We mogen niet wegkijken van de gruwel in Gaza, zodat niemand kan zeggen dat we het niet wisten | De Standaard

02/11/2023, 12:17

Dit artikel is exclusief voor abonnees, maar we bieden het je gratis aan.

GEWELD IN GAZA

We mogen niet wegkijken van de gruwel in Gaza, zodat niemand kan zeggen dat
we het niet wisten

Overlevenden (ternauwernood) van de Israëlische luchtaanval, dinsdag op het Al-Ahliziekenhuis in Gaza, waarbij meer dan 500 mensen omkwamen. — © Getty

De gruwelbeelden uit Gaza zijn nodig om de realiteit te laten doordringen, schrij! Marlies De Munck. Ze trekken
de misdaden ook naar hetzelfde niveau van immoraliteit als de aanval van Hamas.

Marlies De Munck
Filosofe (Universiteit Antwerpen).
Vrijdag 27 oktober 2023 om 03:00

Toen ik de eerste beelden zag van de !lm Wil ben ik naar buiten gelopen. Ik voelde me misselijk. De scène waarin een Joods
kind in allerijl wordt ondergebracht bij de onderburen om te ontsnappen aan deportatie, eindigt met diezelfde buren die
datzelfde kind terugsturen, de trap weer op, om uiteindelijk toch meegevoerd te worden door de Duitse bezetter. Als kijker, als
moeder, als mens, kon ik die scène niet verdragen. En dan moesten de gruwelijke beelden nog volgen waarin de
Jodenvervolging, en al het geweld dat daarmee samenging, zonder verbloeming wordt getoond.

https://www.standaard.be/cnt/dmf20231026_96170481?&articl…LvdX3%2Bsn1YFVmhwyHLAHuR%2F%2BaMvaKo8UF5AOZMthpXfpw%3D%3D Page 1 of 3
We mogen niet wegkijken van de gruwel in Gaza, zodat niemand kan zeggen dat we het niet wisten | De Standaard 02/11/2023, 12:17

Hoewel ik niet goed wist op wie precies, was ik kwaad omdat ik met die beelden werd geconfronteerd. Mijn hoofd tolde, kijken
voelde op zich al als een soort gewelddaad. Ik dacht aan de scène in A clockwork orange waarin het hoofdpersonage, bij wijze
van brainwashing, met opengesperde ogen naar gruwelijke beelden moet kijken.

Is het goed voor een mens om gruwel te moeten zien? Valt er moreel iets mee te winnen? In discussies nadien vond ik geen
goede argumenten om mijn kwaadheid te staven. Misschien projecteerde ik gewoon mijn verontwaardiging over de gruwelijke
feiten op wie me die feiten liet zien? De boodschapper viel alvast niets te verwijten: wat ik had gezien, was ongetwijfeld nog
maar een fractie zo gruwelijk als de historische werkelijkheid.

Was ik misschien niet bereid om die realiteit onder ogen te zien? Mijn ratio vindt dat nochtans een plicht. Het is belangrijk dat
we weten wat er is gebeurd. En misschien is het shocke"ect van gruwelijke beelden nodig om daar een echter, dieper besef van
te maken – een weten dat zich niet meer laat vergeten.
Webshop (http://shop.standaard.be/?utm_source=standaard&utm_medium=headerlink&utm_campaign=crosspromo/) Klantenservice (https://klantenservice.standaard.be/) Abonneer nu (https://abosh
Benoemen
(/) is opbergen
Het zijn vragen die me na 7 oktober blijven achtervolgen.
(/) Ze worden des te(/Lifestyle)
(/Opinies) prangender omdat(/Podcasts-Ds)
het nu om beelden13°gaat over het
Nieuws Opinie Inspiratie Podcasts (/weer)
heden. Beelden die nagenoeg in real time documenteren wat er gebeurt en die weinig goeds voorspellen voor wat er de
komende uren en dagen te gebeuren staat. We worden geconfronteerd met gruwel die zo dichtbij komt dat we het gevoel
krijgen erin te kunnen ingrijpen. Dat is wat die beelden volgens mij van ons vragen: ze zijn rechtstreekse vertegenwoordigers
van de realiteit zelf en roepen op om te proberen die realiteit met alles wat in je macht ligt om te buigen.

Dat is niet evident, beelden maken de kijker ook altijd enigszins passief. Ze zetten wat ze a#eelden op een veilige afstand – wat
zich daar afspeelt is nu ‘contained’, overzichtelijk en in zekere zin daarmee al onschadelijk gemaakt. Datzelfde e"ect hebben
woorden trouwens ook. Zodra het afgrijselijke, onbevattelijke lijden van een oorlog is benoemd als het gevolg van een politiek
con$ict, hebben we het al gecatalogiseerd onder een hanteerbaar principe, met precedenten en een eigen logica. Het doet de
werkelijkheid onvermijdelijk tekort.

Lees ook
(https://www.standaard.be/cnt/dmf20231025_96298916)
Israël moet stoppen met de Holocaust te instrumentaliseren
(https://www.standaard.be/cnt/dmf20231025_96298916)
(https://www.standaard.be/cnt/dmf20231025_96298916)

Toch is het belangrijk om niet weg te kijken. In pogingen om het geweld van de afgelopen weken te bevatten, verwezen
sommigen naar de Milgram-experimenten. Die toonden onder meer aan dat mensen makkelijker in staat zijn om hun
medemens geweld aan te doen als ze het slachto"er niet horen of zien. De fysieke nabijheid van een slachto"er vergt van een
dader meer moordlust dan geweld dat vanop afstand wordt gepleegd. Op een lanceerknop drukken of in een vergadering
beslissen om grenzen gesloten te houden voor humanitaire hulp, zouden vanuit dat psychologisch oogpunt dus minder
immoreel zijn, zeker als ze gebeuren onder de autoriteit en dus de verantwoordelijkheid van iemand anders.

Geciviliseerd geweld
Die visie op gewelddaden leidt tot morele vergelijkingen en rangordes. Zo spreekt zelfs een progressief denker als David
Grossman over ‘gradaties in de hiërarchie van het kwaad’ (DS 12 oktober)
(https://www.standaard.be/cnt/dmf20231011_97057469). Volgens Grossman beschouwen het gezond verstand en het
natuurlijke instinct het geweld van Hamas als een ‘evident’ groter kwaad dan de Israëlische bezetting van Gaza. Het lijf-aan-
lijfgehalte van de moorddaden van Hamas wordt vaak aangegrepen om de Hamasstrijders te bestempelen als beesten. De
hoogtechnologische bombardementen van Israël krijgen, volgens diezelfde logica, het etiket van ‘geciviliseerd geweld’.

Lees ook
(https://www.standaard.be/cnt/dmf20231025_96846062)
Dokters in Gaza trekken aan de alarmbel: ‘Mensen zullen voor onze ogen doodgaan
en we gaan er niets aan kunnen doen’
(https://www.standaard.be/cnt/dmf20231025_96846062)
(https://www.standaard.be/cnt/dmf20231025_96846062)

Hoewel die redenering psychologisch misschien wel valt te verklaren, blijkt uit de beelden van de slachto"ers in Gaza het
tegenovergestelde. Hoe meer beelden we te zien krijgen, hoe moeilijker het wordt om te blijven beweren dat het ene geweld
‘evident’ immoreler is dan het andere. En daar zit het belang van die gruwelijke beelden. Ze geven aan het rauwe lichamelijke
en psychische lijden van de burgerbevolking een grotere zichtbaarheid, waardoor ze naast de video’s komen te staan van de
slachtpartij door Hamasgeweld op Israëlische burgers. De pure zichtbaarheid van het lijden trekt de misdaden naar hetzelfde -
niveau van immoraliteit. Dat is namelijk het niveau waar niemand nog kan beweren dat we het niet hebben geweten. Dat we
het niet konden zien.

https://www.standaard.be/cnt/dmf20231026_96170481?&articl…vdX3%2Bsn1YFVmhwyHLAHuR%2F%2BaMvaKo8UF5AOZMthpXfpw%3D%3D Page 2 of 3
We mogen niet wegkijken van de gruwel in Gaza, zodat niemand kan zeggen dat we het niet wisten | De Standaard 02/11/2023, 12:17

Wanneer politici die zichtbaarheid doelbewust ondermijnen door hun stem alleen te verlenen aan het lijden van één kamp, zal
de gruwel van die beelden uiteindelijk ook op hen afstralen. Dat is wat de geschiedenis ons leert. Dat is waarom een !lm als
Wil vandaag nog altijd noodzakelijk is: om al dat leed, dat om politieke en opportunistische redenen aan de zichtbaarheid
werd onttrokken, de erkenning te geven die het nodig hee% om te kunnen helen.

Lees ook
(https://www.standaard.be/cnt/dmf20231026_95118618)
Wael Al-Dahdouh, de journalist die verslag moest doen van de dood van
zijn eigen familie
(https://www.standaard.be/cnt/dmf20231026_95118618)

(https://www.standaard.be/cnt/dmf20231026_95118618)

Blijf betrokken in een wereld vol verandering.

Lees nu voor € 4/week › (https://aboshop.standaard.be?

utm_campaign=aboshop&utm_source=standaard&utm_medium=so%paywall&utm_term=aangemeldeprospect)

Vul je e-mailadres en wachtwoord in

Niet te missen in DS+

REPORTAGE
‘Wie een Palestijnse martelaar wil worden krijgt zijn zin: sterven is zo makkelijk hier’
Nabi Saleh is al jaren een berucht verzetsdorp op de Palestijnse Jordaanoever. In juni schoot een …

(https://www.standaard.be/cnt/dmf20231023_96614534)

BLIKVANGER
Stefanos Tsitsipas, de Griekse tennisheld die van Antwerpen zijn thuis maakte
Terwijl de top van het mannentennis voorrang gee% aan rijker gedoteerde toernooien in Azië, …

(/cnt/dmf20231018_95911651)

REPORTAGE
Ik werp, dus ik ben: de Vlaming hee! een pijl in de maag
Zeg niet zomaar caféspelletje tegen darts. De pijltjes zijn uit het café ontsnapt en lokken …

(/cnt/dmf20231013_95012031)

INTERVIEW
Bernie Sanders in Brussel: ‘Ik ben geen radicaal. De meeste van mijn plannen worden massaal gesteund’
Voormalig presidentskandidaat Bernie Sanders was dinsdag in Brussel om over zijn nieuwe boek te …

(/cnt/dmf20231010_97280323)

https://www.standaard.be/cnt/dmf20231026_96170481?&articl…vdX3%2Bsn1YFVmhwyHLAHuR%2F%2BaMvaKo8UF5AOZMthpXfpw%3D%3D Page 3 of 3