chăm sóc Nho cẩn thận với
một niềm xót xa như chị em ruột thịt.
+ Tâm hồn: Cảm thấy có ánh mắt các chiến sĩ đang dõi theo mình, tôi không sợ nữa. Tôi sẽ không đi
khom khi có thể cứ đàng hoàng mà bước tới” - > bình tĩnh, tự tin thực hiện từng thao tác phá bom,
chạy đua với thời gian để vượt qua cái chết. Chi tiết miêu tả này thống nhất với tính cách của nhân
vật luôn mang trong mình lòng kiêu hãnh của một cô gái Hà Nội.
+ Lê Minh khuê đã miêu tả chân thật cụ thể đến từng chi tiết khi tạo nên sức gợi tả trong từng câu,
từng chữ về cảm giác căng thăng, sắc nhọn rợn người khi kề cận cái chết “Thỉnh thoảng lưỡi xẻng
chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người cứa vào da thịt tôi. Tôi rùng mình và thấy tại
sao mình làm quá chậm. Nhanh lên một tí! Vỏ quả bom đang nóng. Một dấu hiệu chẳng lành”. Tiếp
đó là cảm giác căng thẳng chờ đợi tiếng nổ của quả bom.
- Sự khốc liệt của chiến tranh đã tôi luyện tâm hồn vốn nhạy cảm yếu đuối thành bản lĩnh kiên cường
của người anh hùng cách mạng.
- Qua dòng suy tư của Phương Định, người đọc không chỉ thấy sự toả sáng của phẩm chất anh hùng
mà còn hình dung được thế giới nội tâm phong phú ở cô.
- Phương Định (cũng như Nho và Thao) là hình ảnh tiêu biểu cho thế hệ trẻ Việt Nam thời chống Mỹ
cứu nước
.---------------------------------------------------------------------------------------------------
Đề 1: Cảm nhận của em về vẻ đẹp nhân vật Phương Định trong tác phẩm “ Những ngôi sao xa
xôi” - Lê Minh Khuê.
Mở bài: Lê Minh Khuê là một cây bút nữ chuyên viết truyện ngắn, trưởng thành trong cuộc kháng
chiến chống Mĩ của dân tộc. Truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” là tác phẩm tiêu biểu của bà viết
về cuộc sống chiến đấu của tuổi trẻ trên tuyến đường Trường Sơn. Truyện đã thành công khi xây
dựng nhân vật Phương Định với vẻ đẹp ngoại hình và tâm hồn tiêu biểu cho thế hệ trẻ trong kháng
chiến chống Mỹ.
Thân bài:
Đoạn 1 - Khái quát chung
-HCST: Những ngôi sao xa xôi được viết năm 1971 giữa lúc cuộc kháng chiến chông mĩ đang diễn
ra ác liệt;
- Nội dung: Tác phẩm ca ngợi vẻ đẹp các nữ thanh niên xung phong trên tuyến lửa TS. Đó chính là
hình ảnh đẹp tiêu biểu về thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kì kháng chiến chống Mỹ;
- Hoàn cảnh nhân vật: Truyện kể về nhân vật Phương Định cùng các đồng đội làm công tác trinh sát
mặt đường trên một cao điểm của tuyến đường Trường Sơn. Công việc của cô rất nguy hiểm luôn
phải đối mặt với thần chết là đếm bom, phá bom, đánh dấu những quả bom chưa nổ, đo khối lượng
đất đá cần phải san lấp)
Đoạn 2: Vẻ đẹp ngoại hình
Dẫn chứng:
- PĐ là cô gái có ngoại hình xinh đẹp, đáng yêu, cô cũng tự nhận mình là cô gái khá.
 - “ Hai bím tóc dày, tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn. Còn mắt
tôi thì các anh lái xe bảo: “Cô có cái nhìn sao mà xa xăm”.
- PĐ thích ngắm mắt mình trong gương. “Nó dài dài, màu nâu, hay nheo lại như chói nắng”.
Đoạn 3: Vẻ đẹp của lòng dũng cảm kiên cường, tinh thần trách nhiệm cao
Dẫn chứng:
- Sẵn sàng rời ghế nhà trường, không tiếc tuổi thanh xuân, xung phong vào chiến trường.
- Giữa mưa bom bão đạn bời bời như thế cô vẫn cùng đồng đội lao lên cao điểm để hoàn thành
nhiệm vụ của mình.
- Đặc biệt lòng dũng cảm, kiên cường của Phương Định được Lê Minh Khuê khắc họa trong
một lần phá bom qua lời kể của cô. ( phân tích)
Đoạn 4: Vẻ đẹp tâm hồn nữ tính, trong sáng, giàu mộng mơ, lạc quan yêu đời.
Dẫn chứng:
- PĐ có những sở thích rất con gái: thích soi gương, thích hát. Hồi ở nhà PĐ hát say mê...cô
đem cả lòng say mê hát vào chiến trường, cô hát những bài hành khúc bộ đội, những bài dân ca quan
họ, dân ca Ý, ca - chiu - sa của Hồng quân Liên Xô…
- Thích mưa đá: trước cơn mưa đá đột ngột cô đã vui thích đến cuống cuồng như một đứa trẻ.
Bao kỉ niệm thời thơ trẻ ùa về: cô nhớ về mẹ, ngôi nhà, những ngôi sao trên quảng trường thành
phố.
Đoạn 5: Vẻ đẹp của tình đồng chí, đồng đội thân thiết, gắn bó, nồng ấm
Dẫn chứng:
- Với cô: “ những người đẹp nhất, thông minh, can đảm và cao thượng nhất là những người
mặc quân phục, có ngôi sao trên mũ”
- Mỗi khi đồng đội lên cao điểm chưa về cô đã rất lo lắng
- Khi Nho bị thương cô và chị Thao đã chăm sóc cho Nho vô cùng chu đáo thường dành cho
Nho những tình cảm tốt đẹp. Với Nho cô cảm nhận đáng yêu như “ một que kem trắng”.
- Với chị Thao: PĐ hiểu tính cách và tình cảm của chị và coi chị Thao như người chị cả trong
gia đình.
Đoạn 6: Đánh giá, mở rộng:
Với cách lựa chọn ngôi kể phù hợp, kể chuyện tự nhiên, thành công về nghệ thuật miêu tả tâm lý
nhân vật, ngôn ngữ giản dị vừa mang tính khẩu ngữ vừa đậm chất trữ tình, kết hợp câu văn ngắn,
nhịp điệu dồn dập, gợi không khí chiến trường. Truyện “Những ngôi sao xa xôi” đã làm nổi bật tâm
hồn trong sáng, mơ mộng, tinh thần dũng cảm, cuộc sống chiến đấu đầy gian khổ hi sinh nhưng rất
hồn nhiên, lạc quan của những cô thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn. Đó chính là
hình ảnh đẹp, tiêu biểu của thế hệ trẻ Việt Nam thời chống Mĩ cứu nước.
Kết bài: Khẳng định lại vấn đề :
Truyện “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê đã làm sống lại trong người đọc hình ảnh
tuyệt đẹp của những cô gái thanh niên xung phong thời kháng chiến chống Mỹ hồn nhiên, lạc quan
nhưng cũng đầy tinh thần quả cảm mà tiêu biểu là nhân vật Phương Định
-----------------------------------------------------------------------------------------
Đề 2 : Cảm nhận của em về vẻ đẹp nhân vật Phương Định đoạn trích sau:
“…Vắng lặng đến phát sợ. Cây còn lại xơ xác. Đất nóng. Khói đen vật vờ từng cụm trong không
trung, che đi những gì từ xa. Các anh cao xạ có nhìn thấy chúng tôi không? Chắc có, các anh ấy có
những cái ống nhòm có thể thu cả trái đất vào tầm mắt. Tôi đến gần quả bom. Cảm thấy có ánh mắt
các chiến sĩ theo dõi mình, tôi không sợ nữa. Tôi sẽ không đi khom. Các anh ấy không thích cái kiểu
đi khom khi có thể cứ đàng hoàng mà bước tới.
Quả bom nằm lạnh lùng trên một bụi cây khô, một đầu vùi xuống đất. Đầu này có vẽ hai vòng tròn
màu vàng…
 Tôi dùng xẻng nhỏ đào đất dưới quả bom. Đất rắn. Những hòn sỏi theo tay tôi bay ra hai bên.
Thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người cứa vào da thịt tôi.
Tôi rùng mình và bỗng thấy tại sao mình làm quá chậm. Nhanh lên một tí! Vỏ quả bom nóng. Một
dấu hiệu chẳng lành. Hoặc là nóng từ bên trong quả bom. Hoặc là mặt trời nung nóng.
[…]
Quen rồi. Một ngày chúng tôi phá bom đến năm lần. Ngày nào ít: ba lần. Tôi có nghĩ tới cái chết.
Nhưng một cái chết mờ nhạt, không cụ thể. Còn cái chính: liệu mìn có nổ, bom có nổ không? Không
thì làm cách nào để châm mìn lần thứ hai? Tôi nghĩ thế, nghĩ thêm: đứng cẩn thận, mảnh bom ghim
vào cánh tay thì khá phiền. Và mồ hôi thấm vào môi tôi, mằn mặn, cát lạo xạo trong miệng.”
(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi, Ngữ văn 9, tập hai, trang 117-118)
Mở bài: Giới thiệu tác giả, tác phẩm,vđnl,
Lê Minh Khuê là một cây bút nữ chuyên viết truyện ngắn, trưởng thành trong cuộc kháng
chiến chống Mĩ của dân tộc. “Những ngôi sao xa xôi” là tác phẩm tiêu biểu của bà viết về cuộc sống
chiến đấu của tuổi trẻ trên tuyến đường Trường Sơn. Truyện đã thành công khi xây dựng nhân vật
Phương Định với vẻ đẹp ngoại hình và tâm hồn tiêu biểu cho thế hệ trẻ trong kháng chiến chống Mỹ.
Điều đó được thể hiện rõ qua đoạn trích: “......”
Thân bài:
Đoạn 1:Khái quát :
- Truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê được sáng tác năm 1971 – thời điểm
cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra vô cùng ác liệt.
- Hoàn cảnh nhân vật: Truyện kể về nhân vật Phương Định cùng các đồng đội làm công tác trinh
sát mặt đường trên một cao điểm của tuyến đường Trường Sơn. Công việc của cô rất nguy hiểm luôn
phải đối mặt với thần chết là đếm bom, phá bom, đánh dấu những quả bom chưa nổ, đo khối lượng
đất đá cần phải san lấp. Đoạn trích ở đề bài nằm phần giữa của truyện nói về một lần phá bom của
các cô gái và diễn biến tâm lí nhân vật Phương Định trong quá trình thực hiện nhiệm vụ phá bom nổ
chậm.
- KĐ: Qua đó tái hiện lại những cảnh tượng bom đạn chiến tranh khốc liệt trên tuyến đường Trường
Sơn và tinh thần dũng cảm không sợ gian khổ hi sinh và tình đồng đội yêu thương gắn bó của những
nữ thanh niên xung phong
-Đoạn 2. Đoạn trích đã khắc họa thành công nhân vật Phương Định với vẻ đẹp của lòng dũng
cảm, không sợ nguy hiểm, hi sinh: Đoạn trích đã miêu tả tỉ mỉ công việc phá bom nổ chậm của các
nữ thanh niên thanh niên xung phong và cụ thể là công việc của Phương Định sau khi cô nhận nhiệm
vụ từ người đội trưởng: “Tôi, một quả bom trên đồi”:Công việc nguy hiểm, đối mặt với cái chết
nhưng nhân vật đã rất bình tĩnh, hành động chuẩn xác: “Dùng xẻng nhỏ đào đất, cẩn thận bỏ gói thuốc
mìn xuống cái lỗ đã đào, châm ngòi. Dây mìn dài, cong, mềm… khoả đất rồi chạy lại chỗ ẩn nấp của
mình.Trong không gian như đang nóng lên cùng khối thuốc nỏ trong quả bom “ Hoặc là nóng từ bên trong
quả bom. Hoặc là mặt trời nung nóng”…Hiểm nguy, cái chết luôn rình rập bất cứ lúc nào…
-Đoạn 3. Đoạn trích cũng đã khắc họa nhân vật Phương Định với vẻ đẹp của tinh thần trách
nhiệm cao trong công việc của một nữ thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn:
Khi đã nhận nhiệm vụ, cô gái không quản khó khăn, nguy hiểm mà chỉ quan tâm đến việc phải làm
thế nào để hoàn thành công việc: Tôi có nghĩ tới cái chết. Nhưng một cái chết mờ nhạt, không cụ thể. Còn cái
chính: liệu mìn có nổ, bom có nổ không ? Không thì làm cách nào để châm mìn lần thứ hai ? Tôi nghĩ thế, nghĩ
thêm: đứng cẩn thận, mảnh bom ghim vào cánh tay thì khá phiền. Và mồ hôi thấm vào môi tôi, mằn mặn, cát lạo
xạo trong miệng. Tác giả miêu tả tinh tế tâm lí nhân vật: Tâm trạng nhân vật Phương Định được miêu
tả tỉ mỉ, chi tiết, suy nghĩ, có lo lắng, có chút hoảng sợ thoáng qua nhưng bao trùm lên tất cả vẫn là
lòng gan dạ, dũng cảm, ý thức để hoàn thành trách nhiệm. Cảm xúc nhạy bén, cảm nhận rõ rệt về trái
bom khi nóng lên, suy nghĩ cảm thấy mình làm còn chậm. Sự thúc giục bản thân cần nhanh chóng
hoàn thành công việc, tinh thần tự giác và tinh thần trách nhiệm cao trong trái tim người trẻ tuổi yêu
nước.
- Đoạn 4. Qua đoạn trích ta hiểu thêm về hoàn cảnh sống, công việc của các nữ thanh niên xung
phong trên tuyến đường Trường Sơn những năm chống Mĩ: Cuộc sống chiến đấu đầy gian khổ, hi
sinh. Công việc khó khăn, nguy hiểm, phải thực hiện thường xuyên “Quen rồi.Một ngày chúng tôi phá
bom đến năm lần. Ngày nào ít: ba lần”. Sự vất vả hiểm nguy càng làm nổi bật ở họ tinh thần dũng cảm,
trách nhiệm cao trong công việc, luôn đối mặt với khó khăn nguy hiểm, đối mặt với cái chết nhưng
họ luôn lạc quan, bình tĩnh trong xử lý công việc, tính kỉ luật cao, phối hợp nhịp nhàng cùng hoàn
thành nhiệm vụ và tình đồng chí đồng đội yêu thương gắn bó.
- Đoạn 5: Đánh giá:. Với cách lựa chọn ngôi kể phù hợp, kể chuyện tự nhiên, thành công về nghệ
thuật miêu tả tâm lý nhân vật, ngôn ngữ giản dị vừa mang tính khẩu ngữ vừa đậm chất trữ tình, kết
hợp câu văn ngắn, nhịp điệu dồn dập, gợi không khí chiến trường. Truyện “Những ngôi sao xa xôi”
đã làm nổi bật tâm hồn trong sáng, mơ mộng, tinh thần dũng cảm, cuộc sống chiến đấu đầy gian khổ
hi sinh nhưng rất hồn nhiên, lạc quan của những cô thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường
Sơn. Đó chính là hình ảnh đẹp, tiêu biểu của thế hệ trẻ Việt Nam thời chống Mĩ cứu nước.
KB:Khẳng định lại vấn đề nghị luận và giá trị của tác phẩm.
- Truyện ngắn “ NNSXX” của LMK là một tác phẩm vô cùng đặc sắc. Nó khiến ta càng thêm
cảm phục trước tài năng của nhà văn Lê Minh Khuê, càng thêm yêu mến, trân trọng những con
người đã cống hiến cho độc lập dân tộc. Ta không khỏi tự hào về những năm tháng hào hùng của
nước nhà. Từ hình ảnh của PĐ trong đoạn trích trên, LMK đã đem đến cho người đọc những bài học
vô cùng sâu sắc. Đó là bài học về lòng dũng cảm, về lý tưởng sống đẹp của con người. Và phải
chăng chính vì thế mà sau bao thăng trầm của lịch sử, “NNSXX” của LMK vẫn còn mãi trong lòng
bạn đọc.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ĐỀ 3. Cảm nhận về vẻ đẹp nhân vật Phương Định qua đoạn trích sau:
“Quen rồi. Một ngày chúng tôi phá bom đến năm lần. Ngày nào ít: ba lần. Tôi có nghĩ tới cái chết. Nhưng
một cái chết mờ nhạt, không cụ thể. Còn cái chính: liệu mìn có nổ, bom có nổ không? Không thì làm cách nào để
châm mìn lần thứ hai? Tôi nghĩ thế, nghĩ thêm: đứng cẩn thận, mảnh bom ghim vào cánh tay thì khá phiền. Và mồ
hôi thấm vào môi tôi, mằn mặn, cát lạo xạo trong miệng.
Nhưng quả bom nổ. Một thứ tiếng kì quái, đến váng óc. Ngực tôi nhói, mắt cay mãi mới mở ra được. Mùi
thuốc bom buồn nôn. Ba tiếng nổ nữa tiếp theo. Đất rơi lộp bộp, tan đi âm thầm trong những bụi cây. Mảnh bom
xé không khí, lao và rít vô hình trên đầu.
Tôi phủi áo, căng mắt nhìn qua khói và chạy theo chị Thao. Muốn xuống chờ Nho để đi về hang, chị Thao
phải qua chỗ tôi. (…)
Chị Thao vấp ngã, tôi đỡ chị. Nhưng chị vùng ra, mắt mở to, mờ trắng đi như không còn sự sống. Sao vậy?
Tôi không hiểu. Chị kéo luôn tay tôi, sà xuống mô đất. Vâng, một mô đất nhỏ, hơi dài, phủ đầy thuốc bom màu
xám.
- Nho, bị thương ở chỗ nào? Bị ở đâu, em?
Chị nghẹn ngào, không nước mắt. Tôi moi đất, bế Nho đặt lên đùi mình. Máu túa ra từ cánh tay Nho, túa ra,
ngấm vào đất. Nó không giống cái que kem trắng của tôi khi nãy nữa. Da xanh đi, mắt nhắm nghiền, quần áo đầy
bụi. Quả bom tung lên và nổ trên không. Hầm nó nấp bị sập”.
( Trích, Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi, Ngữ văn 9, Tập 2, trang 118, NXB GD Việt Nam)

MB: Lê Minh Khuê là một cây bút nữ chuyên viết truyện ngắn, trưởng thành trong cuộc kháng chiến
chống Mĩ của dân tộc. Truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” là tác phẩm tiêu biểu của bà viết về
cuộc sống chiến đấu của tuổi trẻ trên tuyến đường Trường Sơn. Truyện đã thành công khi xây dựng
nhân vật Phương Định với vẻ đẹp ngoại hình và tâm hồn tiêu biểu cho thế hệ trẻ trong kháng chiến
chống Mỹ. Điều đó được thể hiện rõ qua đoạn trích: “......”
TB. Đoạn 1:Khái quát :
- Truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê được sáng tác năm 1971 – thời điểm
cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra vô cùng ác liệt..
- Hoàn cảnh nhân vật: Truyện kể về nhân vật Phương Định cùng các đồng đội làm công tác trinh
sát mặt đường trên một cao điểm của tuyến đường Trường Sơn. Công việc của cô rất nguy hiểm luôn
phải đối mặt với thần chết là đếm bom, phá bom, đánh dấu những quả bom chưa nổ, đo khối lượng
đất đá cần phải san lấp.: Đoạn trích ở đề bài nằm phần giữa của truyện nói về một lần phá bom của
các cô gái và diễn biến tâm lí nhân vật Phương Định trong quá trình thực hiện nhiệm vụ phá bom nổ
chậm.
- KĐ: Qua đó tái hiện lại những cảnh tượng bom đạn chiến tranh khốc liệt trên tuyến đường Trường
Sơn và tinh thần dũng cảm không sợ gian khổ hi sinh và tình đồng đội yêu thương gắn bó của những
nữ thanh niên xung phong
* Cảm nhận vẻ đẹp của các nữ thanh niên xung phong được khắc họa trước hết là ở tinh thần
dũng cảm, không sợ gian khổ, hi sinh, tinh thần trách nhiệm cao trong công việc
- Đoạn 2:+ Vẻ đẹp của tinh thần dũng cảm: Công việc hằng ngày của các cô gái đối mặt với bao
vất vả hiểm nguy nhưng được thể hiện rất ngắn gọn: “Quen rồi”. Họ đều bất chấp hiểm nguy để
hoàn thành tốt nhất nhiệm vụ được giao vì công việc của họ liên quan đến sinh mệnh bao nhiêu
người...
- Đoạn 3 :+ Vẻ đẹp của tinh thần trách nhiệm: Các cô gái làm việc với tinh thần trách nhiệm cao
thể hiện qua tâm lí nhân vật Phương Định trong một lần phá bom nổ chậm: Điều Phương Định quan
tâm sau khi thực hiện nhiệm vụ phá bom nổ chậm là kết quả công việc “Liệu mìn có nổ, bom có nổ
không? Không thì làm cách nào để châm mìn lần thứ hai?” bỏ qua cảm giác sợ hãi, thần kinh căng
thẳng, nhân vật hồi hộp chờ kết quả từ quả bom nổ chậm…
+ Cách miêu tả tâm lí nhân vật sinh động, tinh tế, chân thật, không gò ép đã làm nổi bật vẻ đẹp tâm
hồn của nhân vật cũng như các nữ thanh niên xung phong: tinh thần gan dạ, dũng cảm, không sợ hi
sinh, tinh thần trách nhiệm cao trong công việc. Họ chính là hình ảnh tiêu biểu của tuổi trẻ Việt Nam
thời kỳ chống Mĩ.
- Đoạn 4: - Vẻ đẹp các nữ thanh niên xung phong còn được thể hiện qua tình đồng chí đồng đội
yêu thương gắn bó.
+ Các nữ thanh niên xung phong luôn bên nhau trong cuộc sống đời thường và cả khi thực hiện
nhiệm vụ…
+ Tâm trạng hốt hoảng của chị Thao khi phát hiện hầm của Nho bị sập, cách chăm sóc của chị Thao
và Phương Định khi Nho bị thương…
+ Cách sử dụng ngôn ngữ của tác giả trong đoạn trích…
-- Đoạn 5. Đánh giá: Với cách lựa chọn ngôi kể phù hợp, kể chuyện tự nhiên, thành công về nghệ
thuật miêu tả tâm lý nhân vật, ngôn ngữ giản dị vừa mang tính khẩu ngữ vừa đậm chất trữ tình, kết
hợp câu văn ngắn, nhịp điệu dồn dập, gợi không khí chiến trường. Truyện “Những ngôi sao xa xôi”
đã làm nổi bật tâm hồn trong sáng, mơ mộng, tinh thần dũng cảm, cuộc sống chiến đấu đầy gian khổ
hi sinh nhưng rất hồn nhiên, lạc quan của những cô thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường
Sơn. Đó chính là hình ảnh đẹp, tiêu biểu của thế hệ trẻ Việt Nam thời chống Mĩ cứu nước.
KB: - Truyện ngắn “ NNSXX” của LMK là một tác phẩm vô cùng đặc sắc.. Nó khiến ta càng thêm
cảm phục trước tài năng của nhà văn Lê Minh Khuê, càng thêm yêu mến, trân trọng những con
người đã cống hiến cho độc lập dân tộc. Ta không khỏi tự hào về những năm tháng hào hùng của
nước nhà. Từ hình ảnh của PĐ trong đoạn trích trên, LMK đã đem đến cho người đọc những bài học
vô cùng sâu sắc. Đó là bài học về lòng dũng cảm, về lý tưởng sống đẹp của con người. Và phải
chăng chính vì thế mà sau bao thăng trầm của lịch sử, “NNSXX” của LMK vẫn còn mãi trong lòng
bạn đọc.
-----------------------------------------------------------------------------------------
ĐỀ 4. Cảm nhận của em về nhân vật Phương Đinh trong đoạn trích sau:
Bây giờ là buổi trưa. Im ắng lạ. Tôi ngồi dựa vào thành đá và khe khẽ hát. Tôi mê hát. Thường
cứ thuộc một điệu nhạc nào đó rồi bịa ra lời mà hát. Lời tôi bịa lộn xộn mà ngớ ngẩn đến tôi cũng
ngạc nhiên, đôi khi bò ra mà cười một mình. Tôi là con gái Hà Nội. Nói một cách khiêm tốn, tôi là
một cô gái khá. Hai bím tóc dày, tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn.
Còn mắt tôi thì các anh lái xe bảo: “Cô có cái nhìn sao mà xa xăm!”. Xa đến đâu mặc kệ, nhưng tôi
thích ngắm mắt tôi trong gương. Nó dài dài, màu nâu, hay nheo lại như chói nắng. Không hiểu sao
các anh pháo thủ và lái xe lại hay hỏi thăm tôi. Hỏi thăm hoặc viếtnhững thư dài gửi đường dây,
làm như ở cách nhau hàng nghìn cây số, mặc dù có thể chào nhau hàng ngày. Tôi không săn sóc,
vồn vã. Khi bọn con gái tôi xúm nhau lại đối đáp với một anh bộ đội nói giỏi nào đấy, tôi thường
đứng ra xa, khoanh hai tay trước ngực và nhìn đi nơi khác, môi mím chặt. Nhưng chẳng qua tôi điệu
thế thôi. Thực tình trong suy nghĩ của tôi, những người đẹp nhất, thông minh, can đảm và cao
thượng nhất là những người mặc quân phục, có ngôi sao trên mũ.
( Trích, Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi, Ngữ văn 9, Tập 2, NXB GD Việt Nam)

Mở bài: Vài nét về tác giả, tác phẩm, đoạn trích

Lê Minh Khuê là một cây bút nữ chuyên viết truyện ngắn, trưởng thành trong cuộc kháng chiến
chống Mĩ của dân tộc. Truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” là tác phẩm tiêu biểu của bà viết về
cuộc sống chiến đấu của tuổi trẻ trên tuyến đường Trường Sơn. Truyện đã thành công khi xây dựng
nhân vật Phương Định với vẻ đẹp ngoại hình và tâm hồn tiêu biểu cho thế hệ trẻ trong kháng chiến
chống Mỹ. Điều đó được thể hiện rõ qua đoạn trích: “......”

Thân bài:
- Đoạn 1. Nêu khái quát vài nét tác phẩm và đoạn trích
- Truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê được sáng tác năm 1971 – thời điểm
cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra vô cùng ác liệt. Truyện kể về cuộc sống, chiến đấu của ba
cô gái Nho, Thao, Phương Định để từ đó làm nổi bật vẻ đẹp của những cô gái thanh niên xung
phong trên tuyến lửa Trường Sơn, vẻ đẹp của thế hệ trẻ VN thời kì chống Mĩ cứu nước. Đoạn trích
trên được trích ở phần giữa của truyện, là lời của PĐ tự giới thiệu về bản thân mình.
- Đoạn 2. Phương Định là một cô gái trẻ trung xinh đẹp và có chút kiêu kì.
- Phương Định là cô gái có ngoại hình xinh đẹp, đáng yêu, cô cũng tự nhận mình là cô gái khá.
- “Hai bím tóc dày, tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn. Còn mắt tôi thì
các anh lái xe bảo: “Cô có cái nhìn sao mà xa xăm”.
- Phương Định thích ngắm mắt mình trong gương. “Nó dài dài, màu nâu, hay nheo lại như chói
nắng”.
- Cô tự nhận mình là một cô gái khá rồi cảm thấy thích thú tự hào về điều đó. Và cũng vì xinh đẹp
nên cô thường được các anh pháo thủ hỏi thăm hoặc viết thư dài gửi đường dây giống như cách xa
hàng nghìn cây số. Nghe qua ta thấy cô có vẻ kiêu kì nhưng chính điều đó lại tạo nên vẻ riêng đáng
yêu cho nhân vật.
- Đoạn 3. Phương Định trong đoạn trích này còn là một cô gái hồn nhiên, yêu đời.

Trong hoàn cảnh khốc liệt của chiến tranh vẫn vang lên tiếng hát của cô: "Tôi mê hát. Thuộc một
 điệu nhạc nào đó rồi bịa ra lời mà hát. Đôi khi bò ra cười một mình". Sự xuất hiện của cô như làm
làm mền hoá cuộc chiến tranh vốn rất khốc liệt này. Cô giống như một ca sĩ kiêm nhạc sĩ giữa đời
sống chiến tranh. Cô hát đâu cần đúng nhạc đúng lời mà sao ta vẫn cảm thấy thích thú, vẫn đắm say
bởi đó là tiếng hát từ trái tim của một con người lạc quan yêu đời. Tiếng hát có sức mạnh át đi cả
tiếng bom đạn.
- Đoạn 4. Phương Định còn có những suy nghĩ, quan niệm đẹp.
- Cô cho rằng: “Những người đẹp nhất, thông minh can đảm và cao thượng nhất là những người
mặc quân phục có ngôi sao trên mũ”. Như vậy có nghĩa là với cô hình ảnh anh bộ đội cụ Hồ là
hình ảnh là đẹp nhất đẹp đến mức lí tưởng Các anh bộ đội trên mũ có ngôi sao hay tâm hồn các anh
sáng như những ánh sao? Phương Định yêu cái vẻ đẹp ấy, cái vẻ đẹp giản dị mà lung linh. Các anh
chính là những người đồng chí đồng đội của các cô. Từ suy nghĩ ấy ta càng thêm yêu mến, trân
trọng nhân vật này và càng cảm thấy tự hào hơn về về người lính trong hai cuộc kháng chiến trường
kì của dân tộc.
- Đoạn 5. Đánh giá, khái quát về đoạn trích
Với cách lựa chọn ngôi kể phù hợp, kể chuyện tự nhiên, thành công về nghệ thuật miêu tả tâm lý
nhân vật, ngôn ngữ giản dị vừa mang tính khẩu ngữ vừa đậm chất trữ tình, kết hợp câu văn ngắn,
nhịp điệu dồn dập, gợi không khí chiến trường. Truyện “Những ngôi sao xa xôi” đã làm nổi bật tâm
hồn trong sáng, mơ mộng, tinh thần dũng cảm, cuộc sống chiến đấu đầy gian khổ hi sinh nhưng rất
hồn nhiên, lạc quan của những cô thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn. Đó chính
là hình ảnh đẹp, tiêu biểu của thế hệ trẻ Việt Nam thời chống Mĩ cứu nước.

Kết bài: Khẳng định vấn đề nghị luận:

Truyện ngắn “ NNSXX” của LMK là một tác phẩm vô cùng đặc sắc.. Nó khiến ta càng thêm cảm
phục trước tài năng của nhà văn Lê Minh Khuê, càng thêm yêu mến, trân trọng những con người đã
cống hiến cho độc lập dân tộc. Ta không khỏi tự hào về những năm tháng hào hùng của nước nhà.
Từ hình ảnh của PĐ trong đoạn trích trên, LMK đã đem đến cho người đọc những bài học vô cùng
sâu sắc. Đó là bài học về lòng dũng cảm, về lý tưởng sống đẹp của con người. Và phải chăng chính
vì thế mà sau bao thăng trầm của lịch sử, “NNSXX” của LMK vẫn còn mãi trong lòng bạn đọc.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ĐỀ 5. Cảm nhận đoạn trích sau: “Tôi dùng xẻng nhỏ đào đất dưới quả bom. Ðất rắn. Những hòn
sỏi theo tay tôi bay ra hai bên. Thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến
gai người, cứa vào da thịt tôi. Tôi rùng mình và bỗng thấy tại sao mình làm quá chậm. Nhanh lên
một tí ! Vỏ quả bom nóng. Một dấu hiệu chẳng lành. Hoặc là nóng từ bên trong quả bom. Hoặc là
mặt trời nung nóng.
Chị Thao thổi còi. Như thế là đã hai mươi phút qua. Tôi cẩn thận bỏ gói thuốc mìn xuống cái
lỗ đã đào, châm ngòi. Dây mìn dài, cong, mềm. Tôi khoả đất rồi chạy lại chỗ ẩn nấp của mình.
Hồi còi thứ hai của chị Thao. Tôi nép người vào bức tường đất, nhìn đồng hồ. Không có gió.
Tim tôi cũng đập không rõ. Dường như vật duy nhất vẫn bình tĩnh, phớt lờ mọi biến động chung là
chiếc kim đồng hồ. Nó chạy, sinh động và nhẹ nhàng, đè lên những con số vĩnh cửu. Còn đằng kia,
lửa đang chui bên trong cái dây mìn, chui vào ruột quả bom…
Quen rồi. Một ngày chúng tôi phá bom đến năm lần. Ngày nào ít: ba lần. Tôi có nghĩ tới cái
chết. Nhưng một cái chết mờ nhạt, không cụ thể. Còn cái chính: liệu mìn có nổ, bom có nổ không ?
Không thì làm cách nào để châm mìn lần thứ hai ? Tôi nghĩ thế, nghĩ thêm: đứng cẩn thận, mảnh
bom ghim vào cánh tay thì khá phiền. Và mồ hôi thấm vào môi tôi, mằn mặn, cát lạo xạo trong
miệng.
 Nhưng quả bom nổ. Một thứ tiếng kì quái, đến váng óc. Ngực tôi nhói, mắt cay mãi mới mở ra
được. Mùi thuốc bom buồn nôn. Ba tiếng nổ nữa tiếp theo. Đất rơi lộp bộp, tan đi âm thầm trong
những bụi cây. Mảnh bom xé vào không khí, lao và rít vô hình trên đầu...”
(Trích Những ngôi sao xa xôi, Lê Minh Khuê, Ngữ Văn 9 tập 2, NXB GDVN 2013)
MB: Lê Minh Khuê là một cây bút nữ chuyên viết truyện ngắn, trưởng thành trong cuộc kháng chiến
chống Mĩ của dân tộc. Truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” là tác phẩm tiêu biểu của bà viết về
cuộc sống chiến đấu của tuổi trẻ trên tuyến đường Trường Sơn. Truyện đã thành công khi xây dựng
nhân vật Phương Định với vẻ đẹp ngoại hình và tâm hồn tiêu biểu cho thế hệ trẻ trong kháng chiến
chống Mỹ. Điều đó được thể hiện rõ qua đoạn trích: “......”
TB. - Đoạn 1 Khái quát :
- Truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê được sáng tác năm 1971 – thời điểm
cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra vô cùng ác liệt..
- Hoàn cảnh nhân vật: Truyện kể về nhân vật Phương Định cùng các đồng đội làm công tác trinh
sát mặt đường trên một cao điểm của tuyến đường Trường Sơn. Công việc của cô rất nguy hiểm luôn
phải đối mặt với thần chết là đếm bom, phá bom, đánh dấu những quả bom chưa nổ, đo khối lượng
đất đá cần phải san lấp.: Đoạn trích ở đề bài nằm phần giữa của truyện nói về một lần phá bom của
các cô gái và diễn biến tâm lí nhân vật Phương Định trong quá trình thực hiện nhiệm vụ phá bom nổ
chậm.
- KĐ: Qua đó tái hiện lại những cảnh tượng bom đạn chiến tranh khốc liệt trên tuyến đường Trường
Sơn và tinh thần dũng cảm không sợ gian khổ hi sinh và tình đồng đội yêu thương gắn bó của những
nữ thanh niên xung phong
- Đoạn 2: Đoạn trích đã khắc họa thành công nhân vật Phương Định với vẻ đẹp của lòng dũng
cảm, không sợ nguy hiểm, hi sinh: Đoạn trích đã miêu tả tỉ mỉ công việc phá bom nổ chậm của các
nữ thanh niên thanh niên xung phong và cụ thể là công việc của Phương Định sau khi cô nhận nhiệm
vụ từ người đội trưởng.Dẫu quen với sự tàn khốc của chiến tranh, Phương Định vẫn cảm thấy căng
thẳng trước sự hoang tàn và vắng lặng tuyệt đối sau trận bom; điều đó càng cho thấy tính chất nguy
hiểm của nhiệm vụ hàng ngày cô phải thực hiện.Cô cảm thấy có thêm động lực, sức mạnh, sự vững
tin khi nghĩ đến đồng đội…Đó là điểm tựa tinh thần kích thích lòng tự trọng khiến cô mạnh mẽ hơn,
can đảm hơn để hiên ngang bước tới...; cô bình thản trước quả bom – hiện thân của sự chết chóc và
hiểu được tính chất nguy hiểm của công việc:Công việc nguy hiểm, đối mặt với cái chết nhưng nhân
vật đã rất bình tĩnh, hành động chuẩn xác: “Dùng xẻng nhỏ đào đất, cẩn thận bỏ gói thuốc mìn
xuống cái lỗ đã đào, châm ngòi. Dây mìn dài, cong, mềm… khoả đất rồi chạy lại chỗ ẩn nấp của
mình.Trong không gian như đang nóng lên cùng khối thuốc nỏ trong quả bom “ Hoặc là nóng từ bên
trong quả bom. Hoặc là mặt trời nung nóng”…Hiểm nguy, cái chết luôn rình rập bất cứ lúc nào…
- Đoạn 3. Đoạn trích cũng đã khắc họa nhân vật Phương Định với vẻ đẹp của tinh thần trách
nhiệm cao trong công việc của một nữ thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn:
Khi đã nhận nhiệm vụ, cô gái không quản khó khăn, nguy hiểm mà chỉ quan tâm đến việc phải làm
thế nào để hoàn thành công việc: Tôi có nghĩ tới cái chết. Nhưng một cái chết mờ nhạt, không cụ thể.
Còn cái chính: liệu mìn có nổ, bom có nổ không ? Không thì làm cách nào để châm mìn lần thứ
hai ? Tôi nghĩ thế, nghĩ thêm: đứng cẩn thận, mảnh bom ghim vào cánh tay thì khá phiền. Và mồ hôi
thấm vào môi tôi, mằn mặn, cát lạo xạo trong miệng. Tác giả miêu tả tinh tế tâm lí nhân vật: Tâm
trạng nhân vật Phương Định được miêu tả tỉ mỉ, chi tiết, suy nghĩ, có lo lắng, có chút hoảng sợ
thoáng qua nhưng bao trùm lên tất cả vẫn là lòng gan dạ, dũng cảm, ý thức để hoàn thành trách
nhiệm. Cảm xúc nhạy bén, cảm nhận rõ rệt về trái bom khi nóng lên, suy nghĩ cảm thấy mình làm
còn chậm. Sự thúc giục bản thân cần nhanh chóng hoàn thành công việc, tinh thần tự giác và tinh
thần trách nhiệm cao trong trái tim người trẻ tuổi yêu nước.
- Đoạn 4: Qua đoạn trích ta hiểu thêm về hoàn cảnh sống, công việc của các nữ thanh niên xung
phong trên tuyến đường Trường Sơn những năm chống Mĩ: Cuộc sống chiến đấu đầy gian khổ, hi
sinh. Công việc khó khăn, nguy hiểm, phải thực hiện thường xuyên “Quen rồi.Một ngày chúng tôi
phá bom đến năm lần. Ngày nào ít: ba lần”. Sự vất vả hiểm nguy càng làm nổi bật ở họ tinh thần
dũng cảm, trách nhiệm cao trong công việc, luôn đối mặt với khó khăn nguy hiểm, đối mặt với cái
chết nhưng họ luôn lạc quan, bình tĩnh trong xử lý công việc, tính kỉ luật cao, phối hợp nhịp nhàng
cùng hoàn thành nhiệm vụ và tình đồng chí đồng đội yêu thương gắn bó.
- Đoạn 5. Đánh giá khái quát về đoạn trích: Với cách lựa chọn ngôi kể phù hợp, kể chuyện tự
nhiên, thành công về nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật, ngôn ngữ giản dị vừa mang tính khẩu ngữ
vừa đậm chất trữ tình, kết hợp câu văn ngắn, nhịp điệu dồn dập, gợi không khí chiến trường. Truyện
“Những ngôi sao xa xôi” đã làm nổi bật tâm hồn trong sáng, mơ mộng, tinh thần dũng cảm, cuộc
sống chiến đấu đầy gian khổ hi sinh nhưng rất hồn nhiên, lạc quan của những cô thanh niên xung
phong trên tuyến đường Trường Sơn. Đó chính là hình ảnh đẹp, tiêu biểu của thế hệ trẻ Việt Nam
thời chống Mĩ cứu nước.
KB:Khẳng định lại vấn đề nghị luận và giá trị của tác phẩm.
- Truyện ngắn “ NNSXX” của LMK là một tác phẩm vô cùng đặc sắc. Nó khiến ta càng thêm cảm
phục trước tài năng của nhà văn Lê Minh Khuê, càng thêm yêu mến, trân trọng những con người đã
cống hiến cho độc lập dân tộc. Ta không khỏi tự hào về những năm tháng hào hùng của nước nhà.
Từ hình ảnh của PĐ trong đoạn trích trên, LMK đã đem đến cho người đọc những bài học vô cùng
sâu sắc. Đó là bài học về lòng dũng cảm, về lý tưởng sống đẹp của con người. Và phải chăng chính
vì thế mà sau bao thăng trầm của lịch sử, “NNSXX” của LMK vẫn còn mãi trong lòng bạn đọc.