Wielkie Kompendium Umiejętności Rozwalacza Wytrzymałości

NAPRĘŻENIA
1)„Na Kole Mohra życie płynie dwa razy szybciej.”
2)Koło Mohra dla naprężeń, gdy znamy naprężenia główne:
𝜎1−𝜎2 𝜎1+𝜎2
𝑅= 2
; 𝑂𝐴 = 2
; 𝜎𝛼 = 𝑂𝐴 + 𝑅 ∗ cos(2𝛼 ); 𝜏𝛼 = 𝑅 ∗ sin(2𝛼 ) ;
3)Koło Mohra dla naprężeń, gdy znamy PSN:
𝜎𝑥−𝜎𝑦 2 𝜎𝑥+𝜎𝑦
𝑅 = √( 2
)2 + 𝜏𝑥𝑦 ; 𝑂𝐴 = 2
; 𝜎1 = 𝑂𝐴 − 𝑅; 𝜎2 = 𝑂𝐴 + 𝑅;
4)Τ jest dodatnie na kole Mohra, jeśli na rysunku (w rzucie kostki patrząc od góry) jego kierunek jest
zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara.
ODKSZTAŁCENIA
∆𝑙
1)Ogólny wzór – 𝜀 = lim 𝑙 ; 𝜇 = lim (∢𝐶𝐴𝐵 − ∢𝐶 ′ 𝐴′ 𝐵′ );
𝑙→0 ̅̅̅̅|→0
|𝐴𝐵
̅̅̅̅|→0
|𝐶𝐴
2)Pole odkształceń:
μ jest dodatnie, jeśli kąt się zmniejsza (dwie konwencje, albo analizujemy prawy dolny róg kostki,
albo dolny lewy – patrz zeszyt)
u - wektor odkształceń na osi x (nie jestem pewien czy to wektor odkształceń)
v - wektor odkształceń na osi y
𝜕𝑢 𝜕𝑣 𝜕𝑣 𝜕𝑢
𝜀𝑥 = ; 𝜀𝑦 = ; 𝜇= + ;
𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑥 𝜕𝑦
3)Koło Mohra dla odkształceń ma identycznie te same wzory co KM dla naprężeń, pomijam.
4)Recepta na sukces w zadaniach gdzie znamy wskazania tensometrów:
𝜇
1) Rysujemy oś
2
2) Rysujemy oś pomocniczą 𝜀 ∗ ;
3) Rysujemy linie wskazań 𝜀𝐴 , 𝜀𝐵 , 𝜀𝐶 ;
4) Wybieramy punkt A na dowolnej linii (𝜀𝐴 , 𝜀𝐵 𝑙𝑢𝑏 𝜀𝐶 );
5) W punkcie A rysujemy rozetkę tensometrów zgodnie z kierunkiem tensometru tej osi, którą
wybraliśmy;
6) Wyznaczamy punkty B i C na przecięciu wskazań tensometrów z pozostałymi kierunkami ε;
7) Punkty A, B i C są rzeczywistymi punktami Koła Mohra;
8) AC i AB to cięciwy KM (rysujemy ich symetralne);
9) Symetralne wyznaczają środek KM;
10) Rysujemy oś ε;
PRAWO HOOKE’A
1)Dla kierunków głównych;
1 1 1
𝜀1 = 𝐸 (𝜎1 − 𝜈 (𝜎2 + 𝜎3 )); 𝜀2 = 𝐸 (𝜎2 − 𝜈 (𝜎1 + 𝜎3 )); 𝜀3 = 𝐸 (𝜎3 − 𝜈 (𝜎1 + 𝜎2 ));
2)Dla kierunków niegłównych analogicznie (1=x, 2=y, 3=z), plus poniższe wzory:
𝜏𝑥𝑦 𝜏𝑦𝑧 𝜏𝑧𝑥 𝐸
𝜇𝑥𝑦 = 𝐺
; 𝜇𝑦𝑧 = 𝐺
; 𝜇𝑧𝑥 = 𝐺
; 𝐺 = 2(1+𝜈) ;
Całkowite odkształcenie:
∆𝑉
𝑒= = 𝜀𝑥 + 𝜀𝑦 + 𝜀𝑧 ;
𝑉
HIPOTEZY BEZPIECZENSTWA
Zwracam uwagę na zadanie z trójkątami podobnymi (patrz kolokwium 1/chomik Marcina B.)!
„Uplastycznienie nastąpi, gdy gęstość energii odkształcenia postaciowego na jednostkę objętości jest
równa lub przekroczy gęstość energii, dla której ten sam stan materiału uplastycznia się w prostej
próbie rozciągania.”
𝑇
1)Hipoteza Treski (τ max): 𝜎𝑟𝑒𝑑 = 2 ∗ 𝜏𝑚𝑎𝑥 ;
𝐻 1 2 2 2
2)Hipoteza Hubera: 𝜎𝑟𝑒𝑑 = √2 [(𝜎𝑥 − 𝜎𝑦 )2 + (𝜎𝑦 − 𝜎𝑧 )2 + (𝜎𝑧 − 𝜎𝑥 )2 ] + 3(𝜏𝑥𝑦 +𝜏𝑦𝑧 + 𝜏𝑧𝑥 );
3)Wzór hip. Hubera jest prawdziwy również dla kier. głównych (x=1, y=2, z=3, τy równe zero)
𝑃 𝑅𝑒 𝑅𝑚
4)𝑃𝑑𝑜𝑝 = 𝑛𝑘𝑟 ; 𝐾𝑟 ≤ 𝑛 ; 𝐾𝑟 ≤ 𝑛𝑚
, gdzie ne, nm, nkr – współczynniki bezpieczeństwa.
𝑘𝑟 𝑒
PRĘTY ŚCISKANE I ROZCIĄGANE
1)Dzielimy na podprzedziały mając na uwadze zasadę de Saint-Venanta!
2)𝑁(𝑥) 𝑤𝑦𝑙𝑖𝑐𝑧𝑎𝑚𝑦 𝑧 𝑟ó𝑤𝑛. 𝑟ó𝑤𝑛𝑜𝑤𝑎𝑔𝑖.
𝑁(𝑥) 𝑁(𝑥) 𝜎(𝑥) 𝑥
3)𝜎(𝑥) = 𝐴(𝑥) ; 𝜀(𝑥) = 𝐴(𝑥)∗𝐸 = 𝐸
; 𝑢 (𝑥) = ∫0 𝜀(𝑥)𝑑𝑥 ;
4)Gdy pręt się obraca:
𝑅𝑧
Elementarna siła bezwładności: 𝑑𝐵 = 𝜔2 ∗ 𝑟 ∗ ∗ 𝐴 ∗ 𝜌 ∗ 𝑑𝑟 ∗ ; 𝐵 = ∫𝑟 𝑑𝐵;
Z warunku 𝐾𝑟 ≥ 𝜎𝑚𝑎𝑥 , możemy wyliczyć maksymalną prędkość obrotową.
PRĘTY SKRĘCANE (WAŁY)
1)Hipoteza płaskich przekrojów:
1) Przekroje skręcają się równomiernie wzdłuż długości pręta
2) Przekroje poprzeczne pozostają płaskie
3) Wszystkie punkty przekroju na danym promieniu pozostają współliniowe
2)Ms(x) wyliczamy z równ. równowagi.
𝑀𝑠(𝑥) 𝑀𝑠(𝑥) 𝜋 𝑥
3)𝜏 = ∗ 𝑟; 𝜃= ; 𝐼𝑜 = (𝐷𝑧4 − 𝐷𝑤4 ); 𝜑(𝑥) = ∫𝑥 𝜃𝑑𝑥;
𝐼𝑜 𝐺∗𝐼𝑜 32 0

4)Wzory Bredta:
𝑀𝑠(𝑥) 𝑑𝑠 𝑀𝑠(𝑥)
𝜃= ∮ 𝛿; 𝜏= , gdzie F - pole przekroju, ∮ 𝑑𝑠 obwód danej części przekroju (jeśli
4𝐹 2 𝐺 2𝐹𝛿
grubość zmienia się w przekroju).
5)Siła w nicie:
𝐹𝑛 = 𝜏𝑛 ∗ 𝛿𝑛 ∗ 𝑡𝑛 , gdzie tn - rozstaw nitów.
CHARAKTERYSTYKI FIGUR PŁASKICH:
Yc, zc – osie centralne, Sc- środek ciężkości, Sy, Sz – momenty statyczne, Iy, Iz –momenty
bezwładności, Iyz moment dewiacji/dewiacyjny;
1)𝑆𝑦 = ∫𝐴 𝑧𝑑𝐴; 𝑆𝑧 = ∫𝐴 𝑦𝑑𝐴; 𝑆𝑦 = 𝑧𝑜 ∗ 𝐴; 𝑆𝑧 = 𝑦𝑜 ∗ 𝐴;

2)𝐼𝑦 = ∫ 𝑧 2 𝑑𝐴; 𝐼𝑧 = ∫ 𝑦 2 𝑑𝐴 ; 𝐼𝑦𝑧 = ∫ 𝑦𝑧 𝑑𝐴;

𝐴 𝐴 𝐴
By obliczyć momenty bezwładności i dewiacji względem osi obróconych o dany kąt względem danych
osi, wystarczy skorzystać z Koła Mohra (Iy i Iz jako jednostki osi poziomej, Iyz jako jednostka osi
pionowej).
3)Wzory Steinera:
𝐼𝑦 = 𝐼𝑦𝑐 + 𝐴𝑧𝑜2 ; 𝐼𝑧 = 𝐼𝑧𝑐 + 𝐴𝑦𝑜2 ; 𝐼𝑦𝑧 = 𝐼𝑦𝑐 𝑧𝑐 + 𝐴𝑧𝑜 𝑦𝑜 ;
4)Dla przekroju prostokątnego:
𝑏ℎ 3
𝐼𝑦 = , 𝑔𝑑𝑧𝑖𝑒 𝑏 − 𝑤𝑦𝑚𝑖𝑎𝑟 𝑟ó𝑤𝑛𝑜𝑙𝑒𝑔𝑙𝑦 𝑑𝑜 𝑜𝑠𝑖 𝑧𝑔𝑖𝑛𝑎𝑛𝑖𝑎 𝑦, ℎ − 𝑝𝑟𝑜𝑠𝑡𝑜𝑝𝑎𝑑𝑙𝑦 𝑑𝑜 𝑜𝑠𝑖 𝑦.
12
5)Dla przekroju okrągłego:
𝜋
𝐼𝑦 = (𝐷4 − 𝐷𝑤4 );
64 𝑧
ZGINANIE BELKI
1)
 Brak zmiany długości belki na osi.
 Przekroje płaskie, prostopadłe do osi belki przed zginaniem muszą pozostać płaskie i
prostopadłe do zakrzywionej osi.
 Naprężenia prostopadłe do włókien można zaniedbać.
 Nie ma naprężeń stycznych pomiędzy włóknami.
2)Przy myślowym przecięciu – wektor Mg zawsze ma strzałkę skierowaną „do góry”, wektor T ma
strzałkę „do góry”, jeśli pręt jest po prawej stronie myślowego przecięcia, strzałkę „do dołu”, jeśli
pręt jest po lewej stronie przecięcia.
3)Mg(x) i T(x) wyznaczamy z równań równowagi, belkę również dzielimy na przedziały zgodnie z
zasadą de Saint-Venanta.
𝑑𝑀𝑔(𝑥)
4)Ważna zależność: 𝑇(𝑥) = 𝑑𝑥 ;
−𝑀𝑔(𝑥)
5)𝜎𝑥 = ∗ 𝑧, 𝑔𝑑𝑧𝑖𝑒 𝑧 − 𝑜𝑑𝑙𝑒𝑔ł𝑜ś𝑐 𝑜𝑑 𝑜𝑠𝑖 𝑜𝑠𝑖 𝑏𝑒𝑙𝑘𝑖.
𝐼𝑦
𝑇(𝑥) ∗ 𝑆𝑦(𝑧)
6)𝜏 = , 𝑔𝑑𝑧𝑖𝑒 𝑏 − 𝑔𝑟𝑢𝑏𝑜ś𝑐 𝑝𝑟𝑧𝑒𝑘𝑟𝑜𝑗𝑢 𝑤 𝑑𝑎𝑛𝑒𝑗 𝑜𝑑𝑙𝑒𝑔𝑙𝑜ś𝑐𝑖 𝑧 𝑜𝑑 𝑜𝑠𝑖 𝑏𝑒𝑙𝑘𝑖.
𝐼𝑦 ∗ 𝑏(𝑧)
𝑇(𝑥)
7)𝜏ś𝑟 = ;
𝐴𝑝𝑟𝑧𝑒𝑘𝑟𝑜𝑗𝑢
1 𝑀𝑔(𝑥)
8)𝑊 ′′ (𝑥) ≅ = ;
𝜌 𝐸 ∗ 𝐼𝑦
Trzeba scałkować dwa razy i wyznaczyć stałe całkowania – z warunków położenia belki i warunków
ciągłości belki w punktach (W’(x) =0, W(x)=0).
STANY ZŁOŻONE NAPRĘŻEŃ to superpozycja działania kilku sił, bądź wynik rozkładu siły na osie
układu współrzędnych. Siła działająca prostopadle do osi belki w oddaleniu od rozpatrywanej
belki/na ramieniu powoduje zarówno moment skręcający Ms(x), jak i moment zginający Mg(x) oraz
siłę T(x). Przy superponowaniu momentów gnących od kilku sił trzeba pamiętać o tym, że nie zawsze
siły te zginają belkę w tej samej płaszczyźnie. Jeśli belka jest zginana w dwóch płaszczyznach, należy
wyznaczyć dwie linie ugięcia, dla każdej z płaszczyzn po jednej.
ŚCISKANIE MIMOŚRODOWE PRĘTÓW KRĘPYCH
Wycięcie kawałka przekroju powoduje powstanie momentu gnącego działającego na pręt. Zadania
zazwyczaj polegają na wyznaczeniu minimalnej głębokości wycięcia, tak by pręt nie podlegał
naprężeniom dodatnim. Należy wyznaczyć sigmę od siły N(x) oraz sigmę od momentu Mg(x) i
przyrównać je w położeniu podejrzanym o możliwość posiadania dodatnich sigm. Więcej patrz zeszyt.
UTRATA STATECZNOŚCI PRĘTÓW SMUKŁYCH
𝜋 2𝐸𝐼𝑦 𝐼𝑦 𝑙 𝜋 2𝐸 𝐸
1)𝑃𝑘𝑟𝑦𝑡 = 𝑙𝑠2
; 𝑖𝑦 = √ 𝐴 ; 𝜆 = 𝑖𝑠 ; 𝜎𝑘𝑟 = 𝜆2
; 𝜆𝑔𝑟 = 𝜋√𝜎 ;
𝑦 𝑝𝑟𝑜𝑝

W zadaniach należy sprawdzić czy lambdy są większe od lambdy granicznej, inaczej wzory są
nieprawdziwe. Wyboczenie następuje w płaszczyźnie, w której jest większa lambda (i tym samym
mniejsze naprężenie potrzebne by osiągnąć stan krytyczny).
𝑃𝑘𝑟
𝑃𝑘𝑟 = 𝜎𝑘𝑟 ∗ 𝐴; 𝑃𝑑𝑜𝑝 = ;
𝑛𝑘𝑟
2)Ls jest zależne od sposobu zamocowania/ograniczeń pręta. Przykładowe wartości ls – patrz zeszyt.

PS.
Wartości krytyczne naprężeń Kr porównujemy albo z tau max, gdy belka jest skręcana, albo z sigmami
maksymalnymi gdy belka jest rozciągana/wyginana.
Wykresy są turboważne.
Robienie zadań przed egzaminem też, więc do pracy.