KOLAYLI ÖRNEKLEME

Araştırmacı bu örnekleme yönteminde yakın olan ve erişilmesi kolay olan bir durumu seçer ve
örneklemeye girecek kişi sayısı istenen örneklem büyüklüğüne ulaşıncaya kadar devam eder.

Bu örnekleme yöntemi araştırmaya hız ve pratiklik kazandıran bir yöntemdir. Bu yöntem ile
ulaşılabilen ve istenilen herkes araştırmaya katılabilir. Örnek olarak son zamanlarda internet
ortamında sıklıkla karşılaştığımız anketler verilebilir. Bu örnekleme yöntemi kısa süreli ve düşük
maliyetlidir. Dolayısıyla elde ve edilen verilerin değerlendirilmesinde dikkatli olunmalıdır. Çünkü
örneklemin tüm evreni temsil etme oranı çok düşüktür. (Kuzu)

YARGISAL (AMAÇLI) ÖRNEKLEME

Bu örnekleme yönteminde örnekleme oluşturan birimler araştırmacının araştırma problemine

cevap bulacağına inandığı kişilerden oluşmaktadır. Bu örneklemenin amacı araştırma problemini
çözüme kavuşturacak zengin bilgi içeren durumları seçmektir. Bu yöntem daha çok kamuoyu ve
biyolojik araştırmalardaki olgu ve olayların keşfedilmesinde ve açıklanmasında kullanılır.(Yıldız)

KOTA ÖRNEKLEME

Bu örnekleme yönteminde seçilen evren sınırlıdır. Öncelikle evrendeki alt guruplar belirlenir ve
ardından her alt gruptan örnekleme alınacak kotanın saptanması ve bu kotaya göre her alt gruptan
ulaşması kolay katılımcıların seçilmesi ile örneklem elde edilmektedir. Seçilen katılımcılar
araştırmacının öngördüğü belirli değişkenlere göre sınıflandırılır. Bu değişkenler yaş, cinsiyet, eğitim
durumu, meslek olabileceği gibi etnik köken kırsal ve kentsel değişkenler de olabilir. Örnek olarak
sigaraya bağlı akciğer kanseri ile ilgili yapılacak bir araştırmada hastanede yatan hasta sayısı 400 ise
ve araştırmacı bunlardan 80 kişisi ile görüşmeye karar vermiş ise araştırmada kullanılacak kota
Q=80/400=1/5 tir. Bu bağlamda araştırmacı alt grupta istenilen 16 hasta ile görüşmelidir.(Koç)

KARTOPU ÖRNEKLEME

Bu örnekleme yöntemi evrenin sınırlarının ve evrendeki birimlerin kesin olarak belirlenemediği

durumlarda kullanılır. Bu yöntemde evrene ait birimlerden birisi ile temas kurulur. Temas kurulan
birimin yardımı ile ikinci birime, ikinci birimin yardımı ile üçüncü birime gidilir. Bu şekilde sanki bir
kartopunun büyümesi gibi örneklem büyümesi zincirleme olarak genişler. Örnek verecek olursak
özellikle astım hastaları için ortamdaki havayı temizlemeye yardımcı ve fiyatı oldukça pahalı bir
elektrik süpürgesinin satış ofisinde çalıştığımızı varsayar isek bu süpürgeyi alacak kişilere ulaşılması
için bu yöntem kullanılmalıdır. (Demir 14)

AŞIRI VE AYKIRI DURUM ÖRNEKLEMESİ

Bu örnekleme yöntemi derin bir incelemeye tabi tutulabilecek sınırlı sayıda ancak bilgi
bakımından zengin durumların çalışılmasında kullanılır. Aşırı ve aykırı durumların normal durumlara
göre daha zengin bir veri ortaya koyabileceği ve araştırma problemini çok boyutlu bir biçimde
anlamaya yardımcı olabileceğini savunmaktadır. Örneğin ilköğretim okullarına teknolojinin
entegrasyonu sürecinde ortaya çıkan sorunları araştıran bir araştırmacı uygulama açısından çok iyi ve
çok kötü birkaç okulu ele alarak araştırmasını gerçekleştirebilir.(Yıldırım 69)
MAKSİMUM ÇEŞİTLİLİK ÖRNEKLEMESİ

Bu örneklemenin amacı çeşitlilik gösteren durumlar arasında ortak paylaşılan olguların olup
olmadığını bulmaya çalışmak ve bu çeşitliliğe göre problemin farklı boyutlarını ortaya koymaktır.
Örneğin öğrencilere not verirken “0” notunu hiç kullanmayan ve her zaman kullanan öğretmenlerden
örneklem almak maksimum çeşitlilik örneklemesidir.(Kuzu 85)

BENZEŞİK ÖRNEKLEME

Maksimum çeşitlilik örneklemesinin tam karşıtı olan bu örneklemede amaç küçük bir örneklem
ele alarak belirlenmiş olan alt grupları derinlemesine çalışmaktır. Örneğin okul aile işbirliği konusunu
araştırmak isteyen bir araştırmacı okulla işbirliği konusunda en az katılımı gösteren düşük ekonomik
ve eğitim düzeyinde olan annelerin oluşturdu gurubu örneklem olarak alabilir.(Koç 13)

TİPİK DURUM ÖRNEKLEMESİ

Bu örnekleme yönteminde araştırma evreninde var olan birçok durum içerisinden tipik olan
diğer bir ifade ile sıradan ve ortalama bir durumun tespit edilerek örneklem olarak seçilmesidir.
Örneğin Afyon ili merkezinde yer alan ilkokulların öğretmenlerin ve velilerin yeni öğretim
programlarına geçişteki tutumlarının belirlenmesi amacı ile yapılan bir araştırmada örneklem olarak,
çok sayıda okul yerine merkezde bulunan ve ortalama özelliklere sahip 1 veya 2 okulun seçilmesidir.
(Koç 13)

KRİTİK DURUM ÖRNEKLEMESİ

Bu örnekleme yönteminde önemli olan herhangi bir şeyi açıkça ifade etmektir. Örneğin Milli
Eğitim Bakanlığı tarafından yayınlanan yeni bir yönetmeliğin aileler tarafından ne derece anlaşılabilir
olduğu konusunda bir araştırma yapılmak istendiğinde kritik durum olarak eğitim düzeyi yüksek ya da
eğitim düzeyi düşük olan aileler alınabilir.(Koç 13)

DOĞRULAYICI VEYA YANLIŞLAYICI DURUM ÖRNEKLEMESİ

Araştırma alanında çalışan araştırmacının bulduğu sonuçların ne kadar geçerli ve tutarlı

olduğunu anlayabilmesi için bu örnekleme yöntemine ihtiyacı vardır. Araştırmacı bu yöntemi
kullanırken şu noktalara dikkat etmelidir. Evren ve bu evrende yer alan örneklem birimleri,
örnekleme yöntemleri açık ve detaylı olarak tanımlanmaktadır.(Kuzu 86)