ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΚΟΜΜΑΤΑ- ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ

Ομάδα Α

ΘΕΜΑ Α
Α1. Να δοθεί το περιεχόμενο των παρακάτω ιστορικών εννοιών:
α. ««Η Δίκη των έξι»»
β. «Δημοψήφισμα της 3ης Νοεμβρίου 1935»
γ. «΄Β Ψήφισμα Εθνοσυνέλευσης 1843/1844»

Μονάδες 15
Α2.Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό
σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η
πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη

1. Οι ντόπιοι Συριανοί κατοικούσαν στην Άνω Σύρο, μακριά από την παραλία,
στην οποία συγκεντρώθηκαν οι νεοφερμένοι πρόσφυγες.
2. Στη Β’ Εθνοσυνέλευση οι Ψαριανοί πρόσφυγες ζήτησαν με καθυστέρηση να
καθοριστεί ο τόπος του προσφυγικού συνοικισμού τους
3. Την άνοιξη του 1821, μετά την καταστολή του κινήματος στον Όλυμπο,
κατέφυγαν στις Σποράδες πολλοί αγωνιστές και οπλαρχηγοί από τη
Μακεδονία και τον Όλυμπο..
4. Την 4ηΑυγούστου 1936, με την προσυπογραφή των περισσότερων υπουργών
και με την πρόφαση του κομμουνιστικού κινδύνου, ο Μεταξάς, παρά τη
γνώμη του βασιλιά, ανέστειλε την ισχύ βασικών άρθρων του συντάγματος και
διέλυσε τη Βουλή.
5. Οι βενιζελικοί αξιωματικοί δεν επιθυμούσαν τον συμβιβασμό, καθώς
πίστευαν πως έτσι το Λαϊκό Κόμμα θα αύξανε την επιρροή του, δεν θα
κατάφερνε όμως να επαναφέρει στην ενεργό υπηρεσία πολλούς
αντιβενιζελικούς αξιωματικούς.
Μονάδες 10
ΘΕΜΑ Β
α) Ποιος ήταν ο βασικός προγραμματικός στόχος των Φιλελευθέρων κατά την
περίοδο 1923-1928;

β.) Τι γνωρίζετε για την ψήφιση του συντάγματος με το οποίο εγκαθιδρύθηκε η

αβασίλευτη δημοκρατία ως πολίτευμα;

Μονάδες 13
Β2. Κατά την περίοδο της μοναρχίας του Όθωνα:

1. Τι αποφάσεις ελήφθησαν για τους Χίους πρόσφυγες;

2. Πώς ανταποκρίθηκε η κυβέρνηση στο αίτημα των Ψαριανών;
 3. Ποια ήταν τα αποτελέσματα των προσπαθειών των Μακεδόνων προσφύγων
για την αποκατάστασή τους;
4. Πώς αντιμετωπίστηκε από την κυβέρνηση το ζήτημα των Κρητών, των
Σουλιωτών και των Ηπειρωτών προσφύγων;
5. Τι επιδίωξαν οι Κάσιοι πρόσφυγες και πώς αντιμετώπισε η κυβέρνηση το
ζήτημα της εσωτερικής μετανάστευσης;
Μονάδες 12
Ομάδα Β

ΘΕΜΑ Γ
1. Μελετώντας το περιεχόμενο των ακόλουθων πηγών και αξιοποιώντας
παράλληλα τις ιστορικές γνώσεις, να απαντήσετε τα ακόλουθα ερωτήματα:
α.) Ποια ήταν η τύχη των Ψαριανών προσφύγων μετά το 1824 κατά την άφιξή τους
στην Ελλάδα; (Μονάδες 10)

β.) Ποια μέριμνα έδειξε η ελληνική κυβέρνηση για την πραγμάτωση της
αποκατάστασής τους και ποιες προσπάθειες έκαναν οι ίδιοι; (Μονάδες 10)

γ.) Τι γνωρίζετε για την αποκατάσταση των Ψαριανών προσφύγων κατά την Οθωνική
περίοδο (1833-1862); (Μονάδες 5)

Μονάδες 25
Πηγή 1

Οι Ψαριανοί ενσωματώνονται στους ελεύθερους Έλληνες

[ … ] Παρά την επελθούσαν ταραχήν εις τα ελληνικά πράγματα οι Ψαριανοί
πρόσφυγες ενσωματούνται εις τους ελεύθερους Έλληνας και αποβαίνουν μετά την
καταστροφήν της πατρίδος των οι τολμηρότεροι εκτελεσταί των πυρπολήσεων.
Διακρίνονται δε διά την εθελοθυσίαν και την αφιλοκερδείαν, μεθ’ ης αφοσιώνονται
εις την κοινήν υπόθεσιν. [ … ] Σχηματίζουν επιτροπήν εις την θέσιν της περιφήμου
βουλής των Ψαρών, οι δε πληρεξούσιοι και παραστάται των δι’ αναφοράς ζητούν:
[ … ] να δοθή διαταγή να εκπλεύσουν οι ναύται των μετά των λοιπών μοιρών της
Ύδρας και των Σπετσών, διά να μη μένουν αργοί και [ … ] να δοθή πόρος ζωής εις
τους επιζήσαντας συμπατριώτας των, έως ότου επιστρέψουν εις την πατρίδα των. [ …
] Ούτως η κυβέρνησις ώρισε τον αριθμόν των μετεχόντων εις τον ελληνικόν στόλον
Ψαριανών πλοίων εις 15. Η συμμετοχή αυτή ήτο εκ των σπουδαιοτέρων ζητημάτων
διά τους Ψαριανούς, εις τους οποίους μόνος πόρος ζωής απέμειναν τα καράβια των.
[ … ] Κατόπιν τούτου έστρεψαν τα βλέμματά των προς την Μονεμβασίαν, όπου, ως
εις ασφαλές μέρος, εζήτησαν ν’ αφήσουν τας οικογενείας των.

Βακαλόπουλος Απ., ό.π., σελ. 64-67

Πηγή 2
… Την 11ην Ιανουαρίου 1828 αφικνείται εις Αίγιναν, διά την οποίαν, ήδη προ της
καθόδου του εις την Ελλάδα, είχε πληροφορηθή ότι είχε συσσωρευθή πλήθος
ελληνικού λαού ανεστίου και απόρου. Εκεί οι Ψαριανοί είχον ετοιμάσει δι’ αυτόν και
την συνοδεία του καταλύματα, την δε 21ην Ιανουαρίου 1828 η Επιτροπή των
δι΄εγκωμιαζούσης τον Κυβερνήτην αναφοράς διεδήλου την προς αυτόν εμπιστοσύνην
και αφοσίωσιν των Ψαριανών… << Όθεν κατά το παρόν, γράφει ο Καποδίστριας, δεν
παρακινώ ουδένα να έλθη εις Ελλαδά προς τέρψιν, διότι ο μεν ουρανός πάγκαλος
αληθώς, η δε γη όμως στενάζει άγονος, αχθοφόρος σμήνους προσφύγων και επαιτών.
Και εν Αιγίνη δε και ενταύθα και παντού όπου υπήγα, ηυλίσθην χειρότερα παρά εις
στρατόπεδον, μόλις ευρών κλίνην αποσκευής και τράπεζαν εις γραφήν >>. Αι
επείγουσαι ανάγκαι της χώρας ανέκυπτον πελώριαι και απειλητικαί…

Βακαλόπουλος Απ., ό.π., σελ. 105-106

Πηγή 3

Οι διασωθέντες Ψαριανοί – 3.614 άτομα – πήραν το δρόμο της προσφυγιάς. Αρχικά

τράβηξαν για Σκύρο, Άνδρο, Τήνο, Μύκονο, Πάρο, Κέα, Σύρο και Σπέτσες. Το
γαλλικό πλοίο << Ίσις >> μετέφερε 150 στο Ναύπλιο. Η πλειοψηφία κατέφυγε στις
Σπέτσες, όπου εξέλεξαν πέντε μέλη τους για να συγκροτήσουν την Επιτροπή των
Ψαριανών. Στις 25 Ιουνίου 1824 εκστρατεύουν πίσω για τα Ψαρά μαζί με τους
Σπετσιώτες και τους Υδραίους για να τα ανακαταλάβουν. Στις 2 Ιουλίου γράφουν στη
Διοίκηση τα αιτήματά τους ζητώντας τη βοήθειά της για την επιστροφή τους στην
κατεστραμμένη πατρίδα τους, να επιτραπεί στα διασωθέντα πλοία τους να ενωθούν
με τον στόλο των άλλων δύο νησιών, και να τους συνδράμει οικονομικά. Για το
πρώτο η Διοίκηση αδιαφόρησε, για το δεύτερο επέτρεψε σε 15 πλοία των Ψαριανών
να ενταχθούν στον εθνικό στόλο ενώ για το τρίτο τους απέστειλε 1.000 κιλά σιτάρι.
Στις 4 Ιουλίου 1824 ζήτησαν να τους παραχωρηθεί το φρούριο της Μονεμβασίας για
να εγκατασταθούν προσωρινά. Το αίτημα τους έγινε αποδεκτό. Παράλληλα στις 18
Ιουλίου ο ψαριανός στόλος με ναύαρχο τον Νικολή Αποστόλη επέπλευσε με σκοπό
να ενωθεί με τον υδραΪκό και σπετσιώτικο. [ … ] Η μόνη χαρά και παρηγοριά που
πήραν στη Μονεμβασιά ήταν όταν αντίκρισαν τον πλούσιο συμπατριώτη τους Ιωάννη
Βαρβάκη, ο οποίος ταξίδευσε από τη Ρωσία για να τους συναντήσει και να τους
ενισχύσει οικονομικά. Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα παραμονής στη
Μονεμβασία πολλοί Ψαριανοί εξαιτίας των επιδημιών και κακουχιών εγκαταλείπουν
το φρούριο και μεταβαίνουν στη Σύρο, Μύκονο και Τήνο, ενώ η Επιτροπή τους
παραμένει εκεί.
 Από την αναφορά του Δήμου Ψαρών, << Οθωμανική περίοδος, τα μετά την
καταστροφή μέχρι την απελευθέρωση 1824-1912, του Πανοσιολογιότατου
Αρχιμανδρίτη Ιωακείμ Αρχοντού
2. Με βάση τις γνώσεις σας από το σχολικό εγχειρίδιο και τα στοιχεία που θα
αντλήσετε από τα πιο πάνω παραθέματα, να απαντήσετε στα εξής ερωτήματα:
Οι Κυδωνιείς πρόσφυγες δε διεκδίκησαν δυναμικά την εκπροσώπησή τους στα
πολιτικά πράγματα της επαναστατημένης Ελλάδας. Πώς επηρέασε την στάση τους
αυτή:

α) ο αγώνας για την επιβίωσή τους και οι συνθήκες στις περιοχές που κατέληξαν.
(μονάδες 15)

β) η γεωγραφική τους διασπορά (μονάδες 10)

Μονάδες 25
ΠΗΓΗ 1

Χιλιάδες Κυδωνιείς πρόσφυγες στα νησιά του Αιγαίου

Οι διασωθέντες [Κυδωνιείς] μετεφέρθησαν εις τα Ψαρά προς περίθαλψιν και εκείθεν
δυόμιση χιλιάδες εστάλησαν εις την Σκύρον και πολλοί άλλοι διεκομίσθησαν εις τας
Σπέτσας και την Ύδραν, οπόθεν οι άνδρες άλλοι κατετάχθησαν εις τα πλοία ως
ναύται και άλλοι μετέβησαν εις τα πελοποννησιακά στρατόπεδα. Σύμφωνα προς ένα
έγγραφον της Βουλής των Ψαρών, κατά την 7ην Ιουνίου οι μεταφερθέντες ανήλθαν εις
είκοσι πέντε χιλιάδες.
∆ιονύσιος Κόκκινος, Η Ελληνική Επανάστασις, τόμ. 1, σ. 584.
ΠΗΓΗ 2

Τα Ψαρά ασφυκτιούν από την έλευση των προσφύγων

Πολλαί οικογένειαι από τας Κυδωνίας, από τα Μοσχονήσια και από την Χίον είχαν
μεταφερθεί εις τα Ψαρά κατά τας εναντίον των τόπων των τουρκικάς επιδρομάς και
ετοποθετήθησαν εις διάφορα σπίτια. Εδημιουργήθη εκ τούτου δραματική κατάστασις.
Όχι μόνον οι πρόσφυγες, αλλά και οι φιλοξενούντες τούτους υπό την κοινήν στέγην
εταλαιπωρούντο εκ του συνωστισμού. Προεκλήθη δε και ζήτημα διατροφής των
ξένων, διότι ήσαν πολλοί και παρά την προθυμίαν και τα γενναία αισθήματα των
εντοπίων δεν αρκούσαν οι πόροι τούτων δια να συντηρηθή τόσον πλήθος.
Απεφασίσθη κατόπιν τούτου υπό της Βουλής των Ψαρών και εξετελέσθη η μεταφορά
πλείστων εκ των ξένων εκείνων οικογενειών εις διαφόρους νήσους των Κυκλάδων,
όπου ήτο δυνατόν να ζήσουν ανετώτερα.

∆ιονύσιος Κόκκινος, ό.π., τόμ. 3, σ. 242.

ΠΗΓΗ 3

Η διασπορά των Κυδωνιέων προσφύγων

Πάμπολλοι Κυδωνιείς κατέφυγον εις την Άνδρον, όπου και εγκαταστάθησαν

μονίμως. Επίσης αναφέρει ο Raybaud ότι διερχόμενος εκ Τήνου κατά τα τέλη
∆εκεμβρίου του 1821 παρετήρησεν πλήθος Μοσχονησίων και Κυδωνιέων
ρακενδύτων και απηλπισμένων (…). Υπέρ τους 2.500 προσέτι Κυδωνιείς είχον ήδη
σταλή υπό των Ψαριανών εις την Σκύρον. Ο δε ναύαρχος Νικ. Αποστόλης
απεβίβασεν υπέρ τους οκτακοσίους Κυδωνιείς και Μοσχονησίους εις τας νήσους
Κέαν και Ύδραν. Και εις μεν την Κέαν απεβίβασεν τους ασημοτέρους και
πενεστέρους (…), εις δε την Ύδραν τους άλλοτε ευπόρους (…). Εντούτοις οι
τελευταίοι ούτοι, άλλοτε πλούσιοι αστοί, φαίνεται ότι δεν εγκατεστάθησαν εν Ύδρα
μονίμως, αλλά διέρρευσαν προς άλλα μέρη (…). Ο κατά τας αρχάς του 1824
επισκεφθείς την νήσον Ύδραν Waddington αναφέρει ως ευρισκομένους εν αυτή
ελαχίστους Κυδωνιείς, οι οποίοι μετά τινων Χίων, επίσης προσφύγων, ήσαν οι μόνοι
επαίται του τόπου.

Απ. Βακαλόπουλος, ό.π., σ. 14.