Jakie wartości i postawy ważne dla antycznych mędrców nakazuje cenić

Jan Kochanowski w swoich pieśniach? Uzasadnij uniwersalny wymiar

wskazanych wartości i postaw, odnosząc się do treści czterech
wybranych pieśni poety.
W pieśni o incipicie ,,Serce rośnie patrząc na te czasy”, Jan Kochanowski
łączy pochwałę nad przyrodą z refleksją na temat ludzkiej egzystencji.
Podmiot liryczny z zachwytem obserwuje odradzającą się wiosenną
przyrodę. Piękno oraz doskonałość natury, sprawiają, że aż serce się
raduje. Przyroda do niedawna uśpiona, ponownie wraca do życia.
Podmiot liryczny miał wrażenie, że otaczający go świat umarł, ponieważ
krajobraz był aż tak ponury i przygnębiający. Podmiot nadaje przyrodzie
cechy ludzkie. Cała przyroda raduje się wraz nim, z powodu jej
ponownego rozkwitania. W ostatnich wersach utworu, poeta odwołuje
się do refleksji nad losem człowieka. Wspomina, iż nie wszyscy są w
stanie radować się zachodzącymi zmianami w przyrodzie. Jako
rozwiązanie pozwalające na osiągnięcie szczęścia, przedstawia
posiadanie czystego sumienia. Należy przestrzegać takich wartości jak
cnota oraz umiar. Ważne jest także, aby żyć w zgodzie z innymi ludźmi i
naturą. Doceniać wszyscy, co posiadamy. W wierszu pojawia się także
zestawienie postawy człowieka uczciwego z nieprawym. Pierwszy ma
spokojne sumienie, żyje z zgodnie ze sobą oraz czerpie radość z
prozaicznych zajęć. Drugi natomiast, ma wewnętrzne poczucie winy. Jest
ciągle niezadowolony i markotny. W tekście zostają ukazane dwie
odrębne postawy filozoficzne. Jedna z nich to stoicyzm, który dotyczy
bycia uczciwym oraz wdzięcznym. To także radość z prostych,
trywialnych rzeczy. Szczęście człowieka ma źródło w czystości sumienia.
Cnota jest także jednym z warunków na osiągnięcie jego pełni.
Przedstawiony stoicyzm, zostaje połączony z elementami epikureizmu.
Podmiot nie potępia korzystania z przyjemności jakie zapewnia życie, ale
zaleca umiar i harmonię. Przedstawione wartości i postawy mają
uniwersalny wymiar, ponieważ niezależnie od tego, co posiadamy,
możemy być szczęśliwi. Postępowanie w zgodzie z sobą samym
zapewnia nie tylko czyste sumienie, ale także pozwala na czerpanie
radości z życia.
Pieśń ,,Chcemy sobie być radzi” przedstawia renesansową koncepcję na
udany żywot. W pierwszych wersach, osoba mówiąca przedstawia
sytuacje liryczną. Podczas biesiady zachęca gospodarza do podania wina
oraz grania muzyki. Są to pospolite przyjemności oraz formy rozrywki
charakterystyczne dla dworów szlacheckich. Należy cieszyć się chwilą,
ponieważ nie wiadomo, co przyniesie przyszłość, następny dzień – carpe
diem. Następnie zaczyna rozważania na temat właściwego podejścia do
życia. Zauważa, iż jedynie Bóg jako istota wszechwiedząca, zna cały swój
plan. Człowiek nie ma wpływu na otaczającą nas rzeczywistość, toteż
należy porzucić zmartwienia dotyczące rzeczy, nad którymi nie mamy
kontroli. Przywołuje także postać Fortuny – rzymskiej bogini kierującej
ludzkim losem. Jest także boginią szczęścia i nieszczęścia, co w
kontekście interpretacji utworu, można zrozumieć jako podstępność
losu. Wszystko to, co uzyskaliśmy, jesteśmy w stanie stracić równie
szybko jak zyskać. Jedyną stałą wartością jest cnota. W utworze zostaje
także poruszony wątek roli pieniądza. Zostaje zastosowana metafora
okrętu. Bogactwa nie przydadzą się człowiekowi podczas sztormu –
nieszczęść. W życiu należy także umiejętnie przyjmować zarówno
szczęśliwe jak i smutne chwile oraz uczucia. Pieśń Kochanowskiego, to
tekst propagujący ideę ,,złotego środka”, która zakłada połączenie
filozofii epikureizmu i stoicyzmu. Epikureizm odwołuje się do oddawanie
przyjemnościom, jak wskazuje podmiot liryczny w pierwszej zwrotce.
Natomiast stoicyzm, zakłada umiar i zachowanie powagi zarówno w
chwilach radości, jak i smutku. Te ulotne chwile, powinniśmy również
przeżywać jak najpełniej zgodnie z filozofią epikureizmu. Wartości jakie
pragnie nam przekazać Kochanowski, są również uniwersalne.
Nadmierne przywiązanie do dóbr doczesnych, może okazać się zgubne.
Należy zachować umiar i harmonię, aby wieść proste życie. Wiele rzeczy
nie zależy od nas samych, toteż musimy cieszyć się z zwyczajnych
przyjemności. Obie filozofie, zostały połączone z chrystianizmem. Rozum
pomaga człowiekowi w podejmowanych przez niego decyzjach, które
mają przybliżyć go do Boga. Przypomina mu także o jego miejscu w
świecie. Prawdziwe szczęście to nie materializm oraz hedonizm, ale
wewnętrzny spokój i wiara w Boga.
„Nie masz, i po raz drugi nie masz wątpliwości” zwana ,,Pieśnią o
cnocie” to utwór, w którym pojawia się motyw cnoty jako najwyższej
wartości. Jest nie tylko trudna do zdobycia, ale także niezmiernie trudna
do odnalezienia. To właśnie ona jest w stanie zapewnić człowiekowi
szczęśliwe życie, nie tylko na ziemi, ale także w niebie. Dlatego należy
poświęcić wszystko, aby ją zdobyć, a kiedy już się ją posiądzie, za wszelką
cenę pilnować, ponieważ bardzo łatwo ją stracić. Po jej osiągnięciu
wszystko inne nie ma już znaczenia. Osoba mówiąca, to obserwator
ludzkich zachowań. Analizuje je i wyciąga wnioski. Opowiada także jak
cnota przejawia się w codziennym życiu, relacjach ludzi. Człowiek jest z
natury niedoskonały, toteż przejawia także takie uczucia jak zazdrość.
Pozostanie osobą cnotliwą jest bardzo trudne i wymagające. Każdy
dobry uczynek takiej osoby, spotyka się z zazdrością postronnych
obserwatorów. Jedyną możliwością, aby chronić się przed działaniem
takich ludzi, jest bycie świadomym ich istnienia oraz samemu nie
uleganie takiej postawie. Podmiot liryczny określa też, iż postrzeganie
takiej postawy w kategoriach przynoszących korzyści, jest niewłaściwe.
Dążenie do tej postawy zapewni jedynie spokojne sumienie. Podmiot
liryczny stara się przedstawić człowieka cnotliwego w sposób jak
najbardziej obiektywny. Cnota to nagroda sama w sobie, nie należy
oczekiwać za nią zapłaty ani korzyści. To także ostrzeżenie, iż postawa
człowieka cnotliwego nie jest łatwa. Podmiot przypomina także o dbaniu
o ojczyznę. Należy wykazywać się postawą patriotyczną i zawsze dbać o
rodaków. Cnotę można zidentyfikować z pomocą ojczyźnie. Pojęcie te
zostało zaczerpnięte z filozofii stoickiej. Ta wartość ma charakter
ponadczasowy. Ludzie niezależnie od czasów, powinni poszukiwać w
swoim życiu cnoty, wystrzegając się zazdrości. Życie w cnocie to także
pomoc innym ludziom i ojczyźnie.
,,Pieśń o dobrej sławie” zawiera refleksje na temat przemijania i ludzkiej
egzystencji. Utwór to próba ukazania należytej drogi, jaką należy
podążać w życiu. Podmiot liryczny mówi o zważaniu na wartości
ważniejsze niż dobra materialne. Mówi o ich przemijalności i
nietrwałości. Prosi o zastanowienie się nad celem życia i systemem
wartości moralnych. Piętnuje konsumpcjonizm związany wyłącznie z
zaspokajaniem własnych potrzeb. Podkreśla także niestałość
popularności. Podmiot liryczny stara się objaśnić, na czym polega cnota
tytułowej sławy. Stworzony przez Boga człowiek, to nie tylko ciało, ale
także rozum. Zdolności, które daje nam rozum, pozwalają na
pozostawienie po sobie dobrego imienia, które nie jest tak ulotne. Dary
ofiarowane przez Boga, powinniśmy wykorzystać, aby czynić dobro
wobec ojczyzny i rodaków. Podmiot zaznacza, iż walka o ojczyznę, to nie
tylko walka zbrojna wykorzystująca siłę, ale także umiejętności
wywierania wpływu na ludzi. On sam uważa się za osobę o takich
zdolnościach. Poprzez swoją sztukę, stara się wywrzeć wpływ na ludzi.
Wychwala odwagę i gotowość poświęcania się dla państwa. Ludzie nie
korzystający z podarunków Bożych, nie zostawiają po sobie dobrej sławy,
a ich życie jest bezcelowe. Kochanowski nawiązuje także do motywu
exegi monumentum – wybudowałem pomnik trwalszy niż ze spiżu.
Dążenie do pozostania ,,w dobrej sławie” we wspomnieniach
następnych pokoleń, pozwoli człowiekowi na osiągnięcie
nieśmiertelności. Z pieśni można wysnuć następujące wnioski. Należy
żyć tak, aby być dobrym przykładem dla innych rodaków. Ofiarowane
nam przez Boga łaski, należy wykorzystać nie tylko dla własnych korzyści.
Nie można także zapominać o ojczyźnie oraz szacunku do tradycji.