Giai-Tich-1 - Nguyen-Thi-Cam-Van - Lesson - W8-Tich-Phan - (Cuuduongthancong - Com)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA

KHOA KHOA HỌC ỨNG DỤNG
BỘ MÔN TOÁN ỨNG DỤNG
BÀI GIẢNG GIẢI TÍCH 1

Nguyễn Thị Cẩm Vân
Email: ntcvantud@gmail.com
Tp. Hồ Chí Minh - 2019.

CuuDuongThanCong.com
NGUYỄN THỊ CẨM VÂN https://fb.com/tailieudientucntt Ngày 14 tháng 11 năm 2019 1/1
MỤC TIÊU
CHƯƠNG 4:
TÍCH PHÂN
Tích phân bất định

Tích phân xác định
Tích phân suy rộng
Ứng dụng của tích phân
TÍCH PHÂN BẤT ĐỊNH
TÍCH PHÂN BẤT ĐỊNH
TÍCH PHÂN BẤT ĐỊNH Định nghĩa
ĐỊNH NGHĨA 2.1 (NGUYÊN HÀM)
F (x) là nguyên hàm của f (x) nếu với mọi x

ta đều có F 0(x) = f (x)
Như vậy
Nếu F (x) là một nguyên hàm của f (x) thì
1
F (x) +C cũng là nguyên hàm của hàm

f (x).
Mọi nguyên hàm của f (x) đều có dạng
2
F (x) +C .
TÍCH PHÂN BẤT ĐỊNH Định nghĩa
ĐỊNH NGHĨA 2.2 (TÍCH PHÂN BẤT ĐỊNH)

Nếu hàm F (x) là một nguyên hàm của hàm f (x) thì F (x) +C
(C : hằng số) được gọi là tích phân bất định của hàm f (x), kí hiệu
Z
f (x)d x = F (x) +C
Tính chất
Z
1 f 0 (x)d x = f (x) +C .
d
Z
2 f (x)d x = f (x) +C .
Zd x Z
3 a f (x)d x = a f (x)d x
Z Z Z
4 [ f (x) + g (x)]d x = f (x)d x + g (x)d x
TÍCH PHÂN BẤT ĐỊNH Bảng công thức nguyên hàm
BẢNG CÔNG THỨC NGUYÊN HÀM

1
R Z
1 od x = C 10 d x = − cot x +C
sin2 x
R
2 1d x = x +C
dx
Z
1
Z
3 d x = ln |x| +C 11 = tan x +C
x cos2 x
x α+1 ax 2
Z Z
4 x αd x = +C (α 6= −1) 12 (ax + b) d x = + bx +C
α+1 2
ax
Z Z
5 ax d x = +C 13 chxd x = shx +C
ln a
dx
Z Z
6
2
= arctan x +C 14 shxd x = chx +C
Z 1+x
dx Z
dx
7 p = arcsin x +C 15 = t hx +C
R 1 − x2 ch 2 x
8 sin xd x = − cos x +C Z
dx
16 = −cot hx +C
R
9 cos xd x = sin x +C sh 2 x
TÍCH PHÂN BẤT ĐỊNH Bảng công thức nguyên hàm
dx 1 dx x
Z Z
1 p = q = arcsin +C
2
a −x 2 a 2 a
1 − ax
¡ ¢
dx 1 dx 1 x
Z Z
2
2 2
= 2 ¡ x ¢2 = arctan +C
x +a a 1+ a a a
dx 1 ¯x −a¯
Z ¯ ¯
3
2 2
= ln ¯ ¯ +C
x −a 2a x +a
xp 2 a2 x
Z p
4 a2 − x2 d x = a − x2 + arcsin +C
2 2 a
xp 2 k ¯¯
Z p p ¯
5 x2 + k d x = x + k + ln ¯x + x 2 + k ¯ +C
¯
2 2
dx x ¯¯
Z ¯
6 = ln ¯tan ¯ +C
¯
sin x 2
Z
dx ¯ ³ x π ´¯
7 = ln ¯tan + ¯ +C
¯ ¯
cos x 2 4
TÍCH PHÂN BẤT ĐỊNH Các phương pháp tính tích phân
CÁC PHƯƠNG PHÁP TÍNH TÍCH PHÂN
TÍCH PHÂN BẤT ĐỊNH Phương pháp đổi biến
Phương pháp đổi biến
TÍCH PHÂN BẤT ĐỊNH Phương pháp đổi biến
0
PP Đổi biến
Z 1: x = u(t
Z ) ⇒ d x = u (t )d t
0
Lúc đó, f (x)d x = f (u(t ))u (t )d t
PP Đổi biến
Z 2: u(x) = t ⇒ u 0Z(x)d x = d t
Lúc đó, f (u(x))u 0 (x)d x = f (t )d t
VÍ DỤ 2.1
Tính các tích phân
Z p Z p
1 1 − x 2d x 2 ex 4 + exd x
NGUYỄN THỊ CẨM VÂN https://fb.com/tailieudientucntt Ngày 14 tháng 11 năm 2019 10 / 1
TÍCH PHÂN BẤT ĐỊNH Tích phân từng phần
Phương pháp tích phân từng phần
ĐỊNH LÝ 2.1
Cho các hàm u(x), v(x) khả vi và u(x), v 0(x) có
nguyên hàm. Khi ấy hàm u 0(x), v(x) cũng có
nguyên hàm và ta có
Z Z
0
u (x).v(x)d x = u(x).v(x) − u(x).v 0 (x)d x

x 2 sin xd x
R R
1
arcsin xd x 4
R 2
x ln xd x x 3e x d x
2
R
5
R x
3
e cos xd x
Những lưu ý khi dùng tích phân từng phần

Z 
P n . ln(αx)d x 



Z 

1 P n . arctan xd x⇒ d v = P n d x , u là phần còn lại.
Z 


P n . arcsin xd x 


Z 
αx
P n .e d x  
2 Z ⇒ u = P n d x , d v là phần còn lại.
P n . sin xd x 

Bài về nhà: Tính nguyên hàm sau

Z
1
e 2x cos 3xd x
Z
2
x 3 sinh xd x
Z
3
(x 2 − 1) cos xd x
TÍCH PHÂN BẤT ĐỊNH Tích phân các hàm hữu tỷ
Tích phân các hàm hữu tỷ
Tích phân phân thức đơn giản loại 1

Md x M 1
Z
= (ax + b)1−k +C
(ax + b)k a 1−k
Tích phân phân thức đơn giản loại 2: Với đa thức ax 2 +bx+c
là tam thức bậc 2 không có nghiệm thực.
Mx + Ndx du du
Z Z Z
⇒ ,
ax 2 + bx + c uk (u 2 + a 2 )k
VÍ DỤ 2.2
x −2 2x + 3
Z Z
1
2
dx 2 dx
x − 4x + 5 (x 2 + x + 1)2
P α (x)
Tích phân hàm hữu tỷ tổng quát: f (x) =
Q β (x)
Trường hợp 1: α < β
p(x)
f (x) = r
(x − a) (x − b)n (x 2 + px + q)
m
Với đa thức ở tử có bậc nhỏ hơn mẫu và tam thức ở mẫu có ∆ < 0, sẽ được
phân tích ở dạng
A1 A2 Am B1 Bn
f (x) = + + ... + + + ... +
x − a (x − a)2 (x − a)m x − b (x − b)n
C1 x + D1 C2 x + D2 Cr x + Dr
+ 2 + + ... + 2
x + px + q (x 2 + px + q)2 (x + px + q)r
Ví dụ: Tính nguyên hàm sau

2x − 1
Z
1
dx
(x − 1)(x + 3)
2x − 1
Z
2
2 (x + 3)
dx
(x − 1)
13x + 4
Z
3
dx
(x − 2)(x 2 + 2x + 2)
Trường hợp 2: α ≥ β Ta chia đa thức rồi đưa
về TH1
Bài về nhà: Tính nguyên hàm sau

sin x
Z
1
dx
cos3 x + cos2 x
2x 3 − 3x − 5
Z
2
dx
x 2 (x + 1)3
2x 4 − 3x 2 + 8x + 1
Z
3
dx
(x − 1)2 (x 2 + x + 1)3
Z 1/3
x
4
dx
1+x
TÍCH PHÂN BẤT ĐỊNH Tích phân một số hàm vô tỷ
Tích phân các hàm vô tỷ
Dạng 1
 s  s
ax + b  ax + b
Z
n n
I= f x, dx Đặt t=
cx + d cx + d
Z r
3 x +1 dx
Ví dụ: Tính tích phân
x − 1 (x − 1)3
Dạng 2
mx + n
Z µ ¶
I= f x, p dx Tích phân như hàm hữu tỷ
ax 2 + bx + c
x +1
Z
Ví dụ: Tính tích phân p dx
x 2 + 2x + 3
Dạng 3
µ ¶
1
Z
I= f x, p dx
(x − m) ax 2 + bx + c
Đặt (x − m) = 1/t để đưa về dạng trên
1
Z
Ví dụ: Tính tích phân p dx
(x + 1) x 2 − x + 1
Dạng Tổng quát
Z ³ p ´
R x, ax 2 + bx + c d x
Sau khi đưa tam thức bậc 2 về bình phương đúng, có thể rơi vào các
TH sau: p
Đặt u = A sin t , t ∈ [−π/2, π/2]
R
1 R(u, A 2 − u 2 )d u
p
Đặt u = A cos t , t ∈ [−π/2, π/2]
R
2 2 2
R(u, u − A )d u
p
Đặt u = A tan t , t ∈ (−π/2, π/2)
R
3 R(u, u 2 + A 2 )d u
TÍCH PHÂN BẤT ĐỊNH Tích phân hàm lượng giác
Tích phân hàm lượng giác
Dạng 1
Z
I= sinm x cosn x d x
1 m = 2k + 1
Z
I =− sin2k x cosn x d (cos x)
2 n = 2k + 1 Z
I= sinm x cos2k x d (sin x)
3 m, n cùng chẵn, dùng công thức hạ bậc

1 1 + cos 2x
sin x cos x = sin 2x cos2 x =
2 2
1 − cos 2x
sin2 x =
2
Dạng 2
Z
f (cos x, sin x)d x
1 Nếu thay x bởi −x , biểu thức dưới dấu tp không đổi

dấu
⇒ Đặt t = cos x
2 Nếu thay x bởi π − x , biểu thức dưới dấu tp không đổi
dấu
⇒ Đặt t = sin x
3 Nếu thay x bởi π + x , biểu thức dưới dấu tp không đổi
dấu
⇒ Đặt t = tan x
x
Tổng quát, đặt t = tan . Lúc đó
2
2d t 2t
dx = sin x =
1+ t2 1+ t2
1− t2
cos x =
1+ t2
TÍCH PHÂN BẤT ĐỊNH Ví dụ
Tính Z
sin2 (x) cos(x)dx
Giải
Đặt u = sin(x) ⇒ du = cos(x)dx
u3
Z Z
2 2
sin (x) cos(x)dx = u dx = +C
3
sin3 (x)
= +C
3
Tính Z
sin4 (x) cos3 (x)dx
Giải: Đặt u = sin(x) ⇒ du = cos(x)dx

sin4 (x) cos3 (x)dx =
R
sin4 (x)(1 − sin2 (x)) cos(x)dx

R
= u 4 (1 − u 2 )du
R
R 4
u (1 − u 2 )du = u 4 − u 6 du
R
1 1 1 1
= u 5 − u 7 +C = sin5 (x) − sin7 (x) +C
5 7 5 7
Tính Z
sin5 (x) cos2 (x)dx
Giải: Đặt u = cos(x) ⇒ du = − sin(x)dx

sin5 (x) cos2 (x)dx =
R
(1 − cos2 (x))2 cos2 (x) sin(x)dx

R
= −(1 − u 2 )2 u 2 du
R
Z Z
−(1 − u 2 )2 u 2 du = −(1 − 2u 2 + u 4 )u 2 du
Z
= −u 6 + 2u 4 − u 2 du
1 2 1
= − u 7 + u 5 − u 3 +C
7 5 3
Vậy
1 2 1
Z
= − cos7 (x) + cos5 (x)/ − cos3 (x) +C
7 5 3
Tính Z
sin2 x cos2 x dx
Giải:
Z µ ¶µ ¶
1 − cos(2x) 1 + cos(2x)
Z
2 2
sin x cos x dx = dx
2 2
Z µ ¶µ ¶
1 − cos(2x) 1 + cos(2x) 1
Z
dx = 1 − cos2 (2x)dx
2 2 4
1
Z
= sin2 (2x)dx
4
BTVN:ZTính các tích phân sau

1
I= sin3 x cos4 xd x
dx
Z
2
I= 3
Z cos xsin x
3 sin x + 4 cos x
3
I= dx
2 cos x − 5 sin x
sin x + 2 cos x − 3
Z
4
I= dx
sin x − 2 cos x + 3
TÍCH PHÂN BẤT ĐỊNH Ôn tập
Ôn Tập
Z p r
1 x −1
Z
x
1 I= e dx 4 I= dx
Z
cos x Z x x +1
x −1
2 I= dx 5 I= p dx
ex 1 − 2x − x 2
x2 dx
Z Z
3 I= dx 6 I= dx
x 4 + 6x 2 + 13 4 cos x + 3 sin x + 5

Giai-Tich-1 - Nguyen-Thi-Cam-Van - Lesson - W8-Tich-Phan - (Cuuduongthancong - Com)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Giai-Tich-1 - Nguyen-Thi-Cam-Van - Lesson - W8-Tich-Phan - (Cuuduongthancong - Com)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA

BÀI GIẢNG GIẢI TÍCH 1

Tp. Hồ Chí Minh - 2019.

Tích phân bất định

TÍCH PHÂN BẤT ĐỊNH

ĐỊNH NGHĨA 2.1 (NGUYÊN HÀM)

F (x) là nguyên hàm của f (x) nếu với mọi x

F (x) +C cũng là nguyên hàm của hàm

ĐỊNH NGHĨA 2.2 (TÍCH PHÂN BẤT ĐỊNH)

BẢNG CÔNG THỨC NGUYÊN HÀM

CÁC PHƯƠNG PHÁP TÍNH TÍCH PHÂN

Phương pháp đổi biến

Phương pháp tích phân từng phần

Tính các tích phân

Những lưu ý khi dùng tích phân từng phần

Bài về nhà: Tính nguyên hàm sau

Tích phân các hàm hữu tỷ

Tích phân phân thức đơn giản loại 1

Ví dụ: Tính nguyên hàm sau

Bài về nhà: Tính nguyên hàm sau

Tích phân các hàm vô tỷ

Tích phân hàm lượng giác

3 m, n cùng chẵn, dùng công thức hạ bậc

1 Nếu thay x bởi −x , biểu thức dưới dấu tp không đổi

Giải: Đặt u = sin(x) ⇒ du = cos(x)dx

sin4 (x)(1 − sin2 (x)) cos(x)dx

Giải: Đặt u = cos(x) ⇒ du = − sin(x)dx

(1 − cos2 (x))2 cos2 (x) sin(x)dx

BTVN:ZTính các tích phân sau

You might also like