PRAWO

prawo przedmiotowe prawo podmiotowe

prawo przedmiotowe – zbiór norm prawnych wydanych lub usankcjonowanych przez

organ władzy publicznej i zagwarantowanej przymusem państwowym. Prawo
przedmiotowe to prawo powszechnie obowiązujące.

Prawo podmiotowe = uprawnienie – prawo określonej jednostki do określonego

zachowania się lub domagania się określonego zachowania od osób do tego
zobowiązanych.
 względne/bezwzględne
 zbywalne/niezbywalne
 majątkowe/niemajątkowe

Podział prawa ze względu na sposób tworzenia:

 zwyczajowe – kształtuje się w społeczności przez lata, uznawane za
obowiązujące o ile nie jest w sprzeczności z prawem stanowionym, ma
charakter normatywny tzn.: organy stosujące prawo stosują je bezpośrednio

 stanowione – tworzone przez organy władzy ustawodawczej lub wykonawczej,

w wyniku tworzenia prawa powstaje akt normatywny, czyli np.: ustawa,
rozporządzenie, zarządzenie. Mogą też je tworzyć jednostki samorządu
terytorialnego mające kompetencje do stanowienia prawa miejscowego.

zwyczaj – praktyka określonego postępowania powszechnie stosowaną w

określonych stosunkach społecznych, czasie, środowisku. Nie ma charakteru
normatywnego, jest stosowany z mocy i w zakresie ustawowego odesłania. Może
być źródłem prawa zwyczajowego.
Prawo miejscowe obowiązuje na terytorium władztwa organu który je wydał. Każda z
jednostek samorządowych ma organ wykonawczy i ustawodawczy. Może je stanowić
też wojewoda – jako terenowy organ administracji rządowej.

gmina :
1. rada gminy
2. prezydent, burmistrz, wójt
powiat :
1. rada powiatu, zarząd powiatu
2. starosta
województwo :
1. sejmik, zarząd województwa
2. marszałek województwa

klauzula generalna – kodeksy posługują się nimi, aby pozostawić sędziom margines
interpretacyjny
pożytek – rzecz odłączona od rzeczy macierzystej, przynosząca zysk
subsumpcja – podciągnięcie prawa pod normę prawną
norma prawna – reguła postępowania. Normy prawne są zakodowane w przepisach
prawnych.
przepis prawny – podstawowa jednostka systematyzująca aktu normatywnego np.:
paragraf, ustęp, artykuł, punkt, podpunkt
Budowa normy prawnej wg koncepcji trójczłonowej :
 hipotezy – określa adresata normy i sytuację prawną (zdarzenie prawne)
 dyspozycji – wskazuje wzór powinnego zachowania się w określonej sytuacji
prawnej
 sankcji – określa konsekwencje wynikające z niezachowania się w sposób
wskazany w hipotezie
wg koncepcji dwuczłonowej : hipoteza + dyspozycja / hipoteza + sankcja
Koncepcja dwuczłonowa norm sprzężonych :
 norma sankcjonowana – w sytuacji opisanej w hipotezie normy
sankcjonowana, adresat powinien zachować się tak, jak określono w
dyspozycji. Niezachowanie się zgodnie z dyspozycją, jest hipotezą normy
sankcjonującej zawierającą sankcję.
 norma sankcjonująca
 Normy prawne ze względu na sposób obowiązywania :
 norma imperatywna – strony mają obowiązek zachować się w sposób
określony w normie
 norma semiimperatywna - pozwala na swobodne zachowanie się stron,
tylko w jednym kierunku np.: prawo pracy, konsumenta
 norma dyspozytywna – wiążą adresatów tylko wówczas, gdy ci nie
postanowili inaczej.
Lex imperfecta – normy pozbawione przez ustawodawcę sankcji

Zdarzenie prawne – powoduje powstanie, zmianę lub ustanie stosunku prawnego

Stosunek prawny – stosunek społeczny uregulowany prawnie. Składa się z

podmiotu, przedmiotu (określone zachowania) oraz treści ( wzajemne prawa i
obowiązki).
Funkcje prawa : kontrola zachowań, regulacja konfliktów, rozdział dóbr i ciężarów

SYSTEMY PRAWA
 prawo międzynarodowe publiczne – normy międzynarodowe dwustronne lub
wielostronne, system norm między państwami a organizacjami
międzynarodowymi. Źródłem prawa są przede wszystkim konwencje
międzynarodowe. Brak bezpośredniego przymusu państwowego. Środki
stosowane wyjątkowo mogą być zastosowane przeciwko państwu używającemu
siły lub groźby. Stosunek p.m.p
do prawa krajowego określają artykuły od 87. do 91. Konstytucji RP.
 Prawo międzynarodowe prywatne – reguluje stosunki, wskazanie systemu
prawnego (własnego lub obcego państwa) właściwego dla dokonania oceny
prawnej konkretnej sytuacji z zakresu prawa cywilnego, prawa handlowego i
prawa pracy, w którym występuje podmiot zagraniczny. W Polsce źródłem prawa
jest Ustawa Prawo Prywatne Międzynarodowe z 12.11.1965 r.
 Prawo wspólnot europejskich (prawo UE) – prawo obowiązujące w UE na
podstawie pierwotnych źródeł prawa np.: traktatów oraz wtórnych np.: dyrektyw,
rozporządzeń
 Prawo wewnątrzkrajowe – tworzone przez organy państwa i obowiązuje na jego
terytorium, podmiotem prawa są organy państwa, osoby fizyczne, prawne oraz
inne jednostki organizacyjne
 SYSTEMY PRAWA
 stanowione = ustawowe – powstaje w wyniku jednostronnego i władczego aktu
(jednostronny akt władzy ustawodawczej) AMERYKA ŁACIŃSKA I EUROPA
 precedensowe – w państwach anglosaskich obowiązuje nie tylko prawo
stanowione, ale też w formie konkretnych sądowych precedensów
prawotwórczych. Nie na podstawie przepisów prawa, ale na innej, podobnej
sprawie uprzednio rozstrzygniętej. Konkretne precedensy w Common Law są
swoistymi źródłami prawa, samodzielnymi decyzjami.
 wyznaniowe (muzułmańskie) – decyzje polityczne i prawodawcze podejmowane
przez władzę religijną i prawną

gałąź prawa – obejmuje spójne i usystematyzowane normy prawne regulujące

określone rodzaje stosunków prawnych

PRAWO

PUBLICZNE PRYWATNE
 konstytucyjne  cywilne
 administracyjne  rodzinne
 finansowe  pracy
 karne

prawo konstytucyjne – zespół norm regulujących podstawowych struktur ustroju RP

Źródłem prawa jest Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997r., inne akty władzy
państwowej (ustawy i uchwały).

Konstytucja RP reguluje:
 podmiot władzy w państwie i jej realizację
 zasady ustroju gospodarczego w RP
 organizację i kompetencje aparatu państwowego
 prawa, wolności i obowiązki człowieka i obywatela

Zasady ustroju RP
 suwerenność narodu
 niepodległość państwa
  państwo prawa
 podział władz
prawo administracyjne - reguluje stosunki prawne powstające podczas władczej
działalności organów między organami administracji publicznej a obywatelami
oraz innymi podmiotami prawnymi. Źródłem prawa administracyjnego są liczne
ustawy, akty normatywne, uchwały, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz
Konstytucja RP. Ma trzy podtypy:
 prawo administracyjne ustrojowe – o ustroju, strukturze i zasadach
funkcjonowania administracji
 prawo administracyjne materialne – o prawach i obowiązkach administracji
i obywateli
 prawo administracyjne procesowe – o przeprowadzaniu postępowań
administracyjnych, reguluje tryby dochodzenia roszczeń i egzekwowania
obowiązków oraz stosowania sankcji
Kodeks postępowania administracyjnego z 1960 roku.

prawo finansowe – zespół norm określających gromadzenie środków

pieniężnych przez państwo, podział i wydatkowanie środków oraz określających
strukturę i tryb odwołania organów i instytucji finansowych. Źródłem prawa
finansowego są ustawy i akty normatywne.

prawo karne – zespół norm regulujących jakie czyny są przestępstwami, kary

oraz ogólne zasady odpowiedzialności karnej. Źródłem prawa karnego jest
Kodeks Karny z 1997 roku, Kodeks Postępowania Karnego, Kodeks Karny
Wykonawczy. Ma trzy podtypy:
 prawo karne materialne – określa czyny, które są przestępstwami i
grożące za nie kary
 prawo karne procesowe – określa przebieg procesu karnego, typy i formy
czynności procesowych
 prawo karne wykonawcze – określa sposób wykonywania kary

prawo cywilne – reguluje stosunki cywilnoprawne, majątkowe i niemajątkowe,

między równorzędnymi podmiotami prawnymi.
Podgałęzie : część ogólna, prawo rzeczowe, zobowiązań, spadkowe, rodzinne,
handlowe. Źródłem prawa cywilnego jest Kodeks Cywilny z 1964 roku.
Funkcjonuje też kodeks rodzinny i opiekuńczy.