Szkoła Podstawowa nr 3 Choszcznie

Apel
z okazji 233 rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja

R. szk. 2023/2024

Kacper Raczewski
Serdecznie witam wszystkich przybyłych na dzisiejszą akademię uczniów, nauczycieli
oraz dyrekcję szkoły i rodziców.

Kamil Borek
3 maja – cóż to za data?

Hanna Rynkiewicz
Dla setek młodych ludzi to jedna z wielu nic nie znaczących uroczystości.
Ale czy tak powinno być?
Przecież naród, który nie zna swojej przeszłości, umiera i nie buduje dobrego „jutra”.

Kamil Borek
Drodzy widzowie! Żyjąc na co dzień w zwariowanym tempie dzisiejszego świata,
zatrzymajmy się przez chwilę i wysłuchajmy krótkiej lekcji historii i patriotyzmu.

WIERSZ – S. Aleksandrzak: „Trzeci Maja”

Jagoda Lisiak
Przystroiły się wiosennym kwieciem
Nasze pola i łąki zielone...
Pieśnią swoją radosną, beztroską
Rozśpiewał się w górze skowronek.
Wiktor Turbaczewski
Pachnie ziemia wonią polnych kwiatów,
Cała świeżą zielenią spowita.
Sztandarami biało - czerwonymi
Umaiła się Rzeczpospolita.
Jagoda Lisiak
Trzeci Maja...Wojsko idzie drogą,
Aż ulica od ich kroków drży...
Trzeci Maja...łopoczą sztandary,
Idzie wojsko...raz, dwa, trzy...

Wiktor Turbaczewski
Niech żyje Majowa Rocznica!
Woła z dziećmi radośnie Grześ mały.
Sztandar dumnie na wietrze powiewa,
A na nim Orzeł Biały.

1
 P I O S E N K A – Jak długo w sercach naszych…
Jak długo w sercach naszych Jak długo na Wawelu
Choć kropla polskiej krwi Brzmi Zygmuntowski dzwon
Jak długo w sercach naszych Jak długo z gór karpackich
Ojczysta miłość tkwi Rozbrzmiewa polski ton

Stać będzie kraj nasz cały Stać będzie kraj nasz cały
Stać będzie Piastów gród Stać będzie Piastów gród
Zwycięży Orzeł Biały Zwycięży Orzeł Biały
Zwycięży polski lud Zwycięży polski lud

Stać będzie kraj nasz cały Stać będzie kraj nasz cały
Stać będzie Piastów gród Stać będzie Piastów gród
Zwycięży Orzeł Biały Zwycięży Orzeł Biały
Zwycięży polski lud Zwycięży polski lud

Kamil Borek
Obchodzimy dziś kolejną 233 rocznicę Konstytucji 3 Maja. Ta ustawa zasadnicza zatwierdzona
przez Sejm Czteroletni w roku 1791 była efektem pracy i zabiegów stronnictwa patriotycznego,
które dążyło do zreformowania ustroju ówczesnej Rzeczpospolitej.

Kacper Raczewski
Lecz zanim doszło do uchwalenia Konstytucji, trzeba było stoczyć ciężką walkę z siłami
konserwatywnej magnaterii i szlachty, wśród której było wielu sprzedajnych zdrajców ojczyzny.

Hanna Rynkiewicz
Sytuacja w Polsce nie była pomyślna: kraj zrujnowany wojnami i prywatą części obywateli, skarb
pusty, sejm skłócony, rozdarty między stronnictwo królewskie a magnaterię, której przewodził
późniejszy zdrajca – hetman wielki koronny, Franciszek Ksawery Branicki. Nie brakowało jednak
dobrej woli i ofiarności – zarówno wśród szlachty, jak i mieszczaństwa.

Kamil Borek
Tekst Konstytucji przygotowywano w tajemnicy. Do spisku należeli: król Stanisław August
Poniatowski, jego sekretarz Scipione Piattoli, Ignacy Potocki, Adam Czartoryski, Stanisław
Małachowski i Hugo Kołłątaj.

Kacper Raczewski
Spiskowcy wyznaczyli 3 maja 1791 roku na dzień „zamachu stanu”.

Hanna Rynkiewicz
Tego dnia już od rana plac Zamkowy i Zamek były ośrodkiem politycznej mobilizacji.
Kołłątaj pobudził mieszczan warszawskich, którzy tłumnie zgromadzili się koło Zamku
Królewskiego i bronili do niego dostępu, głośno wołając: „Wiwat Konstytucja!”

2
WIERSZ – M. J. Skalecka: „Biją dzwony”

Natalia Sałapata
Biją dzwony, dzwonią dzwony,
Na Zygmunta biją zew:
Przez zielone pól zagony
Ich potężny płynie śpiew.

Maciek Niewinczany
Biją dzwony...Pieśń radosna
Poprzez cały leci kraj,
W złotym słońcu wstała wiosna
I z nią drogi trzeci Maj...

Jagoda Lisiak
Grają trąby...Hej. wesele!
Patrzaj, Polsko, święty dzień
Dzisiaj do twych stóp się ściele,
Niech więc smutki idą w cień! Jagoda

Wiktor Turbaczewski
Grają trąby... dzwonią dzwony,
Radość dziś napełnia kraj.
W Polsce wielkiej, odrodzonej
Wiwat! Wiwat trzeci Maj!

Kamil Borek
Rozpoczęła się słynna sesja. Tego dnia na sali obrad znalazło się 110 zwolenników konstytucji
i 72 przeciwników. Tekst konstytucji odczytał marszałek i wezwał do głosowania.

Hanna Rynkiewicz
Musicie wiedzieć, że stronnicy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego specjalnie odczytali
wtedy kilka telegramów zza granicy. Odpowiednie zestawione tych depesz wywołało wrażenie,
że Polsce grozi nowy rozbiór. Wtedy król oświadczył, że jedyny ratunek widzi w przyjęciu ustawy
rządowej. Na sali zapanowała cisza. Przerwał ją protest posła – Jana Suchorzewskiego,
który krzyczał, rozdzierał szaty, zaklinał się na Boga Wszechmogącego, padał na kolana i groził.

Kacper Raczyński
Mimo takich protestów Izba przyjęła ustawę, a następnie, już w trakcie manifestacji ludu
Warszawy, odbyło się uroczyste zaprzysiężenie. Konstytucja 3 maja stała się faktem!

P I O S E N K A – Jest takie miejsce u zbiegu dróg…

Jest takie miejsce u zbiegu dróg Jest takie miejsce Za ojców groby
Gdzie się spotyka z zachodem wschód Taki kraj Za Trzeci Maj
Nasz pępek świata Kto tutaj zechce w rozpaczy tkwić Jest takie miejsce
Nasz biedny raj Załamać ręce płakać i pić Taki kraj
Jest takie miejsce Ten święte prawo Z pokoleń trudu z ofiarnej krwi
Taki kraj Ma bez dwóch zdań Zwycięskiej chwały nadchodzą dni
Nad pastwiskami ciągnący dym Jest takie miejsce Dopomóż Boże
Wierzby jak mary w welonach mgły Taki kraj I wytrwać daj
Tu krzyż przydrożny Nadziei uczą ci co na stos Tu nasze miejsce
Tam święty gaj Potrafią rzucić swój życia los To nasz kraj

3
Kamil Borek
Konstytucja 3 maja była pierwszą w Europie, a drugą na świecie po konstytucji Stanów
Zjednoczonych.

Kacper Raczewski
Posłuchajcie, proszę, jakie były najważniejsze postanowienia Konstytucji

Szymon Budzyński
Dzięki Konstytucji 3 maja poważnie wzmocniono i usprawniono działalność władzy państwowej,
a zatem sejmu i rządu.

Jagoda Lisiak
Sejm uwolniono od przemocy magnatów i od liberum veto.
Musicie wiedzieć, że to właśnie prawo szlachty do zawołania podczas obrad sejmu „liberum veto”,
co znaczy „nie pozwalam”, obezwładniało przez ponad sto lat normalne prace ustawodawcze
i kontrolne sejmu. Odtąd to miało się zmienić.

Juliusz Kuliński
Do izby poselskiej weszło, choć jedynie z głosem doradczym, 24 przedstawicieli miast.

Natalia Sałapata
Wprowadzono zmianę w położeniu miast i mieszczan.
Nadano im prawa, jakie przysługiwały dotąd szlachcie, za census czyniąc stan posiadania.

Maciej Suszek
Chłopom zapewniono bliżej jeszcze wówczas nieokreśloną „opiekę prawa i rządu krajowego”.

Maciej Niewinczany
Oprócz tego, przyjęto monteskiuszowski podział władz
na prawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, a także zniesiono wolną elekcję.

WIERSZ A. Mickiewicz: „pana Tadeusz”, fragm. „Polonez Trzeciego Maja"

Maciej Suszek
Brzmi Polonez Trzeciego Maja! - Skoczne dźwięki
Radością oddychają, radością słuch poją,
Dziewki chcą tańczyć - chłopcy w miejscu nie dostoją;

Nela Kropidłowska
Lecz starców myśli z dźwiękiem w przeszłość się uniosły,
W owe lata szczęśliwe, gdy senat i posły
Po dniu Trzeciego Maja w ratuszowej sali
Zgodzonego z narodem króla fetowali -
Gdy przy tańcu śpiewano;

EVERYBODY
WIWAT KRÓL KOCHANY!
WIWAT SEJM!
WIWAT NARÓD!
WIWAT WSZYSTKIE STANY!

Kamil Borek
Okres swobody, radości i nadziei trwał krótko. Dokładnie po 373 dniach Rosja,
4
ośmielona zdradą magnatów polskich, którzy przed tronem carycy, Katarzyny II,
zawiązali w Petersburgu konfederację przeciw konstytucji majowej, podjęła działania zaczepne.
Akt zdrady potwierdzono oficjalnie we wsi Targowica na Ukrainie.
Polacy przeciwko Polsce wezwali wroga do napaści.

Hanna Rynkiewicz
Wydarzenie to stało się przyczyną wojny polsko – rosyjskiej w obronie Konstytucji.
Przegrana Polski w tej wojnie przekreśliła dzieło Sejmu Wielkiego.
Po powstaniu kościuszkowskim nastąpił trzeci rozbiór Polski.
W 1795 roku nasz kraj przestał istnieć na mapie Europy.

M U Z Y K A – Michał Ogiński: „Pożegnanie ojczyzny”

WIERSZ – K. K. Baczyński: „Byłeś jak wielkie, stare drzewo”

Juliusz Kuliński
Byłeś jak wielkie, stare drzewo,
Narodzie mój jak dąb zuchwały,
Wezbrany ogniem soków źrałych
Jak drzewo wiary, mocy, gniewu.

Szymon Budzyński
I jęli ciebie cieśle orać
I ryć cię rylcem u korzeni
Żeby twój głos, twój kształt odmienić,
Żeby cię zmienić w sen upiora.

Jagoda Lisiak
Jęli ci liście drzeć i ścinać,
Byś nagi stał i głowę zginał.
Jęli ci oczy z ognia łupić,
Byś ich nie zmienił wzrokiem w trupy.
Jęli ci ciało w popiół kruszyć
By wydrzeć Boga z żywej duszy.

Adam Markiewicz
I otoś stanął sam odarty
Jak martwa chmura za kratami
Na pół cierpiący, na pół martwy,
Pokryty ogniem, batem, łzami.

Juliusz Kuliński
W wielości swojej – rozegnany,
W miłości swojej – jak pień twardy.
Haki pazurów wbiłeś w rany
Swej ziemi. I śnisz sen pogardy.

Szymon Budzyński
Lecz kręci się niebiosów zegar
I czas o tarczę mieczem bije,
I wstrząśniesz się z poblaskiem nieba,
Posłuchasz serca: serce żyje!

Razem: Julek Kuliński, Szymon Budzyński, Jagoda Lisiak, Adam Markiewicz

I zmartwychwstaniesz jak Bóg z grobu
Z huraganowym tchnieniem skroni.
5
 P I O S E N K A – Póki Polska żyje w nas…
Kiedy światu się zdawało,
Że na zawsze starta z map,
Że nie złoży nikt jej w całość,
Że nie wydrze z wrażych łap,
Polski żołnierz w obcej stronie,
Na Europy krańcu gdzieś
Bijąc wroga tęsknił do niej
I układał taką pieśń.
Póki Polska żyje w nas,
Póty nie zginie.
Orzeł Biały jeszcze raz
Skrzydła rozwinie.
Jeszcze zerwie pęta z nóg
Jeszcze zabrzmi złoty róg.
Bądź gotów, bądź gotów!
Dawno ścichło rżenie koni.
Rozwiał się bitewny kurz.
Szczęk stalowy białej broni
Do historii przeszedł już
I odeszli z tamtym wojskiem
Na niebieskiej trąbki zew Ci,
co śnili wolną Polskę
Zostawiając nam ten śpiew.
Póki Polska żyje w nas...
Dziś Europa znów jest z nami
I z pomocą skora biec,
Ale wolnej Polski granic
Polski żołnierz musi strzec
I dochować musi wiary Tym,
co dali za nią krew,
Nieść wysoko ich sztandary
I pamiętać tamten śpiew.
Póki Polska żyje w nas,
Póty nie zginie...

Hania Rynkiewicz
Jeśli uważnie nas słuchaliście, to wiecie już, że Konstytucja 3 maja przetrwała zaledwie
14 miesięcy. Chciałabym więc wam przypomnieć, że obecnie w Polce obowiązuje konstytucja
z 2 kwietnia 1997 r. To bardzo ważny dokument, ponieważ wskazuje nam, Polakom,
świat naszych wartości, w tym ofiarności, współpracy, solidarności, altruizmu, patriotyzmu
i szacunku dla tradycji. To także dokument, który wskazuje nam, Polakom, wzorce postępowania
i budowania relacji społecznych, sprzyjających bezpiecznemu rozwojowi nas, uczniów.
Pamiętajcie więc, by w swoim dorosłym życiu nigdy tej konstytucji nie łamać!
WIERSZ – J. Tuwim: „Modlitwa”

Weronika Maksymek Puszącym się, nadymającym

My, ludzie skromni, ludzie prości, Strąć z głowy ich koronę głupią,
Żadni nadludzie ni olbrzymy, A warczącemu wielkorządcy
Boga o inną moc prosimy, Na biurku postaw czaszkę trupią.
O inną drogę do wielkości. Nela Kropidłowska
Zuzanna Szymoniak Piorunem ruń, gdy w imię sławy
Ziemi, gdy z martwych się obudzi Pyszałek chwyci broń do ręki,
I brzask wolności ją ozłoci, Nie dopuść, żeby miecz nieprawy
Daj rządy mądrych, dobrych ludzi, Miał za rękojeść krzyż Twej męki.
Mocnych w mądrości i dobroci. Weronika Maksymek
Hanna Rynkiewicz Lecz nade wszystko – słowom naszym,
Zmienionym chytrze przez krętaczy,
Jedyność przywróć i prawdziwość!

Razem: Nela Kropidłowska, Weronika Maksymek, Hanna Rynkiewicz,

Zuzanna Szymoniak
Niech prawo zawsze prawo znaczy,
A sprawiedliwość – sprawiedliwość!…
Kamil Borek
Tym pięknym wierszem Juliana Tuwima zakończył się nasz apel.
Prosimy tylko jeszcze o zabranie głosu panią dyrektor – Ewę Klińską.
Pani Dyrektor Ewa Klińska
…………………………………….

Kacper Raczewski
Dziękujemy pani dyrektor za mile słowa pod naszym adresem,
a was prosimy o kulturalne rozejście się do klas.

M U Z Y K A – Fryderyk Chopin, Polonez A-dur Op. 40 Nr 1.

6