Ảnh hưởng của nhiệt độ khí thải đến việc xử lý các chất ô nhiễm

có hại
1. Giới thiệu

Với việc tăng tiêu chuẩn giới hạn khí thải sau khi hệ thống xử lý khí thải đang phát triển. Để loại bỏ các chất ô
nhiễm có hại từ khí thải, phản ứng khử xúc tác chọn lọc (SCR) đã được phát triển. Vấn đề cơ bản và thách thức
của việc sử dụng urea-SCR trong ngành công nghiệp ô tô. urea-SCR được sử dụng như một chất khử được thiết
lập tốt cho việc loại bỏ NOx từ các động cơ diesel. Nó hiện đang được coi là cách tiếp cận hứa hẹn nhất để giảm
khí thải NOx từ xe tải và máy kéo. Tuy nhiên, giải pháp này mang lại lợi ích nhưng cũng có nguy cơ gây ra sự
trượt khí amoniac phụ. Điều này là một vấn đề lớn khi amoniac được sử dụng trực tiếp như một chất khử.

Với các động cơ EURO 6 xuất hiện thế hệ thứ hai của hệ thống SCR. Mục tiêu chính của giải pháp này là tăng
cường hiệu suất trong việc giảm NOx và tiết kiệm nhiên liệu với mức độ hiệu suất cao của động cơ. Với việc sử
dụng cảm biến NOx được đặt trước và sau bộ lọc SCR, ECU giám sát mức độ NOx trong quá trình xử lý các
chất ô nhiễm có hại. Mục tiêu chính của SCR là loại bỏ các chất ô nhiễm có hại từ khí thải trong hệ thống xả.
Điều này mang lại hiệu suất tối đa và nền kinh tế nhiên liệu tối ưu của động cơ với việc đáp ứng các giới hạn về
khí thải nghiêm ngặt. Khí thải được xử lý bằng một chất lỏng gọi là AdBlue.

Khi chúng đi qua hệ thống xả, một bộ chuyển đổi khí xúc tác chuyển đổi các oxit nitơ có hại thành nitơ và hơi
nước vô hại. Những thay đổi này ở mức phân tử. Đầu tiên, hiệu suất và mô men xoắn tối đa được đạt được
thông qua việc tiêm nhiên liệu và đồng bộ hóa thời gian với việc giảm tiêu thụ nhiên liệu. Tiếp theo, các khí thải
có hại được xử lý bằng cách tiêm AdBlue vào hệ thống xả. Ngày nay, các hệ thống SCR điều khiển động lượng
AdBlue bằng cách giám sát mức độ NOx và nhiệt độ trước và sau quá trình xử lý. Điều này dẫn đến việc tối đa
hóa hiệu suất và giảm thiểu việc sử dụng AdBlue tuyệt đối. Hệ thống SCR bao gồm một số bộ phận. Bể chứa
AdBlue được đặt bên cạnh bể nhiên liệu chính để thuận tiện cho việc đổ và cách nhiệt chống lại thời tiết lạnh.
Mô-đun cung cấp bơm AdBlue lên các bơm tiêm AdBlue. Mô-đun đo lường tiêm AdBlue vào phía sau của
DOC. Giảm NOx được đạt được bằng cách tiêm AdBlue vào luồng khí thải trước bộ lọc SCR. Adblue được
phân hủy thành amoniac và carbon dioxide do nhiệt độ của các khí thải. Amoniac được hình thành và khí thải
chảy vào bộ lọc SCR, nơi amoniac phản ứng với các phân tử NO và NO2 chuyển đổi các phân tử NOx thành
nitơ và hơi nước vô hại. Khử NOx theo cách khí xúc tác theo phương trình 1 và khử NO2 theo phương trình 2.

4 NO + 4 NH3 + O2 = 2 N2 + 6 H2O (1)

NO + NO2 + 2 NH3 = 2 N2 + 3 H2O (2)

Cảm biến nhiệt độ và NOx ở cuối hệ thống xả giám sát các khí thải sau khi đi qua bộ lọc để đảm bảo việc tiêm
AdBlue được tối ưu ở tất cả các tải trọng động cơ. Hệ thống SCR được điều khiển điện tử bởi ECU điều chỉnh
lượng AdBlue được tiêm dựa trên các thông số này: vòng tua động cơ, mô men xoắn thực tế, nhiệt độ của khí
thải, lượng NOx và độ ẩm của không khí hút. Tiêm được thực hiện sau khi thỏa mãn các điều kiện cụ thể này:
nhiệt độ làm mát trên 45°C, nhiệt độ của bộ lọc SCR trên 180°C, 1000 vòng tua động cơ và 20% tải trọng mô
men của động cơ. Nếu không đáp ứng được các thông số này, AdBlue sẽ không được tiêm do không khởi tạo
được phản ứng hóa học. Các biến số này được phân loại là các thông số kích hoạt.

*Adblue

Adblue là gì?

Adblue còn được biết đến cái tên DEF( Diesel exhaust fluid) là hợp chất AUS 32(Aqueous Urea
Solution) – dung dịch Urea 32,5%. Hợp chất này được sử dụng cho hệ thống Giảm xúc tác chọn lọc
(SCR) để giảm Oxit Nitơ thải ra từ các động cơ diesel.

AdBlue là dung dịch Urea có độ tinh khiết cao và được xử lý kim loại nặng gần như hoàn toàn.
Adblue không độc hại và an toàn để xử lý. Nó không gây nổ, không cháy và không gây hại cho môi
 trường. AdBlue được xếp vào nhóm có nguy cơ thấp nhất đối với các loại chất lỏng cho phép vận
chuyển. Adblue không phải là nhiên liệu, cũng không phải phụ gia nhiên liệu và cần phải được sử
dụng trong một bồn chứa chuyên dụng trong chiếc xe hạng nặng của bạn. Cách nạp(đổ) Adblue
tương tự như việc tiếp nhiên liệu diesel/xăng. Nếu bạn đổ AdBlue tràn ra ngoài tay của bạn, bạn chỉ
cần rửa nó bằng nước.

Tại sao chúng ta cần Adblue?

Các tiêu chuẩn môi trường ngày càng khắc khe hơn đối với các nhà sản xuất Ô Tô do vấn đề môi
trường. Tiêu chuẩn khí thải Euro 6 bắt đầu có hiệu lực vào năm 2016 và ảnh hưởng đặc biệt đến
động cơ diesel. Để tuân thủ các quy định mới, các nhà sản xuất xe hơi đã phải tập trung vào việc
giảm thiểu lượng khí thải nitrogen-oxide có hại.

Công nghệ ‘Giảm xúc tác chọn lọc’ (SCR) là một phương pháp cực kỳ hiệu quả để đưa động cơ
diesel đạt tiêu chuẩn đáp ứng tiêu chuẩn Euro 6. Nó được nhiều nhà sản xuất ô tô sử dụng: Audi,
BMW, Volkswagen và Mercedes. Một hệ thống SCR, bơm một lượng dung dịch Urea(Adblue) nhỏ
vào khí thải xe. Mercedes với dòng công nghệ BlueTEC hay Citroen BlueHDi đều sử dụng công
nghệ SCR kết hợp với Adblue.

AdBlue hoạt động như thế nào?

AdBlue là chất lỏng không độc, không màu với 2 thành phần chính là: nước cất và urea. Để đạt tiêu
chuẩn Euro 6, những chiếc xe chạy bằng dầu diesel gần đây sử dụng công nghệ SCR để bơm hợp
chất này vào hệ thống khí thải của xe. Dung dịch Urea kết hợp với khí thải tạo ra khí nitơ và ôxy trở
nên vô hại với môi trường bằng cách phân hủy các Oxit Nitơ đơn (Thành phần gây ô nhiểm chính
của động cơ Diesel) .

Công nghệ này đã được sử dụng trong xe buýt và xe tải nặng trong một thời gian dài, vì vậy hiệu
quả của nó đã được chứng minh và độ tin cậy đã được chứng minh.

2. Vật liệu và phương pháp

Cấu trúc của hệ thống đo lường

Hệ thống đo lường cho việc giám sát các thông số quan sát được đã được thiết kế đặc biệt cho việc thử nghiệm
trên đường. Một máy tính cầm tay với thẻ thu dữ liệu được kết nối qua cổng OBD được đặt trên xe tải.Cổng
OBD được kết nối trực tiếp vào cổng 16 chân theo tiêu chuẩn SAE J1962. Để đọc dữ liệu trực tuyến từ CAN-
BUS, một mã cụ thể đã được lập trình bằng phần mềm LabView. Phương pháp này mang lại khả năng đọc dữ
liệu từ các cảm biến đã được lắp đặt trên động cơ. Việc ghi nhận dữ liệu đã được thực hiện trong suốt chu trình
nhiệm vụ vận chuyển với nhiều tải trọng động cơ khác nhau.

Quá trình nhiệm vụ vận chuyển

Chủ đề kiểm tra chính là một chiếc xe tải với hệ thống xử lý khí thải thế hệ thứ hai của công nghệ SCR. Xe tải
được trang bị động cơ có công suất định mức là 313,2 kW và mô men xoắn 1900 Nm tại 1050÷1550 RPM.
Động cơ cũng được trang bị một turbo tăng áp hình học biến thiên cho vận chuyển hàng hóa nặng. Động cơ
được làm nóng lên nhiệt độ vận hành. Giá trị trung bình của áp suất không khí là 98,6 kPa. Nhiệt độ không khí
xung quanh nằm trong khoảng từ -3 đến 11 °C. Hộp số tự động được kích hoạt trong suốt quá trình đo lường.
Tổng quãng đường là 28 km, trong suốt quá trình nhiệm vụ, các tải trọng động cơ khác nhau đã được đạt được.
Điều này đã ảnh hưởng trực tiếp đến việc tiêu thụ nhiên liệu và nhiệt độ khí thải. Ngoài ra, việc tiêm AdBlue
cũng bị ảnh hưởng do biến động nhiệt độ khí thải.

*CANbus có tên tiếng anh là Controller Area Network, là một thiết bị có chức năng giải mã các tín hiệu từ hàng nghàn cảm biến gắn trong
các bộ phận chính của xe để xuất lên màn hình. Các tín hiệu đó có thể đến từ động cơ, camera, điều hòa, công tơ mét, phanh chống bó cứng,
hệ thống trợ lực… Từ đó giúp người dùng dễ dàng theo dõi sự thay đổi của các bộ phận và đưa ra hướng xử lý phù hợp nhất nếu phát hiện
lỗi.
 3. Kết quả và thảo luận

Phần đầu tiên của kết quả được dành cho việc theo dõi các phụ thuộc giữa các thông số cơ
bản như tải trọng động cơ, nhiệt độ khí thải và tiêu hao nhiên liệu. Các trạng thái động cơ cá
nhân được chọn từ toàn bộ chu trình nhiệm vụ vận chuyển.

Hình 1: Tải trọng động cơ, nhiệt độ khí thải và tiêu hao nhiên liệu trong khoảng thời
gian từ 800 đến 880.

Hình 1 thể hiện sự tăng dần của tải trọng động cơ lên đến 100%. Trạng thái này đại diện cho
việc leo dốc. Như có thể thấy, sự tăng của tải trọng động cơ đi đôi với việc tăng tiêu hao
nhiên liệu. Hai trạng thái này tương quan với nhiệt độ của khí thải. Với nhiều nhiên liệu được
đốt, nhiệt độ của khí thải tăng lên do quá trình đốt cháy. Trạng thái khác mô tả quá trình giảm
tốc khi tải trọng động cơ giảm. Điều này đem lại sự giảm đột ngột trong tiêu hao nhiên liệu
do ngừng cung cấp nhiên liệu. Không có cung cấp nhiên liệu, không có sự đốt cháy trong xi
lanh dẫn đến sự giảm nhiệt độ của khí thải (xem hình 2).
 Hình 2: Tải trọng động cơ, nhiệt độ khí thải và tiêu hao nhiên liệu trong khoảng thời
gian từ 920 đến 950.

Hai trạng thái này mô tả hành vi của các thông số cơ bản của động cơ liên quan đến tải trọng
hoạt động do độ khó của con đường, khối lượng công việc của xe tải và điều kiện thời tiết.
Nhiệt độ khí thải có ảnh hưởng lớn đến quá trình tiêm AdBlue. Ngoài ra, tải trọng động cơ
đóng vai trò quyết định trong việc xử lý các chất ô nhiễm có hại.

Quá trình bơm AdBlue

Đối với việc hoạt động đúng của hệ thống giảm NOx chọn lọc, quá trình bơm AdBlue là một phần rất
quan trọng. Trong quá trình nhiệm vụ vận chuyển, các cường độ khác nhau của động cơ đã đạt được.
Bộ điều khiển của hệ thống SCR đánh giá các thông số đầu vào cần thiết để hoạt động tốt trong việc
giảm NOx. Hình 1 mô tả quá trình tiêm AdBlue trong quá trình tăng cường tải trọng động cơ. Ta thấy
từ hình 1, dung dịch AdBlue không được tiêm liên tục. Lý do là việc cung cấp chất xúc tác SCR với
ammonia và carbon dioxide. Chất xúc tác SCR lưu trữ một lượng nhất định của ammonia và phản ứng
hóa học cần thời gian để giảm NOx. Mức độ ammonia với dòng khí thải qua chất xúc tác SCR giảm
và cần có liều lượng bổ sung. Ngoài ra, việc tiêm AdBlue quá mức dẫn đến rò rỉ ammonia trực tiếp
vào không khí gây ra ô nhiễm không mong muốn và độc hại. Ở các tải động cơ đầy đủ và trung bình,
hầu hết NOx được tạo ra.
 Hình 3 Quá trình tiêm AdBlue trong thời gian 800 – 880
Trong quá trình giảm tốc, lượng tiêm AdBlue bị hạn chế đáng kể. Điều này là do dừng quá trình đốt
cháy do nguồn cung cấp nhiên liệu bị chấm dứt. Trong quá trình tải động cơ ổn định và đầy đủ, lượng
tiêm AdBlue duy trì gần như không đổi do dòng khí thải cao qua chất xúc tác SCR. Các hiện tượng
này được trình bày trên hình 4. Đầu của đặc tính đại diện cho tải động cơ đầy đủ với việc tiêm AdBlue
cao tiếp theo là giảm đột ngột của tải động cơ kèm theo việc tắt tiêm AdBlue.

Hình 4 Quá trình tiêm AdBlue trong khoảng thời gian 920 - 950
Sự quan trọng của nhiệt độ khí thải được thể hiện trong biểu đồ 5. Biểu đồ này cho thấy quá trình tiêm
vào đầu của quá trình đo lường. Mặc dù tất cả các chất lỏng động cơ đều đạt được nhiệt độ hoạt động
của họ, do đa dạng trong các tải động cơ, nhiệt độ của khí thải dao động giữa 130 - 205°C. Nhiệt độ
này không đủ cho việc bắt đầu các phản ứng hóa học trong các chất xúc tác SCR. Nếu có một việc
tiêm AdBlue trực tiếp vào dòng chính của khí thải, quá trình phân hủy AdBlue thành ammonia và
carbon dioxide không thể được thực hiện. Điều này sẽ dẫn đến nồng độ urea cao trong khí thải và ô
nhiễm môi trường tiếp theo.
 Hình 5 Quá trình tiêm AdBlue trong khoảng thời gian 0 - 200.

4. Kết luận
Dựa trên kết quả với việc sử dụng CAN-BUS làm nguồn thu thập dữ liệu, nhiệt độ của khí thải là một
trong những yếu tố chính ảnh hưởng đến toàn bộ quá trình giảm NOx chọn lọc. Các tham số kích hoạt
phải được đáp ứng để công nghệ SCR hoạt động đúng cách. Nhiệt độ của khí thải bên trong bộ lọc
SCR phải đạt hơn 190°C với một tải trọng ít nhất là 20%. Nghiên cứu này cũng xác nhận các phụ
thuộc cơ bản giữa tiêu thụ nhiên liệu, tải trọng động cơ và nhiệt độ của khí thải. Kết quả cũng cho
thấy rằng thế hệ thứ hai của giảm NOx chọn lọc có xem xét đến mức độ NOx phía trước và phía sau
bộ lọc SCR. Hiện tượng này được quan sát từ các biểu đồ đạt được từ chu trình nhiệm vụ vận chuyển.
Trong quá trình giảm tốc độ động cơ xe tải, lượng tiêm AdBlue bị hạn chế đáng kể do thiếu hụt mức
độ NOx trong khí thải. Đây là thời điểm mà đầu ra từ cảm biến NOx thông báo cho đơn vị điều khiển.
Sau đó, việc tiêm AdBlue được tạm ngừng. Sự phát thải thứ cấp của ammonia slip được xem xét do
các cảm biến NOx được đặt phía trước và phía sau bộ lọc SCR.